"Stereo"-tiep? Een historisch-pedagogisch onderzoek naar de representatie van de vrouw in de katholieke televisieomroep 1962-1989

Angela Jonckheere
Persbericht

"Stereo"-tiep? De representatie van de vrouw in de katholieke televisieomroep 1962-1989

 

Wat denkt u van volgende uitspraken?

“Vrouwen horen thuis in de keuken.”

“Het is normaal dat vrouwen minder verdienen dan mannen.”

 “Er bestaan typische mannen – en vrouwenberoepen.”

Het zijn slechts enkele voorbeelden van uitspraken die veel ophef veroorzaken in de huidige maatschappij. Nochtans werden diezelfde genderidealen nog niet zo lang geleden verspreid in de samenleving, onder meer via massamediakanalen zoals de televisie of de radio. Onder meer de Rooms-Katholieke Kerk heeft daarbij een belangrijke rol gespeeld. Via dit onderzoek maakt de lezer kennis met die genderstereotiepe idealen, meer bepaald in het licht van de tweede feministische golf. Welk vrouwbeeld verspreidde de Rooms-Katholieke Kerk vanaf de jaren 1960, een periode waarin menig feministen de gangbare man-vrouw-rolverdeling publiekelijk veroordeelden? Hield de Kerk vast aan haar conservatieve vrouwbeeld, versterkte ze het, of nam ze toch een meer progressieve houding aan?

 

Op ontdekkingsreis in het archief: de televisie-uitzending als bron voor historisch-pedagogisch onderzoek

Vanaf omstreeks 1950 zette de Rooms-Katholieke Kerk de televisie in als medium om opvattingen, normen en waarden over de positie van de vrouw bij een zo groot mogelijk publiek te verspreiden. Tussen 1962 en 2015 gebruikte de Kerk daarvoor een eigen uitzendvereniging: de Katholieke Televisie- en Radio Centrum/Oproep (KTRC/KTRO). De vereniging was meer dan 50 jaar actief, en heeft dan ook een zeer rijk beeldarchief nagelaten dat in het Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (KADOC) in Leuven wordt bewaard. Omdat deze masterproef de invloed van de tweede feministische golf op de katholieke beeldvorming van de vrouw wou onderzoeken, werd de periode strikt afgebakend tussen 1962 en 1989. Op basis van enkele selectiecriteria werden 42 uitzendingen geselecteerd die vrouwen in allerhande contexten afbeeldden. 

Deze masterproef beoogde een tweevoudige bijdrage te leveren aan het bestaande onderzoek. Het archief van de katholieke uitzendorganisatie KTRC-KTRO werd nog maar amper onderzocht, hoewel het een bijzondere bronnencollectie is om de beeldvorming van de vrouw in de katholieke massamedia te onderzoeken. Daarnaast wou deze masterproef ook een belangrijke methodologische bijdrage leveren. Hoewel het gebruik van audiovisueel materiaal voor historisch onderzoek is toegenomen de laatste jaren, ontbreekt er nog steeds een eenduidige methode om dit brontype te benaderen.

 

Op zoek naar methodologische handvaten: de iconologie als methode

In mijn masterproefonderzoek gebruikte ik de iconologie (Panofsky, 1982) als vertrekpunt om de uitzendingen te analyseren. Initieel werd de iconologie ontwikkeld om louter visuele bronnen te analyseren. Audiovisuele bronnen vereisen echter een specifieke aanpak waardoor de methode aangepast moest worden. Toch was de methode van de iconologie aantrekkelijk voor dit onderzoek, omdat het toelaat het audiovisueel bronnenmateriaal aan te vullen met de historische literatuur, wat een interpretatie toelaat vanuit de historische context. Concreet toegepast op dit onderzoek, betekende dit dat elke uitzending eerst diepgaand en integraal werd bekeken en getranscribeerd. Relevante fragmenten voor de analyse van de beeldvorming van de vrouw werden geselecteerd en vervolgens opgedeeld en vergeleken in verschillende categorieën. Ten slotte werden de geïdentificeerde patronen in een laatste stap geconfronteerd met de historische literatuur.

 

Vrouw aan de haard?

Uit de analyse van de uitzendingen bleek dat de KTRC/KTRO sterk inspeelde op de actualiteit. De vrouw werd in acht verschillende contexten afgebeeld: de beroepscontext, het gezin, huishoudelijke taken, het huwelijk, kerk en levensbeschouwing, het onderwijs, de politiek en de vrije tijd.

Wat opvalt, is dat KTRC/KTRO vanaf de jaren 1970, en zeker vanaf de jaren 1980, een meer progressief discours omtrent de positie van de vrouw in de samenleving vertolkte. Vanaf dan spraken vrouwen openlijk voor de camera over de discriminatie waarmee ze te kampen kregen op de arbeidsmarkt, ook al waren ze hoger opgeleid. Ook de Kerk als mannenbastion werd in de uitzendingen bekritiseerd: vrouwen voelden zich niet au sérieux genomen in een mannenkerk. Maatschappelijke discussiepunten werden niet uit de weg gegaan. Zo kwam de strijd over het beslissingsrecht van de vrouw wat betreft abortus ter sprake.

Toch moet gezegd dat, hoewel er een groeiende trend naar een progressief discours valt waar te nemen, KTRC/KTRO traditionele opvattingen over de rol van de vrouw en genderstereotype benaderingen verbeeldde in de uitzendingen. De herhaaldelijke expliciete vermelding van de vrouw als hoeksteen van het gezin, bijvoorbeeld, bevestigde de moederrol die elke vrouw te vervullen had.  Huishoudelijke taken en het moederschap werden ook in de uitzendingen nog altijd voornamelijk met vrouwen geassocieerd. En hoewel vrouwen steeds meer buitenshuis gingen werken, werden ze  in genderstereotype beroepscontexten, zoals in het onderwijs, afgebeeld.

 

 Wederzijdse beïnvloeding

KTRC/KTRO blijkt dus progressieve en meer traditionele opvattingen af te wisselen. KTRC/KTRO, nochtans een katholieke organisatie, deinsde er niet voor terug in te gaan tegen de normen en waarden die door de kerkelijke hiërarchie werden verdedigd. Net deze afwisseling of combinatie van opvattingen leert ons heel veel. In de eerste plaats doet het vermoeden dat de tweede feministische golf een invloed heeft uitgeoefend op de maatschappelijke opvattingen over de rol en positie van de vrouw. Bovendien toont het aan dat de katholieke zuil niet over één kam te scheren valt, maar dat verschillende organisaties ruimte hadden om een eigen koers te varen. Bij deze analyse is het van belang om de positie van KTRC/KTRO in het televisielandschap voor ogen te houden. De levensbeschouwelijke uitzendingen stonden geregeld onder (financiële) druk. Om de eigen positie te kunnen waarborgen en een breed publiek te blijven aanspreken, kon de uitzendvereniging wellicht niet anders dan in te spelen op de actualiteit en een meer progressieve koers te varen.

Deze conclusie onderlijnt nogmaals het bijzondere potentieel van beeldmateriaal als bron voor historisch onderzoek. Enerzijds zijn de uitzendingen belangrijke tijdsdocumenten en getuigenissen van gangbare discussies en opvattingen over de rol en positie van vrouwen in de samenleving. Anderzijds, door in te spelen op de actualiteit, heeft KTRC/KTRO met haar uitzendingen tegelijkertijd het maatschappelijke debat ook mee bepaald.

Panofsky, E. (1982). Iconography and iconology: an introduction to the study of Renaissance art. In E.  Panofsky (ed.), Meaning in the Visual Arts. Chicago, IL: University of Chicago Press. pp. 26-54.

Bibliografie

Aeyels, E. (1998). De Tweede Feministische Golf in De Vlaamse Pers (Eindwerk). Leuven: KU Leuven.

Albisetti, J., Goodman, J., & Rogers, R. (2010). Girls' secondary education in the Western world: From the 18th to the 20th century (Secondary educating in a changing world). Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Alparslan, N. (2016). Familialization of Women: Gender Ideology in Turkey's Public Service Advertisements/Kadinin Ailevilestirilmesi: Türkiye'de Kamu Spotlarinda Toplumsal Cinsiyet Ideolojisi. Fe Dergi, vol. 8, no. 1, pp. 168–182.

Bell‐Williams, M. (2007). Gender and Modernity in Post‐War British Cinema; a Case Study of Young Wives’ Tale (1951). Women's History Review, vol. 16, no. 2, pp. 227–243.

Beckers, T., & van der Poel, H. (1990). Vrijetijd tussen vorming en vermaak: een inleiding tot de studie van de vrijetijd. Antwerpen: Stenfert Kroese.

Biltereyst, D. (1997). Television in belgium. In J. Colement & B. Rollet. Television in Europe. Intellect Books, Exeter.

Biltereyst, D. (2007). The roman Catholic Church and Film Exhibition In Belgium, 1929-1940. Historical Journal of Film, Radio and Television, vol. 25, no. 2, pp 193-214. DOI:10.1080/01439680701363242

Bray, H., & Guttentag, M. (1976). Undoing sex stereotypes : Research and resources for educators. New York (N.Y.): McGraw-Hill. Byl, B. (1981). Het beeld van de moeder in het ledenblad van KAV (1940-1970). Leuven: s.n.

Byrne, E. (1978). Gelijkheid van onderwijs en opleiding voor meisjes (leeftijdsgroep 10-18 jaar) (Commissie van de Europese Gemeenschappen. Verzameling studies. Onderwijsserie 9). Brussel: Commissie van de Europese gemeenschappen.

Catteeuw, K., Dams, K., Depaepe, M., & Simon, F. (2005). Filming the Black Box: Primary Schools on Film in Belgium, 1880-1960: A First Assessment of Unused Sources. In U. Mietzner, K. Myers, & N. Peim (Eds), Visual history: Images of education. (pp. 203-232). Oxford: Lang.

Chapman, J. (2011). Researching Film and History: Sources, Methods, Approaches. In E. Margolis, & L. Pauwels (Eds.), The SAGE Handbook of Visual Research Methods. (pp. 359-372). London: SAGE Publications Ltd.

Christens, R. (1997). Verkend verleden: Een kritisch overzicht van de vrouwengeschiedenis 19de-20ste eeuw in België. Belgisch Tijdschrift Voor Nieuwste Geschiedenis/ Revue Belge De Histoire Contemporaine, 27(1-2), 5-37.

Cigognetti, L., & Servetti, L. (1996). On Her Side: Female Images in Italian Cinema and the Popular Press, 1945–1955. Historical Journal of Film, Radio and Television, vol. 16, no. 4, pp. 555–563.

Cuypers, R. (1987). Uitzendingen Door Derden : Dekreet versus Werkelijkheid (Eindwerk). Brussel: s.n.

D’Arian, A. (1970). De Belgische radio en televisie. Brussel: Belgisch instituut voor voorlichting en documentatie.

D’hoker, M. (1998). Geschiedenis Van Het Onderwijs En Van Het Onderwijsbeleid in België: Het Secundair En Hoger Onderwijs : Het Onderwijsbeleid Na W.O. II. Leuven: K.U. Leuven.

Davis, A. M. (2005). The ‘Dark Prince’ and Dream Women: Walt Disney and Mid-Twentieth Century American Feminism. Historical Journal of Film, Radio and Television, vol. 25, no. 2, pp. 213–230.

De Gos, M., Himpens, A., & Verbeke, M. (1985). Coëducatie : Wat Is Dat?: Onderwijssociologisch Onderzoek Naar Voor- En Nadelen Voor Jongens En Meisjes in Gemengd En Niet Gemengd Onderwijs. Gent: RUG. Centrum Voor De Studie Van De Historische Pedagogiek.

De Keyzer, D. (2009). De engeltjesmaaksters. Abortus toen het niet mocht. Leuven : Uitgeverij Van Halewyck.

De Maeyer, J. (2000). Relatie en huwelijk in de moderne tijd (ca. 1800-ca. 1950): kerkelijke standpunten en strategieën. In R. Burggraeve et al. (Red.), Het huwelijk (pp. 31-51). Leuven, België: Universitaire pers.

De Standaard. (2018, 26 augustus). Discussie over erediensten op tv laait op na vrouwonvriendelijk bijbelcitaat. De Standaard. Geraadpleegd van http://www.standaard.be/cnt/dmf20180826_03683302

De Vriese, H. (2010). The Charm of Disenchantment: a Quest for the Intellectual Attraction of Secularization Theory. Sophia, 49(3), 407-428.

De Weerdt, D. (1980). En De Vrouwen?: Vrouw, Vrouwenbeweging En Feminisme in België 1830 - 1960. Brussel: Masereelfonds.

Degroote, E. (1997). De Functie En Werking Van Levensbeschouwelijke Derden Op Televisie : Een Vergelijkend Onderzoek Van De Programma's Van De KTRO En Van Het Vrije Woord (Eindwerk). Leuven: Katholieke universiteit Leuven. Faculteit sociale wetenschappen. Departement communicatiewetenschap.

Dekker, J. (2015). Images as Representations: Visual Sources on Education and Childhood in the Past. Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education, vol. 51, no. 6, pp. 702–715.

Dobbelaere, K., & Voyé, L. (1990). From Pillar to Post-Modernity: The changing Situation of Religion in Belgium. Sociological Analysis, 51(S), pp. 1-13.

Duindam, V. (1995). Gezin en rolpatronen. In T. Jongma-roelants, & P. Cuyvers (Reds.), Gezinnen van deze tijd (pp. 47-62). Kampen, Nederland: Uitgeverij Kok.

Dumon, W. (1977). Het gezin in Vlaanderen (Davidsfonds. Horizonreeks 36). Leuven: Davidsfonds.

Dussel, I. (2017). Iconoclastic Images in the History of Education: Another Look at Children in Revolt in Two Children's Films from the 1930s. Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education, vol. 53, no. 6, pp. 668-682.

Dussel, I., & Priem, K. (2017). The visual in histories of education: A reappraisal. Paedagogica Historica International Journal of the History of Education, vol. 53, no. 6, pp. 641-649.

Een hoge functie? Als vrouw maak je minder kans (2015, 2 oktober). Geraadpleegd van http://weekend.knack.be/lifestyle/radar/een-hoge-functie-als-vrouw-maak…

Federale Overheidsdienst Economie, Algemene Directie Statistiek-Statistics Belgium. (2013). Trends op de Belgische arbeidsmarkt (1983-2013). Geraadpleegd van http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/arbeidsmark…

Fink, J. (2011). For Better or for Worse? The Dilemmas of Unmarried Motherhood in Mid‐Twentieth‐Century Popular British Film and Fiction. Women's History Review, vol. 20, no. 1, pp. 145–160.

Flamez, E., & Vanobbergen, B. (2013). “Since When Are We, Mothers Who Raise Their Kids Themselves, Dopes?" Debates on Women's Emancipation in Belgian Educational Television Programmes for Women (1954-1975). Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education, vol. 49, no. 1, 2013, pp. 111–125.

Flour, E., Gubin, E., & Jacques, C. (1998). Een Vrouw, Een Stem: De Deelname Van Belgische Vrouwen Aan Het Politieke Leven Sinds 1789. Brussel: Archiefcentrum Voor Vrouwengeschiedenis.

Flour, E., Gubin, E., Marissal, C., Clockx, R., Van Molle, L., & Wallemacq, C. (2009). Jongens en meisjes… bestemming bekend? België 1830-2000. Brussel: AVG-Carhif.

Furia (2016). Vrouwen Overleg Komitee vervelde tot Furia. Geraadpleegd op 30 maart 2019, van https://www.furiavzw.be/nieuws/item/81-het-vrouwen-overleg-komitee-werd…

Furia, S. R., & Bielby, B.B. (2009). Bombshells on Film: Women, Military Films, and Hegemonic Gender Ideologies. Popular Communication, vol. 7, no. 4, pp. 208–224.

Gershenson, O., & Hudson, D. (2007). Absorbed by love. Russian immigrant woman in Israeli film. Journal of Modern Jewish Studies, vol. 6, no. 3, 2007, pp. 301–315.

Gorski, P.S., & Altimordu, A. (2008). After secularization? Annual Review Of Sociology, 34. 55-85.

Groenez, S. (2008). Onderwijsexpansie en - democratisering in Vlaanderen [PDF-bestand]. Geraadpleegd van https://www.academia.edu/333822/Onderwijsexpansie_En_democratisering_In…

Grootaers, D. (2016). Het werk van het katholiek onderwijs. Eenheid en diversiteit (1830-1960). In J. De Maeyer & P. Wynants (Reds.), Katholiek onderwijs in België. Identiteiten in evolutie 19de-21ste eeuw. Halewijn N.V.: Antwerpen.

Grosvenor, I., Dussel, I., Kestere, I., Priem, K., Rasmussen L. R., & Van Gorp, A. (2016). 'We seek revelation with our eyes': Engaging with school cultures through montage. Encounters on Education, 17, 2-26.

Hammer, T. R. (2010). A Content Analysis of Women's Career Choices in Film. Journal of Creativity in Mental Health, vol. 5, no. 3, pp. 260–274.

Harper, S. (1992). “The Representation of Women in British Feature Film, 1945–1950.” Historical Journal of Film, Radio and Television, 12(3), pp. 217–230.

Himpens, A., & Van Poucke, J. (1981). Meisjes en onderwijs: Een overzicht van Belgisch onderzoek naar de ongelijkheid van meisjes in het onderwijs. Gent: RUG. Centrum voor de studie van de historische pedagogiek.

Hirshman, L. (2006). Get To Work: A Manifesto for Women of the World. New York: Viking.

Huggins, M. (2007). And Now, Something for the Ladies: Representations of Women’s Sport in Cinema Newsreels 1918–1939. Women's History Review, vol. 16, no. 5, pp. 681–700.

Huyse, L. (1982). Vijfentwintig jaar democratisering van het onderwijs : een historische schets en een beoordeling [PDF-bestand]. Geraadpleegd van https://soc.kuleuven.be/centre-for-political-research/publicaties-luc-h…

Janssens, E. (1994). Een gelovige spreek- en beeldruimte in de ether en op de buis: de geschiedenis van het Katholiek Televisie en Radio Centrum (1956-1979) (Eindwerk). Leuven: s.n.

Jones, K. (2005). Rethorics of Educational Reform: Britain 1945-1947. In U. Mietzner, K. Myers, & N. Peim (Eds), Visual history: Images of education. (pp. 203-232). Oxford: Lang.

Khargi, R. (1995). Gezin en media. In T. Jongma-roelants, & P. Cuyvers (Red.), Gezinnen van deze tijd (pp. 47-62). Kampen, Nederland: Uitgeverij Kok. Kok, J. (2015). Liefde met hindernissen - Love with hurdles. On undesirable relationships in the past. Justitiele Verkenningen, 41(4), 9-21.

Kristelijke Arbeiders Vrouwengilden (KAV). (1968). De Vrouw Nu: Een Nieuw Statuut. s.l . : KAV. Latré, B. (2006). “Feminist Christians in Flanders 1979-1990: A New Feminisation?” Revue D'Histoire Ecclésiastique, vol. 101, 2, pp. 656–681.

Lodewijckx, E. (1988). Gezinsplanning in Vlaanderen. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Luyckx, B. (2000). De eeuwige huisvrouw? Vrouwenrubrieken in drie Vlaamse kranten tussen 1947 en 1959. Leuven: s.n.

Maerten, M. (2002, juli). Feminisme en feministische stromingen. Geraadpleegd op 30 maart 2018, van https://rosavzw.be/site/index.php/het-geheugen/thematische-geschiedenis…

Magraw, R. (2005). France, 1800-1914. A social history. Longman, Pearson Education: Londen. Mariana, K., & Mudra,I. (2019). Gender Stereotypes of Women in Television Advertising in Ukraine.” Feminist Media Studies, pp. 1–17.
50

May, J. (2006). Imagining the Secondary School: The 'Pictorial Turn' and Representations of Secondary Schools in Two Australian Feature Films of the 1970s. History of Education Review, vol. 35, no. 1, pp. 13–22.

McCulloch, G., & Richardson, W. (2000). Historical research in educational settings (Doing qualitative research in educational settings). Buckingham: Open university press. Meyer, S. (1994). De KTRO in Het Vlaamse Areligieuze Televisielandschap (Eindwerk). Leuven: s.n.

Michielsens, M. (1991). Vrouwen in de kijker: Hoe brengen TV1 en TV2 de vrouw in beeld ? Een kijkonderzoek. Brussel: BRTN.

Michielsens, M. (2005). Gelijkheid En Ongelijkheid in België 1830 - 2005: 175 Jaar Vrouwen. Brussel: Raad Van De Gelijke Kansen Voor Mannen En Vrouwen.

Mietzner, U., & Pilarczyk, U. (2005). Methods of Image analysis in Research in Educational and Social Sciences. In U. Mietzner, K. Myers, & N. Peim (Eds), Visual history: Images of education. (pp. 109-128). Oxford: Lang.

Mietzner, U., Myers, K., & Peim, N. (2005) Visual history: Images of education. Oxford: Lang.

Mortelmans, D. (2009). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden (Vierde herziene druk ed.). Leuven: Acco.

Müller, M. G. (2012). Iconography and Iconology as a Visual Method and approach. In E. Margolis, & L. Pauwels. (Reds.) The Sage handbook of visual research methods (Repr. ed.). Los Angeles: Sage.

Murphy, L. (1962). The widening world of childhood : Paths toward mastery (2nd print.; 4th print. ed.). New York (N.Y.): Basic Books. Nassif, A. & Gunter, B. (2008). Gender Representation in Television Advertisements in Britain and Saudi Arabia. Sex Roles. 58. 752-760. DOI: 10.1007/s11199-008-9394-6.

O'Dowd, M. (2018). A history of the girl: Formation, education and identity. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan. Oakley, A. (1975). Op gelijke voet: Vermeende verschillen tussen man en vrouw. Bloemendaal: Nelissen.

Ongena, D. (1986). Het beeld van vrouw en moeder in het ledenblad van de Boerinnenbond (1930-1942). S. n. Leuven: S.n.

Oró-Piqueras, M (2013). Challenging Stereotypes? The Older Woman in the TV Series Brothers & Sisters. Journal of Aging Studies, vol. 31, pp. 20–25.

Ostrowska, E. (2017). Vanishing Women. Łódź Women Textile Workers in Polish Documentary Cinema. Studies in Documentary Film, vol. 11, no. 2, pp. 121–140.

Panofsky, E. (1982). Iconography and iconology: an introduction to the study of Renaissance art. In E. Panofsky (ed.), Meaning in the Visual Arts. Chicago, IL: University of Chicago Press. pp. 26-54.

Pott-Buter, H. (1993). Facts and fairy tales about female labor, family and fertility : A seven-country comparison, 1850-1990. Amsterdam: Amsterdam university press. Reynolds, P. J. (2008). “The Celluloid Ceiling: Women Academics, Social Expectations, and Narrative in 1940s American Film.” Gender and Education, vol. 21, no. 2, 2009, pp. 209–224.

Rimanque, K. (1974). Preadvies over juridische vormgeving aan sociale aktie. Zwolle: Tjeenk Willink.

Rogers, R. (1994). Competing visions of girls secondary-education in postrevolutionary France. History Of Education Quarterly, 34(2), 147-170.

Rombauts, E. (1997). Het beeld van de vrouw in vakbondstijdschriften: Een vergelijking tussen de christelijke en socialistische vakbond (1960-1975). Leuven: S.n.

RoSa vzw. (s.d.). 1973 : Anticonceptie vrij. Geraadpleegd op 23 april 2019, van https://rosavzw.be/site/het-geheugen/thematische-geschiedenis-van-de-vr…

RoSa vzw. (s.d.). Feminisme en vrouwenbeweging. Geraadpleegd op 1 april 2018, van https://rosavzw.be/site/index.php/het-geheugen/thematische-geschiedenis…

Rosenstone, R. (1996). Visions of the past: The challenge of film to our idea of history (2nd print ed.). Cambridge: Harvard university press.

Rotsaert, K. (1992). Tussen Eva en Maria: de vrouw volgens predikanten van de 17de en 18de eeuw. Aartrijke: Decock.

Savin-Baden, M., & Major, C. H. (2013). Qualitative research: The essential guide to theory and practice. London: Routledge.

Servais, P. (2001). The church and the family in Belgium, 1850-1914. Belgisch tijdschrift voor nieuwste geschiedenis, 31(3-4), 621-647.

Short, K.R.M. (1991). That Hamilton Woman’ (1941): Propaganda, Feminism and the Production Code. Historical Journal of Film, Radio and Television, vol. 11, no. 1, pp. 3–19.

Slingerland, M. (1975). De relevantie van het feminisme voor de gezinssocioloog. In W.A. Dumon, M. Lembrechts, & T. Jacobs. (Reds.), Vrouw en gezin: Relevantie van enkele gezinssociologische onderzoeken voor de vrouwenproblematiek. Leuven: KUL. Sociologisch onderzoeksinstituut.

Snyder-Hall, R. (2010). Third-Wave Feminism and the Defense of “Choice”. Perspectives on Politics, 8(1), 255-261. Stasse, I. (1975). Hoe het kwam ... Vrouwelijke en mannelijke rollen in de schoolboeken. Brussel: CERSE.

Sutherland, J-A., & Feltey, K.M. (2017). Here’s Looking at Her: an Intersectional Analysis of Women, Power and Feminism in Film. Journal of Gender Studies, vol. 26, no. 6, pp. 618–631.

Tavares. (2016). Pedagogies of the image: Photo-archives, cultural histories, and postfoundational inquiry (SpringerBriefs in Education). Dordrecht, Netherlands: Springer.

Triest, M. (2018). Wat Zoudt Gij Zonder 't Vrouwvolk Zijn?: Een Geschiedenis Van Het Feminisme in België. Antwerpen: Vrijdag.

Van Clé-Stichting (1977). Vrouw, Permanente Vorming, Vrije Tijd. Antwerpen: Van Clé-Stichting.

Van Delden, P. (1986). De toekomst van de vrije tijd. Deventer: Van Loghum Slaterus.

Van den Brande, M., & Wielemans, W. (1984). Op één bank : Gemengde opvoeding in het Vlaams katholiek onderwijs. Leuven: Acco.

Van Dooren, G. (2008). Van huisvrouw tot carrièrevrouw: De evolutie van de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen in België sinds 1960. Leuven: K.U.Leuven. Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen.

Van Gorp, A. (2011). The decroly school in documentaries (1930s-1950s) contextualizing propaganda from within. Paedagogica Historica. 47(4).

Van Gorp, A. (2017). "Springing from a Sense of Wonder": Classroom Film and Cultural Learning in the 1930s. Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education, vol. 53, no. 3, pp. 285-299.

Van Haegendoren, M. (1970). Sprekende cijfers over vrouwen: Analyse van de volkstelling 1970. De Nieuwe Maand, p.67.

Van Mechelen, R. (1979). Uit eigen beweging: Balans van de vrouwenbeweging in Vlaanderen, 1970 –1978. Leuven: Kritak.

Van Mechelen, R. (1996). De meerderheid. Een minderheid: de vrouwenbeweging in Vlaanderen: feiten, herinneringen en bedenkingen omtrent de tweede golf. Leuven: Van Halewyck.

Van Mechelen, R., & Zwaenepoel, C. (1984). Zakboekje voor de vrouw 1984-1985. S.l.: RoSa.

Van Molle, L. (2004). De nieuwe vrouwenbeweging in Vlaanderen, een andere lezing. Belgisch Tijdschrift Voor Nieuwste Geschiedenis/ Revue Belge De Histoire Contemporaine, 34(3), 359-397.

Van Molle, L., & Gubin, E. (1998). Vrouw En Politiek in België. Tielt: Lannoo.

Van Osselaer, T., & Vints, L. (2013). The pious sex: catholic constructions of masculinity and femininity in Belgium, c. 1800-1940. (Doctoraat). Leuven: Universitaire pers Leuven.

Van Rooden, P. (1996). Religieuze regimes, Over godsdienst en maatschappij in Nederland 1570-1990. Amsterdam: Bakker.

Vandebroek, H. (2000). Het geslacht van de arbeid: opvattingen over vrouwenarbeid in de Belgische katholieke intellectuele kringen (1945-1960). Leuven: Universitaire pers Leuven.

Vanhaute, E. (1998). Het kostwinnersmodel als historische fictie. Arbeid en inkomen van gezinnen in langetermijnperspectief. In W. Van Dongen, E. Vanhaute, & K. Pauwels (Reds.), Het Kostwinnersmodel voorbij? Leuven: Garant Uitgevers N.V.

Vanreusel, H. (1980). Het beeld van de moeder in het ledenblad van K.A.V. (1910-1940). Leuven: s.n. Verachtert, C. (1981). Het beeld van de moeder in het ledenblad van de boerinnenbond (1909-1930). S. n. Leuven: s.n.

Verheyden, C., & Rosier, K. (2004). Op zoek naar de goede katholiek (M/V): Een studie over de relatie kerk-gezin aan de hand van de voorstellingen van de Heilige Familie in de periode 1815 - 1935. Leuven: s.n.

Vrouw verdient 28% minder dan man. (2015, 23 juni). Geraadpleegd van http://www.knack.be/nieuws/belgie/vrouw-verdient-28-minder-dan-man/arti…

Wall, K., Hall, E., & Woolner, P. (2012). Visual methodology: Previously, now and in the future. International Journal of Research & Method in Education, 35(3), 223-226.

Warmington, P.,Van Gorp, A., & Grosvenor, I. (2011). Education in motion: Uses of documentary film in educational research. Paedagogica Historica, 47(5), 457-472.

Yanru, C. (2008). From Ideal Women to Women's Ideal: Evolution of the Female Image in Chinese Feature Films, 1949–2000. Asian Journal of Women's Studies, vol. 14, no. 3, pp. 97–129.

Audiovisuele bronnen

(13 juli 1963). Lucreat. Lutgart, patrones van Vlaanderen [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(27 oktober 1964). Herdenking minister Van Hemelrijck [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(26 november 1966). Luceat [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(7 januari 1967). Missionarissen [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(3 april 1967). ACW Comités van Veiligheid [tv-uitzending]. In KTRC (Producent). De Mens Eerst. Brussel, België: BRT.

(24 juni 1967). Luceat. Kroningsfeesten in Tongeren [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(22 juli 1967). Sporta [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(6 mei 1968). Meer kans [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(17 augustus 1968). Blankenberge; doop; De Derde [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Luceat. Brussel, België: BRT.

(8 november 1968). Jeugd, kerk, Wereld [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(17 maart 1969). Zoeklichten op het huwelijk [tv-uitzending]. In Audicon-Film (Producent). Zoeklichten op het huwelijk. Brussel, België: BRT.

(15 april 1969). Mensen voor morgen [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Luceat. Brussel, België: BRT.

(19 januari 1970). De katholieke gedachte ‘En de bediende’ [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(22 oktober 1971). Bevrijding door evangelisatie [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(11 mei 1972). Vakantiegenoegens: weekendtoerisme voor allen [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(8 november 1973). Actualiteiten [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(7 februari 1975). Ze bestaan echt [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(14 mei 1976). Vrouw en gemeente: KAV-CMBV-KVLV [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(26 november 1976). Man en vrouw gelijk voor de wet [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(15 april 1977). Mozaiek [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(30 april 1977). Mozaiek [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(21 november 1980). 60 jaar KAV [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Mensbeeld. Brussel, België: BRT.

(14 maart 1984). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(18 april 1984). Kerkwerf [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(16 mei 1984). Kerkwerf [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(24 oktober 1984). Kerkwerf [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(12 maart 1985). Tussen Staf en Mijter [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Tussen Staf en Mijter. Brussel, België: BRT.

(30 april 1986). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Tussen Staf en Mijter. Brussel, België: BRT.

(4 juni 1986). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Tussen Staf en Mijter. Brussel, België: BRT.

(3 december 1986). Welzijnszorg [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(21 januari 1987). Gesprekken met christenen: Familie De bonte-De Smet [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Gesprekken met christenen. Brussel, België: BRT.

(28 januari 1987). KVLV 75 [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). KVLV 75. Brussel, België: BRT.

(4 februari 1987). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(18 maart 1987). Gesprekken met christenen: Lieve Robijns [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Gesprekken met christenen. Brussel, België: BRT.

(5 augustus 1987). De katholieken in de V.S. [tv-uitzending]. Brussel, België: BRT.

(2 september 1987). Gesprekken met christenen: Lieve Veltmans – De Cleene [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Gesprekken met christenen. Brussel, België: BRT.

(30 maart 1988). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

(7 september 1988). Kruispunt [tv-uitzending]. In R. Bodson (Producent). Kerkwerf. Brussel, België: BRT.

Universiteit of Hogeschool
Pedagogische Wetenschappen: Onderwijs - en Opleidingskunde
Publicatiejaar
2019
Promotor(en)
Sarah Van Ruyskensvelde
Kernwoorden
Share this on: