LGBT+ in het onderwijs

Amber Moerman
Persbericht

41% van de LGBT+ leerlingen voelt zich onveilig op school

 

© iStock

© iStock

Het vierlettterwoord LGBT+ doet bij velen nog steeds vraagtekens opflakkeren. Deze Engelse afkorting staat voor lesbian (lesbisch), gay (homoseksueel), bisexual (biseksueel) en transgender. Het plusteken represtenteert alle andere genderexpressies, seksuele oriëntaties en genderidentiteiten. Vertrekkend vanuit dit cijfer en dit gegeven, onderzocht Amber Moerman in haar scriptie of je via impliciet lesgeven over LGBT+, de kennis en houding van kinderen en jongeren op LGBT+ kan beïnvloeden.

Sint-Niklaas, 25/06/2020 om 8:27

Hoe kunnen leerlingen tijdens een les wiskunde toch ook leren over LGBT+? Bij het impliciet leren staat er een ander topic op de voorgrond. Op deze manier hoeft er geen extra tijd besteed worden aan een onderwerp dat voorlopig nog niet concreet in het leerplan staat.

Verleggen van de focusgroep

Er is slechts weinig onderzoek gedaan naar de kennis en houding van leerlingen ten opzichte van LGBT+ personen. De grote meerderheid van de studies focust zich op LGBT+ leerlingen omdat deze personen het vaakst kampen met zelfmoordgedachten. Uiteraard is het belangrijk om hen goed te ondersteunen en te begeleiden maar de oorzaak van deze pesterijen moet ook aangepakt worden.

In onze samenleving leven veel stereotypen en vooroordelen. In 2013 bevroeg D’Haese Vlaamse holebiseksuelen over hoe zij de evolutie van attitudes ten aanzien van holebiseksualiteit hebben ervaren. Daaruit bleek dat bijna de helft van hen eerder een negatieve evolutie waarnam. Deze mensen geven hiermee aan dat ze zichzelf ervaren als normafwijkend. Ze hebben het gevoel dat ze discreet moeten zijn over hun geaarheid om geen homohaat te krijgen.

Beginnen aan de basis

Scholen onderwijzen leerlingen niet enkel theoretische kennis, ook hun sociale vaardigheden worden bevorderd. Mensen die ‘anders’ zijn zouden net als iedereen gerespecteerd moeten worden. Uiteindelijk draait dit gegeven niet enkel rond holebi’s en transgenders, maar gaat het om een groter geheel van sociale aanvaarding.

Onderzoek

Amber Moerman deed onderzoek in drie klassen van het zesde leerjaar in dezelfde basisschool. In één van de drie klassen werd drie weken fulltime op een LGBT+ vriendelijke en impliciete manier lesgegeven door haar. In het begin en op het einde van de periode werd er een test afgenomen om de kennis en houding van de leerlingen te testen. De andere twee klassen kregen enkel de testen. Bij hen werd er geen impliciete methode gebruikt.

Werk aan de winkel

Op vlak van kennis was er geen duidelijke positieve verschuiving tussen de pre- en posttest. Zowel in de testklas als controleklassen was het verschil minimaal. Uit deze gegevens kon besloten worden dat de leerlingen geen goede kennis hebben over enkele basis LGBT+ begrippen. Er was zelfs maar één leerling van alle groepen die het woord holebi goed kon omschrijven. Ook andere woorden zoals homoseksueel, lesbisch en bisksueel konden nooit correct worden beschreven door de volledige klassen.

grafiek 1

Bijna 1/3e van de leerlingen wil niet naast een transpersoon zitten in de klas

Uit dit onderzoek bleek dat er in deze klassen van het zesde leerjaar nog steeds veel discriminatie heerst. Bij de tweede test wouden 22 van de 71 leerlingen nog steeds niet naast een transgender leerling zitten. Er is in vergelijking met de eerste enquête wel een positieve verschuiving van het aantal leerlingen die naast een transpersoon wil zitten.

Een lesbisch meisje als vriendin? Denk het niet!

Helaas vindt ongeveer 1/5e van de geteste jongeren na de tweede test dat ze geen vriend/vriendin kunnen zijn van een lesbisch meisje. Ten opzichte van de eerste test is dit een lichte daling. Enkel in de klas waar de impliciete leermethode en LGBT+ vriendelijk taalgebruik wordt toegepast is deze daling waar te nemen.

grafiek 2

Impliciet lesgeven boekt vooruitgang

Dit onderzoek is gestart vanuit het feit dat LGBT+ niet in het leerplan staat. Tijd is kostbaar in het onderwijs. Door de postieve stijgende resultaten van dit onderzoek kan er besloten worden dat impliciet lesgeven effect heeft op hoofdzakelijk de houding van leerlingen ten opzichte van LGBT+. Het voornaaste is dat er nu leerkrachten volgen in dit verhaal. Een LGBT+ positieve aanpak en taalgebruik kost nauwelijks tijd en maakt een wereld van verschil.

Bibliografie

Aerts, S. (2012-2013). Uit de kast op school, de schoolloopbanen en schoolervaringen van holibi- en heteroleerlingen in het Vlaams secundair onderwijs. Proefschrift, Universiteit Gent, Doctor in de Sociologie, Vlaanderen. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://biblio.ugent.be/publication/4086327/file/4336619

Aldrich, R. (2006). Van alle tijden, in alle culturen Wereldgeschiedenis van de homoseksualiteit . Antwerpen, Antwerpen, België: Standaard Uitgeverij nv.

Amer, L. (2019, mei). Why kids need to learn about gender and sexuality. Opgeroepen op november 5, 2019, van TED:

https://www.ted.com/talks/lindsay_amer_why_kids_need_to_learn_about_gen…- next

Arib, K. (2011). Allah heeft ons zo gemaakt . Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Balans. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Augelli, D., Hershberger, L., & Pilkington, W. (2001). Suicidality Patterns and Sexual Orientation- Related Factors Among Lesbian, Gay, and Bisexual Youths. The Pennsylvania State University, California State Universit. The American Association of Suicidology.

Baauw, J., Molleman, G., & van der Star, M. (2016, augustus). Hoe denken scholieren over homoseksualitiet. Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen(94), 234-240. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://link.springer.com/article/10.1007/s12508-016-0082-6

Bailey, M. (2014, november). The danger of hiding who you are. Opgeroepen op april 3, 2020, van TED: https://www.ted.com/talks/morgana_bailey_the_danger_of_hiding_who_you_a…

BBC. (2019, mei 16). LGBT school lessons protests spread nationwide. Opgehaald van BBC: https://www.bbc.com/news/uk-england-48294017

Belga. (2016, juni 27). Paus: "Kerk moet vergiffenis vragen aan homoseksuelen". Opgeroepen op september 27, 2019, van Vrt NWS:

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2016/06/27/paus_kerk_moet_vergiffenisvrage…- 2697437/

Belga. (2018, juni 13). Crevits over pestcijfers: “Dat hoge cijfer verrast ons”. Metro.

Belga/TV. (2014, maart 7). Dalaï Lama heeft niets tegen het homohuwelijk. Opgeroepen op september 27, 2019, van Knack: https://www.knack.be/nieuws/mensen/dalai-lama-heeft-niets-tegen-het- homohuwelijk/article-normal-132475.html

Berkvens, S. (2016-2017). M/V/X op school?! Karel de Grote Hogeschool, Professionele Bachelor Lager Onderwijs . Antwerpen: Karel de Grote Hogeschool.

Biskup, C., & Pfister, G. (1999). I Would Like to be Like Her/Him: Are Athletes Role-Models for Boys and Girls?

Bonneure, K. (2018, november 21). Katholieke kerk voor het eerst in cijfers gevat: 52% gelovigen, 1,7 miljoen kaarsjes en het loon van de priester. Opgeroepen op september 27, 2019, van Vrt NWS: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/20/de-katholieke-kerk-voor-het-eer…

Borghs, P. (2015). Holebipioniers een geschiedenis van de holebi- en transgenderbeweging in Vlaanderen (1e ed.). Berchem, Antwerpen, België: Uitgeverij 't Verschil. Opgeroepen op mei 23, 2019

62

Bové, L. (2019, april 18). Bijna 100 salafistische organisaties in België. Opgeroepen op september 27, 2019, van De Tijd: https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/algemeen/bijna-100-salafis…- belgie/10118211.html

Bracke, D. (2013). Under construction. Leuven, Vlaams-Bradant, België: Davidfonds Uitgeverij nv. Opgeroepen op mei 23, 2019

Çavaria. (2009). Bank vooruit! Gent: Y. Aerts.
Çavaria vzw. (2013). Opvallen en rechtslaan (1e ed.). (J. Borghs, Red.) Gent, Oost-Vlaanderen, België: Y. Aerts,

çavaria vzw. Opgeroepen op mei 23, 2019

Çavaria vzw. (2017). Trans*@school Antwoorden op je eerste vragen over transgender leerlingen. (A. Bambust, S. De Baerdemaeker, & K. Poelman, Red.) Kammerstraat 22, Gent, België: Y. Aerts, çavaria vzw. Opgeroepen op mei 17, 2019

Çavaria vzw. (2018). Vlaamse LGBT+ Schoolklimaat enquête 2016-2017 (eerste druk ed.). (K. Poelman, Red.) Kammerstraat 22, Gent, België: Y. Aerts, çavaria vzw. Opgeroepen op mei 17, 2019

Çavaria vzw. (2020). Woordenlijst. Opgeroepen op april 3, 2020, van Cavaria: https://cavaria.be/woordenlijst

Claessens, E. (2014). Homofoob gedrag: rationaliteit versus de sociale context. Scriptie, Universiteit Antwerpen, Master Sociologie. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.scriptieprijs.be/sites/default/files/Thesis_ElkeClaessens.p…

CLB. (2020). Modernisering secundair onderwijs. Opgeroepen op april 13, 2020, van Onderwijskiezer: https://www.onderwijskiezer.be/v2/secundair/sec_modernisering.php

Cops, D., Pleysier, S., Put, J., & De Boeck, A. (2015). Divers jong over diversiteit bij en tussen jongeren in Vlaanderen (1e ed.). Blijde Inkomststraat 22, Leuven, België: Uitgeverij Acco. Opgeroepen op mei 23, 2019

Creemers, L., Desloovere, K., Maes, B., Sleurs, W., Stabdaert, R., Vanheeswijck, H., & Van Woensel, C. (2010). VOET @ 2010. Opgeroepen op april 13, 2020, van Eindtermen Vlaanderen: http://eindtermen.vlaanderen.be/publicaties/voet/voet2010.pdf

Dankmeijer, P. (2019, augustus 25). Homoseksualiteit in de Koran. Opgeroepen op september 27, 2019, van Edudivers: https://www.edudivers.nl/faq/homoseksualiteit_in_de_koran

De Beukelaer, E. (2006, maart 11). Homoseksualiteit: Het standpunt van de kerk. Opgeroepen op september 27, 2019, van KU Leuven: https://www.kuleuven.be/thomas/cms2/uploads/idgp/file/prvftp/63-Forum25…- standpunt_van_de_Kerk_De_Beukelaer.pdf

De Vriese, G. (2018, mei 17). Geschiedenis van het onderzoek naar homoseksualiteit. Opgeroepen op april 1, 2020, van Eos Wetenschap: https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/geschiedenis-van-het-onderzoek- naar-homoseksualiteit

Demunter, R. (2015-2016). Holebireclame en het belang van de homoseksuele identiteit: een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van holebi's met holebireclame. Vrije Universiteit Brussel, Faculteit economische en sociale wetenschappen & solvay business school. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.vlaamseregulatormedia.be/sites/default/files/masterproef_re…

Depoorter, S. (2018, mei 11). Ruim 4 op de 10 LGBT+ leerlingen voelt zich onveilig op school: Wat kan er beter? Opgehaald van ZIZO: https://zizomag.be/article/12996

Dewaele, A. (2008). In De schoolloopbaan van holebi-en heterojongeren (p. 97). Antwerpen, Antwerpen, België: Antwerpen: Steunpunt gelijkekansenbeleid.

Deweer, L. (2018, december 19). Mijn borstverwijderingen waren het beste cadeau ooit. Knack, pp. 64-65.

63

Dupont, W., Hofman, E., & Roelens, J. (2017). Verzwegen verlangen. Jodenstraat 16, Antwerpen, België: Uitgeverij Vrijdag. Opgeroepen op mei 23, 2019

Elchardus, M., Pleysier, S., Put, J., & Vettenburg, N. (2013). Jong in Antwerpen en Gent: bevindingen uit de JOP- monitor Antwerpen en Gent. In Jong in Antwerpen en Gent: bevindingen uit de JOP-monitor Antwerpen en Gent (p. 354). Leuven: Acco.

Erkende Instantie rooms-katholieke godsdienst. (2019, januari 14). Kerknet. Opgeroepen op april 14, 2020, van Godsdienstonderwijs:

https://www.kerknet.be/sites/default/files/2181475_LR%20Leerplan%20gods… F_2.pdf

European Union Agency for Fundamental Rights. (2012). EU LGBT survey European Union lesbian, . Vienna - Austria: European Union Agency for Fundamental Rights. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra-eu-lgbt-survey-main-resul…

Europees Parlement. (2018). Genderneutraal taalgebruik in het Europees Parlement. Opgeroepen op april 15, 2020, van Europees parlement: https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/187106/GNL_Guidelines_NL- original.pdf

Februari, M. (2013). De maakbare man - Notities over transseksualiteit. Amsterdam, Amsterdam, Nederland: Prometheus. Opgeroepen op mei 28, 2019

Fine, C. (2017). Testosteron rex - Het einde van de gendermythe. (F. Hendriks, Vert.) Tielt, West-Vlaanderen, België: Uitgeverij Lannoo. Opgeroepen op mei 28, 2019

Fobelets, M. (2014, januari 27). Homoseksualiteit en religie in India. Opgeroepen op september 27, 2019, van Dewereldmorgen.be: https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/01/27/homoseksualiteit-en-re…- in-india/

Garcia, M. (2014, februari 16). Study: Antigay Communities Lead to Early LGB Death. Advocate.

Gelijke Kansen in Vlaanderen. (2016). Alles wat je altijd al wilde weten over holebi's *maar nooit durfde te vragen. (F. Bambust, K. Mills, & K. Vanleirberghe, Red.) Boudewijnlaan 30, Brussel, België: Heidi Vander Poorten. Opgeroepen op mei 17, 2019

Gieghase, I. (2019, mei 16). Veiligheidservaringen van LGBT+ in onze hoofdstad: Brussel minder tolerant dan gedacht. ZIZO, 1. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://zizomag.be/binnenland/veiligheidservaringen- van-lgbt-onze-hoofdstad-brussel-minder-tolerant-dan-gedacht

Het Roze Huis. (2009). Bank vooruit! Op naar een holebi vriendelijke school. Gent, Oost-Vlaanderen, België. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Holebi.info. (2019, juli 25). Jonge hetero slachtoffer van homofobie tijdens Gentse Feesten. Opgeroepen op mei 18, 2020, van Holebi.info: http://www.holebi.info/phpnews/kortnews.php?action=fullnews&id=17813

Hooghe, M., Quintelier, E., Claes, E., Dejaeghere, Y., & Harrell, A. (2007). De houding van jongeren ten aanzien van holebi-rechten. Een kwantitatieve en kwalitatieve analyse. Jeugd Onderzoeks Platform, Leuven.

ILGA World - The International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association. (2019). Maps | sexual orientation laws. Opgehaald van 2020 ILGA World - The International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association: https://ilga.org/maps-sexual-orientation-laws

infopunt, T. (2013). Cross dressing. Opgeroepen op april 3, 2020, van Transgender infopunt: https://transgenderinfo.be/m/identiteit/variaties/cross-dressing/

infopunt, T. (2013). Terminologie. Opgeroepen op april 3, 2020, van Transgender infopunt : https://transgenderinfo.be/f/pers/terminologie/

64

Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. (2011). Vrouwen en mannen in België . Ernest Blerostraat 1, Brussel, België: Michiel Pasteel, Directeur Istituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Opgeroepen op mei 23, 2019

Jewish LGBT+ Group. (2020). Welcome. Opgehaald van Jewish LGBT+ Group: http://www.jglg.org.uk

Kamphuis, L. (2018). HOMO-ACCEPTATIE EN PRIDE AMSTERDAM. 1V Opiniepanel Rapport. Opgeroepen op mei 31, 2019, van

https://eenvandaag.avrotros.nl/fileadmin/user_upload/PDF/Rapportage_Opi…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2018). Leerinhoud. Opgeroepen op april 14, 2020, van Zin in Leren! Zin in Leven!: https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/leerinhoud

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2018). Ordeningskader. Opgeroepen op april 13, 2020, van ZILL: https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/concept/ordeningskader

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Gemeenschappelijk funderend leerplan 1ste graad A- en B-stroom. Opgeroepen op april 14, 2020, van Katholiek onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Gemeenschappelijk leerplan ICT 1ste graad A- en B- stroom. Opgeroepen op april 14, 2020, van Katholiek onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Leerplan secundair onderwijs Engels 1ste graad A-stroom. Opgeroepen op april 13, 2020, van Katholiek Onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Leerplan secundair onderwijs Gemeenschappelijk funderend leerplan 1ste graad A- en B-stroom. Opgeroepen op april 13, 2020, van Katholiek onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Maatschappelijke vorming 1ste graad B-stroom. Opgeroepen op april 14, 2020, van Katholiek onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2019). Mens & samenleving 1ste graad A-stroom. Opgeroepen op april 14, 2020, van Katholiek onderwijs Vlaanderen: https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc- identifier/Cur-20190320-38

Killermann, S. (2017). The Genderbread Person version 4. Opgeroepen op april 3, 2020, van It's Pronounced Metrosexual: https://www.itspronouncedmetrosexual.com/2018/10/the-genderbread-person…

Kohut, L. (2019, november 19). Les niñes: de eerste school voor transgender kinderen in Chili. Zizomagazine. Lafrarchi, N. (2017). Maakt religie een verschil? Islamitische pedagogie beter begrijpen (1e ed.). Leuven, Vlaams-

Brabant, België: Uitgeverij Acco. Opgeroepen op mei 24, 2019

Lissens, M. (2019, maart 22). Steeds meer Britse scholen verbieden LGBT+ lessen. Opgeroepen op oktober 6, 2019, van ZIZO: https://zizomag.be/buitenland/steeds-meer-britse-scholen-verbieden-lgbt…

Luirink, B., & Maurick, M. (2015). Homoseksualiteit in Afrika. Nederland: Uitgeverij Aspekt. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Lumi. (2019). Word geholpen. Opgeroepen op april 13, 2020, van Lumi: https://www.lumi.be/word-geholpen

Lumi. (2020). Moet ik vertellen dat ik holebi ben? Opgeroepen op april 3, 2020, van Lumi: https://lumi.be/info/moet-ik-vertellen-dat-ik-holebi-ben

65

Maerevoet, E. (2019, december 18). Europa tikt Polen op de vingers over "holebi-vrije zones": "Nu vrijgeleide in 80 gemeenten om mensen aan te vallen". Vrt NWS.

Missiaen, J., & Seynaeve, H. (2015-2016). Onderzoek naar het psychisch welzijn van Vlaamse holebi's en/of transgender personen. Masterproef, Universiteit Gent, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.vlesp.be/assets/pdf/onderzoeksrapport-lgbt-studie-nl-165127…

Motmans, J., de Biolley, I., & Debunne, S. (2009). Leven als transgender in België. Universiteit Antwerpen en Hasselt. België: Instituur voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/downloads/34%20-%20Tra…

Motmans, J., T' Sjoen, G., & Meier, P. (2011). De levenskwaliteit van transgender personen in Vlaanderen. consortium Universiteit Antwerpen en Universiteit Hasselt in samenwerking met Universiteit Gent, Steunpunt Gelijkekansenbeleid. België: Drukkerij Lithos. Opgeroepen op mei 31, 2019, van seksualiteitbijjongeren.wdfiles.com/local-- files/statistieken/levenskwaliteit%20van%20een%20transgender.pdf

Nahas, O. (2001). Islam en homoseksualiteit. Recht Boomssloot 69, Amsterdam, Nederland: Bulaaq. Opgeroepen op mei 28, 2019

O.Solberg, R. (2004). Hoor onze stem! (J. Schuldink, Vert.) Nederland: Esuberanza. Opgeroepen op augustus 26, 2019

(2016). Onderzoek: 'Homo-acceptatie en Canal Parade'. 1V Opiniepanel. Opgeroepen op mei 31, 2019

Organisation for Economic Co-operation and Development. (2019, maart). LGBTI inclusiveness. Opgeroepen op mei 31, 2019, van Organisation for Economic Co-operation and Development: www.oecd.org/els/soc/lgbti.htm

Parveen, N. (2019, oktober 14). Court bid to stop LGBT lesson protests at Birmingham school starts. Opgeroepen op oktober 5, 2019, van The Guardian: https://www.theguardian.com/uk-news/2019/oct/14/court-bid-to- stop-lgbt-lesson-protests-at-birmingham-school-starts

Philipsen, R. (2015-2016). LGBT-jongeren en de ontwikkeling van hun seksuele identiteit online . Vrije Universiteit Brussel, Faculteit voor psychologie en educatiewetenschappen. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.vub.ac.be/sites/vub/files/masterproefwwroxannephilipsen.pdf

PISA-team UGent. (2018). Overzicht van de eerste resultaten van PISA 2018. Universiteit Gent, Vakgroep onderwijskunde. Gent: UGent.

S., E. (2018, november 9). Schotland is het eerste land dat LGBT-lessen op school invoert. Opgehaald van De Standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20181109_03928334

Samelius, L., & Wagberg, E. (2005). Sexual Orientation and Gender Identity Issues in Development . Sida. Stockholm : Sida. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.sida.se/contentassets/77a0ee7f307a4ff49fa0514d080748dc/sexu…- identity-issues-in-development_718.pdf

Samuel, M. (2018). God is groot. Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Jurgen Maas. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Schoenmaekers, D. (2019, mei 7). De stemwijzer: Dave Sinardet constateert dat het debat rond LGBT+- thema's nog niet voorbij is. Opgeroepen op september 27, 2019, van ZIZO: https://zizomag.be/interviews/de- stemwijzer-dave-sinardet-constateert-dat-het-debat-rond-lgbt-themas-nog-niet-voorbij

School uit de kast. (2018). Aandachtspunten voor de school. Opgeroepen op april 15, 2020, van School uit de kast: https://www.schooluitdekast.be/leerkrachten-secundair-onderwijs/informa…- de-school

66

Scipio, L. (2015). Homoseksualiteit in de Islam: godsdienst- of cultuurpuntje? Opgeroepen op oktober 18, 2019, van Universiteit Leiden: https://www.universiteitleiden.nl/binaries/content/assets/customsites/P…- University+Classes/archief/pre-islam-2016.pdf

Sensoa. (2020). Aseksualiteit. Opgeroepen op april 3, 2020, van Allesoverseks.be: https://www.allesoverseks.be/ben-ik-aseksueel

Standaard, D. (2018, november 9). Schotland is het eerste land dat LGBT-lessen op school invoert. Opgeroepen op april 1, 2020, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20181109_03928334

The Belgian Pride vzw. (2019, mei 18). Terug naar onze geschiedenis. Opgeroepen op april 1, 2020, van Pride: https://www.pride.be/nl/recollectingourhistory/

Transgender infopunt. (2013). Non-binair. Opgeroepen op april 3, 2020, van Transgender infopunt: https://transgenderinfo.be/m/identiteit/variaties/non-binair/

Transgender Infopunt. (2013). Schoolbeleid. Opgehaald van Transgender Infopunt: https://transgenderinfo.be/m/leven/school/schoolbeleid/

Transgender Infopunt. (2013). Zorg. Opgeroepen op april 15, 2020, van Transgender infopunt: http://transgenderinfo.be/m/zorg/

T''Sjoen, G., Motmans, J., & Degryse, I. (2019). Het transgender boek. Antwerpen, Antwerpen, België: Uitgeverij Angèle. Opgeroepen op augustus 26, 2019

T'Sjoen, G., Van Trotsenburg, M., & Gijs, L. (2013). Transgenderzorg (1e ed.). Blijde Inkomststraat 22, Leuven, België: Uitgeverij Acco. Opgeroepen op mei 28, 2019

UNESCO Platform Vlaanderen ism çavaria. (2013). Kleur bekennen. (K. Poelman, & M. Bultinck, Red.) Vlaanderen, België: Dehouckn Jean-Pierre.

United Nations Department of Public Information, N. (1948, december 10). Universal Declaration of Human Rights. Opgeroepen op april 3, 2020, van United Nations Human Rights: https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/Language.aspx?LangID=dut

Van Daele, M. (2016-2017). Do The Right Thing – ook in Vlaanderen. Gent.

van den Berg, K. (2015). HOMO! Onderzoek naar de houding van de Nederlandse bevolking ten opzichte van homoseksualiteit 1967-1997. Nijmegen. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/597/Berg%2C_K.M.R.C… =1

Van Gierdeghom, O. (2014). Holebitransmuseum. België: Jong&HiB Publicaties. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Van Maele, D., Michalek, N., Engels, N., Laevers, F., Lombaerts, K., & Van Houtte, M. (2015). Gender op school meer dan een jongens-meisjeskwestie (1e ed.). Leuven, Vlaams-Brabant, België: Uitgeverij LannooCampus. Opgeroepen op mei 24, 2019

van Oosterhout, E., & Alink, E. (2015). 'Veilig, zolang men het niet merkt...' een onderzoek naar de veiligheid van trangenderpersonen in de openbare ruimte in Nederland. Transgender Netwerk Nederland. Nederland: Transgender Netwerk Nederland. Opgeroepen op mei 31, 2019, van www.transgendergroepgroningen.nl/wp- content/uploads/TNN_Onderzoek_veiligheid_openbare_ruimte_def.pdf

Van Rysbergen, K., Dewaele, A., & Schoonacker, M. (2009). Scholen zwijgen holebi's dood. Klasse, 10-15.

Van Winckel, M. (2019, mei 27). Ik ga als biseksueel met liefde en knuffels de strijd aan met de Vlaams Belang- kiezer. VRTnieuws, p. 1. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/27/er- moet-mij-wat-van-het-hart/

67

Vanberlaer, T. (2019, april 15). CD&V legt erkenning van boeddhisme en hindoeïsme op tafel. Opgehaald van Knack: https://www.knack.be/nieuws/belgie/cd-v-legt-erkenning-van-boeddhisme-e…- tafel/article-normal-1451879.html

Vautmans, H. (2018, februari 7). Ook op school moet iedereen kunnen zijn wie zij, hij of x is. ZizoMagazine.

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs. (2012, september). Project Algemene Vakken tweede graad BSO. Opgeroepen op april 14, 2020, van Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs: http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/PAV-2012-014.pdf

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs. (2014, september). Maatschappelijke vorming tweede graad BSO. Opgeroepen op april 14, 2020, van VVKSO: http://ond.vvkso- ict.com/leerplannen/doc/Maatschappelijke%20vorming-2014-027.pdf

Vrije Universiteit Brusel. (2019, mei 14). Religie en homoseksualiteit. Opgeroepen op mei 31, 2019, van VUB Today: www.vubtoday.be/nl/content/religie-en-homoseksualiteit

Vrt NU. (2016, juni). De afspraak. Opgeroepen op oktober 5, 2019, van Vrt NU: https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/de- afspraak/?utm_medium=redirect&utm_source=canvas_homoseksualiteit-in-het-jodendom-en-de- islam&utm_campaign=canvasmigratie&utm_content=vrt-nu/

Vrt NWS. (2019, mei 27). Zetelverdeling, voorkeurstemmen en percentages: bekijk hier alle verkiezingsresultaten. Opgeroepen op september 28, 2019, van Vrt NWS: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/27/bekijk- hier-alle-verkiezingsresultaten/#/8/9/2000/percentages

Vuylsteke, C. (2008). Onder mannen, Het verzwegen leven van Marokkanse homo's (1e ed.). Antwerpen, Antwerpen, België: Meulenhoff/Manteau. Opgeroepen op mei 23, 2019

Wikipedia. (2019, juni 21). Vlaamse verkiezingen 2014. Opgeroepen op september 27, 2019, van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlaamse_verkiezingen_2014

Wikipedia. (2020, maart 18). Buddhism and sexual orientation. Opgehaald van Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_and_sexual_orientation

Wikipedia. (2020, april 1). Homosexuality and Judaism. Opgeroepen op april 3, 2020, van Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Homosexuality_and_Judaism

Wikipedia. (2020, april 2). LGBT in Islam. Opgeroepen op april 3, 2020, van Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/LGBT_in_Islam

Woortman, W. (2017). T.R.O.T.S Op Mijn Transgender Kind. Nederland en Australië: Experboek. Opgeroepen op augustus 26, 2019

Wyns, T. (2018). Heteronormaliteit in de lagere school. KU Leuven, Faculteit geneeskunde departement neurowetenschappen. Leuven: KU Leuven.

Wyns, T. (2018). Heteronormaliviteit in de lagere school. Scriptie, KU Leuven, Instituur voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen, Leuven. Opgeroepen op mei 31, 2019, van https://www.scriptiebank.be/scriptie/2018/heteronormativiteit-de-lagere…- onderzoek

Yoshino, K., & Smith, C. (2013). Uncovering talent. Deloitte University.

Universiteit of Hogeschool
Educatieve bachelor secundair onderwijs: biologie en godsdienst
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Mevrouw Nathalie Roels
Kernwoorden
Share this on: