Akoestisch onderzoek naar de toonhoogte van lesbische vrouwen

Lesbische vrouwen spreken lager, sneller en monotoner

Lesbiennes spreken lager, sneller en monotoner dan heteroseksuele vrouwen. Klinkt als een broodjeaapverhaal? Toch is het de conclusie van een wetenschappelijke masterproef aan de Gentse universiteit.

'Akoestisch onderzoek naar de toonhoogte van lesbische vrouwen.' Het klinkt een tikkeltje absurd en zelfs pseudowetenschappelijk, maar het is wel de officiële titel van de proef waarmee Jana Vandaele uit Stekene afgelopen academiejaar aan de UGent haar mastergraad behaalde in de logopedische en audiologische wetenschappen.

Wat homoseksuele spraak betreft is er al redelijk wat onderzoek uitgevoerd. Jana Vandaele: 'Studies uit het verleden hadden al aangetoond dat luisteraars met grote precisie de seksuele geaardheid konden raden van mannelijke proefpersonen die dezelfde tekst voorlazen. Toen al werd gesuggereerd dat dit mogelijk was omdat homoseksuele mannen gemiddeld op een hogere toon spreken en meer variatie in hun toon leggen dan heteroseksuele mannen.'

In tegenstelling tot homoseksuele spraak is er wetenschappelijk gezien zeer weinig geweten over lesbische spraak. Vandaar dat professor John Van Borsel enkele studenten de opdracht gaf om de spraak van lesbische vrouwen te onderzoeken.

Er werd een panel samengesteld van 34 lesbische vrouwen door studenten logopedie in het schooljaar 2008-2009. In het daaropvolgend schooljaar 2009-2010 nam Jana Vandaele spraakstalen op van een controlegroep bestaande uit 68 heteroseksuele vrouwen. De leeftijd van de proefpersonen varieerde van 17 tot 52 jaar.

De proefpersonen lazen de Nederlandstalige standaardtekst 'De noordenwind en de zon' voor. Hun stem werd opgenomen met wetenschappelijke apparatuur van de Gentse universiteit, waarna de opnames werden geanalyseerd met een fonetisch softwareprogramma.

Jana Vandaele geeft toe dat ze niet had verwacht dat haar onderzoek significante verschillen zou aantonen tussen de manier van spreken van lesbische en heterovrouwen. De cijfers liegen echter niet. In de voorleesproef blijkt de gemiddelde toonhoogte van de lesbische vrouwen beduidend lager te liggen dan die van de andere vrouwen: 194 hertz tegenover 204 hertz. Ter vergelijking: mannen scoren gemiddeld 120 hertz.

De lesbische proefpersonen lazen ook sneller: ze deden er gemiddeld 41 seconden over, 3 seconden vlugger dan de gemiddelde score van de heterovrouwen.

Ten slotte stelde de studente ook vast dat bij het lezen de toonhoogte van de lesbische stemmen aanzienlijk minder schommelingen vertoonde.

De waarden van snelheid, toonhoogte en variatie liggen tussen de mannelijke en vrouwelijke waarden. We kunnen dus niet concluderen dat de spraak van de lesbische vrouwen volledig gelijkloopt met die van de heteroseksuele mannen. Wel ondergaat de spraak van de lesbische vrouwen een verschuiving in de richting van het tegenovergestelde geslacht.

Een verklaring daarvoor heeft de wetenschap vooralsnog niet. Jana Vandaele: 'Ik heb het rookgedrag van de proefpersonen onderzocht en dat speelt alvast geen betekenisvolle rol. Er blijven drie hypothesen over. Ofwel is de oorzaak biologisch en ontwikkelt het strottenhoofd zich anders bij lesbische vrouwen. Of er is een sociale verklaring: de gemiddelde lesbische vrouw spiegelt haar spreekpatroon aan dat van de man. Een derde mogelijkheid is dat sommige lesbiennes hun spreekstijl bewust laten afwijken om zich te outen als lid van een subcultuur.'

==>Deze perstekst is gebaseerd op publicatie van een artikel over mijn scriptie in Het Nieuwsblad van vrijdag 13 augustus (p.14). Ik heb de originele tekst van het artikel echter nog deels bewerkt.