De relatie tussen de 'roddelpers' en de 'BV's': Conflict, samenwerking of onderhandeling?

Het botst al langer dan vandaag tussen Bekende Vlamingen (BV’s) en weekbladen, maar steeds vaker wordt de populaire pers ook daadwerkelijk officieel aangeklaagd door deze BV’s. Zo klaagde Wendy Van Wanten in augustus Dag Allemaal aan omdat er - volgens Wendy Van Wanten zelf - “om de haverklap foutieve en negatieve stukken worden gepubliceerd over haar en haar echtgenoot Frans Van Coppenolle”  (Claeys, 06.08.2008).  De familie Pfaff doet hetzelfde met TV Familie omdat deze “een totaal eenzijdig, volstrekt leugenachtig en vooral lasterlijk artikel dat elke vorm van ethisch en juridisch fatsoen ontbeert en de grenzen van het aanvaardbare ruimschoots overschrijdt” publiceerde, aldus hun advocaat Tom  Versompel (Belga, 08.09.2009).

Alsmaar vaker weigeren vooraanstaande BV’s elk contact met de populaire pers. Enkele voorbeelden hiervan zijn Helmut Lotti (Decaestecker, 13.10.2009) en Marcel Vanthilt (De Condé, 16.09.2009), zij vinden dat de huidige populaire pers elke vorm van moraal en ethisch verantwoordelijkheidsgevoel ontbreekt. Ze roepen andere BV’s dan ook op om niet meer met de populaire pers in het algemeen en met Dag Allemaal in het bijzonder te praten. Toch is het slechts een select groepje dat ingaat op dit verzoek, verder in dit onderzoek zal blijken waarom.

Toch is er een duidelijke evolutie merkbaar. Waar Bekende Vlamingen en populaire pers vroeger eerder harmonieus samenwerkten, lijkt het nu alsof ze steeds vaker met getrokken messen tegenover elkaar staan. Deze soms eerder negatieve verhouding houdt onder meer verband met de relatie tussen de populaire pers en de BV’s, de heersende deontologische codes, het checken van bronnen en voorgaande ervaringen. Vandaar dat al deze punten van kritiek in deze masterproef aan bod zullen komen.

In dit werk worden gemakshalve de termen ‘populaire pers’ en ‘Bekende Vlamingen’, afgekort BV’s, gehanteerd, ondanks hun pejoratieve bijklank. Voor weekbladen als Dag Allemaal, Story en TV Familie, die artikels en interviews publiceren over celebrities en/of Bekende Vlamingen, bestaat er immers geen eenduidige en waardevrije benaming. Zo worden er zowel begrippen met een positieve connotatie zoals ‘weekbladpers’ en ‘special interestbladen’, als begrippen met een negatieve connotatie zoals ‘riooljournalistiek’, ‘speculatiejournalistiek’, ‘roddelpers’, ‘pulppers’ en ‘sensatiepers’ gehanteerd (zie o.a. De Bens, 2001, p.203; Nutz, 1971, p.95). Omdat hieromtrent geen consistente bewoording bestaat, zal in dit werk steeds de algemene en overkoepelende term ‘populaire pers’ gebruikt worden, waarmee er verwezen wordt naar de ‘roddelpers’ die rapporteert over het leven van bekende personen.

In deze masterproef zal er meer specifiek gefocust worden op drie populaire weekbladen (Dag Allemaal, Story en TV Familie) en één populair dagblad: Het Laatste Nieuws, het populairste dagblad van Vlaanderen waar showbizznieuws een fundamentele rol speelt. Dit dagblad werd mee opgenomen in dit onderzoek om de verschillen tussen de populaire weekbladen en het populairste dagblad van Vlaanderen te onderzoeken.

Uit onderzoek van het Centrum voor Informatie over de Media (CIM, 03.09.2009) naar het bereik van verschillende perstitels in België blijkt dat Het Laatste nieuws dagelijks bijna één miljoen trouwe lezers heeft, Dag Allemaal heeft er wekelijks bijna anderhalf miljoen, Story meer dan een half miljoen en TV Familie heeft meer dan 330 000 lezers. Hier moet wel opgemerkt worden dat bij het aantal van Dag Allemaal ook Expres en bij het aantal van TV Familie ook het weekbad Blik meegerekend werd. Deze aantallen betreffen enkel de ‘trouwe lezers’. Indien alle mensen die het populaire weekblad of dagblad te lezen krijgen in rekening worden gebracht, verdubbelen of zelfs verdriedubbelen deze aantallen.

Een groot deel van de Vlaamse bevolking krijgt dus zo’n populair dag- of weekblad te lezen, maar toch weet slechts een minderheid hoe dergelijke populaire pers te werk gaat en hoe de relatie tussen de populaire pers en de BV’s juist te typeren is.

Een ‘Bekende Vlaming’ (BV) is, zoals de naam het aangeeft, een persoon die algemeen gekend is in Vlaanderen. BV is een niet-wetenschappelijke term die in de jaren 1990 door journalist Alain Grootaers werd geïntroduceerd in Panorama, de voorloper van P-magazine en staat sinds 2000 geregistreerd in Van Dale (De Swaef, 2008, p.55). In het verdere verloop van dit werk zal deze term gehanteerd worden om de bekende personen in Vlaanderen aan te duiden.

In dit thesisonderzoek worden er drie verschillende categorieën BV’s onderscheiden. De eerste categorie duidt op ‘instant’ BV’s. Dit zijn personen die plots bekend zijn geworden door hun deelname aan een reality-programma. Hun BV-schap valt grotendeels samen met de tijd dat het programma loopt en hun bekendheid is dus eerder van voorbijgaande aard. De tweede categorie omvat BV’s waarvoor de populaire pers onmisbaar is, BV’s wiens bekendheid grotendeels in stand wordt gehouden door de populaire pers, terwijl de derde groep BV’s een relatief onafhankelijke positie ten opzichte van de populaire pers bezitten. De eerste categorie is duidelijk af te bakenen. Tussen de tweede en derde categorie is deze scheidingslijn veel dunner.

Het doel van deze masterproef is inzicht verwerven in de relatie tussen de populaire pers en de BV’s. Er zal onderzocht worden of deze relatie eerder als conflict, samenwerking of onderhandeling wordt getypeerd en of dit voor elke categorie van BV’s hetzelfde is.