Ogen zijn ook mysterieus. Bedenkingen over hoe en waarom kinderen geëvalueerd worden in hun artistieke inspanningen.

Lucia Saura
Persbericht

OVER STERREN, EMOJIS EN ANDERE VORMEN VAN FEEDBACK

Wat hebben sciencefictionverhalen, Latijnse dichters, officiële documenten omtrent onderwijskwaliteit, economisch beleid, hedendaagse linkse denkers en de cookie instellingen van Google gemeen? Volgens deze scriptie, wijzen ze allemaal naar een menselijke nood aan evaluatie die tegenwoordig zeer grote proporties heeft aangenomen en die een dubieuze invloed dreigt te hebben in onze (kunst) onderwijspraktijken. 

Wij krijgen tijdens ons leven allerlei academische evaluaties. De zenuwen in de nacht voor een examen, de onzekerheid bij het indienen van een paper zijn ons wel bekent. Wij weten allemaal hoe het voelt om geëvalueerd te worden. 

Wij worden allemaal geëvalueerd, toch evalueren de meesten van ons nooit iemand in een onderwijs context. Hoe ga je om met evaluaties, wanneer men hieraan begint als leerkracht? De situatie wordt nog een beetje ingewikkelder als wij aan evaluaties voor kinderen in het kunstonderwijs denken. Hoe evalueer je een schilderij van een 6-jarig kind? Hoe iets evalueren waarvan het resultaat niet duidelijk van toepassing is op de begrippen “goed” of “slecht”?  

We doen dagelijks mee aan een alomtegenwoordig “review-culture”, geholpen door de digitale ervaringen van ons social media leven: instagram hartjes, netflix sterretjes, facebook emojis. Er wordt overal verlangt naar onze mening als consument, als vriend, als gebruiker. Wij evalueren constant onze eigen ervaringen en die van anderen, in een non-stop ultrasnel proces van beslissingen tussen wat het ons waard is onze tijd, moeite en geld in te steken en wat niet.  

Als iemand die het merendeel van haar carrière in de privésector heeft gewerkt als websiteontwikkelaar, en die pas later in haar leven als leerkracht is afgestudeerd, is de auteur van de scriptie bewust van haar tekort kommingen. Meer nog, ze voelt hoe haar werkervaringen vorm hebben gegeven aan haar ideeën over evaluatie van mensen en prestaties. Ze heeft ervaring uit de eerste hand over hoe online routines onze interacties in de offlinewereld sturen. En ze wil haar oude gewoontes omtrent evaluaties achter haar laten, om in haar nieuwe rol als leerkracht een meer gepaste visie te ontwikkelen. 

Rondom deze opvattingen bouwt deze scriptie een verhaal over de zin en onzin van evalueren en hoe evaluatie motieven, technieken en benaderingen vanuit de bedrijfssfeer, politiek -en digitale marketing gebieden, het onderwijs beïnvloeden.  

Marketingtechnieken gebruiken de lof van sterren, emojis en klanten feedback om zijn producten verder te rechtvaardigen en te verkopen. Maar deze technieken zijn niet zo goed van toepassing als wij over de evaluatie van kinderen praten. Educatie in het algemeen kan een oefening in bescheidenheid zijn, volgens de scriptie, zowel voor leerkrachten als voor leerlingen. Deze bescheidenheid zou de kans kunnen bieden om aandachtiger naar de wereld en onze plek daarin te kijken, onze acties, en die van onze medemensen, te evalueren. 

DE DOELSTELLINGEN VAN EEN NIEUWE GENERATIE 

“Ogen zijn ook mysterieus”, de titel van de scriptie, is een zin die uitgesproken wordt door Thimo, een 9-jarige leerling in de eerste graad van een DKO-beeldatelier. Hij deed mee aan een experimentele evaluatie moment, waar de kinderen de kans krijgen om de evaluatie criteria te overwegen. De officiële betekenis van het symbool “oog” die in de evaluatie gebruikt wordt, staat voor aandacht. Kinderen worden geëvalueerd naar hoeveel aandacht zij aan de les besteden. Het is een officieel doelstelling in het leerplan. Doch, een keer dat een debat opengetrokken wordt tot de mening van het “oog”, krijg het symbool andere een betekenis voor de kinderen. Ogen wijzen volgens de kinderen niet enkel naar “aandacht” maar ook naar “mysterie”. En zo wordt in de evaluatie een nieuw criterium geïntroduceerd: “het mysterie”. 

Het potentieel dat kunst biedt voor de constructie van menselijke kennis wordt soms afgewezen. Kunst zou niet praktisch zijn, elitair, moeilijk te begrijpen, dient voor niets en brengt geen directe winst met zich mee. Het wordt volledig weggevaagd uit studieplannen, en gezien als een “verspilling” van de academische tijd. Het is maar een hobby, geen serieuze bezigheid. Toch wordt “creativiteit” gezien als een van de meest gewenste vaardigheden van de toekomst. Maar hoe leert een kind creatief te zijn, als er geen ruimte is om artistiek te denken en te doen binnen leerplannen? Hoe leert een mens over het potentieel van kunst, als er geen kansen bestaan om met kunst bezig te zijn tijdens het onderwijs parcours? In de scriptie wordt verwijzen naar een citaat van Oscar Wilde: “The tendency of creation is to repeat itself.” Mensen hebben volgens Wilde een tendens om elkaar te kopiëren, en gebruiken elkaar als voorbeeld over hoe de dingen moeten zijn en gebeuren. Wat “creatie” genoemd wordt is vaak beperkt tot de herhaling van wat al bestaat. Kunstenaars zouden een hekel aan kopieën hebben. Ze zouden hun intellectuele kritische vermogen aanwenden, samen met hun esthetische criteria, om originele opvattingen van de realiteit te ontwikkelen. Kinderen kunnen door kunst geleerd worden hoe creatief te zijn, en het kunstonderwijs biedt een unieke kans en context daarvoor.  

Houden we genoeg van onze kinderen - om de woorden van Hanna Arendt te gebruiken-, om ze de kans te geven echt "creatief" te zijn? Zonder voorwaarden en zonder garanties dat hun inspanningen een praktisch resultaat opleveren? Alleen voor de ervaring zelf, alleen voor de (toch uiterst formatieve en emancipatorische) vreugde en het plezier iets bestaands te overstijgen? Uiteindelijk het is door het loslaten van oude opvattingen dat nieuwe visies over de toekomst vorm kunnen krijgen, ons hoop kunnen brengen en ons kunnen inspireren, ook in deze tegenwoordige tijd waar er geen wenselijke toekomst mogelijk lijkt te zijn.  

 

Zelfevaluatie blad van een 9-jarig kind in het DKO

 

    

Bibliografie

BRONNEN

Alter, A. (2017). How technology gets us hooked. The Guardian online. Gevonden op april 2020 op https://www.theguardian.com/technology/2017/feb/28/how-technology-gets-…
Arendt, H. (1954). The Crisis on Education. Gevonden op april 2020 op https://thi.ucsc.edu/wp-content/uploads/2016/09/Arendt-Crisis_In_Educat…
Berk, L.E, Winsler, A (1995) Scaffolding Children’s Learning: Vygotsky and Early Childhood Education. Washington
Biesta, G.J.J. (2012). Goed onderwijs en de cultuur van het meten. The Hague: Boom/Lemma.
Brightpearl, Trustpilot. (2018). Rise of the Review Culture. Gevonden op mei 2020 op https://www.brightpearl.com/ecommerce-guides/rise-of-the-review-culture…
Edelman, G. (2020). Follow the money: how digital ads subsidize the worst of the web. Wired online magazine. Gevonden op july 2020 op https://www.wired.com/story/how-digital-ads-subsidize-worst-web/
Ehrenreich, B. (2019). Hier zijn wij, wezens zoals jullie. De Groene Amsterdamer online. Gevonden op january 2020 op https://www.groene.nl/artikel/hier-zijn-wij-wezens-zoals-jullie
Fancourt, D. Hei Wan M. (2019) Arts engagement and self-esteem in children: results from a propensity score matching analysis. Annals of the New York academy of Science. Gevonden op mei 2020 op https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/nyas.14056
Fernández-Savater, A. (2019) Ausentarse: la crisis de la atención en las sociedades contemporáneas. Gevonden op february 2020 op https://www.eldiario.es/interferencias/crisis-de-atencion_132_1599407.h…
Fischer, M. (2009). Capitalist Realism: Is There No Alternative?. John Hunt Publishing  
Lijster, T. (2016). De grote vlucht inwaarts. Essays over cultuur in een onoverzichtelijke wereld. De Bezige Bij
Mahdawi, A. (2016). Are you ready for a future where we’re all reviewed like Uber drivers?  The Guardian online. Gevonden op april 2020 op https://www.theguardian.com/technology/commentisfree/2016/mar/15/rating…
Masschelein, J., Simons, M. (2012).  Apologie van de school. Een publieke zaak. ACCO Uitgeverij
Nussbaum, M. (2016). Not for profit: Why Democracy Needs the Humanities. Princeton University Press
Ordine, N (2017). Nuccio Ordine: «Debemos cultivar utopías y formar herejes» (interview). El cultural online. Gevonden op maart 2020 op https://elcultural.com/nuccio-ordine-debemos-cultivar-utopias-y-formar-…
Raamleerplan DKO beeldende en audiovisuele kunsten. Gevonden op december 2019 op https://artistiekecompetenties.files.wordpress.com/2018/03/raamleerplan…
Rancière, J. (1991). The ignorant schoolmaster. Standford University Press
Referentiekader voor onderwijskwaliteit (OK). Gevonden op oktober 2019 op https://www.onderwijsinspectie.be/sites/default/files/atoms/files/OK-Da…
Seligman, M. E. P. (1972). “Learned helplessness”. Annual Review of Medicine. Gevonden op maart 2020 op https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.me.23.020172.002203
Standaert, R. (2014). De becijferde school: Meetcultus en meetcultuur. ACCO Uitgeverij
Weil, S. (1992). Waiting for God. HarperPerennial
Wilde, O. (2007-2020). The critic as artist. Gevonden op februari 2020 op http://www.wilde-online.info/the-critic-as-artist.html
Wilkinson, J.M. (2010). Poets on teaching: A source book. University of Iowa Press
Zuijderduijn, S. (2015). Onderwijs en subjectiviteit. Aandacht voor subjectiviteit in het onderwijsadvies van de Onderwijsraad: een documentanalyse. Masterproef, mastervariant Educatie. Gevonden op maart 2020 op http://hdl.handle.net/11439/488

Universiteit of Hogeschool
Educatieve Master Audiovisuele en Beeldende Kunsten
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Seppe Decubber
Kernwoorden
Share this on: