De klimaatkudde:een vergelijkende studie van de klimaatverslaggeving in twee verschillende Vlaamse kranten

 De klimaatkudde: journalistiek onder invloed van de hype

 Al Gore bewees met zijn klimaatfilm An Inconvenient Truth ongewild wat veel mensen al langer dachten: kranten durven zich nogal eens laten meedrijven door een hype. Dat is de conclusie van een onderzoek dat de wetenschapsberichtgeving van De Standaard en Het Laatste Nieuws onder de loep nam.

 Het onderzoek behandelde de artikels die gedurende twee jaar in beide kranten verschenen. De release van An Inconvenient Truth viel middenin de onderzochte periode. De resultaten waren opvallend: het aantal artikels over klimaatverandering steeg in De Standaard met 200%, bij Het Laatste Nieuws steeg na de film met 100%.

De ivoren toren

Stel je voor: er is een uitgestrekt marktplein. Op het plein staan mensen en in het midden staat een man op een klein verhoog. De man is een boeiend verteller en verhaalt zijn publiek over dingen die hij heeft gehoord en gezien. De mensen luisteren niet altijd even aandachtig en de man weet dat hij zijn verhalen soms wat mooier en spectaculairder moet voorstellen dan ze zijn. Dat neemt niet weg dat hij weldegelijk op een speciale plek is geweest: de ivoren toren.

 De ivoren toren is een schitterend bouwwerk aan de rand van het marktplein, helemaal opgetrokken uit ondoordringbaar wit ivoor. Het gebouw telt een heleboel verdiepingen en helemaal bovenaan, op de allerhoogste verdieping, zit de bewoner van de toren: een wetenschapper. Het is de taak van de man op het marktplein om door te geven wat de man in de ivoren toren zegt. Onafhankelijk en objectief.

 Maar zijn wetenschapsjournalisten wel altijd te vertrouwen? Vertellen ze wat ze moeten vertellen? Objectief en onafhankelijk? Of laten ze zich beïnvloeden door hun omgeving? Dat laatste blijkt nu waar te zijn.

Onduidelijkheid troef

De kranten zijn duidelijk op de klimaatrollercoaster van An Inconvenient Truth meegestapt. Ze publiceerden niet alleen meer artikels maar ze gooiden ook hun berichtgeving om. Waar Het Laatste Nieuws vóór An Inconveniet Truth voor 1 op 3 artikels een wetenschapper aan het woord liet, kregen onderzoekers na de release van de film nog maar in 1 artikel op 10 een podium. De plek die vrijkwam door het wegvallen van de wetenschappers, werd opgevuld door onduidelijke bronnen.

 Klimaatnieuws werd plots heet nieuws en de bevolking was meer op de hoogte van het probleem. Daarom voerde Het Laatste Nieuws de wetenschappers af om het meer over de faits-divers en de plaatselijke berichten te hebben.

De Standaard pakte de zaak anders aan en bleef zich focussen op officiële bronnen en wetenschappers. Met als groot nadeel dat de officiële bronnen, ook onder invloed van de hype, in de onderzochte periode heel veel voorstellen lanceerden, zonder dat er veel resultaat te merken was. Het gevaar bestaat dat zo het idee wordt gecreëerd dat er niet echt iets tegen de klimaatverandering wordt ondernomen.

Wetenschappen als vreemde eend

Beide kranten gaan op een andere manier met wetenschappen om. De bevolking houdt het meest van kort wetenschappelijk nieuws op regelmatige basis, wat duidelijk in het voordeel spreekt van Het Laatste Nieuws, die hun artikels korter en krachtiger brengen.

Daarnaast willen de lezers hun wetenschappelijk nieuws het liefst in een aparte sectie en willen ze dat het gemakkelijk te begrijpen is. Daarnaast willen we ons nieuws het liefst gepresenteerd zien door wetenschappers en niet door journalisten.

De kranten spelen hier via verschillende manieren op in, maar in tegenstelling tot de hype, durven ze nogal eens te falen.