De victim-offender overlap bij seksueel geweld: een vergelijkende studie bij slachtoffers, daders, en slachtoffer-daders.
Slachtoffers en daders van seksueel geweld: als twee druppels water?
Wat kunnen slachtoffers, daders en slachtoffer-daders van seksueel geweld nu met elkaar gemeen hebben? Uit het thesisonderzoek van Joke Geeraert, criminologe aan de UGent, blijkt dat deze drie groepen veel meer op elkaar lijken dan tot nu toe gedacht. Toch zijn er ook verschillen op het vlak van mentale gezondheid die toelaten om de zorg voor zowel slachtoffers als daders te verbeteren.
Seksueel geweld is een veelvoorkomend probleem met korte- en langetermijngevolgen voor de fysieke, seksuele en mentale gezondheid. Een recente bevraging van de Belgische bevolking vestigde de aandacht op de grootte van deze problematiek in België. Een aangepaste zorg voor slachtoffers én daders is essentieel om seksueel geweld tegen te gaan en de gevolgen te bestrijden. Daarvoor is er echter nood aan inzicht in persoonlijke karakteristieken of eigenschappen die het risico op slachtofferschap en daderschap van seksueel geweld verhogen of verlagen.
In bestaand wetenschappelijk onderzoek naar seksueel geweld worden slachtoffers en daders steevast los van elkaar gezien en benaderd alsof het om twee volledig verschillende groepen gaat. Maar zijn dat wel zo strikt gescheiden groepen? Sommige personen zijn zowel slachtoffer als dader van dezelfde strafbare handeling, zoals verkrachting of aanranding. Er is in dat geval dus een overlapping van slachtofferschap en daderschap van seksueel geweld.
Bij onderzoek naar die overlapping lag de focus tot nu toe vooral op kenmerken die slachtoffers en daders met elkaar gemeenschappelijk hebben of welke eigenschappen aan de basis kunnen liggen van deze overlapping. Toch is die aanpak niet waterdicht, want sommige kenmerken geven eerder een verklaring voor daderschap (bv. lage zelfcontrole) terwijl andere kenmerken dan weer eerder slachtofferschap verklaren (bv. culturele stress). Bovendien zal uiteindelijk maar een hele kleine groep slachtoffers later seksueel geweld plegen en hebben niet alle daders dezelfde kans om slachtoffer te worden.
Thesisonderzoek
Maar waarin verschillen slachtoffer-daders dan wel van slachtoffers en daders? Een antwoord op deze vraag is essentieel om de hulpverlening en het beleid rond seksueel geweld nog beter aan te passen aan deze verschillende groepen. Op basis van data uit vragenlijsten van een vierjarig onderzoek bij de Belgische bevolking, zocht Joke Geeraert in haar thesisonderzoek aan de UGent een antwoord op deze vraag. Via een statistische analyse werd de rol van persoonskenmerken (leeftijd, geslacht, migratieachtergrond), veerkracht, de sterkte van het sociaal netwerk en de mentale gezondheid vergeleken tussen slachtoffers, daders en slachtoffer-daders.
Mentale gezondheid als aandachtspunt
Van alle onderzochte factoren stak er een met kop en schouders bovenuit: de mentale gezondheid. Deze factor en zijn onderdelen bleken het meest een rol te spelen om slachtoffer-daders te onderscheiden van enkel-slachtoffers en enkel-daders. Zo werd er voor eerdere suïcidepogingen een sterk verband gevonden met slachtoffer-daders, terwijl voorgaand onderzoek dit verband vond bij gewone daders. Zelfverminking, daarentegen, bleek net samen te hangen met de enkel-daders en enkel-slachtoffers, wat wel overeenkwam met eerdere studies. Tot slot was er ook nog een sterk verband tussen angstsymptomen en personen die enkel dader waren. Ook voorgaande studies vonden dit effect al bij seksuele daders.
Blik naar de toekomst
Wat kunnen we nu meenemen uit dit thesisonderzoek? Naast de theoretische relevantie is deze masterproef van belang voor beleid en hulpverlening. Een beter inzicht in de onderliggende factoren laat immers toe om de hulpverlening nog betere af te stemmen op de noden van slachtoffers, daders én slachtoffer-daders. Voorgaand onderzoek toonde al aan dat slachtoffer-daders niet als ‘pure’ slachtoffers worden aanzien door hulpverleners en er minder bereidheid is om hen op te nemen in slachtofferhulp. In het thesisonderzoek van Joke Geeraert werd echter een sterke link van suïcidepogingen bij slachtoffer-daders gevonden. Dit toont dat het belangrijk blijft dat ook personen die al een strafbaar feit pleegden toegang hebben tot de benodigde slachtofferhulp. Daarnaast is er bij dadertherapieën blijvende aandacht nodig voor eerdere slachtofferervaringen en niet enkel voor risicobeperking of het voorkomen van herhaling van het strafbaar gedrag. Tot slot blijft het ook voor slachtoffers belangrijk dat er aandacht is voor hun mentale gezondheid, bovenop hun rechten in het strafproces. Voorkomen is immers beter dan genezen.
Agresti, A. (2007). An Introduction to Categorical Data Analysis (2nd edition). John Wiley & Sons.
Armstrong, A. R., Galligan, R. F., & Critchley, C. R. (2011). Emotional intelligence and psychological resilience to negative life events. Personality and Individual Differences, 51(3), 331-336.
Babchishin, K. M., Hanson, R. K., & Hermann, C. A. (2011). The Characteristics of Online Sex Offenders: A Meta-Analysis. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 23(1), 92-123.
Bastaits, K., Ponnet, K., Van Peer, C., & Mortelmans, D. (2015). The parenting styles of divorced fathers and their predictors. Journal of Social and Personal Relationships, 32(5), 557-579.
Beckley, A. L., Caspi, A., Arseneault, L., Barnes, J. C., Fisher, H. L., Harrington, H., Houts, R., Morgan, N., Odgers, C. L., Wertz, J., & Moffitt, T. E. (2018). The Developmental Nature of the Victim-Offender Overlap. Journal of Developmental and Life-Course Criminology, 4(1), 24-49.
Berg, M. T., & Felson, R. B. (2016). Why are Offenders Victimized so Often? In C. A. Cuevas, & C. M. Rennison, The Wiley Handbook on the Psychology of Violence (pp. 49-65). Wiley Blackwell.
Borowsky, I. W., Hogan, M., & Ireland, M. (1997). Adolescent Sexual Aggression: Risk and Protective Factors. Pediatrics, 100(6), 1-8.
Britt, C. L., & Weisburd, D. (2010). Statistical Power. In A. R. Piquero, & D. Weisburd (Eds.), Handbook of Quantitative Criminology (pp. 313-332). Springer.
Broidy, L. M., Daday, J. K., Crandall, C. S., Sklar, D. P., & Jost, P. F. (2006). Exploring Demographic, Structural, and Behavioral Overlap Among Homicide Offenders and Victims. Homicide Studies, 10(3), 155-180.
Campbell, R., Dworkin, E., & Cabral, G. (2009). An Ecological Model of the Impact of Sexual Assault on Women’s Mental Health. Trauma, Violence, & Abuse, 10(3), 225-246.
Chan, H. C. O. (2020). The Victim-Offender Overlap in Sexual Offending: Exploring a Community-Based Sample of Young Adults in Hong Kong. Sexual Abuse. https://doi.org/10.1177/1079063220981889
Chan, Y. H. (2005). Biostatistics 305. Multinomial logistic regression. Singapore Medical Journal, 46(6), 259-269.
Chen, H., Cohen, P., & Chen, S. (2010). How Big is a Big Odds Ratio? Interpreting the Magnitudes of Odds Ratios in Epidemiological Studies. Communication in Statistics – Simulation and Computation, 39(4), 860-864.
Cohen, L. E., & Felson, M. (1979). Social Change and Crime Rate Trends: A Routine Activity Approach. American Sociological Review, 44(4), 588-608.
Depraetere, J., Vandeviver, C., Vander Beken, T., & Keygnaert, I. (2018). Nood aan een Kritisch Interpretatieve Synthese: genderverschillen in prevalentiecijfers van seksueel geweld gekaderd. Panopticon, 39(5), 389-406.
De Vries Robbé, M., Mann, R. E., Maruna, S., & Thornton, D. (2015). An Exploration of Protective Factors Supporting Desistance from Sexual Offending. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 27(1), 16-33.
El-Habil, A. M. (2012). An Application on Multinomial Logistic Regression Model. Pakistan Journal of Statistics and Operation Research, 8(2), 271-291.
Eloir, J., Ducro, C., & Nandrino, J-L. (2020). Determining Sexual Offender Profiles From Life Trajectories. Sexual Abuse, 32(5), 521-542.
Falk, R. F., & Miller, N. B. (1992). A primer for soft modeling. The University of Akron Press.
Farrington, D. P. (1986). Age and Crime. Crime and Justice, 7, 189-250.
Federaal Wetenschapsbeleid. (z.d.). UN-MENAMAIS. Een beter begrip van mechanismes, aard, omvang en impact van seksueel geweld in België. https://www.belspo.be/belspo/brain-be/projects/UN-MENAMAIS_nl.pdf
Felson, R. B., Berg, M. T., Rogers, E. M., & Krajewski, A. (2018). Disputatiousness and the Offender Victim Overlap. Journal of Research in Crime and Delinquency, 55(3), 351-389.
Ferguson, C. J. (2009). An Effect Size Primer: A Guide for Clinicians and Researchers. Professional Psychology: Research and Practice, 40(5), 532-538.
Field, A. (2009). Discovering Statistics using SPSS (3rd edition). Sage Publications.
Flexon, J. L., Meldrum, R. C., & Piquero, A. R. (2016). Low Self-Control and the Victim Offender Overlap: A Gendered Analysis. Journal of Interpersonal Violence, 31(11), 2052-2076.
Gallo, A. (2020). Treatment for Non-Contact Sexual Offenders: What We Know and What We Need. Sexual Addiction & Compulsivity, 27(1-2), 149-163.
Golladay, K. A. (2018). Understanding Victim-Offender Overlap Taxonomies: A Longitudinal Study (Doctoral dissertation). https://repository.asu.edu/items/49151
Gottfredson, M. R., & Hirschi, T. (1990). A general theory of crime. Stanford University Press.
Gover, A. R. (2004). Risky lifestyles and dating violence: A theoretical test of violent victimization. Journal of Criminal Justice, 32(2), 171-180.
Grant, M. J., & Booth, A. (2009). A typology of reviews: an analysis of 14 review types and associated methodologies. Health Information & Libraries Journal, 26(2), 91-108.
Grice, J. W., & Iwasaki, M. (2007). A truly multivariate approach to MANOVA. Applied Multivariate Research, 12(3), 199-226.
Grimm, P. (2010). Social Desirability Bias. In J. N. Sheth, & N. K. Malhotra (Eds.), Wiley International Encyclopedia of Marketing. https://doi.org/10.1002/9781444316568. wiem02057
Hedeker, D. (2003). A mixed-effects multinomial logistic regression model. Statistics in Medicine, 22(9), 1433-1446.
Heyman, R. E., & Slep, A. M. S. (2002). Do child abuse and interparental violence lead to adulthood family violence?. Journal of Marriage and Family, 64(4), 864-870.
Hosmer, D. W., Lemeshow, S., & Sturdivant, R. X. (2013). Applied Logistic Regression. Third Edition. John Wiley & Sons.
Jennings, W. G., Higgins, G. E., Tewksbury, R., Gover, A. R., & Piquero, A. R. (2010). A Longitudinal Assessment of the Victim-Offender Overlap. Journal of Interpersonal Violence, 25(12), 2147-2174.
Jennings, W. G., Piquero, A. R., & Reingle, J. M. (2012). On the overlap between victimization and offending: A review of the literature. Aggression and Violent Behavior, 17(1), 16-26.
Jennings, W. G., Park, M., Tomsich, E. A., Gover, A. R., & Akers, R. L. (2011). Assessing the Overlap in Dating Violence Perpetration and Victimization among South Korean College Students: The Influence of Social Learning and Self-Control. American Journal of Criminal Justice, 36(2), 188-206.
Jennings, W. G., Zgoba, K. M., Maschi, T., & Reingle, J. M. (2014). An Empirical Assessment of the Overlap Between Sexual Victimization and Sex Offending. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 58(12), 1466-1480.
Keygnaert, I., Vandeviver, C., Nisen, L., De Schrijver, L., Depraetere, J., Nobels, A., Cismaru Inescu, A., Lemonne, A, Renard, B., & Vander Beken, T. (2018). Seksueel geweld in België : eerste representatieve prevalentiestudie naar de aard, omvang en impact van seksueel geweld in België. SCIENCE CONNECTION (Nederlandse Ed.), 59, 28-31.
Kirk, D. S. (2006). Examining the Divergence Across Self-report and Official Data Sources on Inferences About the Adolescent Life-course of Crime. Journal of Quantitative Criminology, 22(2), 107-129.
Kranenbarg, M. W., Holt, T. J., & Van Gelder, J-L. (2019). Offending and Victimization in the Digital Age: Comparing Correlates of Cybercrime and Traditional Offending-Only, Victimization-Only and the Victimization-Offending Overlap. Deviant Behavior, 40(1), 40-55.
Lambie, I., Seymour, F., Lee, A., & Adams, P. (2002). Resiliency in the Victim-Offender Cycle in Male Sexual Abuse. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 14(1), 31-48.
Levis, B., Benedetti, A., & Thombs, B. D. (2019). Accuracy of Patient Health Questionnaire-9
(PHQ-9) for screening to detect major depression: individual participant data meta-analysis. BMJ, 365, 1-11. https://doi.org/10.1136/bmj.l1476
Lyn, T. S., & Burton, D. L. (2005). Attachment, anger and anxiety of male sexual offenders. Journal of Sexual Aggression, 11(2), 127-137.
Maldonado-Molina, M. M., Jennings, W. G., Tobler, A. L., Piquero, A. R., & Canino, G. (2010). Assessing the victim-offender overlap among Puerto Rican youth. Journal of Criminal Justice, 38(6), 1191-1201.
Maldonado-Molina, M. M., Piquero, A. R., Jennings, W. G., Bird, H., & Canino, G. (2009). Trajectories of Delinquency among Puerto Rican Children and Adolescents at Two Sites. Journal of Research in Crime and Delinquency, 46(2), 144-181.
Marcum, C. D., Higgins, G. E., Freiburger, T. L., & Ricketts, M. L. (2014). Exploration of the Cyberbullying Victim/Offender Overlap by Sex. American Journal of Criminal Justice, 39(3), 538-548
Monroe, L. M., Kinney, L. M., Weist, M. D., Dafeamekpor, D. S., Dantzler, J., & Reynolds,
M. W. (2005). The Experience of Sexual Assault: Findings From a Statewide Victim Needs Assessment. Journal of Interpersonal Violence, 20(7), 767-776.
Muftić, L. R., Finn, M. A., & Marsh, E. A. (2015). The Victim-Offender Overlap, Intimate Partner Violence, and Sex: Assessing Differences Among Victims, Offenders, and Victim-Offenders. Crime & Delinquency, 61(7), 899-926.
Pauwels, J. R., & Svensson, R. (2011). Exploring the Relationship Between Offending and Victimization: What is the Role of Risky Lifestyles and Low Self-Control? A Test in Two Urban Samples. European Journal on Criminal Policy and Research, 17(3), 163-177.
Peng, C. J., Lee, K. L., & Ingersoll, G. M. (2002). An Introduction to Logistic Regression Analysis and Reporting. The Journal of Educational Research, 96(1), 3-14.
Petrucci, C. J. (2009). A Primer for Social Worker Researchers on How to Conduct a Multinomial Logistic Regression. Journal of Social Service Research, 35(2), 193-205.
Pituch, K. A., & Stevens, J. P. (2016). Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences. Analyses with SAS and IBM’s SPSS (6th edition). Routledge.
Posick, C. (2012). Untangling offending and victimization: a comparative study of the victim offender overlap (Doctoral dissertation). http://hdl.handle.net/2047/d20003232
Reingle, J. M. (2014). Victim-Offender Overlap. In J. M. Miller (Ed.), The Encyclopedia of Theoretical Criminology (pp. 1-3). Blackwell Publishing Ltd.
Rocque, M., Posick, C., & Hoyle, J. (2016). Age and Crime. In W. G. Jennings (Ed.), The Encyclopedia of Crime and Punishment (pp. 1-8). John Wiley & Sons.
Ronis, S. T., & Borduin, C. M. (2007). Individual, Family, Peer, and Academic Characteristics of Male Juvenile Sexual Offenders. Journal of Abnormal Child Psychology, 35(2), 153-163.
Schapansky, E., Depraetere, J., Keygnaert, I., & Vandeviver, C. (2021). Seksueel geweld in België: Aard, omvang en risicofactoren van slachtofferschap van seksueel geweld in een nationaal representatieve bevolkingssteekproef. Panopticon, 42(3), 227-249.
Schreck, C. J., Stewart, E. A., & Osgood, D. W. (2008). A Reappraisal of the Overlap of Violent Offenders and Victims. Criminology, 46(4), 871-906.
Schuster, I., & Krahé, B. (2017). Prevalence of Sexual Aggression Victimization and Perpetration in Chile: A Systematic Review. Trauma, Violence, & Abuse, 20(2), 229-244.
Semerikova, A. A., Kokotov, S. A., Bugrova, V. R., & Novgorodtsev, V. M. (2015). The Social and Psychological Characteristic of a Victim of Sexual Violence. Asian Social Science, 11(8), 264-268.
Silver, E. (2002). Mental disorder and violent victimization: The mediating role of involvement in conflicted social relationships. Criminology, 40(1), 191-212.
Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The Brief Resilience Scale: Assessing the Ability to Bounce Back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194-200.
Snaychuk, L. A., & O’Neill, M. L. (2020). Technology-Facilitated Sexual Violence: Prevalence, Risk, and Resiliency in Undergraduate Students. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 29(8), 984-999.
Spitzer, R. L., Kroenke, K., Williams, J. B. W., & Löwe, B. (2006). A Brief Measure for Assessing Generalized Anxiety Disorder: The GAD-7. Archives of Internal Medicine, 166(10), 1092-1097.
Stoltzfus, J. C. (2011). Logistic Regression: A Brief Primer. Academic Emergency Medicine, 18(1), 1099-1104.
Sutherland, J. L., Amar, A. F., & Sutherland, M. A. (2014). Victimization and Perpetration of Sexual Violence in College-Aged Men and Women. Journal of Forensic Nursing, 10(3), 153-159.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th edition). Pearson.
Taylor, B. G., Mumford, E. A., Liu, W., Berg, M., & Bohri, M. (2019). Young Adult Reports of the Victim–Offender Overlap in Intimate and Nonintimate Relationships: A Nationally Representative Sample. Criminal Justice and Behavior, 46(3), 415-436.
Thornton, D., Kelley, S. M., & Nelligan, K. E. (2017). Protective factors and mental illness in men with a history of sexual offending. Aggression and Violent Behavior, 32, 29-36.
Van Gelder, J-L., Averdijk, M., Eisner, M., & Ribaud, D. (2014). Unpacking the Victim Offender Overlap: On Role Differentiation and Socio-psychological Characteristics. Journal of Quantitative Criminology, 31(4), 653-675.
Von Hentig, H. (1948). The criminal and his victim. Yale University Press.
WHO (World Health Organization). (2003). Guidelines for medico-legal care for victims of Sexual violence. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42788/924154628X.pdf?se…
WHO (World Health Organization). (2021, 9 maart). Violence against women. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-women
Wolfgang, M. E. (1958). Patterns in criminal homicide. Pennsylvania Press.