The neural correlates of the contextual interference effect in the learning of a complex bimanual task in younger and older adults: an fMRI study

Celine Maes Lisa Pauwels Sima Chalavi
Persbericht

Het leervermogen van ouderen: vergane glorie of net niet?

Zijn ouderen nog in staat om te leren? Of heeft training op latere leeftijd geen zin meer? En als ouderen nog kunnen leren, hoe pakken we dit dan best aan? Met het toenemend aantal ouderen in onze maatschappij zijn dit prangende vragen die we zo goed mogelijk proberen te beantwoorden.

De vergrijzing van de bevolking

Over zo’n 15 jaar zal 1 op de 4 mensen in Europa 60 jaar of ouder zijn. Dit toenemend aantal ouderen in onze maatschappij is een fenomeen dat gekend staat als de vergrijzing van de bevolking. Op het eerste zicht denk je misschien aan oma’s die taarten bakken of een ouder koppel dat zich het hoofd breekt over een kruiswoordraadsel. Klinkt gezellig, niet? Jammer genoeg is het niet enkel rozengeur en maneschijn. Zo gaat het verouderingsproces gepaard met een achteruitgang van onder andere de motoriek, wat moeilijkheden kan opleveren tijdens verschillende dagdagelijkse activiteiten. Denk maar aan ouderen die hun hemd niet meer kunnen dichtknopen of met een rollator stappen omdat ze hun evenwicht snel verliezen. Dit en nog vele andere problemen kunnen ertoe leiden dat ouderen na verloop van tijd niet meer in staat zijn zelfstandig te leven. Hoewel er een brede waaier aan hulplijnen en verzorgingscentra bestaat, zullen deze in de toekomst wellicht niet volstaan om de grote stroom aan ouderen op te vangen. Daarom gaat er momenteel veel onderzoek uit naar het onderliggend mechanisme van veroudering en manieren om het verouderingsproces af te zwakken of te vertragen.

Oefening baart kunst

Het doel is duidelijk: de motorische achteruitgang door veroudering moet afgeremd worden zodat minder ouderen (minder snel) hulpbehoevend worden. Maar hoe gaan we dit klaarspelen? Eén van de denkpistes in de literatuur spitst zich toe op het leervermogen van ouderen. Zo heeft onderzoek reeds uitgewezen dat ouderen nog steeds in staat zijn nieuwe taken te leren en dat ze hun prestatie kunnen verbeteren aan de hand van training. In deze studie gaan we nog een stapje verder en onderzoeken we welke training het meest efficiënt is bij ouderen. Hiervoor worden 2 trainingsschema’s met elkaar vergeleken: een geblokt en een gerandomiseerd oefenschema. Laten we het verschil duidelijk maken aan de hand van een voorbeeld. Stel dat een voetbalcoach zijn spelers tijdens een training strafschoppen laat nemen vanop verschillende afstanden tot het doel. Wanneer de coach gebruik maakt van een geblokt oefenschema, laat hij de spelers enkele keren oefenen vanop een bepaalde afstand, om vervolgens over te gaan naar de volgende afstand. Anderzijds zal hij bij een gerandomiseerd oefenschema de spelers continu doen wisselen van afstand, zonder hierbij een bepaalde systematiek te hanteren. De mate van afwisseling tussen taakvarianten die zo wordt aangeboden binnen een oefenschema wordt contextuele interferentie (CI) genoemd. Zo bevat een geblokt oefenschema lage CI, terwijl een gerandomiseerd oefenschema hoge CI bevat. In de literatuur is reeds beschreven dat jongeren die een gerandomiseerd oefenschema (hoge CI) volgen meer moeilijkheden ondervinden tijdens de leerfase, maar de geleerde taak achteraf beter kunnen onthouden. Met andere woorden: uitdaging tijdens de trainingsfase leidt tot een betere prestatie achteraf. Wij stelden ons de vraag of dit ook voor ouderen geldt. Aangezien we weten dat ouderen het over het algemeen moeilijker hebben met de uitvoering van een motorische taak, is de extra moeilijkheid die een gerandomiseerd oefenschema biedt misschien onoverkomelijk?

Image removed.

Voorbeeld contextuele interferentie. Stel dat een voetbalcoach zijn spelers tijdens een training strafschoppen laat nemen vanop verschillende afstanden tot het doel. Wanneer de coach gebruik maakt van een geblokt oefenschema, laat hij de spelers enkele keren oefenen vanop een bepaalde afstand, om vervolgens over te gaan naar de volgende afstand. Anderzijds zal hij bij een gerandomiseerd oefenschema de spelers continu doen wisselen van afstand, zonder hierbij een bepaalde systematiek te hanteren. De mate van afwisseling tussen taakvarianten die zo wordt aangeboden binnen een oefenschema wordt contextuele interferentie (CI) genoemd. Zo bevat een geblokt oefenschema lage CI, terwijl een gerandomiseerd oefenschema hoge CI bevat.

Een gerandomiseerd oefenschema te uitdagend?

Image removed.We namen de proef op de som en lieten zowel jongeren als ouderen een taak uitvoeren die coördinatie tussen beide handen vergt. Er werd gekozen voor een bimanuele coördinatietaak aangezien het gebruik van beide handen veelvoorkomend is in ons dagelijks leven (vb. fles openen, veters binden, enzovoort). De taak werd getraind gedurende 3 dagen, waarna een week later een test werd afgenomen om na te gaan in welke mate de proefpersonen de geleerde taak onthouden hadden. Hieruit bleek dat, zoals verwacht, ouderen het moeilijker hadden de taak onder de knie te krijgen in vergelijking met jongeren. Desalniettemin waren ze in staat hun prestatie te verbeteren aan de hand van training. Daarenboven toonden onze resultaten aan dat een gerandomiseerd oefenschema ook bij ouderen leidde tot een betere prestatie op de afsluitende test, ondanks de extra moeilijkheden tijdens de leerfase. Dit geeft aan dat het voordeel van een gerandomiseerd ten opzichte van een geblokt oefenschema op de prestatie (het CI-effect) stand houdt in een oudere populatie bij een bimanuele taak. In de toekomst kunnen deze bevindingen uitgebreid worden naar andere taken.

Opbouw van de studie. Het totaal aantal proefpersonen wordt willekeurig ingedeeld in twee groepen. Elke groep bevat zowel jongeren als ouderen. Tijdens de driedaagse training oefent de ene groep volgens een geblokt oefenschema terwijl de andere groep een gerandomiseerd oefenschema volgt. Eén week na deze leerfase wordt voor beide groepen een test afgenomen om na te gaan hoe goed de taak onthouden werd.

Het brein achter veroudering en CI

Tijdens het onderzoek werd gebruik gemaakt van ‘functional magnetic resonance imaging’ (fMRI), een beeldvormingstechniek waarbij proefpersonen de taak volbrengen in de MRI scanner om zo de hersenactivatie tijdens uitvoering van de taak te kunnen onderzoeken. Enerzijds werd het effect van veroudering op de hersenactivatie bestudeerd. Hieruit bleek dat ouderen tijdens uitvoering van de taak meer hersengebieden activeerden dan jongeren. Er wordt verondersteld dat deze extra activatie een compensatiemechanisme is dat ouderen nodig hebben om de taak tot een goed einde te brengen. Anderzijds werd het effect van CI (geblokt versus gerandomiseerd oefenschema) op de hersenactivatie nagegaan. Hierbij merkten we dat tijdens een gerandomiseerd oefenschema, in vergelijking met een geblokt oefenschema, hersenregio’s geactiveerd werden die geassocieerd worden met verhoogde aandacht en ‘denkwerk’. Dit kunnen we verklaren vanuit de extra uitdaging die dit oefenschema met zich meebrengt: het constant wisselen tussen taakvarianten vergt meer denkvermogen, wat de prestatie uiteindelijk ten goede lijkt te komen.

Vergane glorie? Zeker niet!

Met deze kennis in het achterhoofd, kunnen we duidelijk stellen dat ouderen in staat zijn hun prestatie te verbeteren aan de hand van training. Sterker nog, ook ouderen hebben net als jongeren baat bij een meer uitdagend oefenschema. Hoewel het enigszins gek aanvoelt, betekent een slechte prestatie tijdens training niet dat men slecht leert. Integendeel, het vormt de basis voor een betere prestatie achteraf. Dit is een belangrijke bevinding binnen het aan belang winnende onderzoek naar het leervermogen van ouderen. Hoewel veel ouderen denken dat ze te oud zijn om te leren, worden ze misschien sneller oud juist omdat ze niet meer leren?

 

Bibliografie

Albouy, G., King, B. R., Maquet, P., & Doyon, J. (2013). Hippocampus and striatum: Dynamics and interaction during acquisition and sleep-related motor sequence memory consolidation. Hippocampus, 23(11), 985–1004. http://doi.org/10.1002/hipo.22183

Aramaki, Y., Osu, R., & Sadato, N. (2010). Resource-demanding versus cost-effective bimanual interaction in the brain. Experimental Brain Research, 203(2), 407–418. http://doi.org/10.1007/s00221-010-2244-0

Bangert, A. S., Reuter-lorenz, P. A., Walsh, C. M., Anna, B., & Seidler, R. D. (2010). Bimanual coordination and aging: neurobehavioral implications. Neuropsychologia, 48(4), 1165–1170. http://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2009.11.013.Bimanual

Battig, W. F., & Berry, J. K. (1966). Effects of number and similarity of pretraining alternatives on paired-associate performance on pretrained and new items under correction and noncorrection procedures. Journal of Experimental Psychology, 72(5), 722–730. http://doi.org/10.1037/h0023762

Beets, I. A., Gooijers, J., Boisgontier, M. P., Pauwels, L., Coxon, J. P., Wittenberg, G., & Swinnen, S. P. (2015). Reduced Neural Differentiation Between Feedback Conditions After Bimanual Coordination Training with and without Augmented Visual Feedback. Cereb Cortex, 25(7), 1958–1969. http://doi.org/10.1093/cercor/bhu005

Bjork, R. A. (1994). Memory and Metamemory Considerations in the Training of Human Beings. Metacognition, 185–205.

Blais, M., Martin, E., Albaret, J. M., & Tallet, J. (2014). Preservation of perceptual integration improves temporal stability of bimanual coordination in the elderly: An evidence of age-related brain plasticity. Behavioural Brain Research, 275, 34–42. http://doi.org/10.1016/j.bbr.2014.08.043

Boecker, H., Dagher,  a, Ceballos-Baumann,  a O., Passingham, R. E., Samuel, M., Friston, K. J., … Brooks, D. J. (1998). Role of the human rostral supplementary motor area and the basal ganglia in motor sequence control: investigations with H2 15O PET. Journal of Neurophysiology, 79(2), 1070–80. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9463462

Brady, F. (1998). A Theoretical and Empirical Review of the Contextual Interference Effect and the Learning of Motor Skills, (May 2013), 266–293.

Carnahan, H., Vandervoort,  a a, & Swanson, L. R. (1996). The influence of summary knowledge of results and aging on motor learning. Research Quarterly for Exercise and Sport, 67, 280–287.

Christensen, M. S., Ehrsson, H. H., & Nielsen, J. B. (2013). Seeing or moving in parallel: The premotor cortex does both during bimanual coordination, while the cerebellum monitors the behavioral instability of symmetric movements. Experimental Brain Research, 230(1), 101–115. http://doi.org/10.1007/s00221-013-3633-y

Cohen, Y. E., & Andersen, R. a. (2002). A common reference frame for movement plans in the posterior parietal cortex. Nature Reviews. Neuroscience, 3(7), 553–62. http://doi.org/10.1038/nrn873

Coxon, J. P., Goble, D. J., Van Impe, A., De Vos, J., Wenderoth, N., & Swinnen, S. P. (2010). Reduced basal ganglia function when elderly switch between coordinated movement patterns. Cerebral Cortex, 20(10), 2368–2379. http://doi.org/10.1093/cercor/bhp306

Cross, E. S., Schmitt, P. J., & Grafton, S. T. (2007). Neural Substrates of Contextual Interference during Motor Learning Support a Model of Active Preparation, 1854–1871.

Debaere, F., Wenderoth, N., Sunaert, S., Van Hecke, P., & Swinnen, S. P. (2004a). Cerebellar and premotor function in bimanual coordination: Parametric neural responses to spatiotemporal complexity and cycling frequency. NeuroImage, 21(4), 1416–1427. http://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2003.12.011

Debaere, F., Wenderoth, N., Sunaert, S., Van Hecke, P., & Swinnen, S. P. (2004b). Changes in brain activation during the acquisition of a new bimanual coordination task. Neuropsychologia, 42(7), 855–867. http://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2003.12.010

Dreher, J. C., & Grafman, J. (2002). The roles of the cerebellum and basal ganglia in timing and error prediction. European Journal of Neuroscience, 16(8), 1609–1619. http://doi.org/10.1046/j.1460-9568.2002.02212.x

Durkin, M., Prescott, L., Furchtgott, E., Cantor, J., & Powell, D. a. (1995). Performance but not acquisition of skill learning is severely impaired in the elderly. Archives of Gerontology and Geriatrics, 20, 167–183. http://doi.org/10.1016/0167-4943(94)00594-W

Fletcher, P. C., Frith, C. D., Baker, S. C., Shallice, T., Frackowiak, R. S., & Dolan, R. J. (1995). The mind’s eye--precuneus activation in memory-related imagery. NeuroImage. http://doi.org/10.1006/nimg.1995.1025

Goble, D. J., Coxon, J. P., Van Impe, A., De Vos, J., Wenderoth, N., & Swinnen, S. P. (2010). The neural control of bimanual movements in the elderly: Brain regions exhibiting age-related increases in activity, frequency-induced neural modulation, and task-specific compensatory recruitment. Human Brain Mapping, 31(8), 1281–1295. http://doi.org/10.1002/hbm.20943

Guadagnoli, M. a, & Lee, T. D. (2004). Challenge point: a framework for conceptualizing the effects of various practice conditions in motor learning. Journal of Motor Behavior, 36(2), 212–224. http://doi.org/10.3200/JMBR.36.2.212-224

Hardwick, R. M., Rottschy, C., Miall, R. C., & Eickhoff, S. B. (2013). A quantitative meta-analysis and review of motor learning in the human brain. NeuroImage, 67, 283–297. http://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2012.11.020

Heitger, M. H., Goble, D. J., Dhollander, T., Dupont, P., Caeyenberghs, K., Leemans, A., … Swinnen, S. P. (2013). Bimanual Motor Coordination in Older Adults Is Associated with Increased Functional Brain Connectivity - A Graph-Theoretical Analysis. PLoS ONE, 8(4). http://doi.org/10.1371/journal.pone.0062133

Heuninckx, S., Wenderoth, N., Debaere, F., Peeters, R., & Swinnen, S. P. (2005). Neural basis of aging: the penetration of cognition into action control. The Journal of Neuroscience : The Official Journal of the Society for Neuroscience, 25(29), 6787–96. http://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.1263-05.2005

Heuninckx, S., Wenderoth, N., & Swinnen, S. P. (2008). Systems neuroplasticity in the aging brain: recruiting additional neural resources for successful motor performance in elderly persons. The Journal of Neuroscience : The Official Journal of the Society for Neuroscience, 28(1), 91–9. http://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.3300-07.2008

Hikosaka, O., Nakamura, K., Sakai, K., & Nakahara, H. (2002). Central mechanisms of motor skill learning. Current Opinion in Neurobiology, 12(2), 217–222. http://doi.org/10.1016/S0959-4388(02)00307-0

Jenkins, I. H., Brooks, D. J., Nixon, P. D., Frackowiak, R. S., & Passingham, R. E. (1994). Motor sequence learning: a study with positron emission tomography. J Neurosci, 14(June), 3775–3790. Retrieved from http://www.jneurosci.org/cgi/reprint/14/6/3775

Jenkinson, M., Bannister, P., Brady, M., & Smith, S. (2002). Improved optimization for the robust and accurate linear registration and motion correction of brain images. NeuroImage, 17(2), 825–841. http://doi.org/10.1016/S1053-8119(02)91132-8

Johansen-Berg, H., & Matthews, P. M. (2002). Attention to movement modulates activity in sensori-motor areas, including primary motor cortex. Experimental Brain Research, 142(1), 13–24. http://doi.org/10.1007/s00221-001-0905-8

Jueptner, M., Stephan, K. M., Frith, C. D., Brooks, D. J., Frackowiak, R. S., & Passingham, R. E. (1997). Anatomy of motor learning. I. Frontal cortex and attention to action. Journal of Neurophysiology, 77(3), 1313–24. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9084599

Kantak, S. S., & Winstein, C. J. (2012). Learning-performance distinction and memory processes for motor skills: A focused review and perspective. Behavioural Brain Research, 228(1), 219–231. http://doi.org/10.1016/j.bbr.2011.11.028

Karnath, H. O., & Baier, B. (2010). Right insula for our sense of limb ownership and self-awareness of actions. Brain Structure and Function, 1–7. http://doi.org/10.1007/s00429-010-0250-4

King, B. R., Fogel, S. M., Albouy, G., & Doyon, J. (2013). Neural correlates of the age-related changes in motor sequence learning and motor adaptation in older adults. Frontiers in Human Neuroscience, 7(April), 142. http://doi.org/10.3389/fnhum.2013.00142

Kraft, E., Chen, A. W., Flaherty, A. W., Blood, A. J., Kwong, K. K., & Jenkins, B. G. (2007). The role of the basal ganglia in bimanual coordination. Brain Research, 1151(1), 62–73. http://doi.org/10.1016/j.brainres.2007.01.142

Lage, G. M., Ugrinowitsch, H., Apolinário-Souza, T., Vieira, M. M., Albuquerque, M. R., & Benda, R. N. (2015). Repetition and variation in motor practice: A review of neural correlates. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 57, 132–141. http://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2015.08.012

Lee, T. D., & Magill, R. a. (1983). The locus of contextual interference in motor-skill acquisition. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 9(4), 730–746. http://doi.org/10.1037//0278-7393.9.4.730

Lin, C. J., Knowlton, B. J., Wu, A. D., Iacoboni, M., & Yang, H. (2016). Benefit of interleaved practice of motor skills is associated with changes in functional brain network topology that differ between younger and older adults. Neurobiology of Aging, 42(155), 189–198. http://doi.org/10.1016/j.neurobiolaging.2016.03.010

Lin, C.-H., Chiang, M.-C., Wu, A. D., Iacoboni, M., Udompholkul, P., Yazdanshenas, O., & Knowlton, B. J. (2012). Age related differences in the neural substrates of motor sequence learning after interleaved and repetitive practice. NeuroImage, 62(3), 2007–20. http://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2012.05.015

Lin, C.-H. J., Fisher, B. E., Wu, A. D., Ko, Y.-A., Lee, L.-Y., & Winstein, C. J. (2009). Neural correlate of the contextual interference effect in motor learning: a kinematic analysis. Journal of Motor Behavior, 41(3), 232–42. http://doi.org/10.3200/JMBR.41.3.232-242

Lin, C.-H. J., Wu, A. D., Udompholkul, P., & Knowlton, B. J. (2010). Contextual interference effects in sequence learning for young and older adults. Psychology and Aging, 25(4), 929–39. http://doi.org/10.1037/a0020196

Magill, R. A., & Hall, K. G. (1990). A review of the contextual interference effect in motor skill acquisition. Human Movement Science, 9, 241–289.

Naito, E., Kochiyama, T., Kitada, R., Nakamura, S., Matsumura, M., Yonekura, Y., & Sadato, N. (2002). Internally simulated movement sensations during motor imagery activate cortical motor areas and the cerebellum. The Journal of Neuroscience : The Official Journal of the Society for Neuroscience, 22(9), 3683–3691. http://doi.org/20026282

Ogiso, T., Kobayashi, K., & Sugishita, M. (2000). The precuneus in motor imagery: a magnetoencephalographic study . Neuroreport , 11 (0959-4965 (Print)), 1345–1349.

Oldfield, R. C. (1971). The assessment and analysis of handedness: the Edinburgh inventory. Neuropsychologia, 9, 97–113. http://doi.org/10.1016/0028-3932(71)90067-4

Pauwels, L., Swinnen, S. P., & Beets, I. a M. (2014). Contextual interference in complex bimanual skill learning leads to better skill persistence. PloS One, 9(6), e100906. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0100906

Pauwels, L., Vancleef, K., Swinnen, S. P., Anna, I., Beets, M., & Beets, I. a. M. (2015). Challenge to promote change: both young and older adults benefit from contextual interference. Frontiers in Aging Neuroscience, 7(AUGUST). http://doi.org/10.3389/fnagi.2015.00157

Puttemans, V. (2005). Changes in Brain Activation during the Acquisition of a Multifrequency Bimanual Coordination Task: From the Cognitive Stage to Advanced Levels of Automaticity. Journal of Neuroscience, 25(17), 4270–4278. http://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.3866-04.2005

Reuter-Lorenz, P. a., & Cappell, K. a. (2008). Neurocognitive aging and the compensation hypothesis. Current Directions in Psychological Science, 17, 177–182. http://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2008.00570.x

Ridderinkhof, K. R., Van Den Wildenberg, W. P. M., Segalowitz, S. J., & Carter, C. S. (2004). Neurocognitive mechanisms of cognitive control: The role of prefrontal cortex in action selection, response inhibition, performance monitoring, and reward-based learning. Brain and Cognition, 56(2 SPEC. ISS.), 129–140. http://doi.org/10.1016/j.bandc.2004.09.016

Sander, M., Oxlund, B., Jespersen, A., Krasnik, A., Mortensen, E. L., Westendorp, R. G. J., & Rasmussen, L. J. (2014). The challenges of human population ageing. Age and Ageing, 1–3. http://doi.org/10.1093/ageing/afu189

Schneider-Garces, N. J., Gordon, B. a, Brumback-Peltz, C. R., Shin, E., Lee, Y., Sutton, B. P., … Fabiani, M. (2010). Span, CRUNCH, and beyond: working memory capacity and the aging brain. Journal of Cognitive Neuroscience, 22, 655–669. http://doi.org/10.1162/jocn.2009.21230

Seidler, R. D. (2006). Differential effects of age on sequence learning and sensorimotor adaptation. Brain Research Bulletin, 70, 337–346. http://doi.org/10.1016/j.brainresbull.2006.06.008

Seidler, R. D. (2007a). Aging affects motor learning but not savings at transfer of learning, 17–21. http://doi.org/10.1101/lm.394707.based

Seidler, R. D. (2007b). Older adults can learn to learn new motor skills, 183(1), 118–122.

Seidler, R. D., Bernard, J. a, Burutolu, T. B., Fling, B. W., Gordon, M. T., Gwin, J. T., … Lipps, D. B. (2010). Motor control and aging: links to age-related brain structural, functional, and biochemical effects. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 34(5), 721–33. http://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2009.10.005

Shea, J. B., & Morgan, R. L. (1979). Contextual interference effects on the acquisition, retention, and transfer of a motor skill. Journal of Experimental Psychology: Human Learning & Memory, 5(2), 179–187. http://doi.org/10.1037//0278-7393.5.2.179

Swinnen, S. P. (1998). Age-Related Deficits in Motor Learning and Differences in Feedback Processing During the Production of a Bimanual Coordination Pattern. Cognitive Neuropsychology, 15(February 2015), 439–466. http://doi.org/10.1080/026432998381104

Swinnen, S. P., & Wenderoth, N. (2004). Two hands, one brain: Cognitive neuroscience of bimanual skill. Trends in Cognitive Sciences, 8(1), 18–25. http://doi.org/10.1016/j.tics.2003.10.017

van Dijk, H., Mulder, T., & Hermens, H. J. (2007). Effects of age and content of augmented feedback on learning an isometric force-production task. Experimental Aging Research, 33(February 2015), 341–353. http://doi.org/10.1080/03610730701319194

Voelcker-Rehage, C. (2008). Motor-skill learning in older adults—a review of studies on age-related differences. European Review of Aging and Physical Activity, 5(1), 5–16. http://doi.org/10.1007/s11556-008-0030-9

Voelcker-Rehage, C., & Willimczik, K. (2006). Motor plasticity in a juggling task in older adults - A developmental study. Age and Ageing, 35, 422–427. http://doi.org/10.1093/ageing/afl025

Ward, N. S. (2006). Compensatory mechanisms in the aging motor system. Ageing Research Reviews, 5(3), 239–254. http://doi.org/10.1016/j.arr.2006.04.003

Witter, L., & De Zeeuw, C. I. (2015). Regional functionality of the cerebellum. Current Opinion in Neurobiology, 33, 150–155. http://doi.org/10.1016/j.conb.2015.03.017

Wulf, G., & Shea, C. H. (2002). Principles derived from the study of simple skills do not generalize to complex skill learning. Psychonomic Bulletin & Review, 9(2), 185–211.

Young, D. E., Cohen, M. J., & Husak, W. S. (1993). Contextual interference and motor skill acquisition : on the process that influence retention. Human Movement Science, 12, 577–600.

Universiteit of Hogeschool
Revalidatiewetenschappen en kinesitherapie (master revalidatiewetenschappen en kinesitherapie bij neurologische aandoeningen)
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Stephan P. Swinnen
Kernwoorden
@Neuroceline
Share this on: