Hoogsensitiviteit, een talent!
Hoogsensitiviteit, een talent!
Hoogsensitiviteit, een talent
Inleiding
Stel dat u ontdekt dat u hoogsensitief bent? Gaat er een wereld voor u open? Voelt u zich eindelijk begrepen? Deze vreugde kan van korte duur zijn. Het is niet omdat u zichzelf beter begrijpt, dat de omgeving u ook begrijpt. Daarom wilden wij met onze bachelorproef duidelijkheid scheppen rond hoogsensitiviteit en via deze weg leerkrachten en hulpverleners concrete tips meegeven.
Hoogsensitiviteit in de kijker
Als u surft op het internet of een tijdschrift leest, is de kans steeds groter dat u iets tegenkomt rond hoogsensitiviteit. Wat ooit een volledig ongekend terrein was, komt de laatste tijd meer en meer in de belangstelling te staan. Steeds meer bekende Vlamingen maken bekend dat zij ook hoogsensitief zijn en linken hun succes aan deze talentvolle eigenschap.
Wat is hoogsensitiviteit
Er worden in onze bachelorproef drie psycho-educatiefilmpjes gemaakt rond hoogsensitiviteit. De doelgroepen zijn lager onderwijs, secundair onderwijs en de hulpverlening bij kinderen en jongeren. Eerst en vooral willen we duiden wat hoogsensitiviteit inhoudt. Wat zijn de valkuilen en hoe kan men met overprikkeling omgaan? Als men als hoogsensitief persoon op een goede manier kan omgaan met de eigenschap, is het een talent met zeer veel positieve eigenschappen. Deze zetten we in onze bachelorproef extra in de verf.
Het belangrijkste kenmerk van hoogsensitiviteit is de diepgaande verwerking. Hoogsensitieve personen ervaren prikkels, emoties, gevoelens intenser. Ze hebben een intensiever inlevingsvermogen en gaan gewetensvoller handelen. Hoogsensitieve personen denken eerst goed na en overwegen alle voor- en nadelen voordat ze een beslissing nemen. Hoogsensitiviteit is niet hetzelfde als hooggevoeligheid die enkel wijst op de zintuigelijke overgevoeligheid. Hoogsensitiviteit is een ruimer begrip waarbij de kinderen en jongeren prikkels anders verwerken in de hersenen, ze hebben geen betere zintuigen. Ze gaan niet enkel zintuigelijk prikkels maar ook emoties, gevoelens en gedachten intenser verwerken.
Praktijkgerichte tips
Weten wat hoogsensitiviteit inhoudt is één zaak, maar ermee leren omgaan is minstens even belangrijk. Eerst en vooral is de erkenning belangrijk zodat ze zich gewaardeerd voelen. Daarna is het belangrijk om individueel te gaan werken. Wat zorgt bij die bepaalde persoon voor overprikkeling? Wat is bij die persoon zijn grootste valkuil? Het is daarbij belangrijk om de persoon in zijn geheel te bekijken maar ook de omgeving (ouders, school, vrienden enz.) erbij te betrekken. Als hoogsensitieve personen zich goed voelen in hun omgeving dan kunnen zij goed functioneren.
Leerkrachten kunnen de schoolomgeving aangenamer maken door met kleine zaken rekening te houden. Het gordijn dichtschuiven als er te veel zon is, een prikkelarme muur vooraan in de klas voorzien, rekening houden met de plaats waar de hoogsensitieve leerling in de klas zit enz.
Ook als hoogsensitief persoon kan u zelf enkele zaken ondernemen om overprikkeling te voorkomen. Het dragen van een koptelefoon in de klas of refter, rustpauzes inlassen, durven benoemen hoe u zich voelt enz. Ook na overprikkeling kan u zichzelf even afkoelen door een pauze of een coldpack in de hand te nemen.
Hulpverleners kunnen doelgericht gaan handelen met hoogsensitieve kinderen waardoor zij zich beter in hun vel voelen. Psycho-educatie of het leren omgaan met een beperking of eigenschap is belangrijk. Dit kan door zaken neer te schrijven, muziek te beluisteren, boeken te lezen enz. Hoogsensitieve kinderen hebben het soms moeilijk om te benoemen hoe ze zich voelen. Dit kunnen hulpverleners aanleren door gevoelskaarten, spelletjes, opdrachten enz. Tot slot is een hulpverlener ook de aangewezen persoon om kinderen en jongeren te leren ontspannen door yoga, mindfulness of ademhalingsoefeningen aan te leren. In onze bachelorproef en onze filmpjes vindt u meer concrete tips specifiek gericht naar lager onderwijs, secundair onderwijs of hulpverleners.
Conclusie
Onze filmpjes zijn bij een beperkte populatie getest geweest in het werkveld. Aangezien 80 tot 100% de filmpjes zou aanraden bij collega’s kunnen we concluderen dat de filmpjes een meerwaarde zijn. De leerkrachten en hulpverleners leerden veel bij over hoogsensitiviteit en de aanpak. Ook zouden zo goed als alle respondenten de tips gebruiken in de toekomst. Vanaf nu is de kans dus groter dat u als hoogsensitief persoon niet enkel uzelf beter begrijpt maar dat ook andere u begrijpen en de eigenschap zien als een talent.
Acevedo, B.P., Aron, E.N., Aron, A., Sangster, M.D., Collins, N., & Brown, L.L. (2014). The highly sensitive brain: an fMRI study of sensory-processing sensitivity and response to others emotions. Brain and Behavior, 4(4), 580-594. DOI: 10.1002/brb3.242
Aron, E.N. (2010). Hoogsensitieve personen & psychotherapie. Amsterdam: De Arbeiderspers.
Aron, E.N., & Aron, A. (1997). Sensory-Processing Sensitivity and Its Relation to Introversion and Emotionality. Journal of Personality and Social Psychology, 73(2), 345-368. doi.org/10.1037/0022-3514.73.2.345
Aron, E. N., Aron, A., & Davies, K.M. (2005). Adult Shyness: The interaction of Temperamental Sensitivity and an Adverse Childhood Environment. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(2), 181-197. doi: 10.1177/0146167204271419
Aron, A., Ketay, S., Hedden, T., Aron, E.N, Rose Markus, H., & Gabrieli, J.D. (2010). Temperament trait of sensory-processing sensitivity moderates cultural differences in neural response. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 5(2-3), 219-226. doi: 10.1093/scan/nsq028
Bakker, K., & Moulding, R. (2012). Sensory-Processing Sensitivity, dispositional mindfulness and negative psychological symptoms. Personality and Individual Differences, 53(3), 341-346. doi:10.1016/j.paid.2012.04.006
Benham, G. (2006). The Highly Sensitive Person: Stress and Physical symptom reports. Personality and Individual Differences, 40(7), 1433-1440. doi: 10.1016/j.paid.2005.11.021
Bezem, A. (2016). Beeld en Brein: Wat is beelddenken. Geraadpleegd op 1 april 2016 via http://beeldenbrein.nl/beelddenken/wat-is-beelddenken/
Depamelaere, A.S. (2010). Pesten ligt gevoelig [bachelorproef]. Zuid West-Vlaanderen: Katholieke Hogeschool.
Coussens, A., De Bruyne, S., De Frène, V., Descamps, J., Haegeman, P., Lauwers, M., & Vandaele, B. (2011). Methodisch werken in de gezondheidszorg (3de druk). Antwerpen: Garant.
Ergokids. (2011). Sensorische Integratie. Geraadpleegd op 22 november 2015 via http://www.ergokids.nl/sensorische-intergratie
Exendo. (z.j.). Hooggevoeligheid. Geraadpleegd op 20 oktober 2015 via http://exendo.be/hsp-hooggevoeligheid-en-de-werking-van-endorfine/
Flamend, L. (2014). De biologie van hooggevoeligheid. Orthofyto, 19(109), 15-20. Geraadpleegd op 14 april 2015 via http://exendo.be/wp-content/uploads/2015/01/De-biologie-van-hooggevoeligheid.pdf
Jagiellowicz, J., Xu, X., Aron., A., Aron, E., Cao, G., Feng, T., & Weng, X. (2011). The trait of sensory processing sensitivity and neural respones to changes in visual scenes. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 6(1), 38-47. doi: 10.1093/scan/nsq001.
Landelijk informatiepunt Hoog Sensitieve kinderen. (z.j.). Vergelijking met stoornissen. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via http://www.lihsk.nl/vergelijking-met-stoornissen/
Landman, S. (2015). Autisme versus HSP. Geraadpleegd op 25 november 2015 via http://www.autsider.net/nl/Levenmetautisme/autisme-hsp.html
Le Granse, M., van Hartingsveldt, M., & Kinébanian, A. (2012). Grondslagen van de ergotherapie (3de druk). Amsterdam: Reed Business.
Liss, M., Timmel, L., Baxley, K., & Killingsworth, P. (2005). Sensory processing sensitivity and its relation to parental bonding, anxiety, and depression. Personality and Individual Differences, 39(8), 1429-1439. DOI: 10.1016/j.paid.2005.05.007
Marletta-Hart, S. (2011). Leven met hooggevoeligheid: Van opgave naar gave (18de druk). Utrecht: Ten Have.
Miller, L.J., Coll, J.R., & Schoen, S.A. (2007). A randomized controlled pilot study of the effectiveness of occupational therapy for children with sensory modulation disorder. The American Journal of Occupational Therapy, 61(2), 228-238. doi:10.5014/ajot.61.2.228
Neasciu, A.D., Eberle, J.W., Kramer, R., Wiesmann, T., & Linehan, M.M. (2014). Dialectical behavior therapy skills for transdiagnostic emotion dysregulation: A pilot randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 59, 40-51. Doi: 10.1016/j.brat.2014.05.005
Ongenae, C. (2015). Ik weet wat het is om je anders te voelen. Knack, 45(19), 50-53.
Rengenhart, E. (2008). Wat is sensomotorische integratie of sensorische integratie. Geraadpleegd op 14 november 2015 via http://www.sensomotorische-integratie.nl/Sensomotorische-integratie.htm
Shepherd, D., Heinonen-guzejev, M., Hautus, M.J., & Heikkilä, K. (2015). Elucidating the relationship between noice sensitivity and personality. Noise & Health, 17(76), 165-171. doi: 10.4103/1463-1741.155850
Smolewska, K.A., McCabe, S.B., & Woody E.Z. (2006). A psychometric evaluation of the Highly Sensitive Person Scale: The components of sensory-processing sensitivity and their relation to the BIS/BAS and “Big Five”. Personality and Individual Differences, 40(6), 1269-1279. doi: 10.1016/j.paid.2005.09.022
Soons, I., Brouwers, A., & Tomic, W. (2010). An experimental study of the psychological impact of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program on highly sensitive persons. Europe’s Journal of Psychology, 6(4), 148-169. doi: org/10.5964/ejop.v6i4.228
T’Kindt, L. (2016). 3-delige cursus Omgaan met je hooggevoelig kind. Gent: HSP-Vlaanderen.
Tol, A. (2014). Hoogsensitiviteit professioneel gezien: Sensitiviteit als verklaring onder psych(osomat)ische klachten. Amsterdam: Boom/nelissen.
Van den Beuken, M. (2014). Hooggevoeligheid als kracht: Met liefde naar jezelf leren kijken (6de druk). Utrecht: AnkhHermes.
Van den Daele, I., & T’Kindt, L. (2011). Mijn kind is hooggevoelig. (7de druk). Tielt: Lannoo.
Van den Eynde, H. (2015, 15 mei). Gevoelige antennes. De Standaard, p. 7.
Van Hoof, E. (2015). Hoogsensitiviteit. Geraadpleegd op 18 mei 2015 via http://www.highsensitive.be/Resources/HSP_factsheet_Huisartsen.pdf
Van Strien, J.W. (2000). De neuropsychologie van emoties. Neuropraxis, 4(5), 94-101. DOI: 10.1007/BF03078974