Impact van choquerende nieuwsberichten op lagere schoolkinderen
Bang zullen ze leven?!
Heb je onlangs naar het nieuws gekeken en dacht je bij jezelf, wat gebeurt er toch allemaal in onze wereld? Heb je het moeilijk met gebeurtenissen zoals de aanslagen in Parijs en Brussel, moorden of natuurrampen, … Het kan goed zijn, dat je even moet slikken als je in aanraking komt met deze nieuwsberichten. Maar hoe moet dit zijn voor een kind? In een wereld waar alles speels en onschuldig lijkt. Hoe ervaren kinderen deze nieuwsberichten?
“Soms vind ik dat het nieuws er een klein beetje overgaat, dat je echt super bang wordt en dat je dan gewoon echt niet meer durft een voet uit je huis te zetten ofzo.” (Meisje, 10 jaar)
Het nieuws, niet zonder gevolgen
Leerlingen kunnen heel wat gevolgen ervaren bij blootstelling aan het nieuws. Eerst en vooral zijn er de lichamelijke gevolgen waaronder hartkloppingen, trillingen, brok in de keel,… Daarnaast zijn er veranderingen in gedrag zoals vermijden van bepaalde situaties, huilen, …. Tot slot zijn er de talrijke cognitieve gevolgen, specifieker gaat het dan om nachtmerries, beeld van een onveilige wereld, angsten, piekeren,…
Mondjes toe, het is een taboe!
Sommige kinderen praten niet over choquerend nieuws met hun ouders, leerkrachten, … Hoe komt dit? Ze willen hen niet onnodige kopzorgen bezorgen met hun problemen, vragen en zorgen. Of ze willen ze zich gewoon dapper houden of misschien vinden ze niet de juiste woorden. Sommigen herkennen en begrijpen niet altijd de angstsignalen en anderen schamen zich gewoon.
Daarbij komt dat niet alleen kinderen zwijgen tegenover volwassenen. Sommige volwassenen proberen hun kinderen vaak te sparen voor de choquerende info. Andere volwassenen gaan ervan uit dat het om een tijdelijke angst gaat die vanzelf zal weggaan, met het idee dat het kind het wel vlug zal vergeten. Nog anderen zijn helemaal niet op de hoogte van de angsten van hun kinderen, omdat ze misschien niet weten aan welke info ze worden blootgesteld.
Leerlingen aan het woord
Via een gesprek met de leerlingen werden eerder genoemde probleemsituaties aangekaart. Is dit werkelijk zo en hoe ervaren leerlingen dit? Daarnaast werd ingegaan op wat voor hen choquerend nieuws is. Zo ook, hoe er volgens hen mee kan worden omgegaan in de klas.
Praktijk relevant?
De verzamelde info uit de groepsgesprekken met leerlingen werd samengevat in een website. De info werd aangevuld met passende wetenschappelijke literatuur.
De website richt zich tot leerlingen en leerkrachten.
Leerlingen kunnen er via een anonieme box hun zorgen en vragen nalaten.
Leerkrachten vinden informatie over de gevolgen van dit soort nieuwsberichten en de onderwerpen die leerlingen bezighouden. Daarnaast biedt het advies over hoe er best mee kan worden omgegaan.
Moraal van het verhaal
We kunnen niet veranderen wat er gebeurt in de wereld, maar we zijn wel verantwoordelijk om deze gebeurtenissen op een correcte manier aan kinderen over te brengen.
(Tekening, jongen zeven jaar)
Adriaenssens , P. (1999). Mijn kind is bang (en ik ook): opvoeden tot weerbaarheid.
Amsterdam: Terra Lannoo.
Baeten, M., Kyndt, E., Sierens, E., & Struyven, K. (2009). Groot worden: De ontwikkeling
van baby tot adolescent. Tielt: Lannoo.
Benoit, V., & Persoons, B. (2011). Mindfull omgaan met kinderangsten. Leuven: ACCO.
Bryant, J., & Oliver, M. B. (Eds.). (2009). Media effects: Advances in theory and research.
Oxford: Routledge.
Cantor, J. (2001). The media and children’s fears, anxieties, and perceptions of danger.
Handbook of Children and the media. Thousand Oaks: SAGE Publications.
Cantor, J., & Nathanson, A. I. (1996). Children's fright reactions to television news. Journal of Communication, 46(4), 139-152. Geraadpleegd op https://academic.oup.com/joc/article-abstract/46/4/139/4160322
Cantor, J., & Wilson, B. J. (1988). Helping children cope with frightening media presentations. Current Psychology, 7, 58-75. Geraadpleegd op https://link.springer.com/article/10.1007/BF02686664
Cantor, J., Wilson, B. J., & Hoffner, C. (1986). Emotional responses to a televised nuclear holocaust film. Communication Research, 13(2), 257-277. Geraadpleegd op https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/009365086013002006
Coret, Y., Van de Gein, F., Riemens, C. & Stoel, J.P. (2009). Verdient Actualiteit Tijd? Over de toepassing van actualiteit binnen het vak maatschappijleer. Utrecht: Universiteit Utrecht.
De Soir, E., & Scaut, L. (2016). Moet ik nu bang zijn? Kinderen helpen in tijden van angst en terreur. Tielt: Lannoo.
75
de Zwart, V., Kester, B., & Janssen, S. (2014). Het Jeugdjournaal versus het NOS Journaal (Master Thesis). Geraadpleegd op http://hdl.handle.net/2105/17745
Elliott, C. H. (2006). Angst overwinnen voor Dummies [pocketeditie]. Pearson Education.
Fleming, K. & Thorson, E. (2008). Assessing the Role of Information-Processing Strategies
in Learning From Local News Media About Sources of Social Capital. Mass Communication and Society, 11(4), 398-419. doi:10.1080/15205430801950643
Garber, M. D., Garber, W. S., & Spizman, R. F. (1995). Mammie, ik ben zo bang; kinderen en angst. Baarn: De Kern.
Gauntlett, D. (1998). Ten things wrong with the "effects model. London: Arnold.
Harrison, K., & Cantor, J. (1999). Tales from the screen: Enduring fright reactions to scary media. Media Psychology, 1(2), 97-116. Geraadpleegd op https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/s1532785xmep0102_1
Hoy, A. W., Hughes, M., & Walkup, V. (2008). Psychology in education. Pearson Education.
Koning, G. (2012). Mama, ik kan niet slapen… Een productieanalyse van de redactie van het
SCHOOLTV-WEEKJOURNAAL en haar overwegingen met betrekking tot de
presentatie van schokkende nieuwsonderwerpen (Bachelor
Eindwerkstuk).Geraadpleegd op https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/259538
Lembrechts, L. (2007). Het onveiligheidsgevoel als media-effect. Tijdschrift voor Criminologie, 49, 277-290. Geraadpleegd op https://core.ac.uk/download/pdf/34328461.pdf
Leurs, R. (2006). Onbegrijpelijk kwaad: Mark Dutroux als 'ster van het kwaad' en als
sublieme media-ervaring. Amsterdam: Vossiuspers UvA.
Melaerts, L. (2012). Stageportfolio. (Stageportfolio). Geraadpleegd op http://laurannemelaerts.be/wp-content/uploads/2014/07/KARREWIET-verbete…
76
Mortelmans, D. (2017). Praktijkgericht kwalitatief onderzoek. Leuven: ACCO.
Nieuws in de Klas (2018). Leerdoelen en eindtermen. Geraadpleegd op https://www.nieuwsindeklas.be/wat-is-nieuws-in-de-klas/leerdoelen-en-ei…
Osborn, D. K., & Endsley, R. C. (1971). Emotional reactions of young children to TV violence. Child development, 42, 321-331. Geraadpleegd op https://www.jstor.org/stable/1127086?seq=1#page_scan_tab_contents
Peeters, A., van der Molen, J. W., & Valkenburg, P. M. (2002). Television News and Fear: A Child Survey. Communications, 46, 303-317. Geraadpleegd op https://www.degruyter.com/view/j/comm.2002.27.issue-3/comm.27.3.303/com…
Sarafino, E. P., & Armstrong, J. W. (1986). Child and adolescent development. West Publishing Company.
Sauer, T., Hummel M., & Buchner, D. (2011). Een exploratief onderzoek naar leereffecten van het ochtendjeugdjournaal in de klas (Bachelor's thesis). Geraadpleegd op https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/370008
Scholing, H. A., & Braet, C. (2002). Angststoornissen bij kinderen. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.
Sijbom, M. M. G. (2010). Berichtgeving in nieuwsmedia: een analyse van de verschillen in de berichtgeving tussen het NOS Journaal en het Jeugdjournaal (Master's thesis). Geraadpleegd op https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/42349
Smith, S. L., & Wilson, B. J. (2000). Children's reactions to a television news story: The
impact of video footage and proximity of the crime. Communication Research, 27(5),
641-673. Geraadpleegd op
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/009365000027005004
Valkenburg, P. (2008). Beeldschermkinderen: Theorieën over kind en media. Amsterdam:
Boom Lemma.
77
van der Sman, J. (2005). Mediageweld verpest uw kinderen. Amsterdam: Elsevier.
Van Lil, J., & Vooijs, M.W. (1989). TV-opvoeding in het gezin. Massacommunicatie, 19, 36-47.
Vergeer, M., Rutten, P., & Scheepers, P. L. H. (1996). Cultivatietheorie in een veranderd medialandschap: Overzicht van eerdere studies en een toetsing voor een middelgrote stad. Communicatiewetenschap, 2, 120-151. Geraadpleegd op http://hdl.handle.net/2066/14400
Verloop, N. ,& Vermunt, J.D. (1999). Congruence and friction between learning and teaching. Learning and Instruction, 9, 257-280. Geraadpleegd op https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959475298000280
Walma van der Molen, J. H., W., & Valkenburg, P. M. (1998). Geweld op televisie en in video-en computerspellen. In Hb. Kind. &Adoles.-Boekblok (pp. 903-910). Bohn Stafleu van Loghum, Houten.
Walma van der Molen, J.H. (2004). Violence and Suffering in Television News: Toward a Broader Conception of Harmful Television Content for Children. Pediatrics, 113, 1-5. Geraadpleegd op https://www.researchgate.net/
Walma van der Molen, J. H., & van der Voort, T. H. (1997). Children's recall of television and print news: A media comparison study. Journal of Educational Psychology, 89(1), 82. Geraadpleegd op https://psycnet.apa.org/journals/edu/89/1/82/
Westera, W. (1995). Audiovisueel ontwerpen: theorie en praktijk: conceptontwikkeling voor
film, video en televisie. Hoorn: Uniepers.
Westera, W. (1995). Audiovisueel ontwerpen, theorie en praktijk; conceptontwikkeling voor film, video en televisie. Abcoude/Heerlen: Uitgeverij Uniepers/ Open Universiteit.
Wilson, B. J. (1989). The effects of two control strategies on children's emotional reactions to a frightening movie scene. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 33(4), 397-
- Geraadpleegd op https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08838158909364091
78
Wilson, B. J. (2008). Media and Children's Aggression, Fear, and Altruism. The Future of Children, 18, 87- 118. Geraadpleegd op https://muse.jhu.edu/article/238862/summary
Wilson, B. J., & Cantor, J. (1985). Developmental differences in empathy with a television
protagonist's fear. Journal of Experimental Child Psychology, 39(2), 284-299.
Geraadpleegd op
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0022096585900426
Wilson, B. J., Martins, N., & Marske, A. L. (2005). Children's and parents' fright reactions to
kidnapping stories in the news. Communication Monographs, 72(1), 46-70.
Geraadpleegd op
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0363775052000342526
Witfelt, C. (2000). Educational Multimedia And Teachers’ Needs For New Competencies: A Study Of Compulsory School Teachers’ Needs For Competence To Use Educational Multimedia. Education Media International, 37(4), 235-241. Geraadpleegd op https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0952398005021042