Educatie van medicinale cannabis bij kanker: de ontwikkeling van een infobrochure voor patiënten en verpleegkundigen

Tot op heden telt België maar één referentieverpleegkundige in medicinale cannabis, wat bijzonder weinig is (E. Vanhoenacker, persoonlijke communicatie, 15 maart 2018). Volgens Medcan VZW, het Belgisch expertise centrum en adviesorgaan voor medicinale cannabis, blijft de vraag naar medicinale cannabis bij patiënten stijgen waardoor ook de interesse bij artsen en verpleegkundigen reeds toeneemt. Recent werd de discussie terug op gang getrokken om cannabisolie al dan niet te legaliseren. De aanleiding van de discussie was de casus van een negenjarig meisje met een zware vorm van epilepsie. Hierbij zorgde cannabisolie ervoor dat de vijftig epileptische aanvallen die het kind had per dag, onderdrukt konden worden tot nul aanvallen per dag (De Morgen, 2018). 

Medicinale cannabis is tegenwoordig een veelbesproken onderwerp in de media. Wij hadden al meerdere malen het onderwerp zien verschijnen maar wisten niet wat het precies inhield. Er heerst hierover zoveel onduidelijkheid en taboe in de maatschappij. Mensen vergelijken het met drugs, maar het is veel meer dan dit. De mama van een gemeenschappelijke vriendin van ons leed aan de ziekte kanker. Het stadium was al zo ver gevorderd dat ze beslist hadden om over te stappen op een palliatief beleid. In de palliatieve zorg ontbrak er een element waardoor haar mama toch nog pijn had. Ze vertelde hoe frustrerend en pijnlijk dit was om haar mama zo te zien lijden. Ze wilde iets doen waardoor haar mama geen pijn meer had. Toen kwam het onderwerp ‘cannabis’ naar boven. Het onderwerp deed ons nadenken en prikkelen. We wilden ons hierin verdiepen, we wilden duidelijkheid krijgen inzake de werking en het gegeven of het al dan niet legaal of strafbaar is.

Een behandeling opstarten met medicinale cannabis roept immers veel vragen op. Hoe begin je eraan? Wat zijn de indicaties om voor medicinale cannabis in aanmerking te komen? Mag het eigenlijk wel voorgeschreven worden? Welke risico’s zijn er aan verbonden? Het zijn maar enkele van de vele vragen die zowel artsen, als verpleegkundigen en patiënten in België bezig houden. Op het internet kan je allerlei informatie vinden over het gebruik en de toepassing van medicinale cannabis maar helaas circuleert er tegenwoordig ook veel foute informatie (Geens & Huyge, 2018).

Zowel artsen als verpleegkundigen dienen een stevige basiskennis te bezitten over het gebruik van medicinale cannabis om de patiënt zo goed mogelijk te informeren en te begeleiden (VZW Medicinale cannabis [Medcan], 2018).  

Verschillende indicaties kunnen echter in aanmerking komen voor medicinale cannabis. In ons werkstuk werd het verband neergeschreven tussen medicinale cannabis en kanker. Aan de hand van verschillende onderzoeksvragen werd een antwoord gezocht op het centrale thema van de bachelorproef.

Het doel van deze bachelorproef is duidelijkheid geven over de feiten van medicinale cannabis in de gezondheidssector, hoe je als verpleegkundige ermee omgaat en kritisch nadenkt over de mogelijkheden die jij kan bieden naar de patiënt toe.

Naast de volledige bachelorproef worden door ons 2 tools aangereikt, met name een professionele infobrochure over medicinale cannabis bij kanker specifiek gericht naar de verpleegkundige en naar de patiënt. 

De infobrochure over medicinale cannabis bij kanker gericht naar de verpleegkundige vormt een sterke tool dat de verpleegkundige kan gebruiken om educatie te verlenen naar de zorgvrager toe. De infobrochure specifiek gericht naar de patiënt biedt de patiënt een algemene kijk op mogelijkheden en meerwaarde van medicinale cannabis bij kanker. Eveneens kan de infobrochure ervoor zorgen dat de patiënt bij de juiste mensen terecht komt die hem of haar kunnen verder helpen bij de eventuele opstart van een behandeling met cannabis.

We hopen dat we met het schrijven van onze bacherlorproef enige zaken hebben kunnen verhelderen en dat de bachelorproef, inclusief de brochures, een meerwaarde kunnen bieden voor verder onderzoek, diepgaande reflectie maar vooral voor kwalitatieve zorgverlening.

Enkele belangrijke conclusies:

• Patiënten die medicinale cannabis wensen te gebruiken bevinden zich in een grijze zone.

Door de huidige wetgeving worden patiënten worden gedwongen om te kiezen tussen hun eigen gezondheid en het illegaal circuit.
 

• Artsen hebben interesse in medicinale cannabis en willen het wel voorschrijven maar doen dit niet door:  

1. Tekort aan kennis over medicinale cannabis  
2. Angst voor sanctie door de ‘Orde van Geneesheren’
    

• Op vlak van kennis hebben zowel artsen als verpleegkundigen en patiënten hebben nog een grote weg af te leggen.
   
• De ontwikkelde infobrochures kunnen een eerste stap zijn richting educatie van verpleegkundigen en patiënten met correcte informatie.
   
• Op termijn zullen er klinische onderzoeken dienen te gebeuren bij de mens maar hiervoor dient een budget vrijgemaakt te worden.
   
• Op termijn zal er integratie nodig zijn over het onderwerp in de opleiding voor verpleegkundigen en artsen want legalisatie van medicinale cannabis in België zal over enkele jaren plaatsvinden.