Fiscale maatregelen in het federale en de deelstatelijke regeerakkoorden na de verkiezingen van mei 2019
Meerderheidspartijen verzwijgen fiscale maatregelen in verkiezingsprogramma
In het stemhokje een fiscaal doordachte keuze maken, is moeilijker dan u misschien wel denkt. Uit de meesterproef van Kenneth Neirinckx, Master in het Fiscaal Recht (UA), blijkt namelijk dat de meerderheidspartijen geen waarheidsgetrouw beeld gaven van de fiscale maatregelen die ze zouden nemen na de verkiezingen van 26 mei 2019.
Belastingen kunnen in België enkel ingevoerd worden door een wet. Dit is in de rechtsleer omschreven als het legaliteitsbeginsel en is verankerd in de Belgische Grondwet. Dit beginsel zorgt er met andere woorden voor dat het enkel een parlementaire meerderheid is die een belasting kan invoeren. De idee achter dit principe is dat het volk zijn vertegenwoordigers heeft gekozen en het dus deze vertegenwoordigers zijn die belastingen invoeren in naam van het volk.
Uit bovengenoemd onderzoek blijkt echter dat de politieke partijen dit beginsel steeds meer uithollen. Zo was bijvoorbeeld geen enkele belastingverhoging (of -verlaging van een fiscaal voordeel) uit het Vlaams regeerakkoord opgenomen in de verkiezingsprogramma’s van N-VA, CD&V of Open Vld. Een gelijkaardige conclusie werd gemaakt voor de meerderheidspartijen van de andere regeringen.
Voor de verkiezingen pakken partijen graag uit met termen als ‘lagere belastingen’ of een ‘eerlijke fiscaliteit’. Hoe men dit precies wil invoeren is vaak minder duidelijk. Cijfers worden zelden of niet vermeld in verkiezingsprogramma’s, waardoor het analyseren van de voorstellen abstract blijft. Een belastingverlaging wordt immers pas betekenisvol indien men er een bedrag op plakt.
Eenmaal de kiezer gesproken heeft, blijkt de fiscale goednieuwsshow echter voorbij. Belastingvoordelen beperken of afschaffen is plots noodzakelijk om de budgetten te doen kloppen. Hoewel compromissen onvermijdelijk zijn bij het vormen van een coalitie, blijft het opvallend dat de ‘negatieve’ fiscale maatregelen pas op tafel komen na de verkiezingen.
Onduidelijke regeerakkoorden
Nog opmerkelijker zijn de regeerakkoorden. Ook die blijken nauwelijks fiscale details te bevatten. Hierdoor blijft het, zelfs na de vorming van een regering, onzeker hoe men bepaalde maatregelen wil invoeren. Zeker de Brusselse regering blinkt hierin uit. Hoewel het regeerakkoord tal van fiscale maatregelen heeft aangekondigd, werden er geen concrete cijfers aan toegevoegd. Zo stelt het regeerakkoord o.a. dat de Brusselse Gewestregering het abattementenstelsel wil herzien in lijn met de evolutie van de vastgoedprijzen. Hoe deze herziening er precies moet uitzien werd dan weer niet gespecifieerd. Een zelfde onduidelijkheid is er bij de modernisering van de successierechten. De regering kondigde aan dat men voor deze belasting rekening wil houden met veranderende gezinsstructuren, zonder verder in detail te treden.
De Brusselse oppositiepartijen hebben al meermaals om cijfers gevraagd, maar de regering verklaarde dat deze opgenomen zullen worden in de meerjarenbegroting. Tot op heden is deze begroting echter niet gepubliceerd. De oefening belooft weliswaar allesbehalve makkelijk te worden, aangezien uit een onderzoek van de universiteit van Namen blijkt dat bij ongewijzigd beleid Brussel op het einde van de legislatuur een schuld zal hebben van 11,2 miljard euro. Het is dus zeer de vraag hoe de regering deze fiscale hervormingen wil doorvoeren.
Fiscaliteit in de marge
Daarnaast laten de nieuwe regeringen heel wat juridische en maatschappelijke noden onopgelost. Zo hebben de deelstaten een verschillende visie op de invoering van de kilometerheffing voor personenwagens, en lijkt een akkoord veraf.
Ook blijft de erfbelasting, die opgelegd wordt door de deelstaten, bijzonder hoog voor niet-bloedverwanten. Met maximumtarieven van 55% (Vlaamse Gewest) en 80% (Brussels Hoofdstedelijk en Waalse Gewest) zijn dit heffingen die door critici beschreven worden als onteigening. De Vlaamse regering heeft in deze problematiek warm en koud geblazen. De regering wil een ‘best friend’-regeling uitwerken die het mogelijk moet maken dat één vriend voor een beperkt bedrag kan erven aan het veel lagere tarief in rechte lijn (maximaal 27%).
Anderzijds heeft dezelfde regering in hetzelfde regeerakkoord beslist om het duo-legaat te wijzigen door het fiscaal voordeel ervan te verwijderen. Hierdoor verdwijnt een techniek binnen de successieplanning om vrienden te laten erven zonder hen op te zadelen met zware erfbelastingen. De overige regeringen praten ook over een hervorming, maar veel details of budgettaire mogelijkheden lijken er niet te zijn.
Tot slot toont het onderzoek aan dat de deelstaten bijzonder weinig beleid voeren met behulp van belastingen. Nochtans hebben de deelstaten door de verschillende staatshervormingen steeds meer fiscale autonomie verkregen. Hoewel belastingen als belangrijkste doel hebben de publieke uitgaven te dekken, stelt de vraag zich of deze fiscale autonomie wel noodzakelijk is voor de deelstaten. Indien men er weinig tot geen beleid mee voert, kan geargumenteerd worden dat de deelstaten hetzelfde doel zouden bereiken door een bepaald percentage van de federaal geïnde belastingen te ontvangen. Dit zou de fiscale structuur van België alvast enorm vereenvoudigen.
Wetgeving
Art. 1 GW
Art. 39 GW
Art 127 – 130 GW
Art. 134 GW
Art. 137 GW.
Art 139 GW
Art. 170 GW
Art. 177 GW
Grondwetswijziging 24 december 1970, BS 31 december 1970.Art. 145/21 WIB
Art. 1,§1 BFW
Art. 1,§3 BFW
Art. 1ter BFW
Art. 1,§2 BFW
Art. 4, §1 - §3 BFW
Art. 5/1 §2 BFW
Bijzondere wet 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, BS 15 augustus 1980
Art. 3 BWHI
Art. 6 BWHI.
Bijzondere wet met betrekking tot de Brusselse Instellingen, BS 14 januari 1989, hierna
BWBru.
Art 154bis WIB
Art. 194ter WIB
Art. 6-8 wet 23 maart 2019 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
voor wat betreft de fiscale bepalingen van de jobsdeal, BS 5 april 2019
Art. 3 Wet tot wijziging van de wet van 31 december 1983 tot hervorming der instellingen
voor de Duitstalige Gemeenschap, BS 2 mei 2014.
Art. 2.4.1.0.1. VCF
Art. 2.7.1.0.5, §2 VCF.
Art. 2.7.1.0.10 VCF
Art. 2.9.4.1.1 VCF
Art. 2.9.6.0.1 VCF
Art. 2.9.7.0.3 VCF
Art. 46bis Br.W.Reg.
Art. 87 Br.W.Reg.
Art. 86-87 Decr.Vl houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2011 van 23
december 2010, BS 31 december 2010.
Art 35-38 Decr.Vl. bij de begroting 2020 van 20 december 2019, BS 30 december 2019.
Art. 30 Decr.Vl. bij de begroting 2020 van 20 december 2019, BS 30 december 2019.
Art. 32 Decr.Vl. bij de begroting 2020 van 20 december 2019, BS 30 december 2019.
Art. 33 Decr.Vl. bij de begroting 2020 van 20 december 2019, BS 30 december 2019.
Decr.Vl. bij de begroting 2020, BS 30 december 2019.
Decr.Vl. 3 juli 2015 tot invoering van de kilometerheffing en stopzetting van de heffing van
het eurovignet en tot wijziging van de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013, BS
10 augustus 2015.
Decr.W. van 28 november 2019 tot goedkeuring van de beslissing tot uitstel van de
overdracht van de dienst onroerende voorheffing naar het Waalse Gewest, BS 9 december
2019.
Decr.W. van 22 november 2018 tot goedkeuring van de beslissing tot overdracht van de
dienst onroerende voorheffing naar het Waalse Gewest, BS 10 december 2018.
Art. 19 en Art. 20, Decr.W. van 19 december 2019, BS 31 december 2019.
Dekretentwurf zur Festlegung des Haushaltsplans der Einnahmen und des allgemeinen
Ausgabenhaushaltsplans der Deutschsprachigen Gemeinschaft für das Haushaltsjahr 2020,
Parl. St. D.Parl. 2019-2020, nr. 4-HH2020/1.
Parl. St. Kamer 1977-78, nr. 461/1, 54.
Parl. St. Kamer, 1964-1965, 993/1, Bijlage A, 4.
Beleidsnota: Financiën en Begroting 2019 – 2024, Parl. St. Vl.Parl. 2019-2020, nr. 140/1.
Entwicklung einer Standortmarke Ostbelgien für die Deutschsprachige Gemeinschaft
Belgiens – Bericht, Parl. St. 2016-2017, 06 februari 2017.
Regierungsverklärung, Parl.St. D.Gem.Reg. 2019-2020.
MvT, Parl.St., Vl.Parl. 2019-2020, 152/1, 26.
MvT, Parl.St., Vl.Parl. 2019-2020, 152/1, 26.
Voorstel van bijzonder wet tot hervorming van de financiering van de gemeenschappen en de
gewesten, tot uitbreiding van de fiscale autonomie van de gewesten en tot financiering van de
nieuwe bevoegdheden, Parl.St. Kamer 2012-2013, nr. 53-2974/001, 32.
Ontwerp van programmadecreet bij de begroting 2020, Parl. St. Vl.Parl. 2019-2020, nr. 152/1
Ontwerp van decreet van de algemene rekening van de Vlaamse Gemeenschap en van de
uitvoering van de begroting van de Vlaamse rechtspersonen zonder raad van bestuur voor het
begrotingsjaar 2019, Parl. St. Vl. Parl. 2019-2020, nr. 23-A.
Ontwerp van Decr.W. ratifiant la décision de report du transfert à la Région wallonne du
service du précompte immobilier, Parl. St. W. Parl. 2019-2020, 63/1
Vr. en Antw. Vl.Parl., Vr. nr. 26, 21 oktober 2019, (K. SCHRYVERS, antw. M.
DIEPENDAELE).
Vr. en Antw. Vl.Parl., Vr. nr. 153, 20 januari 2020, (S. SMEYERS, antw. M.
DIEPENDAELE).
Hand. Kamer 2019-2020, 17 maart 2020, nr. PLEN029, 1-5.
Hand. Kamer 2019-2020, 19 maart 2020, nr. PLEN031, 1-2
Hand. Kamer comm. Financiën en Begroting 2019-2020, 22 oktober 2019, COM 037, 42-44 .
Hand. Vl.Parl. comm. Onderwijs 2018-2019, 18 oktober 2018, nr. C19, 37-40.
Hand.Vl.Parl. Comm. voor algemeen beleid, financiën en begroting 2007-2008, 10 juni 2008,
C279/FIN13, 1-5.
Hand. Vl.Parl. comm. Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie 2019-2020, 21
januari 2020, nr. C84, 3-5.
Hand. Vl.Parl. comm. Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie 2019-2020, 16 juni
2020, nr. C219, 11-15.
Hand. W.Parl. 2019-2020, 13 september 2019, CRI 2, 1-7.
Hand. Br.Parl. 2019-2020, 18 juli 2019, I.V. nr.2., 21-24
Hand. Br.Parl. 2019-2020, 15 november 2019, IV nr.7, 47-51 .
Hand. Br.Parl. Comm. voor de financiën en de algemene zaken 2019-2020, 16 december
2019, IV Com/39, 58-70.
Hand. Br. Parl. Comm. voor de financiën en de algemene zaken 2019-2020, 3 februari 2020,
IV Com/61, 12-18.
Hand. Br.Parl. Comm. voor de financiën en de algemene zaken 2019-2020, 17 februari 2020,
IV COM/70.
Hand. Br.Parl Comm. voor de financiën en de algemene zaken. 2019-2020, 9 maart 2020, IV
COM/81, 17-29.
MvT, Parl.St., Vl.Parl. 2019-2020, 152/1, 21.
Adv. SERV, Parl.St., Vl.Parl. 2019-2020, 152/1.
Adv. RvS, Parl.St., Vl.Parl. 2019-2020, 152/1.
Proposition de résolution relative à l'utilisation de la dénomination "Fédération Wallonie-
Bruxelles" dans les communications de la Communauté française, Parl.St. Fr.Parl. 2010-
2011, 205/1.
Hand. Fr.Parl Comm.de l’education 2017-2018, 15 mei 2018, CRIc No97-Educ.15, 12-18.
Hand. Fr.Parl. 2010-2011, 25 mei 2011, CRI No16, 45.
Art. 135 Regelement van de Kamer van volksvertegenwoordigers, Kamer.
KENNISINSTITUUT VOOR MOBILITEITSBELEID (NL), Belastingen en heffingen in de
luchtvaart, 18 november 2010, www.kimnet.nl/publicaties/rapporten/2010/11/18/belastingen-
en-heffingen-in-de-luchtvaart
Rechtspraak
GwH 17 mei 2001, nr.66/2001, overw. B.4.
GwH 13 juni 2013, nr.81/2013, overw. B.3.3
GwH 18 mei 2017, nr. 58/2017, overw. B.5.
GwH 18 mei 2017, nr. 58/2017, overw. B.4.2.
Rechtsleer
AERTS, M. en DELBROEK, M., “Vlaanderen wijzigt erfbelasting: een renovatie zonder
plan”, Juristenkrant, 2020, afl. 406, 12-13.
BAERT, S., “Onze Vlaamse arbeidsmarkt: waarom we moeten doen wat we moeten doen (en
wat we kunnen doen)!”, Over.Werk, 2019, 100-107.
BAERT, J., “De fiscale bevoegdheden” in SEUTIN, B., en VAN HAEGENDOREN, G.
(eds.), De transversale bevoegdheden in het federale België, Brugge, die Keure, 2017.
BEHRENDT, C. en VRANCKEN, M., Beginselen van het Belgisch staatsrecht, X , die
Keure, 2020.
BELGA, “Gatz: “Brusselse schuld van 11,2 miljard in 2025 is worstcasescenario””, 11 juni
2020, www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20200611_04988482
BELGA, “La Communauté germanophone tient son gouvernement: la coalition sortante
ProDG, PFF et SP est reconduite”, Le Soir, 29 mei 2019.
BELGA, “Muyters plant niet meteen een terugkeer van de jobkorting”, 2018, www.knack.be/
nieuws/belgie /muyters-plant-niet-meteen-een-terugkeer-van-de-jobkorting/article-belga-
1394087.html .
BISA, Mini-Bru 2020, http://bisa.brussels/sites/default/files/publication/documents/Mini
%20Bru_2020-NL-WEB.pdf
BLEUS, D., “Financieringswet draait geldkraan naar Wallonië en Brussel vanaf 2024 lichtjes
toe.”, De Tijd, 16 juli 2020.
BOUTECA, N., “Wie weegt, scoort. Maar ook in Vlaanderen?”, 2 oktober 2019, www.tijd.be
/opinie/algemeen/wie-weegt-scoort-maar-ook-in-vlaanderen/10167590.html.
BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING, “Gemeenschappelijke Algemene
Beleidsverklaring van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en het Verenigd College van de
Gemeenschappelijke Gemeenschaps-commissie: Regeerperiode 2019-2024”, https://be.
brussels/over-het-gewest/de-gewestregering/akkoorden-en-besluiten.
BUYSSE, C., “Particulieren zien woonbonus verloren gaan, rechtspersonen hun ‘korting’
OV”, Fiscoloog 2019, afl.1634, 3.
CD&V, “Verkiezingsprogramma CD&V Vlaamse, federale & Europese verkiezingen 2019”,
https://cdenv.be/storage/main/20190428-verkiezingscongres-28-april-2019-
verkiezingsprogramma-2019-zonder-regelnummers.pdf
DE BORGER, B. en PROOST, S., “Superslim rekeningrijden voor dummies”, Leuvense
Economische Standpunten (Short) 2019, afl. 175.
DE BROE, L., Vademecum Fiscale Falconis, Mechelen, Wolters Kluwer, 2018, XIII + 550p.
DE BRUCKER, K., “Gewestelijke invoering van rekeningrijden is niet zinvol en kan
hoogstens een tussenoplossing zijn”, www.knack.be/nieuws/belgie/gewestelijke-invoering-
van-rekeningrijden-is-niet-zinvol-en-kan-hoogstens-een-tussenoplossing-zijn/article-opinion-
1505931.html.
DECORTE, R. en DE GROOTE, B., Handboek Civiel Recht, Gent, Larcier, 2011, XVIII +
755 p.
DECOUTERE, H., De algemene antimisbruikbepaling en successieplanning, Mortsel,
Intersentia, 2020, vi + 278 p.
DEFI, “Programme DéFI pour le parlement de la région Bruxelloise. Un cadre de vie de
qualité et durable”, https://defi.eu/nos-idees/nos-programmes/.
DELANOTE, M., MAUS, M., DESMYTTERE, F., en KIZILKILIC, A., Basisbegrippen
Fiscaal Recht, Brugge, die Keure, 2019, 252p.
DESOMER, I. en DE VIS, J., “Financiering van de gemeenschappen en de gewesten en de
fiscale autonomie van de gewesten”, in VELAERS, J., VANPRAET, J., PEETERS, Y. en
VANDENBRUWAENE, W., De zesde staatshervorming: instellingen, bevoegdheden en
middelen, Antwerpen, Intersentia, 2014, 859-870.
DEVOS, C., BOUTECA, N, OSSENBLOK, K. en MOENS, P., Belgisch Federalisme, Gent,
Academia Press, 2017, 295 p.
DEVOS, C. en BOUTECA, N., Een plattegrond van de macht: inleiding tot politiek en
politieke wetenschappen, Gent, Academia Press, 2011, 345-388.
DEWACHTER, W., De mythe van de parlementaire democratie, Leuven, Acco, 2001, 18-23.
GEELHAND DE MERXEM, N. en MEDAER, B., “Dertig jaar registratie- en
successierechten in Vlaanderen”, Not.Fisc.M. 2020, Afl. 1-2, 41-50.
GROEN, “Plan A”, http://d3n8a8pro7vhmx.cloudfront.net/themes/59a861a45ee54d10a
1000000/attachments/original/1557949715/Groen_programma-2019-mei.pdf?1557949715.
HOOGHE, M., “De tanden van het parlement”, De Standaard, 5 november 2011, 22.
JANSSENS, K., “Fiscaliteit in niemandsland”, Fisc.Act. 2020, afl.1, 1-9.
MAUS, M. en SMEYERS, P., “Dubbele belasting bij successierechten. Nog steeds een
realiteit?”, Not.Fisc.M. 2020, Afl. 1-2, 51-61.
MERGAERTS, S., “Het parlement als decreetgever”, in DE BATSELIER, N., Levende
democratie: de bocht van een parlement in de 21ste eeuw, Tielt, Lannoo, 2004, 36-64 .
MR, “Un pays stable, prospère et innovant avec le MR c’est possible. Programme général
2019”,www.mr.be/wp-content/uploads/2019/04/MR-PROGRAMME-GENERAL-2019.pdf.
N-VA, “N-VA-verkiezingsprogramma 2019: Voor Vlaanderen. Voor Vooruitgang”,
https://www.n-va.be/n-va-verkiezingsprogramma-2019-voor-vlaanderen-voor….
ONE.BRUSSELS, “One story, One Brussels”, www.one.brussels/programma.
OPEN VLD, “Het land van de doeners. Verkiezingsprogramma 2019-2024”,
https://www2.openvld.be/verkiezingsprogramma-2019-2024/.
PEETERS, B. en PLETS, N., “Fiscale aspecten van de zesde staatshervorming: Nieuwe
perspectieven voor de gewesten eens de gordiaanse bevoegdheidsknoop is ontward”, AFT
2014, 5-44.
PLETS, N., “Eerste kennismaking met de gewijzigde fiscale bevoegdheid van de
gemeenschappen en de gewesten na de vijfde staatshervorming.”, L.R.B. 2002, nr. 2, 77-90.
PS, “Elections régionales du 26 mai 2019: Projet de programme Wallon”,
www.ps.be/Content/Uploads/Projet-de-programme-wallon.pdf.
PS,”Elections du 26 mai 2019: programme PS”, www.ps.be/Content/Uploads/Programme%
20UE,%20Fe%CC%81de%CC%81ral,%20FWB.docx.
REGERING VAN DE FEDERATIE WALLONIE-BRUSSEL, “Déclaration de politique de la
Fédération Wallonie-Bruxelles 2019-2024”, www.pfwb.be/le-travail-du-parlement/doc-et-
pub/documents-parlementaires-et-decrets/documents/001638582.
REYBROUCK, K. en SOTTIAUX, S., De federale bevoegdheden, Antwerpen, Intersentia,
2019, xxiv + 892 p.
RIEMSLAGH, J., “Russische roulette met gewestelijke belastingen : een
bevoegdheidsconflict bij elke maatregel die de belastbare materie vermindert?”, TFR 2018,
770-779.
SOCIALE ZEKERHEID, “Administratieve instructies RSZ - 2020/1: De
bijdrageverminderingen Werkbonus”, 2020, www.socialsecurity.be/employer/
instructions/dmfa/nl/latest/instructions/deductions /workers_reductions/workbonus.html.
SPRUYT, E., “Het gewijzigde Vlaams verkooprecht anno 2020: van 7%/6% naar 6%/5%
voor de enige woning”, Notariaat 2020, afl. 2, 1-9.
VAN LANCKER, W., “Een armoedig akkoord: Wim Van Lancker ziet in het Vlaamse
regeerakkoord vooral maatregelen die de strijd tegen armoede moeilijker maken.”, De
Standaard, 3 oktober 2019, 40.
VANPRAET, J., De latente staatshervorming, Brugge, Die Keure, 2011, 428.
VELVAERS, J., “De crisis van de staat en de Achillespees van het staatsrecht”, RW 2011-
2012, afl. 1, 23-27
VERLEDEN, F., “De parlementaire cohesie van de regering-Michel”, Samenleving en
Politiek 2016, afl.8, 72-81.
VERPEUT, D., “Waals begrotingsdecreet 2020”, Registratierechten 2020, afl. 1, 6-9.
VLAAMSE REGERING, “Vlaamse Regering 2019-2024: Regeerakkoord”, 30 september
2019, www.vlaanderen.be/publicaties/regeerakkoord-van-de-vlaamse-regering-201…
VOKA, “Durf kiezen, Durf ondernemen”, 2019, www.durfkiezen.be/assets/build/images
/files/VokaPaper-Verkiezingsmemorandum_Vlaams.pdf, 11.
WAALSE REGERING, “Déclaration de politique régionale du Gouvernement wallon 2019-
2024”, www.wallonie.be/fr/actualites/declaration-de-politique-regionale-du-gou…-
wallon-2019-2024
WAALSE REGERING, “Déclaration de politique régionale pour la Wallonie 2019-2024”,
https://gouvernement.wallonie.be/home/publications/declaration-de-polit…-
regionale/publications/declaration-de-politique-regionale-du-gouvernement-wallon-2019-
2024.publicationfull.html
WELLENS, J., “Vlaamse regering geeft korting op de Personenbelasting”, Fisc.Act.,4 oktober
2006, 6-9.