Naar een geïntegreerde aanpak van het vak MEAV - Van disclaimer naar schoolvoorbeeld

Free Dries
Persbericht

Helft van de MEAV leerkrachten vreest eindtermen niet te halen

“Ik liep door het stad en kwam een repair shop tegen. Op de deur van de winkel stond: ‘Repair shop - Wij kunnen ALLES repareren.’ Verder hing er ook nog een papier met volgende boodschap op: ‘Hard kloppen op de deur want de bel is stuk.’ Ik vond het best grappig omdat ze zogezegd alles kunnen repareren, maar hun eigen deurbel niet.”

Cartoon metafoor repair shop

Deze gebeurtenis schoot me direct te binnen toen ik het leerplan bekeek van het nieuwe vak MEAV in het Katholiek Secundair Onderwijs. Op de eerste pagina van dit leerplan stond namelijk kort gezegd: “Disclaimer: Dit leerplan is niet haalbaar”. Het is best gek dat een onderwijskoepel, waar vanuit wordt gegaan degelijke leerplannen te maken, zoiets naar buiten brengt. Dit intrigeerde me om hierover een onderzoek te doen hoe dit vak efficiënter en beter aangepakt kan worden zodat het wel haalbaar wordt. Dit door middel van een enquête die afgenomen is bij 32 leerkrachten die momenteel (schooljaar 2021-2022) het vak MEAV lesgeven.

 

Uitdagingen binnen het nieuwe vak MEAV

Op 1 september 2021 zijn de nieuwe eindtermen voor de tweede graad van het secundair onderwijs ingegaan. Hier kwam meteen commentaar op vanuit het onderwijs omdat de eindtermen te uitgebreid en te gedetailleerd zouden zijn. Om ze toch haalbaar te maken heeft de onderwijskoepel Katholiek Onderwijs Vlaanderen beslist om meer tijd te geven aan de algemene of richtingspecifieke vakken. Dit zorgt er voor dat artistieke vorming maar 10 lesuren onderwijstijd krijgt in de tweede graad in plaats van 60 lesuren wat eigenlijk de bedoeling was.

Omdat dit te weinig uren zijn om een volwaardig vak te kunnen worden, ontstond er een nieuwe vak MEAV: maatschappelijke, economische en artistieke vorming. Dit vak beschikt over 30 lesuren waarvan 10 lesuren per component. Vele leraren en onderzoekers trekken de geloofwaardigheid van dit vak in twijfel. Het lijkt voor hun onhaalbaar om drie uiteenlopende domeinen te behandelen in een beperkt urenpakket. En dan is er ook nog de vraag welke leraren een voldoende breed profiel hebben om dit te kunnen geven. Het vak lijkt dus vooral in drie kleine aparte delen te zullen worden aangeboden.

Doordat ik zelf dit jaar het vak MEAV gegeven heb, zat ik met dezelfde bedenkingen. Als ik verder ging kijken op de website van het Katholiek Onderwijs naar de sectie ‘veelgestelde vragen’ (FAQ), is MEAV het enige vak dat een aparte sectie heeft met maar liefst 15 veelgestelde vragen. Dit toont aan dat er nog veel problemen zijn omtrent dit vak.

 

"Wij zijn ook niet blij met MEAV, maar als er niets verandert aan de eindtermen, zijn onze handen helaas gebonden."

- Lieven Boeve (directeur-generaal Katholiek Onderwijs)

 

Overgangsregeling

Katholiek Onderwijs Vlaanderen is zelf ook niet tevreden met dit vak, maar ze zien geen andere mogelijkheid. Ze hebben dan ook deze nieuwe eindtermen aangevochten bij het Grondwettelijk Hof waar ze de opschorting en vernietiging ervan vroegen. Ondertussen hebben ze dit ook gewonnen en is er een overgangsregeling tot en met het schooljaar 2024-2025. Scholen en leraren moeten voorlopig wel verder met dit vak terwijl het heel wat uitdagingen met zich meebrengt. Daarbovenop is er in dit reeds overvolle leerplan in deze overgangsregeling nog een extra leerplandoel toegevoegd. En dan is er nog de vraag wat er gebeurt met dit vak na de overgangsregeling?

 

Een geïntegreerde aanpak

Daarom ben ik gaan onderzoeken of dit vak op een meer geïntegreerde manier lesgegeven kan worden. Zo kunnen er meerdere leerplandoelen tegelijk behaald worden waardoor er meer tijd en ruimte in het vak komt om de leerstof met meer diepgang te behandelen. Deze aanpak lost veel van de problemen op die leerkrachten nu hebben met het vak. Zo zijn ze niet tevreden over de huidige boeken van uitgeverijen, sommige voelen zich onbekwaam om het vak te geven, het vak zorgt voor heel wat complexe opgezette structuren en er is te weinig tijd waardoor leerstof maar heel oppervlakkig wordt behandeld. De helft van de leerkrachten zegt zelfs niet alle eindtermen te zullen gaan halen tegen het einde van het schooljaar.

Grafiek: Denk je dat je alle eindtermen van het vak MEAV op een degelijke manier gaat kunnen halen tegen het einde van het schooljaar?

Bij deze geïntegreerde aanpak worden dus leerplandoelen uit alle drie de componenten van het vak verwerkt in één les en wordt er niet meer in hokjes gedacht. De verschillende componenten uit het vak gaan elkaar hierbij onderling versterken. Dankzij wederzijdse beïnvloeding ontstaan bij leerlingen nieuwe inzichten die de grenzen van het vak overstijgen. Als leerlingen afstuderen is het belangrijk dat ze buiten vakkennis ook beschikken over een aantal metacompetenties. Deze competenties kunnen niet aangeleerd worden via de traditionele afgelijnde vakken en hebben dus een geïntegreerde aanpak nodig. Het heeft als voordeel dat het voor meer motivatie zorgt bij leerlingen, zorgt voor betere leeruitkomsten en het ontwikkelt hun 21ste-eeuwse vaardigheden.

Uit het onderzoek blijkt dat MEAV leerkrachten wel degelijk openstaan voor een geïntegreerde aanpak. Meer dan 80% van de huidige MEAV leerkrachten ziet dit zitten mits er voldoende ondersteuning is. De achtergrond van deze leerkrachten is momenteel wel nog heel divers. Toch blijft het het beste als het vak wordt gegeven door één leerkracht met de juiste vakkennis. Het type leerkracht die het beste naar voren komt voor het geven van dit vak in zijn geheel zijn productontwikkelaars. Zij beschikken zowel over de artistieke vaardigheden als de economische en maatschappelijke. Zij zijn ook gewoon om in projecten te werken en kennis uit verschillende vakgebieden samen te brengen.

 

Nood aan kunst en cultuur

Maar er blijft ook nog altijd een grote noodzaak naar kunst en cultuur in het onderwijs die nu sterk is teruggeschroefd. Het artistieke kan in dit vak wel dienen als een verbindende waarde tussen de verschillende vakgebieden. Het zorgt er namelijk voor dat leerlingen gaan open bloeien, ze meer motivatie en zelfvertrouwen krijgen. Het ontwikkeld hun creatief en kritisch denken, hun communicatieve vaardigheden en het vermogen tot samenwerking.

Met andere woorden zou het beter zijn als artistieke vorming meer uren zou krijgen in het onderwijs. Maar voorlopig moeten we met het vak MEAV verder en doen we dit dus best op een geïntegreerde manier.

 

Bibliografie

Bergmans, E. & Maenhout, K. (2020). ‘Artistieke vorming moet een volwaardig vak blijven’. De Standaard. Retrieved 23 December 2021, from https://www.standaard.be/cnt/dmf20201123_95155076 ?&articlehash=FaKsd3J2JgYgUIYYu9XN9NPXsmqa1gTK6iC WLcDKikD9bmmhFi9q3vOiLTbA4Y3Lu1Cs7u82uRdIcZQgr MhIg4AfTs5SARPwwc97EHkfsA1vP9cpS7OLrBTJSQHiIkjRH XG6y57d2DzkyQQFoKSjR4eHU4lolhcpUnQ3h8crWCr97Rq gVZ%2Fq3MS2td0rXp

 

Berghmans, E. (2021). Een mens word je niet van wiskunde alleen. De Standaard. Retrieved 23 December 2021, from https://www.standaard.be/cnt/dmf20210610_96092699 ?&articlehash=bir9oLPqn%2BlMUO0CGnKvMmVvjly1jRw WgHeMpXT0EBomr5Iih2RIGvrNZ0lv4Y%2BtWpcBrdaI6Z8 rVOQO8PEyOmD4vm3tG4P2B5%2Fk3WPs6DipkL0orVk1C gfjy8jPOTQQ8ASnyfUTZ%2FcHEqaN3HbQaDBbr2dworKtq 9quMT5mM6PRzLfISlGKZP6x

Caine, R. N. & Caine, G. (1990). Understanding a brain-based approach to learning and teaching. Educational leadership. 48, (2), 66-70.

Carr, D. (2007). Towards an educationally meaningful curriculum: epistemic holism and knowledge integration revisited. British Journal of Educational Studies. 55, (1), 3-20.

Dekeyzer, B. et al. (2021). Mogen we nog verwonderd zijn? Een pleidooi voor meer kunsteducatie in het onderwijs (pp. 51-55). Gent: Owl Press.

De Federatie. (2020). Artistieke vorming is noodzakelijk voor ambitieus onderwijs. De Federatie. Retrieved 23 December 2021, from https://www.defederatie.org/nieuws/artistieke-vorming-i s-noodzakelijk-voor-ambitieus-onderwijs

Gordon, J., et al. (2009). Key Competences in Europe: Opening Doors For Lifelong Learners Across the School Curriculum and Teacher Education. Warsaw: CASE-Center for Social and Economic Research on behalf of CASE Network.

Harris, A. & de Bruin., L. R. (2017). STEAM Education: Fostering creativity in and beyond secondary schools. Australian Art Education 38(1). 54-75.

IndiVille. (2020). Kunst in het secundair onderwijs. [PDF] (pp. 1-32). Google Drive. Retrieved from https://drive.google.com/file/d/1HmeK63hS7rUMzxzZXR 9xNXkgiQCzJK7I/view?fbclid=IwAR1KaKYv7-c9rgoZ8Haon z1L16Fa7tvq8BW4RJqKuqxNEs6oU2yN7v0JG0I%3E

Jakobs, H. H. (1989) Interdisciplinary Curriculum: Design and Implementation. (pp. 1-12). Alexandria: Association for Supervision and Curriculum Development.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2020). Het leerplan voor Maatschappelijke, economische en artistieke vorming. Katholiek Onderwijs Vlaanderen. pp.1–4.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2021a). Naar het Grondwettelijk Hof. Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Retrieved 12 April 2022, from https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen/eindtermen/n aar-het-grondwettelijk-hof

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2021b). FAQ. Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Retrieved 12 April 2022, from https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen/moderniserin g-so-tweede-derde-graad/faq

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2022). Vakgericht en interdisciplinair werken. Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Retrieved 12 May 2022, from https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen/observerende -en-orienterende-eerste-graad/vakgericht-en-interdiscipli nair-werken

OECD. (2019). Future of education and skills 2030. OECD. Retrieved 11 May 2022, from https://www.oecd.org/education/2030-project/contact/ OECD_Learning_Compass_2030_Concept_Note_Series.p df

Onderwijstips Ugent. (2022). Interdisciplinair onderwijs: randvoorwaarden voor succes. Onderwijstips Ugent. Retrieved 12 May 2022, from https://onderwijstips.ugent.be/nl/tips/interdisciplinair-o nderwijs-randvoorwaarden-voor-s/

PISA Ugent. (2022). Resultaten. Ugent. Retrieved 11 May 2022, from http://www.pisa.ugent.be/resultaten

UNICEF. Het is niet omdat je het niet ziet dat armoede niet bestaat. (2020). Unicef. Retrieved 10 May 2022, from https://www.unicef.be/nl/communicatie/campagne-kind erarmoede

Van Broekhoven, K. et al. (2020). Differences in Creativity Across Art and STEM Students: We Are More Alike than Unalike. Thinking Skills and Creativity. doi: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100707

Van den Branden, K. (2019). Sleutelcompetenties in vernieuwde eindtermen: wat doen andere landen? Duurzaam Onderwijs. Retrieved 23 December 2021, from https://duurzaamonderwijs.com/2019/11/14/sleutelcom petenties-in-vernieuwde-eindtermen-wat-doen-andere-l anden

Van Regenmortel, J. (2020). Jeugdpsychiater Peter Adriaenssens over de noodzaak van creatieve vakken:

“Teken je idee, en je kan het beter uitleggen”. Het Nieuwsblad. Retrieved 23 December 2021, from https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20201129_9773773 2?&articlehash=YUHzPi8Yz8aLE4MHcRruFF9I%2ByuPs8X aGX7%2FS45WRgPtYSAc1NXQRwmL0myu0VzZ4jFo33nLV 49eDBwDA2ovec27seyTDVjyAkQn3MllX%2F4db4pky4QD q9LPMG50FdMjOjXnNh12hMJGJTOMPtr9MQP5Q9p%2F %2Bp%2BLKPxvztqgk9HYQDGNngp

Verneert, F. & Geudens, T. (2021). Het kind van de rekening? Kunstzone. Retrieved 23 December 2021, from https://kunstzone.nl/het-kind-van-de-rekening/

Verneert, F. & Nijs, L. (2020). Ook het kunstonderwijs heeft nood aan digitale geletterdheid. Knack Magazine. Retrieved 23 December 2021, from https://www.knack.be/nieuws/ook-het-kunstonderwijs-h eeft-nood-aan-digitale-geletterdheid/

Winner, E. et al. (2013). Art for Art’s Sake? Overview, OECD Publishing.

 

 

Universiteit of Hogeschool
Master in de Productontwikkeling (2021) & Educatieve Master in de Ontwerpwetenschappen (2022)
Publicatiejaar
2022
Promotor(en)
Prof. dr. Sarah Rohaert
Kernwoorden
Share this on: