Scriptiebank overzicht

Mulan – de Oosterse heldin weergegeven in ons Westers denkbeeldVrijwel iedereen heeft vroeger als kind voor TV gekluisterd gezeten terwijl één van de ouders een Disneyfilm opzette. De Kleine Zeemeermin, Doornroosje, Sneeuwwitje, noem maar op. Hoogstwaarschijnlijk maakte Mulan ook deel uit van die collectie. Geen enkel kijkertje dat Mulan voor het eerst ziet, staat echter stil bij het feit dat deze Disneyfilm eigenlijk gebaseerd is op een Chinese mythe.

Kleine Uitgeverijen en Grote VerhalenLiteratuur heeft voor vele mensen grote waarde. Onze favoriete boeken vormen voor een klein stuk hoe we de wereld zien. Dat geldt zeker voor kleine, onafhankelijke uitgevers in de V.S., die hun tijd en kapitaal investeren in iets waar ze in geloven: goede boeken uitgeven. Dat is mooi. Alleen – het is maar een deel van het verhaal.Literaire productie heeft de afgelopen decennia grote verschuivingen doorgemaakt onder invloed van de alomtegenwoordige markt.

#YOLO OP GRAFISCHE, FILOSOFISCHE EN POËTISCHE WIJZEHoewel poëzie voor de meesten onder ons gaat over het op papier zetten van gedichten, kan het ook veel ruimer zijn. Poëzie is de kunst van de taal en taal is wat we allemaal gebruiken om te communiceren met elkaar. Of we nu spreken, schrijven of beeldtaal gebruiken. Maar zit er dan ook poëzie in onze dagelijkse omgang met taal? Bent u misschien eigenlijk ook een dichter? Door niet enkel dichtbundels als poëzie te bekijken, begrijpen we misschien sommige dingen anders.

Religiositeit in het werk van Wannes Van de VeldeIn de maat van de seizoenen vloeit den tijd ’lijk een rivier. ‘k Heb dat wel eens meer gezongen, maar vanavond zing ’k het hier.

Although literary theory and literary criticism seem to suggest otherwise, poetry uses a big variation of media besides the paper book. One of these media is the sound carrier. This thesis explores the production and reception of Dutch poetry on sound carriers and uses the case study De zon en de wereld by Arjen Duinker to present a multidisciplinary methodological framework for analysing poetry on sound carriers. When discussing recorded poetry, literary critics pay most attention to non-literary elements and use no fixed values or standards.

DE KUNST VAN DE HERINNERINGWAAROM WE FEDERICO FELLINI NOOIT ZULLEN VERGETENHet filmfestival van Gent eert dit najaar de Italiaanse cineast Federico Fellini (1920-1993) met een grote overzichtstentoonstelling. Na de liefdesverklaring van Paolo Sorrentino’s oscarfilm La Grande Belezza lijkt Fellini’s herinnering levendiger dan ooit. Maar wist je dat herinneringen eigenlijk dichter aansluiten bij de verbeelding dan bij de realiteit?

Theater van de zintuigen: een leven pellen als een artisjok“Of ik een persoonlijke vraag heb verzonnen?” vroeg een Spaanse señora me aan de ingang van een halve ruïne op de heuvel van de Montjuíc. Binnen de muren van Teatro de los Sentidos, een theatergezelschap onder leiding van de Colombiaanse antropoloog Enrique Vargas, was het geen vreemde vraag. Naar aanleiding van de herneming van hun stuk Oraculos zakte ik twee jaar geleden af naar Barcelona om een nieuwe kunstvorm te onderzoeken: sensitief theater. Deze stroming leerde ik kennen in het Europees theaterproject Between Us.

The Return to Being: A study on the Other Voice in Modern PoetryRilke opperde in 1923 dat “Gesang, wie du ihn lehrst, ist nicht Begehr, nicht Werbung um ein endlich noch Errecihtes; Gesang ist Dasein.” Gesang of lyriek is Zijn. Een docent van Nederlandse letterkunde verkondigde tijdens een hoorcollege iets gelijkaardigs: “Poëzie is existentie in woorden.” Het werd stil en we wisten niet of we moesten glimlachen, dan wel bedachtzaam knikken. Poëzie is existentie? Betekent dit dat de dichtkunst zoals mensen een eigen bestaan heeft?

Ich denke, dass jede Generation ein eigenes, durch ganz spezifische Lebensumstände bedingtes Lebensgefühl hat. Um dieses ausdrücken zu können, musst Du die Elemente einer Sprache kennen. Du kannst nicht fertige Formen übernehmen, sondern Du musst die Elemente begreifen.[…] es stellt sich die Frage, inwiefern unser Beruf noch wirkliche Bedürfnisse der Menschen verarbeitet. Oder sind wir einfach nur noch eine kleine Gruppe von Spezialisten, die an der Architektur interessiert ist?Vorm, in de breedste zin van het woord, genereert de omgeving waarin wij leven.

 In deze scriptie ben ik op zoek gegaan naar de intermediale relatie tussen de jazzmuziek en de poëzie uit het tijdschrift Labris. Labris is een literair tijdschrift dat driemaandelijks werd uitgegeven, het bestond van 1962 tot 1973. In dit tijdschrift werden zowel de subjectieve als de objectieve poëzie vertegenwoordigd. Gemeenschappelijk bij alle redacteurs was de liefde voor de jazz.

Klassieke motieven in 20e-eeuwse oorlogspoëzie: het falen van literaire traditie in oorlogstijdEen literair motief wordt klassiek genoemd als schrijvers het gebruiken door de eeuwen heen. Bekende voorbeelden zijn de mythe (thema) en het sonnet (vorm). Beiden bestaan reeds vele honderden jaren in de Europese culturele traditie en hebben inspirerend gewerkt voor diverse auteurs doorheen verschillende tijdvakken van de literatuur. Maar blijven deze literaire vaste waarden ook overeind in oorlogstijd?

Het 'Eeuwige Rome' in de Late Oudheid: nog niet aan het eind van haar LatijnBinnen het domein van de laatantieke literatuur is Claudius Claudianus (370?-404? n.C.) één van de auteurs die het thema behandelen van Roma Aeterna of het 'Eeuwige Rome'. In scherp contrast met de werkelijke destabilisatie van het Romeinse Rijk, roept de dichter voortdurend beelden op van een bloeiend Rome dat aan de top van de wereld staat, zowel op politiek, militair als moreel vlak.

De Bulgaarse koormuziek: het ontdekken waard!In Vlaanderen wordt er sinds enkele jaren weer meer in koor gezongen.  Er werden vele nieuwe koren opgericht en de koormuziek werd populairder.  Er worden vooral liederen gezongen van West-Europese componisten.  Wat in België weinig bekend is,  is echter de koorliteratuur uit de Oost-Europese landen.    Deze landen hebben een sterk ontwikkelde koorcultuur en het niveau van de koren is vaak zeer hoog.  Jammer genoeg komt hun koorliteratuur maar zelden tot in West-Europa.   Ik heb ervoor gekozen om de Bulgaarse koorliteratuur te onderzoeken.

Nazi’s deporteren een van de Drie Koningen naar een concentratiekamp Om Obelix te parafraseren: “Rare jongens, die kunstenaars!”. Wetenschapslui gaan multidisciplinair te werk. Politici streven naar een eengemaakt, multicultureel Europa. Iedereen die op een klavier kan tokkelen, is verbonden via het internet. Beeldende kunstenaars, die het nochtans vaak hebben over hun artistieke vrijheid, begrenzen echter uit vrije wil (!) zowel inhoudelijk als vormelijk hun werk. Het onderwerp is vaak slechts één bepaalde gebeurtenis.

De Vlaamse dichteres Christine D’haen: de duivel van de poëziekritiekLiteratuurcritici hebben altijd geworsteld met de poëzie van de Vlaamse dichteres Christine D’haen (1923-2009). Waren de gedichten klassiek, traditioneel of toch modern? Was de dichteres vrijzinnig, katholiek of toch neutraal? Was de poëzie hoogstaand of juist potsierlijk? Was de dichteres een feminist of toch een ouderwetse oma? Hoorde het oeuvre in een stroming of stond het buiten deze tijd? Ging de dichteres niet met haar tijd mee of liep ze juist voor op nieuwe tendensen?

“Kinderverhalen leren je heel veel over een gemeenschap”Vijftien vrijwilligers gingen tien maanden lang op zoek naar Marokkaanse sporen in Antwerpen. In de mini-expo ‘Spoorzoekers’ in het MAS stellen ze hun zoektocht voor. De laatstejaarsstudente kleuteronderwijs Freya Staes (22) verzamelt Marokkaanse kinderverhalen.“De deugniet ‘Jantje’ heet in Arabische verhalen ‘Hamou’”“Ik was meteen geïnteresseerd toen ik in januari 2012 de oproep voor Spoorzoekers zag. Ik had een jaar eerder al stage gelopen in de derde kleuterklas van Hof Ter Zande in Hoboken, een klas met veel Marokkaanse kindjes.

 Geprojecteerd VerledenOver de representatie van herinneringen in film He remembers those vanished yearsAs though looking through a dusty window pane,The past is something he could see, but not touch.And everything he sees is blurred and indistinct.  Dit wondermooi stukje tekst, dat zich aan het eind van Wong Kar-Wai's In the Mood for Love als coda op het scherm presenteert, attesteert in de eerste plaats de wazigheid van ons geheugen. In het bijzonder roept dit gedicht, en in het verlengde daarvan, de ganse film, de vraag op welke relatie narratieve film heeft tot ons herinneringsproces.

Kunst als belichaamde ervaringInstallatiekunst binnen een verlijfelijkte pragmatische esthetica In een van de grote schuren op de Douviehoeve lag, tijdens het 28ste internationale kunstenfestival Poëziezomer in Watou, een groot Italiaans gevechtsvliegtuig op zijn dak. Het imposante krachtige gevaarte leek hulpeloos: een bontgekleurde kever op zijn rug, een logge omgeslagen schildpad met de poten spartelend in de lucht. Dit werk van Paola Pivi is meer dan een – waauw! – vliegtuig, de handeling van de kunstenares symboliseert een pacifistisch verzet. Een refuseren, neen-zeggen: dienst weigeren.

Verzinnebeelding van tijd: zorg dat het vluchtige heden je nu niet ontsnapt!In een tijd van toogfilosofen, internetse wijsheid en wetenschappelijke wonderen, lijkt iedereen die wat nagedacht heeft, bekroond te worden met de titel ‘filosoof’. Een modewoord dat te pas en te onpas gehanteerd wordt in ons jachtige leven, waar kennis en feitjes door de cyberspace zweven. Wat zouden die zogenaamde ‘filosofen’, omgeven door boekenstof, ons kunnen leren over ons –letterlijk - huidige bestaan?

De zoete pijn van een vergeten dichter: Joseph Brodsky als melancholicusGepest en verstoten, bespuwd, gekleineerd, mishandeld en weggestuurd. Dat was het droeve lot van Joseph Brodsky, de grootste dichter die Rusland sinds de Tweede Wereldoorlog heeft voortgebracht. Terwijl hij door het Soviet-regime werd vervolgd, werd hij in literaire kringen geroemd als de grootste levende dichter van Rusland, de meest welluidende, invloedrijke stem van de moderne Russische letteren.

De poëzie van de ruimteAls je aan theater denkt, komen vast en zeker de beelden van die verschrikkelijk saaie voorstelling die je voor school moest zien naar boven. Waarom zou je naar een theaterstuk gaan kijken terwijl je de nieuwste films in de cinema kan bijwonen? Of je net de nieuwste cd van je lievelingsband gekocht hebt? Misschien had je lerares een te moeilijk stuk uitgekozen. Misschien hadden de acteurs een slechte dag. Of misschien was het net omdat je net zoals in de klas naar iemand moet luisteren die voor je staat te spreken.

 
‘DE PLAATS VAN WAT GEZEGD WORDT IS BEWEEGLIJK’ [1]

In mijn masterthesis ga ik op zoek naar de grens tussen poëzie en theater in de toneelteksten van Stefan Hertmans. Hertmans (Gent, 1951) publiceerde voornamelijk poëzie. Daarnaast schreef hij een aantal romans en verhalenbundels, vele essays en drie toneelteksten.

Retorica voor dummies, of hoe Obama de harten van de Amerikaanse kiezers veroverde
 
De 44ste Amerikaanse presidentsverkiezingen (2008) waren in alle opzichten memorabel. Amerika stond aan de rand van een nieuw tijdperk: wat zou het worden, een zwarte of een vrouwelijke president? Op 20 januari 2009 was het dan zover: de eerste zwarte president van Amerika legde de eed af. Maar wat ging er aan die historische overwinning vooraf? Obama's overwinning leek te danken aan een goed uitgekiende politieke campagne, gecentraliseerd rond één woord 'change' en één ijzersterke slogan 'Yes we can'.

 
“Een volk zonder poëzie is een overwonnen volk”

 
In mei 2008 'vierden' de Palestijnen en Israëli's de zestigste verjaardag van hun uiterst ingewikkelde en schijnbaar onoplosbare conflict. De voortdurende wederzijdse aanslagen en regelmatig doodlopende onderhandelingen worden bijna oud nieuws voor de doorsnee Europese krantenlezer of televisiekijker. Het is maar al te gemakkelijk om het menselijk lijden achter de nieuwsberichten uit het oog te verliezen.

 
De behoefte aan groen
 
“Landschapsverdriet is nostalgie en nostalgie is een teken van ontworteling”, zegt Maartje Somers. “Het komt voort uit de menselijke behoefte aan een landschap waar de dingen tenminste even op hun plaats blijven. Het tempo en de schaal van veranderingen is echter te groot geworden, waardoor te veel landschap ‘onleesbaar’ is geworden. Maar in de verbeelding van de mens huist nog altijd de voortploegende boer, als symbool, als bewerker van ons landschap.

 
De vrouwen in niemandsland
 
Er zijn mannen en er zijn vrouwen, er zijn blanke en er zijn gekleurde mensen. Een waarheid als een koe en toch is de realiteit complexer dan dat. Bepaalde sociale, culturele en etnische groepen hebben immers problemen met deze (te) rigoureuze opdeling. Zo onder andere de gekleurde vrouwen. Hoewel zij als zwarten bepaalde eigenschappen, gevoelens en ervaringen delen met (bijvoorbeeld) de Afro-Amerikanen en zij zich als vrouwen ten dele kunnen vinden in het feminisme, kunnen ze zich met geen van beide minderheidsgroepen volledig identificeren.

 
Naar een nieuwe horizon in het grenslandschap
tussen beeldende kunst en poëzie
 
Eind september 2008 meldde Gwij Mandelinck, de organisator van de poëziezomers van Watou, dat de voorbije editie voor hem de laatste was. Het gebrek aan opvolging en de jaarlijks terugkerende financiële besognes houden het festival in een wurggreep. Maar er is meer aan de hand. Projecten waar woord en beeld worden samengebracht, vertrekken doorgaans vanuit de taal – het begrip ‘poëziezomer’ wijst daar al op.

 

 
Literatuuronderwijs:
de leeslijst in het ASO derde graad.
 
 
 
Het verplichte boekenlezen voor het vak Nederlands verloopt meestal via leeslijsten. De leerkracht Nederlands maakt een leeslijst op waaruit leerlingen 1 of meerdere boeken kiezen om te lezen. Dit onderzoek stelde tot doel om inzicht te krijgen in de samenstelling van de leeslijst in het vijfde en zesde middelbaar (derde graad) van het Algemeen Secundair Onderwijs (ASO) in Vlaanderen, anno 2008.

De Spoker in Guido Gezelle
 
Guido Gezelle?  “O krinklende winklende waterding”! … “Dien avond en die rooze”! De poëzie van Guido Gezelle omvat meer dan deze gecanoniseerde verzen. Onder het pseudoniem Spoker, ‘spookte’ Gezelle als satirisch en politiek dichter in flamingantische weekbladen en tijdschriften. In haar masterscriptie bestudeerde Adelheid Ceulemans 44 relatief onbekende nationaal-politieke teksten van Gezelle.

Kunnen de Academie het poëzieonderwijs redden?

Hans Groenewegen uitte onlangs in De Groene Amsterdammer vrijuit diens afschuw bij de idee dat poëzie en onderwijs iets met elkaar te maken zouden kunnen hebben. “School”, stelt hij, “betekent kinderen, en hoewel kinderen in de volksmond wel eens van poëtische gaven voorzien worden, zijn ze geen dichters, en meestal ook geen poëzielezers. Een dichter schrijft meestal niet om kinderen of groter, halfwas grut te verrassen, te ontroeren, te choqueren of op een andere manier voor de poëzie te winnen.