Naar een geïntegreerd seksualiteitsbeleid in de forensische psychiatrie: de noden en behoeften van seksuele dienstverleners

Lisa Huygens
Persbericht

Eindelijk het begin van een geïntegreerd seksualiteitsbeleid in de forensische psychiatrie?

Het onderwerp van voorliggend kwalitatief onderzoek betreft ‘de noden en behoeften van seksuele dienstverleners, binnen de forensische psychiatrie’. Een thema waarover weinig wetenschappelijke literatuur voorhanden is en dat bovendien opereert binnen een verouderde wetgeving. 

“Wij kunnen een hulpmiddel zijn, wij kunnen bepaalde pillekes en zalfkes wegnemen”. Met dit citaat wordt kort de noodzaak van het onderzoek aangevangen. Ondanks het basisrecht op seksualiteit, heerst er een maatschappelijke afkeuring ten aanzien van de seksuele expressie bij forensisch psychiatrische patiënten. Maar iedereen heeft behoefte aan intimiteit en seks, ongeacht de situatie waarin men verkeert.

Wie is de forensisch psychiatrische patiënt juist?

Een forensisch psychiatrische patiënt is een delinquent (een crimineel) waarbij in veel gevallen door de rechter – gegrond op onderzoek door een psychiater en/of psycholoog – een verband is geconstateerd tussen enerzijds ‘een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens’ en anderzijds een gepleegd delict.

Maar wanneer met de basisgedachte van hierboven (namelijk het recht op seksualiteit) naar de literatuur wordt gekeken, is het niet verwonderlijk dat forensisch psychiatrische patiënten hun kwaliteit van leven het laagst beoordelen op het domein ‘seksualiteit’. Bovendien beschikken de forensisch psychiatrische centra niet over een seksualiteitsbeleid.

Seksuele dienstverlening als oplossing?  

Volgens Aditi vzw (2020) betreft seksuele dienstverlening: “verschillende vormen van ondersteuning en dienstverlening als antwoord op zorgvragen rond intimiteit en seksualiteit van mensen met een (combinatie van) sociale, fysieke, motorische, sensoriële, verstandelijk, psychische of psychiatrische beperking(en) die al dan niet aan de leeftijd gebonden is”.

Omdat Aditi vzw niet bij iedereen gekend is, verdient dit een woordje uitleg. Aditi vzw is een Vlaams advies- en informatiecentrum waar personen met een fysieke en verstandelijke beperking, kwetsbare senioren en personen met een psychische kwetsbaarheid terecht kunnen met al hun vragen over seksualiteit. Bij het lezen van deze beschrijving, vraagt u zich misschien af waar het verschil ligt met prostitutie. Waar prostitutie vertrekt vanuit een economisch model dat gericht is op winst, vertrekt Aditi vzw vanuit een zorgmodel. Aditi vzw werkt dus niet op commerciële basis.

Om terug te komen op de hierboven geschetste problematiek inzake het recht op seksualiteit, dient de aandacht gevestigd te worden op de seksuele dienstverening. Ondanks het feit dat het basisrecht op seksualiteit wettelijk verankerd is, verdienen psychiatrische patiënten geen seksuele vrijheid. Hoewel onderzoek heeft aangetoond dat seks en intimiteit het emotioneel welzijn kan bevorderen, wordt de seksualiteit bij de forensisch psychiatrische patiënt dus vaak vergeten. De seksuele dienstverlening zou een oplossing kunnen bieden, desalniettemin is dit niet zo vanzelfsprekend. In de eerste plaats is er een gebrek aan een geïntegreerd seksualiteitsbeleid zoals hierboven reeds werd aangehaald. In de tweede plaats wordt volgens de verouderde wetgeving de seksuele dienstverlening gelijk gesteld met prostitutie, waardoor het dus strafbaar is. Daarom is het belangrijk om in het licht van de totstandkoming van een toekomstig, geïntegreerd seksualiteitsbeleid, de seksuele dienstverleners te horen.

De opzet van dit onderzoek was om – in samenwerking met Aditi vzw – de noden en behoeften van de seksuele dienstverleners die werken met forensisch psychiatrische patiënten in kaart te brengen. Aan de hand van semigestructureerde diepte-interviews werden bij zeven seksuele dienstverleners de noden en behoeften bevraagd op juridisch, contextueel en psychologisch vlak. Deze seksuele dienstverleners hadden dus reeds ervaring met forensisch psychiatrische patiënten.

Uit deze interviews kwam naar voren dat een duidelijke nood bestaat bij alle respondenten aan een wettelijk kader inzake seksuele dienstverlening. Daarnaast vestigen de seksuele dienstverleners de aandacht op de privacy, hygiëne en veiligheid bij de dienstvelening. Verder wordt niet alleen aangegeven wat nodig is binnen de ruimte (bijvoorbeeld een kamer) opdat de seksuele dienstverlening op een gunstige manier zou verlopen. Ook worden maatregelen voorgesteld die mogelijks het taboe rond de seksuele dienstverlening binnen de forensische setting zouden kunnen doorbreken. Tot slot hebben de seksuele dienstverleners nood aan een duidelijke vorming over forensisch psychiatrische patiënten.

Met andere woorden: hoog tijd voor verandering! 

Bibliografie

Bibliografie 1. Wetgeving Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens 10 december 1948, BS 31 maart 1949. Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden 4 november 1950, BS 19 augustus 1955. Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap 13 december 2006, BS 22 juli 2009. De gecoördineerde Grondwet 17 februari 1994, BS 17 februari 1994. Strafwetboek 8 juni 1867, BS 9 juni 1867. Basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, 12 januari 2005, BS 1 februari 2005. Wet betreffende de internering 5 mei 2014, BS 9 juli 2014. Richtlijn 2011/92/EU van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2011 ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie, en ter vervanging van Kaderbesluit 2004/68/JBZ van de Raad. 2. Rechtspraak EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS, 26 maart 1985, nr. 8978/80, X and Y v. The Nederlands judgment, Publ. Eur. Court HR. Geraadpleegd op https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22itemid%22:[%22001-57603%22]} Corr. Oost-Vlaanderen, afdeling Gent 21 december 2016, Nullum Crimen 2017/3, 292- 297. 66 3. Sociaalwetenschappelijke bronnen Aditi vzw. (2018). Wie zijn we. Geraadpleegd op www.aditivzw.be/nl/over-ons/wie-zijnwe Aditi vzw. (2020a). Definitie seksuele dienstverlening. Verkregen van Miek Scheepers. Aditi vzw. (2020b). Visie en missie. Geraadpleegd op www.aditivzw.be/nl/over-ons/visieen-missie Agentschap Zorg & Gezondheid. (2018). Referentiekader forensische geestelijke gezondheidszorg. Geraadpleegd op www.zorg-en-gezondheid.be/referentiekaderforensische-geestelijke-gezond… American Psychological Association. (2020a). Context. Geraadpleegd op https://dictionary.apa.org/context American Psychological Association. (2020b). Intimacy. Geraadpleegd op https://dictionary.apa.org/intimacy American Psychological Association. (2020c). Psychological factors. Geraadpleegd op https://dictionary.apa.org/psychological-factors Andrews, D. A., & Bonta, J. (2007). Risk-Need-Responsivity Model for Offender Assessment and Rehabilitation. Geraadpleegd op www.publicsafety.gc.ca/cnt/rsrcs/pblctns/rsk-nd-rspnsvty/index-en.aspx Andrews, D. A., & Bonta, J. (2010). The Psychology of Criminal Conduct (fifth edition). Abingdon: Routledge. Andrews, D. A., & Bonta, J. (2010). Chapter 2 Viewing offender assessment and rehabilitation through the lens of the risk-need-responsivity model. In F. McNeill (ed.), P. Raynor, & C. Trotter, Offender supervision: new directions in theory, research and practice (pp. 19-40 ). Cullompton: Willan. Andrews, D. A., Bonta, J., & Wormith, J. S. (2011). The Risk-Need-Responsivity (RNR) Model. Does Adding the Good Lives Model Contribute to Effective Crime Prevention? Criminal Justice and Behaviour, 38(7), 735-755. doi: 10.1177/0093854811406356 Bartlett, P., Mantovani, N. Cratsley, K., Dillon, C., & Eastman, N. (2010). ‘You May Kiss the Bride, But You May Not Open Your Mouth When You Do So’: Policies Concerning Sex, Marriage and Relationships in English Forensic Psychiatric Facilities. The Liverpool law review, 31(2), 155-176. Beaucourt, E. (2018). Informatiebrochure internering in kort bestek. Geraadpleegd op www.rechtbanken-tribunaux.be/sites/default/files/Brochures/internering… 67 Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek. (2017). Advies nr. 74 van 13 november 2017 betreffende seksuele bijstand voor personen met een beperking. Geraadpleegd op www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_them… ies_74_seksuele_bijstand.pdf Beyens, K., Kennes, P., & Tournel, H. (2018). Mijnwerkers of ontdekkingsreizigers? Het kwalitatieve interview. In T. Decorte & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 187-222). Leuven: Acco. Boels, D. (2014). The Challenges of Belgian Prostitution Markets as Legal Informal Economies: An Empirical Look Behind the Scenes at the Oldest Profession in the World. European Journal on Criminal Policy and Research, 21(4), 485-507. Bouman, Y. HA., Van Nieuwenhuizen, C., Schene, A. H., & De Ruiter, C. (2008). Quality of life of male outpatients with personality disorders or psychotic disorders : a comparison. Criminal behaviour and mental health, 18(5), 279-291. Brown, S. D., Raevey, P., Kanyeredzi, A., & Batty, R. (2013). Transformations of self and sexuality: Psychologically modified experiences in the context of forensic mental health. Health, 18(3), 240-260. Claes, C., Van Hove, G., Vandevelde, S., van Loon, J., & Schalock, R. (2011). The influence of supports strategies, environmental factors, and client characteristics on quality of life-related personal outcomes. Research in Developmental Disabilities, 33(1), p. 96-103. Council of Europe/European Court of Human Rights. (2020). Guide on Article 8 of the European Convention on Human Rights. Geraadpleegd op www.echr.coe.int/documents/guide_art_8_eng.pdf Cosyns, P., D’Hont, C., Janssens, D., Maes, E., & Verellen, R. (2006). Geïnterneerden in België in cijfers. Panopticon, 28(1), 46-61. Cosyns, P. (2015). Hoofdstuk 10. Advies van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde betreffende de forensische psychiatrie en haar toekomst. In J. Casselman, R. De Rycke, & H. Heimans (Reds.), Internering. Nieuwe interneringswet en organisatie van de zorg (pp. 233-240). Brugge: Die Keure. De Backer, F. (2018). Hfdst. VI. – Bederf van de Jeugd en Prostitutie (Art. 379). In M. De Busscher, J. Meese, D. Van Der Kelen, & J. Verbist (Red.), Duiding strafrecht (pp. 448-471). Mortsel: Intersentia. De Hert, P. (1998). Artikel 8 EVRM en het Belgisch recht: de bescherming van privacy, gezin, woonst en communicatie. Gent: Mys en Breesch. 68 Dein, K. E., Williams, P. S., Volkonskaia, I., Kanyeredzi, A., Raevey, P., & Leavey G. (2016). International Journal of Law and Psychiatry, 44(1), 15-23. Delbrouck, I. (2014). Bederf van de jeugd en prostitutie. In X. (Red.), Postal memorialis: Lexicon Strafrecht, Strafvordering en bijzondere wetten (losbl.) (pp. B25/01- B25/35). Mechelen: Kluwer. De Rycke, R., & Pauwelyn, L. (2015). Hoofdstuk 7. Zorg voor geïnterneerde personen: algemene organisatie en beleidsaanbevelingen. In J. Casselman, R. De Rycke, & H. Heimans (Red.), Internering. Nieuwe interneringswet en organisatie van de zorg (pp. 179-208). Brugge: Die Keure. De Smet, S., Vandevelde, S., & Ting To, W. (2013). Hoofdstuk 5 Behandeling van specifieke doelgroepen. In S. Vandevelde, S. De Smet, W. Vanderplasschen, & W. Ting To (Reds.), Oude uitdagingen, nieuwe kansen! Over de behandeling van geïnterneerden (pp. 95-106). Gent: Academia Press. De Vuysere, S. (2004). Wetgevende initiatieven inzake internering. In D. Van Daele, & I. Van Welzenis (Red.), Actuele thema’s uit het strafrecht en de criminologie (pp. 63- 76). Leuven: Universitaire Pers Leuven. Decorte, T. (2018). Kwalitatieve data-analyse. In T. Decorte, & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 463-512). Leuven: Acco. Dein, K. E., Williams, P. S., Volkonskaia, I., Kanyeredzi, A., Reavey, P., & Leavey, G. (2016). Examining professionals’ perspective on sexuality for service users of a forensic psychiatry unit. International Journal of Law an Psychiatry, 44, 15-23. Di Lorito, C., Tore, M., Wernli Kaufmann, R. A., Needham, I., & Völlm, B. (2020). Staff views around sexual expression in forensic psychiatric settings: a comparison study between United Kingdom and German-speaking countries. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 31(2), 222-240. Elmir, R., Schmied, V., Jackson, D., & Wilkes, I. (2011). Interviewing people about potentially sensitive topics. Nurse Researcher, 19(1), 12-16. Erikson, E. H. (1963). Childhood and society. New York: Norton. Expertisecentrum Forensische Psychiatrie. (2019). Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag. Landelijk zorgprogramma voor daders van seksuele delicten in de forensische psychiatrie. Geraadpleegd op www.efp.nl/publicaties/zorgprogramma-seksueelgrensoverschrijdend-gedrag 69 Federal Centre for Health Education. (2010). WHO Regional Office for Europe and BZgA. Standards for Sexuality Education in Europe. A Framework for policy makers, educational and health authorities and specialists. Geraadpleegd op www.bzgawhocc.de/fileadmin/user_upload/WHO_BZgA_Standards_English.pdf Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid en de Voedselketen en Leefmilieu. (2016). Wie zijn wij? Geraadpleegd op www.health.belgium.be/nl/wie-zijn-wij FPC. (2020). Zorg op maat voor geïnterneerden in een klinische setting. Geraadpleegd op www.fpcnv.be/ Goethals, J., Dhoore, T., de Groot, A., Jeandarme, I., Keulen-de Vos, M., Pouls, C., … Willemsen, J. (2015). Differentiële diagnostiek en comorbiditeit bij psychopathie en de antisociale-persoonlijkheidsstoornis. In L. Gijs, I. Jeandarme, W. Canton, D. Beek, L. Claes, & E. Klein Haneveld, Handboek psychopathie en antisocialepersoonlijkheidsstoornis (pp. 315-358). Amsterdam: Boom. Goorden, J. C., & Oei, T. I. (2007). Tbs en internering, actuele ontwikkelingen in België. Proces Tijdschrift voor strafrechtspleging, 86(1), 17-25. Happe, E., Spruyt, K., & Suy, I. (2007). Prostitutie, goede zeden en overlast. In G. Vermeulen (Red.), Betaalseksrecht. Van regulering of legalisering van nietproblematische prostitutie? (pp. 183-228). Antwerpen: Maklu. Harcourt, C., & Donovan, B. (2005). The many faces of sex work. Sexual transmitted infections, 81(3), 201-206. Heemelaar, M. (2008). Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Heimans, H. (2015). Hoofdstuk 6. Forensisch psychiatrische centra. In J. Casselman, R. De Rycke, & H. Heimans (Red.), Internering. Nieuwe interneringswet en organisatie van de zorg (pp. 161-178). Brugge: die Keure/la Charte. Hörberg, U., & Dahlberg, K. (2015). Caring potentials in the shadows of power, correction, and discipline – Forensic psychiatric care in the light of the work of Michel Foucault. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being, 10(1), 1-9. doi: 10.3402/qhw.v10.28703 Hornsveld, R., van Dam-Baggen, R., Lenaars, E., & Jonkers, F. (2004). Agressiehanteringstherapie voor forensisch-psychiatrische patiënten met geweldsdelicten: ontwikkeling en praktijk. Tijdschrift voor psychotherapie, 30(1), 22-37. Hornsveld, R. H. J., van Dam-Baggen, C. M. J., Lammers, S. M. M., Nijman, H. L. I., & Kraaimaat, F. W. (2004). Forensisch psychiatrische patiënten met gewelddelicten: Persoonlijkheidskenmerken en gedrag. Tijdschrift voor psychiatrie, 46(3), 133-143. 70 Hulpgids: De gids voor de geestelijke gezondheidszorg. (2021). DSM-5. Geraadpleegd op https://hulpgids.nl/informatie/ziektebeelden/dsm International Planned Parenthood Federation. (2003). IPPF Charter guidelines on sexual and reproductive rights. Geraadpleegd op www.ippf.org/sites/default/files/ippf_charter_on_sexual_and_reproductiv… _guidlines.pdf International Planned Parenthood Federation. (n.d.). Our priorities: humanitarian. Geraadpleegd op www.ippf.org/humanitarian International Planned Parenthood Federation. (n.d.). Sexual rights: an IPPF declaration. Geraadpleegd op www.ippf.org/sites/default/files/sexualrightsippfdeclaration_1.pdf Jeandarme, I. (2016). Forensische psychiatrie à la flamande. In X (Red.), Orde van de Dag, 74 (pp. 32-40). Geraadpleegd op www.jura-kluwerbe.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/secure/documentview.aspx…; bron=doc&state=changed Jeandarme, I., van Heesch, B., De Boel, L., Dekkers, I., Goktas, G., & Verbeke, G. (2020). High security geïnterneerden: Wie zijn zij? Waar komen ze vandaan? Waar gaan zij (niet) naartoe? Panopticon, 41(5), 448-466. Kerremans, E. (2019). ‘Hoog tijd om seksuele dienstverlening uit taboesfeer te halen’. Geraadpleegd op www.sociaal.net/opinie/hoog-tijd-om-seksuele-dienstverleninguit-taboesf… Kolk, J. (1992). Gemankeerde seksualiteit. Het beleid van instellingen waar mensen met een lichamelijke handicap wonen inzake seksualiteit en seksueel misbruik. Utrecht: Stichting Wetenschappelijk Onderzoek omtrent Seksualiteit en Geweld. Kruijver, E. (2010). Sociaal erotische zorgverlening: een poging tot definiëring en enkele ethische overwegingen. Tijdschrift voor seksuologie, 34(4), 204-210. Lamine, L. (1970-1971). Recht en prostitutie. Jura falconis, 7(2), 115-134. Loopmans, M., & Van den Broeck, P. (2011). Global pressures, local measures: the reregulation of sex work in the Antwerp Schipperskwartier. Tijdschrift voor Economische en sociale Geografie, 102(5), 548-561. doi: 10.1111/j.1467- 9663.2011.00660.x Maes, B., Goethals, J., & Verlinden, S. (2009). Personen met een verstandelijke handicap onderhevig aan een interneringsmaatregel (Onderzoek in opdracht van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin) (rapport nr. 4). Leuven: Centrum voor Gezins- en Orthopedagogiek & Leuvens Instituut voor Criminologie. 71 Maesschalck, J. (2018). Methodologische kwaliteit in het kwalitatief onderzoek. In T. Decorte, & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 131-160). Leuven: Acco. McInerny, T., & Minne, C. (2004). Principles of treatment for mentally disordered offenders. Criminal Behavior and Mental Health, 14(S1), S43-S47. Miles, M., Huberman, A. & Saldaña, J. (2014). Qualitative data analysis: a methods sourcebook. Londen: Sage Publications, pp. 275-322. Miyuki, T. (2009). A Prostitute’s Lived Experiences of Stigma. Journal of phenomenological psychology, 40(1), 51-84. Moens, I., & Pauwelyn, L. (2012). Geen opsluiting maar sleutels tot re-integratie. Voorstellen voor een gecoördineerd zorgtraject voor geïnterneerden. Brussel: Zorgnet Vlaanderen. Mortelmans, D. (2007). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven: Acco. Mortelmans, D. (2018). Het kwalitatief onderzoeksdesign. In T. Decorte, & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 81-130). Leuven: Acco. Noom, S., & van den Berg, J. W. (2019). Het Good Lives Model als start van de behandeling van zedendelinquenten. Een praktische toepassing. Tijdschrift voor seksuologie, 43(1), 23-30. O’Donahoo, J. & Simmonds, J. G. (2016). Forensic Patients and Forensic Mental Health in Victoria: Legal Context, Clinical Pathways, and Practice Challenges. Australian social work, 69(2), 169-180. Raman, E., Vandenbussche, S., & Van Segbroeck, I. (2007). Seksuele dienstverlening aan personen met een handicap, bejaarden en gedetineerden. In G. Vermeulen (Red.), Betaalseksrecht. Van regulering of legalisering van niet-problematische prostitutie? (pp. 143-183). Antwerpen: Maklu. Reinschmidt, L. (2016). Prostitution in Belgium: federal legislation and regulation at the local level. Geraadpleegd op https://beobachtungsstellegesellschaftspolitik.de/f/18c81917c6.pdf Robertson, M. D., & Walter, G. (2008). Many faces of the dual-role dilemma in psychiatric ethics. Australian and New Zealand journal of psychiatry, 42(3), 228-235. Schaalma, H., Reinders, J., & Kok, G. (2009). Voorlichting en preventie. In L. Gijs, W. Gianotten, I. Vanwesenbeeck, & P. Weijenborg (Red.), Seksuologie (pp. 217-232). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Schalock, R. L., Keith, K. D., Verdugo, M. Á., & Gómez, L. E. (2011). Chapter 2 Quality of Life Model Development and Use in the Field of Intellectual Disability. In R. 72 Kober (Ed.), Enhancing the Quality of Life of People with Intellectual Disabilities: From Theory to Practice, pp. 17-32. Dordrecht: Springer Netherlands. Schel, S. H. H., Bouman, Y. H. A., & Bulten, B. H. (2015). Quality of Life in Long-Term Forensic Psychiatric Care: Comparison of Self-Report and Proxy Assessments. Archives of Psychiatric Nursing, 29(3), 162-167. doi: 10.1016/j.apnu.2015.01.004 Schel, S. H. H., Bouman, Y. H. A., & Bulten, B. H. (2016). Kwaliteit van leven van patiënten in de langdurige forensische psychiatrie. Tijdschrift voor psychiatrie, 58(12), 863-871. Seeuws, J. (2020). Visie en beleid rond seksualiteitsbeleving: een blinde vlek in de behandeling van plegers van zedenfeiten? (Eindwerk voor de interuniversitaire postacademische vorming Forensische Psychiatrie en Psychologie). Geraadpleegd op www.jantienseeuws.com/visie-en-beleid-rond-seksualiteitsbeleving-eenbli… Serie, C., Pleysier, S., Put, J., & de Ruiter, C. (2020). Welzijn, primaire levensbehoeften en delinquentie bij adolescenten. Etiologische assumpties van het Good Lives Model getoetst. Tijdschrift voor Criminologie, 62(2-3), 298-324. doi: 10.5553/TvC/0165182X2020062203009 Silverman, D. (2017). Quality in Qualitative Research. In D. Silverman (Red.), Doing qualitative research: A practical handbook (pp. 376-402). Los Angeles: Sage. Staring, R., & van Swaaningen, R. (2018). Hoofdstuk 1 Kwalitatief onderzoek en criminologische theorie. Over de relatie tussen theorie, onderzoeksvragen en een methode. In T. Decorte, & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 33-80). Leuven: Acco. Stevens, L. (2002). Strafrecht en seksualiteit. Mortsel: Intersentia. Stickens, M., Loyens, K., & Maesschalck, J. (2016). De implementatie van lokaal veiligheidsbeleid: op zoek naar een theoretisch kader. Panopticon, 37(1). 25-48. Taelman, M., Saeys, F., De Ro, J., & Talpe, E. (27.11.2017). [Conceptnota]. Brussel: Vlaams Parlement. Taelman, M., Saeys, F., De Ro, J., & Talpe, E. (26.09.2018). Verslag van hoorzitting over de conceptnota voor nieuwe regelgeving betreffende het faciliteren van de beleving van seksualiteit en intimiteit op maat van personen met een zorgbehoefte. Brussel: Vlaams Parlement. Ting To, W., De Smet, S., Boers, A., & Vandevelde, S. (2013). Behandeling van geïnterneerden. In S. Vandevelde, S. De Smet, W. Vanderplasschen, & W. Ting To (Red.), Oude uitdagingen, nieuwe kansen! Over de behandeling van geïnterneerden (pp. 47-94). Gent: Academia Press. 73 Tiwana, R., McDonald, S., & Völlm, B. (2016). Policies on sexual expression in forensic psychiatric settings in different European countries. International Journal of Mental Health Systems, 10(1), 1-11. Tong, A., Sainsbury, P., & Craig, J. (2007). Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): a 32-item checklist for interviews and focus groups. International Journal of Quality in Health Care, 19(6), 349-357. Vandeplas, A. (1975). Noot – het bordeelverbod onder Antwerpen 23 mei 1975. Rechtskundig Weekblad, 39(7). 385-448. Van Der Auwera, A., Dheedene, J., & Seynnaeve, K. (2015). Hoofdstuk 4. Geïnterneerde personen in Vlaanderen en in België. In J. Casselman, R. De Rycke, & H. Heimans (Red.), Internering. Nieuwe interneringswet en organisatie van de zorg (pp. 113- 126). Brugge: Die Keure. Vander Laenen, F., & O’Groman, A. (2018). Ethische aspecten van het kwalitatief onderzoek. In T. Decorte & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 555-586). Leuven: Acco. van der Veeken, F. C. A., Bogaerts, S., & Lucieer, J. (2017). Patient Profiles in Dutch Forensic Psychiatry Based on Risk Factors, Pathology and Offense. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 61(12), 1369-1391. doi: 10.1177/0306624X15619636 Van Horn, J., Eisenberg, M., & Uzieblo, K. (2016). Risicotaxatie in de Nederlandse ambulante forensische geestelijke gezondheidszorg. Tijdschrift voor psychiatrie, 58(8), 583-592. Vanwesenbeeck, I. (2005). Burnout Among Female Indoor Sex Workers. Archives of Sexual Behavior, 34(6), 627-639. Vanwesenbeeck, I. (2009). Seks en commercie. In L. Gijs, W. Gianotten, I. Vanwesenbeeck, & P. Weijenbrog (Red.), Seksuologie (pp. 197-212). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. doi: 10.1007/978-90-313-6806-8_8 Vermeulen, G., & Neelen, Y. (2018). Van nu en straks: sekswerk. Nood aan decriminalisering en sociaalrechtelijke diversificatie en flexibilisering. Panopticon, 39(4), 314-326. Vorstenbosch, E. C. W., Bouman, Y. H. A., Braun, P. C., & Bulten, B. H. (2010). Kwaliteit van leven binnen de langdurige forensische psychiatrie. Maandblad geestelijke volksgezondheid, 65(11), 869-883. Vorstenbosch, E., & Castelletti, L. (2020). Exploring Needs and Quality of Life of Forensic Psychiatric Inpatients in the Reformed Italian System, Implication for Care and Safety. Frontiers in psychiatry, 11, 1-14. doi: 10.3386/fpsyt.2020.00258 74 Vorstenbosch, E. C. W., & Escuder-Romeva, G. (2019). Quality of Life in Long-Term Clinical Forensic Psychiatry. In B. Völlm, & P. Braun (Eds.), Long-Term Forensic Psychiatric Care: Clinical, Ethical and Legal Challenges (pp. 139-160). Cham: Springer International Publishing AG. Ward, T., & Stewart, C. A. (2003). The treatment of sex offenders: Risk management and good lives, Professional Psychology: Research and Practice, 34(4), 353-360. Ward, T., Yates, P. M., & Willis, G.W. (2012). The good lives model and the risk need responsivity model. A Critical Response to Andrews, Bonta, and Wormith (2011). The Criminal Justice and Behavior, 39(1), 94-110. doi: 10.1177/0093854811426085 Ward, T., Gannon, T. A., & Fortune, C-A. (2015). Restorative Justice-Informed moral acquaintance. Criminal Justice and Behavior, 42(1), 45-57. doi: 10.1177/0093854814550026 WHO. (2020). Sexual and reproductive health and research including the Special Programme HRP. Geraadpleegd op www.who.int/teams/sexual-and-reproductivehealth-and-research/key-areas-… WHOQOL Group. (1998). Development of the World Health Organization WHOQOLBREF Quality of Life Assessment. Psychological Medicine, 28, 551-558. Yates, P. M., (2013). Treatment of Sexual Offenders: Research, Best Practices, and Emerging Models. International Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 8(3-4), 89-95. Zaitch, D., Mortelmans, D., & Decorte, T. (2018). Etnografie en participerende observatie. In T. Decorte & D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 255-319). Leuven: Acco. 4. Niet-wetenschappelijke bronnen Kerremans, E. (2019). ‘Hoog tijd om seksuele dienstverlening uit taboesfeer te halen’. Geraadpleegd op www.sociaal.net/opinie/hoog-tijd-om-seksuele-dienstverleninguit-taboesf… Kv, ttr. (01.04.2021). Van Quickenborne wil sekswerk decriminaliseren. Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd op www.hln.be/binnenland/van-quickenborne-wilsekswerk-decriminaliseren~a5a… Van Dale. (2020). Betekenis ‘juridisch’. Geraadpleegd op www.vandale.nl/gratiswoordenboek/nederlands/betekenis/juridisch#.X6_z5s…

Universiteit of Hogeschool
Criminologische Wetenschappen
Publicatiejaar
2021
Promotor(en)
Promotor: Prof. dr. Inge Jeandarme. Begeleider: Lena Boons
Kernwoorden
Share this on: