Jongvolwassenen binnen de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg: een vergeten groep?!

Lise Mous
Persbericht

Jongvolwassenen: een vergeten groep?! Hulpverleners en hulpverlenende instanties hebben nog te weinig aandacht voor jongvolwassenen.

Zo’n vijftig jaar geleden was de doorsnee twintiger verloofd of getrouwd. Stonden vrouwen reeds in voor de zorg voor een kind of waren in verwachting van hun eerste en was je schoolloopbaan afgerond en vervangen door een vaste job. Vandaag de dag ziet het leven van jongeren er helemaal anders uit. Ze blijven langer thuis wonen, volgen langer onderwijs, treden later in het huwelijksbootje, beginnen later aan kinderen en stellen het opnemen van verantwoordelijkheden uit. De overgang van de adolescentiefase naar de volwassenheid is dus langer geworden. En hoewel deze periode veel drempels, maar ook veel mogelijkheden met zich meebrengt, wordt ze door veel hulpverlenende instanties nog genegeerd. Jongvolwassenen zijn met andere woorden nog een vergeten groep.

 

Als jongvolwassene ben je geen adolescent meer, omdat je al juridisch meerderjarig bent. Maar je bent ook nog niet volwassen. Je bent namelijk nog afhankelijk van anderen in financieel, sociaal en emotioneel opzicht. Je bevindt je in een tussenfase tussen de adolescentieperiode en de volwassenheid. Deze periode wordt ook wel de periode van uitgestelde volwassenheid of jongvolwassenheid genoemd. Het begin van deze nieuwe leeftijdsfase wordt gesitueerd op de leeftijd van achttien jaar; het moment waarop je juridisch volwassen wordt. Het einde meestal rond de vijfentwintig. Echter kan deze periode omwille van verschillende redenen zowel langer als korter duren. Voor sommigen duurt ze heel kort doordat ze al jong mama of papa worden. Voor anderen strekt ze zich uit tot de leeftijd van dertig jaar of zelfs later doordat ze bijvoorbeeld verder gaan studeren na al een eerste studie afgerond te hebben.

 

Een onzeker en kwetsbare periode

 

De periode van de jongvolwassenheid is voor de meeste jongeren een onzekere periode. In deze periode worden jongeren namelijk geconfronteerd met belangrijke veranderingen: van minderjarigheid naar meerderjarigheid, van studeren naar werken, van thuis naar zelfstandig wonen, gaan samenwonen of trouwen, het krijgen van kinderen, ... Ze staan als het ware op alle domeinen van hun jonge leven voor belangrijke keuzes. Ga ik werken of wil ik nog verder studeren? Welke studies wil ik volgen? Ga ik op kot, ga ik al alleen wonen of blijf ik nog even gezellig in hotel-mama? Jongvolwassenen hebben hierbij een grote keuze in de wegen die ze kunnen bewandelen, wat soms tot onzekerheid en keuzestress leidt. Ze staan er ook alleen voor. Tenslotte zijn de keuzes die men hier maakt vaak bepalend voor de toekomst. Geen wonder dat jongvolwassenen deze keuzes het liefst nog even uitstellen en geen haast hebben om volwassen te worden.  

 

De jongvolwassenheid is tevens een kwetsbare periode. Zo hebben jongvolwassenen een verhoogd risico op sociale uitsluiting daar ze sneller bepaalde achterstellingsfactoren cumuleren. Denk bijvoorbeeld aan jeugdwerkloosheid. Ook hebben ze een verhoogd risico op psychische problemen. De suïcidecijfers liggen hoog in deze periode en ook angsten en depressies zijn veel voorkomend. En hoewel het volgende voornamelijk aan de adolescentieperiode wordt toegeschreven, kent het gebruik van middelen en het stellen van risicovolgedrag, zoals het rijden onder invloed, te snel rijden, onbeschermde en onveilige seks, ..., een piek in de jongvolwassenheid.

 

Voordelen! Maar niet voor iedereen

 

Hoewel de jongvolwassenheid een onzekere en kwetsbare periode is, biedt ze ook tal van voordelen. Zo hebben jongvolwassenen de mogelijkheden en de tijd om te experimenteren op vlak van werk, opleiding, relaties, enz. De jongvolwassenheid is daarbij dé periode om bijvoorbeeld ongewone werkervaringen of een verscheidenheid aan seksuele ervaringen op te doen. De nadruk ligt op het opdoen van levenservaringen. Er wordt van hen verwacht dat ze eerst genieten van het leven door te reizen, te studeren, zichzelf te ontwikkelen, ... voordat ze toetreden tot het volwassenenleven. Jongvolwassenen krijgen ook de kans om verplichtingen en verantwoordelijkheden uit te stellen of stapsgewijs op te nemen. En sommige jongeren kunnen zelfs een geheel nieuwe wending aan hun leven geven. Zo slagen sommigen erin om bijvoorbeeld een moeilijke jeugd achter zich te laten.

 

De voordelen van deze periode gelden echter niet voor iedereen. Sommigen worden verplicht snel volwassen te worden en de verantwoordelijkheid voor zichzelf en/of voor anderen op zich te nemen. Zo kunnen jongeren die reeds op jonge leeftijd een kind krijgen niet of maar beperkt genieten van de voordelen van de jongvolwassenheid. Ook jongeren uit lagere sociale klassen ervaren zelden de voordelen van deze periode. Dit geldt ook voor jongeren die op achttienjarige leeftijd de jeugdzorg verlaten, jongvolwassen vluchtelingen, thuislozen, jongeren met een psychische kwetsbaarheid, enz. Verder worden de mogelijkheden die men heeft vaak beperkt door een gebrek aan middelen, vaardigheden, jobs, betaalbare woningen, het falen op school, druk van ouders, maatschappelijke kansen, de instellingen waar men een beroep op kan doen, culturele context, ... Zo zullen bijvoorbeeld in culturen waarin seks voor het huwelijk verboden is, jongeren sneller in het huwelijk treden en bijgevolg sneller de stap naar de volwassenheid zetten.  

 

Jongvolwassenen binnen de hulpverlening

 

Sommige jongvolwassenen kunnen dus zeker wel een duwtje in de rug gebruiken zodat ze ook kunnen genieten van de voordelen van de jongvolwassenheid. Toch zoeken jongvolwassenen niet snel hulp. Ten eerste omdat ze denken dat ze hun problemen zelf moeten oplossen. Want de jongvolwassenheid is toch een zorgeloze periode waarin je moet genieten van het leven? Ten tweede door een dreigende stigmatisering. Wat gaan anderen wel niet van mij denken als ik toegeef dat ik het niet alleen aankan? Maar ook eerdere negatieve ervaring en een gebrek aan probleembesef spelen hierin een rol. Als laatste komt dit ook doordat ze onvoldoende op de hoogte zijn van het bestaande aanbod, het aanbod ontoereikend is, het aanbod niet aansluit bij hun noden of niet laagdrempelig genoeg is. Denk bijvoorbeeld aan de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg. Jongvolwassenen komen dus heel wat drempels tegen in hun zoektocht naar hulp.

 

Momenteel is er sprake van een beginnende aandacht vanuit de hulpverlening en het beleid. Hier en daar duiken er initiatieven op die gericht zijn op jongvolwassen. Zo hebben enkele CGG’s (centra voor geestelijke gezondheidszorg) al een apart jongvolwassenenteam. Jongvolwassen vormen dus zeker geen vergeten groep, maar op dit moment krijgen ze nog niet de aandacht die ze verdienen.

Bibliografie

Agentschap Jongerenwelzijn. (z.d.). Perspectief! Evaluatie van het Globaal Plan Jeugdzorg. Visie op en toekomtsperspectieven voor welzijn van kinderen en jongeren. Opgevraagd van http://www.wvg.vlaanderen.be.

Agentschap zorg & gezondheid. (2017, Februari 6). Nieuw Actieplan Geestelijke Gezondheid focust op vroeg ingrijpen bij kinderen en jongeren. Opgehaald van http://www.zorg-en-gezondheid.be

Agentschap zorg & gezondheid. (z.d.). Centra voor geestelijke gezondheidszorg. Opgehaald van http://www.zorg-en-gezondheid.be

Anjum, A., Gait, P., Cullen, K., & White, T. (2010). Schizophrenia in adolescents and yound adults. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 362-378). New York: Oxford University Press.

Arbor, A. (2013). PSID Transition into adulthood supllement 2013: users guide. s.l.: Institute for social research.

Arnett, J. J. (2000a, May). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American psychologist, volume 55 (5), pp. 469-480.

Arnett, J. J. (2000b). High hopes in a grim world: Emerging adults' view of their future and of 'Generation X'. Youth and Society, volume 31, pp. 267-286.

Arnett, J. J. (2004). A longer road to adulthood. In J. Arnett, Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. (pp. 3-25). New York: Oxford University Press.

Arnett, J. J. (2006, February). Emerging adulthood in Europe: A response to Bynner. Journal of Youth Studies, volume 9 (1), pp. 111-123.

Arnett, J. J. (2007a). Afterword: Aging out of care - Towards realizing the possibilities of emerging adulthood. New directions for youth development, volume 113, pp. 151-161.

Arnett, J. J. (2007b). Emerging adulthood, a 21st century theory: A rejoinder to Hendry and Kloep. Child Development Perspectives, volume 1 (2), pp. 80-82.

Arnett, J. J. (2007c). Emerging adulthood: what is it and what is it good for? Child Development Perspectives, volume 1 (2), pp. 68-73.

Arnett, J. J. (2012). New horizons in research on emerging and young adulthood. In S. L. Brown, N. S. Landale, W. D. Manning, & S. M. McHale, Early adulthood in a family context (pp. 231-244). Springer.

Arnett, J. J., & Eisenberg, N. (2007). Introduction to the special section: emerging adulthood around the world. Child development perspectives, volume 1 (2), pp. 66-67.

Arnett, J. J., & Padilla-Walker, L. M. (2015). Brief report: Danish emerging adults' conceptions of adulthood. Journal of adolescence, volume 38, pp. 39-44.

Arnett, J., Zukauskiené, R., & Sugimura, K. (2014). The new life stage of emerging adulthood at ages 18-29 years: implications for mental health. Lancet Psychiatry, volume 1, pp. 569-76.

Asster. (z.d.). Jongvolwassenen en geestelijke gezondheidszorg. Opgehaald van http://www.asster.be

Auslander, B. A., & Rosenthal, S. L. (2010). Intimate romatic relationships in young adulthood: a biodevelopmental perspective. In J. E. Grant, & M. N. Potenza, Young adult mental health (pp. pp. 158-168). New York: Oxford University Press.

Bigham, D. S. (2012). Emerging adulthood in sociolinguistics. Language and linguistics compass 6/8, pp. 533-544.

Boeree, G. (z.d.). Erik Erikson: Personality theories. Opgehaald van http://www.social-psychology.de: Psychology Department Shippenburg University.

Bucx, F. (2008). Nestverlaters: Patronen van uit huis gaan bij jongvolwassenen en de geografische afstand tussen ouders en jongvolwassen kinderen. DEMOS: Bulletin over bevolking en samenleving, 24 (5), pp. 1-4.

Burt, K., & Masten, A. (2010). Development in the transition to adulthood: vulnerabiliteis and opportunities. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 5-18). New York: Oxford University Press.

Carlos, A., & Zarate, J. (2010). Psychiatric disorders in young adults: depression assesment and treatment. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 206-230). New York: Oxford University Press.

CGG Largo. (z.d.). JOVO-team (adolescenten en jongvolwassenen). z.p.: CGG Largo.

CGG PassAnt. (z.d.). Groepstherapie. Opgehaald van Opgevraagd van http://www.cgg.passant.be

CGG Stuurgroep Zorgnet Vlaanderen. (2010). Profilering en positionering Centra Geestelijke Gezondheidszorg. z.pl.

CGG Vagga. (z.d.). Contact (contactgegevens). Opgehaald van Opgevraagd van http://www.vagga.be op 26 mei 2017

Clé, A. (2015a). Blijven timmeren aan de weg: uitdagingen en aanbevelingen. In A. Clé, Sur ma route: Samen op zoek naar een beter parcours van jeugdhulp naar zelfstandigheid. z.pl.: Cachet vzw.

Clé, A. (2015b). Sur ma route: Samen op zoek naar een beter parcours van jeugdhulp naar zelfstandigheid. z.pl.: Cachet vzw.

Craeynest, P. (2005). Psychologie van de levensloop: Inleiding in de ontwikkelingspsychologie. Leuven: Acco.

Crow, S. (2010). Eating disorders in young adults. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 397-405). New York: Oxford University Press.

Decoene, J., & Myny, F. (2015). Integrale jeugdhulp en jongvolwassenen: een beperkte ambitie. In A. Clé, Sur ma route: Samen op zoek naar een beter parcours van jeugdhulp naar zelfstandigheid. (pp. 100-102). z.pl.: Cachet vzw.

Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. (z.d.). Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. Opgehaald van http://wvg.vlaanderen.be

Desmet, S. (2014). Jongvolwassenen op het scharnier van minder- naar meerderjarigheid: een levensfase doorspekt met hashtags. In A. Clé, Sur ma route: Samen op zoek naar een beter parcours van jeugdhulp naar zelfstandigheid (pp. 85-88). z.pl.: Cachet vzw.

Elchardus, M., & Smits, W. (z.d.). De levensloop van jongvolwassenen. Brussel: Vakgroep Sociologie, Onderzoeksgroep TOR, Vrije Universiteit Brussel.

Englert, M., Hercot, D., Luyten, S., Masuy, A., & Perdaens, A. (2013). Jongeren in transitie, volwassenen in wording: Thematische katern van het Brussels armoederapport 2012. In Observatorium voor gezondheid en welzijn Brussel, Jongeren in transitie, volwassenen in wording: Brussels armoederapport 2012 (pp. 11-88). Brussel: Observatorium voor gezondheid en welzijn.

FDGG. (z.d.). Regelgevende en andere overheidsdocumenten. Opgehaald van http://www.fdgg.be

FOD Volksgezondheid. (2016, Januari 12). Info over Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG). Opgehaald van http://www.health.belgium.be

Grant, J., & Potenza, M. (2010a). Impulse control disorders. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 335-351). New York: Oxford University Press.

Grant, J., & Potenza, M. (2010b). Introduction. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 3-4). New York: Oxford University Press.

Hauspie, B. (2010). Vooronderzoek. Kenmerken en hulp- en dientsverleningsbehoeften van maatschappelijk kwetsbare jongeren. Gent: Vakgroep Sociale Agogiek.

Hendry, L. B., & Kloep, M. (2007). Conceptulazing emerging adulthood: inspecting the emperor's new clothes? Child development perspectives, volume 1 (2), pp. 74-79.

Hendry, L. B., & Kloep, M. (2010). How universal is emerging adulthood? An empirical example. Journal of Youth Studies, voume 13 (2), pp. 169-179.

Hermans, K. (2015). Jongeren op weg naar zelfstandigheid: zorgen voor welzijn vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid. In A. Clé, Sur ma route: samen op zoek naar een beter parcours van jeugdhulp naar zelfstandigheid. (pp. 110-114). z.pl.: Cachet vzw.

Hulvershorn, L., Erickson, C., & Chambers, R. (2010). Impact of childhood mental health problems. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 64-79). New York: Oxford University Press.

Informatiesteunpunt Zorg en Gezondheid . (2017, April 12). Centra voor geestelijke gezondheidszorg: adresgegevens: overzicht met vermelding van uitbatingsplaatsen en antennes. Opgehaald van Agentschap zorg & gezondheid: http://www.zorg-en-gezondheid.be

Jongerenwelzijn. (2016, maart 10). Persbericht Jongerenwelzijn. Jeugdhulp krijgt update: Vernieuwd, versterkt en gebruiksvriendelijker. Opgehaald van Agentschap Jongerenwelzijn: http://wvg.vlaanderen.be

Luyck, K. (2006). Identity Formation in Emerging Adulthood: Developmental Trajectories, Antecedents and Consequences. s.l.

Mancebo, M., Eisen, J., & Rasmussen, S. (2010). Obsessive-compulsive disorder in young adults. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 255-271). New York: Oxford University Press.

Martens, K., Everaert, G., Moons, D., Dewulf, S., & Suy, M. (2014). Discussie doelgroep jongvolwassenen. Bijdrage aan het zevende Vlaams Geestelijke Gezondheidscongres. Antwerpen: Opgevraagd van http:/www.ggzcongres.be.

Meyvis, W., & De Smet , S. (2014). Het scharnierpunt: samen met jongvolwassenen op weg naar meerderjarigheid. z.pl.: Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Migerode, L., Hooghe, A., Brunfaut, E., & Lemmens, G. (2006). Groepsgezinstherapie met opgenomen depressieve jongvolwassenen en hun gezin. Tijdschrift voor Psychotherapie, jaargang 32, pp. 150-160.

Nobus, E. (2011). De gewenste (ped)agogische ondersteuning voor jongeren met gedrags- en emotionele stoornissen in de overgang naar de volwassenheid. Gent: Universiteit Gent, faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen.

Observatorium voor gezondheid en welzijn Brussel. (2012). Thematisch rapport: jongeren in transitie, volwassenen in wording. In O. v. Brussel, Jongeren in transitie, volwassenen in wording. Brussels armoederapport 2012 (pp. 11-88). Brussel: Gemeenschappelijk Gemeenschapscommissie.

OGGPA vzw. (z.d.). Centra Geestelijke Gezondheidszorg. Opgehaald van http://www.oggpa.be

Patel, V., Flisher, A., Hetrick, S., & McGorry, P. (2007). Mental health of young people: a global public-health challange. The Lancet, Volume 369, pp. 1302-1313.

Perlick, D., Hofstein, Y., & Michael, L. (2010). Barriers to mental health service use in young adulthood. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 195-205). New York: Oxford University Press.

Rekenhof. (2012). Centra voor geestelijke gezondheidszorg: doelgroepenbeleid, financiering en toezicht. Brussel: Vlaams Parlement.

Reynolds, E., Magidson, J., Mayes, L., & Lejuez, C. (2010). Risk-taking behaviors across the transition from adolescence to young adulthood. In J. Grant, & M. Potenza, Young adult mental health (pp. 40-63). New York: Oxford University Press.

Roose, R., Bradt, L., Vandekinderen, C., & De Vos, K. (2015). Omgevingsanalyse Vlaams Jeugdrecht. Gent: Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek.

Salmela-Aro, K., Aunola, K., & Nuri, J.-E. (2008). Trajectories of depressive symptoms during emerging adulthood: Antecedents and consequences. European journal of developmental psychology, volume 5 (4), pp. 239-465.

Schulenberg, J. E., Sameroff, A. J., & Cicchetti, D. (2004). The transition to adulthood as a critical juncture in the course of psychopathology and mental health. Development and psychopathology, volume 16, pp. 799-806.

SEL. (z.d.). Eerstelijnsgezondheidszorg. Opgehaald van Vlaamse SELS: http://www.vlaamsesels.be

Stas, K., Serrien, L., & Van Menxel, G. (2008). Jongvolwassenen: tussen wal en schip? Leuven: Steunpunt Algemeen Welzijnswerk: Opgevraagd van http://www.kennisplein.be.

Stroobants, V. (2012). Bijzondere jeugdzorg. En dan op zoek naar een plek in de samenleving. POW Alert, jaargang 38 (1), pp. 60-61.

Stroobants, V., & De Mol, M. (2012). Zorgverlaters: geconfronteerd met een maatschappelijke paradox. In M. De Bie, R. Roose, & M. Vandenbroeck, Maatschappelijk engagement: een besef van kwetsbaarheid (pp. 35-54). Gent: Academia Press.

Tanner, J. L., & Arnett, J. J. (2009). The emergence of 'emerging adulthood'. The new life stage between adolescence and young adulthood. In A. Furlong, Handbook of youth and young adulthood. New perspectieves and agendas (pp. 39-45). London and New York: Routledge.

UCM-groep Christelijke Mutualiteit. (2010). Uw rechten en plichten als 18-jarige. In UCM-Groep Christelijke Mutualiteit, Meerderjarig en geïnformeerd! (pp. 44-49). z.pl.: KBF UCM.

Van Audenhove, S., & Vander Laenen, F. (2010). Eindelijk vertrokken? Jongeren uit de bijzondere jeugdbijstand op weg naar volwassenheid. Tijdschrift voor Jeugdrecht en Kinderrechten, 4, pp. 227-235.

Van Dam, B., & Van Snippenburg, L. (z.d.). Op weg naar volwassenheid. Een overzicht van sociologische theorieën over jongeren. z.pl.

Van Hecke, I., Van Belle, F., Mouque, N., Jacob, P., Van Dessel, L., Wynants, M., & De Kyvere, L. (2013). Loopplanken voor jongvolwassenen. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk: Opgevraagd van http://www.kennisplein.be.

Van Opstal, J., & Bultema, M. (2008). Jongvolwassenen en therapie: een paradox? In A. Van Dam, & M. Mulder, Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen (pp. 70-84). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Vanheusden, K. (2008). Mental health problems and barriers to service use in Dutch young adults. Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam.

Vlaamse Overheid . (2011). Actieplan maatschappelijk kwetsbare jongvolwassenen: synthese regelgevende en andere knelpunten die zorg op maat voor jongvolwassenen bemoeilijken. Opgevraagd van http://www.kennisplein.be.

Vlaamse overheid. (z.d.). Info over Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. Opgehaald van http://www.vlaanderen.be

Zarrett, N., & Eccles, J. (2006). The passage to adulthood: challegens of late adolescence. New directions for youth development, pp. 13-28.

Universiteit of Hogeschool
Bachelor in het sociaal werk afstudeerrichting maatschappelijk werk
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Verbiest Griet
Kernwoorden
Share this on: