Hoe kan de relatie leerkracht-leerling versterkt worden?

In deze bachelorproef zoek ik een antwoord op de vraag hoe de relatie leerkracht kan versterkt worden. Dit onderzoek past binnen het sociaal werk omdat het gericht is op het verbeteren van het welzijn van zowel leerlingen, leerkrachten als omkadering. Een goede relatie bevordert de sociale cohesie binnen een school en het welzijn van de leerlingen.

9 diepte-interviews met leerkrachten over hoe zij de relatie met hun leerlingen ervaren - hoe het momenteel loopt, wat zijn aspecten die ze momenteel als ondersteunend ervaren, wat bemoeilijkt de uitbouw van een goede leerkracht-leerling relatie, welke aspecten kunnen versterkt worden, was vroeger alles beter en ten slotte: wat zijn voor hen mogelijke antwoorden - gaven mij inzicht in de ervaren pijnpunten.

Om deze beter te kunnen situeren verdiep ik mij eerst in het ontstaan en de evolutie van het onderwijs. In een volgend hoofdstuk ga ik op zoek naar de vraag of er sprake is van een crisis in de relatie tussen leerkracht en leerling. Het antwoord hierop is dat er verschillende spanningen aanwezig zijn tussen beiden en tussen de leerlingen en de school op zich.  Hoe komt dit? Kinderen worden meer en meer geëmancipeerd, mondigheid wordt aangemoedigd, de professionele autonomie van leerkrachten komt permanent in het gedrang door de inmenging van ouders en de spanning tussen de schoolse verwachtingen en het ‘jong zijn’ en dat binnen een context van “economische” en “manageristische” uitgangspunten in het onderwijsbeleid.

Het grootste hoofdstuk van deze bachelorproef wijd ik aan autoriteit en leiderschap en of we daar niet anders over moeten gaan denken. Ik laat hier enkele beïnvloedende denkers aan het woord waaronder Paul Verhaeghe, Brené Brown, Simon Sinek, Ricardo Semler en Haim Omer. Ik heb het in dit hoofdstuk over verschillende thema’s zoals over milennials, over kwetsbaarheid, over geweldloze communicatie, de drang en druk om erbij te horen en over de organisatie van het schoolsysteem. Elk thema link ik aan praktijkervaring vanop mijn stage als leerlingenbegeleider en aan de gegevens die uit de interviews kwamen. Uit dit en de voorgaande hoofdstukken kan ik concluderen dat de spreekwoordelijke ketel in het onderwijs op springen staat. Leerlingen staan onder druk, leerkrachten staan onder druk, het gehele onderwijssysteem staat onder druk. De staking van 20 maart 2019 uit onvrede over besparingsmaatregelen ondersteunt deze conclusie. Alleen door alle krachten binnen de schoolgemeenschap te bundelen kunnen we relaties herstellen, bevorderen en van de school een veilige plek maken die cruciaal is om leren mogelijk te maken. Dat brengt mij naar het laatste hoofdstuk van deze bachelorproef, nl. ‘Herstelgericht werken op school’.
In dit deel gebruik ik vooral de leidraad uit een boek van Ligand ‘Samen wijs – herstelgericht werken op school’ als basis om enkele concrete en praktische oplossingen aan te bieden. Ik eindig met de gedachte dat het implementeren van een herstelgerichte aanpak een enorme omwenteling vraagt in een school. Het engagement van directie is bijzonder belangrijk en het creëren van een klein leidend team dat een enthousiasmerend sneeuwbaleffect kan veroorzaken op de rest van de school.