Pootjebaden in lyrisch water

Eline Van Keymeulen Milan Lambrecht Gianni De Bondt
Persbericht

De eerste stapjes in de wereld van poëzie - een boekje voor leerling en leraar

“Het gebeurde namelijk maar zelden dat leerlingen positief op poëzie reageerden. ‘Saai’, ‘zweverig’ en ‘dit gaat nergens over’, hoorde ik regelmatig. Het voelde ongemakkelijk: ik vroeg me af waarom ik in de klas goed uit de voeten kon met literair proza, maar waarom dit met poëzie veel lastiger was” (Das, 2018). Deze uitspraak van Hans Das, promovendus cultuuronderwijs (poëzie) en docent Nederlands aan de Rijksuniversiteit van Groningen, is niet zomaar uit de lucht gegrepen. Ze is helaas angstaanjagend herkenbaar.

Hoe maken we poëzie aantrekkelijker, toegankelijker en meer vanzelfsprekend in de eerste graad van het secundair onderwijs? Dat is de vraag waarmee deze bachelorproef begon. En sinds de invoering van de nieuwe eindtermen in september 2019 is deze vraag prangender dan ooit. De nieuwe eindtermen vormen dan ook een belangrijk uitgangspunt voor deze paper. De nieuwe onderwijsdoelen hechten meer belang aan creativiteit, literatuur en poëzie, waar in de voormalige beschrijving van de eindtermen in mindere mate op gefocust werd.

De vraag werd uiteen gehaald, bestudeerd, samengevoegd en uiterst holistisch beantwoord aan de hand van een beknopt praktijkonderzoek en een grondige literatuurstudie. Van de omlijning van poëzie als begrip, via een studie van de ontwikkelingspsychologie achter de lyrische competentie van leerlingen in het secundair onderwijs, naar een vergelijking van bestaande opvattingen en didactische methodieken… Er bleef geen segment van de kwestie onbesproken.

Het resultaat van het onderzoek is een praktijkgerichte uitwerking. Ten eerste werd het doel van het product vastgelegd. Op basis van informatie uit de literatuurstudie kan gesteld worden dat het niveau van de lyrische competentie van leerlingen rond het vierde jaar van het secundair onderwijs te laag ligt. Het voornaamste doel van het uitgewerkt materiaal zou dus het opkrikken van dat niveau moeten zijn, zodat leerlingen met een vollere rugzak kunnen beginnen aan hun tocht door het poëzielandschap. Daarom werd ervoor gekozen om een basis aan poëziegerelateerde begrippen en inzichten te integreren in de tool. Zo wordt de aandacht gevestigd op de klank, vorm en gevoelswaarde van lyrische teksten. Daarnaast werden er enkele klassieke schrijvers opgenomen. Daarbij komt het feit dat poëzieonderwijs een prominentere rol zal spelen binnen de nieuwe eindtermen (2019), maar dat leraren geen idee hebben hoe ze eraan moeten beginnen. Veel leraren schuwen het onderwerp omdat ze er zichzelf niet in thuis voelen. In het vooronderzoek komt de vraag naar gebruiksklaar, uitgewerkt materiaal sterk naar boven.

Daarna werd de vorm van het product bepaald. Omdat er wordt gestreefd naar een heel laagdrempelige en toegankelijke aanpak, werd de vorm van een notitie-/dagboekje gekozen als richtlijn voor het uitgewerkte product. Daarbij werd Inspiratie overal – notitieboekje van het Letterenhuis als voornaamste voorbeeld gebruikt. Om bij te dragen aan het toegankelijke aspect, werd ook beslist om het boekje te voorzien van passende en stimulerende illustraties. Voor die taak werd Carll Cneut gecontacteerd, die zijn toestemming gaf om zijn tekeningen te gebruiken in het educatieve boekje.

Zo ontstond Pootjebaden in Lyrisch Water: een prachtig, persoonlijk poëzieboekje voor de leerling, met als voornaamste doel de lyrische ontwikkeling van leerlingen te stimuleren zodat ze de al bestaande leerlijnen met een bredere basis kunnen aanvatten.

Tijdens het onderzoek en het opstellen van het boekje, werkten we samen met het Poëziecentrum in Gent. Zij voorzagen, in de mate van het mogelijke, in poëzie, expertise, kennis en raadgeving. Ook nu, na de afronding van het opleidingsonderdeel, gaan de gesprekken met het Poëziecentrum door over een eventuele druk en verspreiding van het poëzieboekje. Want voor ons houdt het niet op. Wij, het Poëziecentrum en onze promotor zijn vurig overtuigd van de meerwaarde van ons onderzoek én de praktijkgerichte invulling ervan voor het werkveld. Ons boekje begeleidt zowel leraren als leerlingen tijdens hun eerste stappen in de wereld van poëzie.

We maken om af te sluiten graag de vergelijking met leren zwemmen. De wereld van poëzie wordt te vaak door zowel leerlingen als leraren als abstract, complex en stoffig gezien. Net zoals veel kinderen in het begin vaak bang zijn van het diepe. Ons boekje neemt de leerlingen bij de hand en laat ze in kleine stapjes kennismaken met enkele klassieke auteurs en met de klank, vorm en de gevoelswaarde van lyrische teksten. Het is niet de bedoeling om de leerlingen te overspoelen met allerlei taaltechnische analyses, aangezien dat ze zou doen verdrinken. In plaats daarvan laat dit boekje de leerlingen even pootjebaden in lyrisch water.

Bij deze nodigen wij jullie dan ook van harte uit om onze paper te lezen en te snuisteren in ons poëzieboekje. We wensen jullie veel lees-, kijk- en waterplezier!

Eline Van Keymeulen, Gianni De Bondt en Milan Lambrecht

Contact: elinevankeymeulen@hotmail.com, gianni.de.bondt@telenet.be, milan.lambrecht@hotmail.com

Pootjebaden in lyrisch water - poëzieboekje voorkant

Pootjebaden in lyrisch water - poëzieboekje achterkant

Bibliografie
Universiteit of Hogeschool
Educatieve bachelor in het secundair onderwijs
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Ariane De Puydt
Kernwoorden
Share this on: