Een onderzoek naar en sensibilisering van alcoholgebruik en regelgeving bij minderjarigen en verkooppunten in Mechelen. Een kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar de problemen door, gevolgen en aanpak van en oplossingen voor alcoholgebruik.

Said Ali Sadat Wahabzada Mathieu De Brabandere
Persbericht

Jongeren en verkoopunten moeten meer bewust zijn van de gevraren van alcohol.

“Elke week 45 jongeren in het ziekenhuis door comazuipen” kopte Het Laatste Nieuws op 10 februari 2015 (Het Laatste Nieuws, 2015). Meer en meer minderjarige jongeren belanden in het ziekenhuis door alcoholintoxicatie. Het hoeft niet gezegd te worden dat alcoholgebruik bij minderjarigen een actueel thema is. We leven in een maatschappij waarbij alcohol heel goed ingeburgerd is bij de bevolking. In het kader van onze geïntegreerde bachelorproef kregen wij van de afdeling Preventie en Veiligheid van de stad Mechelen de kans om een onderzoek te doen naar het alcoholgebruik bij Mechelse jongeren. We proberen hierbij een zicht te krijgen op de mate waarin verkooppunten het verbod op verkoop van alcohol aan minderjarigen negeren. De stad Mechelen wil het overmatig alcoholgebruik bij deze jongeren grondiger aanpakken. Om dit te bereiken richten we ons in samenspraak met de stad Mechelen niet enkel op de jongeren, maar ook op de verkooppunten van de stad.

Uit een steekproef bleek dat minderjarige jongeren in Mechelse handelszaken, heel vaak zonder problemen alcohol konden verkrijgen. Op basis van deze gegevens kregen wij de opdracht van de preventiedienst van deze stad minderjarigen te sensibiliseren voor de gevaren en gevolgen van alcoholmisbruik.

Onze hoofddoelstelling is dan ook het sensibiliseren van jongeren tussen 13 en 17 jaar in Mechelen, waarbij we ook de verkooppunten meer bewust willen maken van de wetgeving en de gevaren van alcohol. Ook willen wij, aan de hand van vooraf bepaalde criteria, bepalen welke sensibiliseringsactie het meeste effect heeft.

Onze bachelorproef is opgebouwd vanuit de centrale onderzoeksvraag: “Hoe kunnen we jongeren en verkooppunten in Mechelen sensibiliseren omtrent alcoholconsumptie en verkoop van alcohol?”

Onze onderzoeksvraag splitsen we verder op in een aantal deelvragen.

In ons eerste hoofdstuk stellen we de probleemstelling voor, met de daarbij horende doelstellingen en onderzoeksvragen. We stellen het plan van aanpak voor en de opbouw van ons eindwerk.

Vervolgens zoomen we in het tweede hoofdstuk, via literatuuronderzoek, in op alcohol en alcoholgebruik, gaan we de wetgeving na en sluiten af met good practices en sensibilisering.

In hoofdstuk drie voeren we ons empirisch onderzoek, waarbij we het onderzoeksopzet en de onderzoeksresultaten bespreken.

In het vierde hoofdstuk komen we a.d.h.v. de literatuurstudie en empirisch onderzoek tot de conclusie en discussie. Hierbij geven we ook de beperkingen van het onderzoek aan.

In het vijfde onderdeel stellen we ons praktijkinstrument voor, onder de vorm van concrete aanbevelingen en stellen we een educatief spel voor. Tot slot ronden we af met een algemeen besluit, onze geraadpleegde bronnen en relevante bijlagen.

Ons gehanteerd onderzoeksopzet bevat twee luiken. In het kwantitatieve gedeelte maken we gebruik van een klassikale schriftelijk enquête. Hierbij bevragen we jongeren tussen 13 en 17 jaar die school lopen in Mechelen en dit uit de studierichtingen TSO en BSO. In het kwalitatieve gedeelte gaat het om respectievelijk een kwalitatieve bevraging van verkooppunten en een studie van bestaande good practices.

 

Uit de resultaten van het onderzoek komt naar voor dat het heel belangrijk blijft om minderjarige jongeren en verkooppunten te gaan sensibiliseren. We

merken dat de door ons bevraagde verkooppunten niet zo goed op de hoogte zijn van de wetgeving aangaande alcoholverkoop. Slechts de helft van de respondenten kende de correcte reglementering. Verder geven ze aan dat ze de wetgeving correct toepassen. Uit de onderzoeksresultaten van de enquête blijkt dat het vooral de leerlingen uit de tweede graad van het secundair zijn die gesensibiliseerd dienen te worden. Belemmeringen in het onderzoek waren vooral het niet meewerken van de scholen en de verkooppunten. Een tekortkoming was dat we geen leerlingen uit de ASO richting konden bevragen.

Als eindresultaat stellen we ons praktijkinstrument voor. Als eerste instrument brengen we onze algemene aanbevelingen over aan de stad Mechelen.

Als tweede instrument bedachten we het alcohol “in-zicht” spel. Dit is een educatief spel dat zich vooral richt naar leerlingen van de tweede graad van het secundair onderwijs. We willen dat jongeren op een speelse manier bewuster leren omgaan met alcohol.

Bibliografie

Aben, B. (z.d.). Centraal zenuwstelsel. Brainmatters. Geraadpleegd op 25 februari 2016, via http://www.brainmatters.nl/terms/centraal-zenuwstelsel/
Alcoholhulp. (z.d.). Hoe wordt alcohol verwerkt bij jongeren? Geraadpleegd op 8 maart 2016, via http://www.alcoholhulp.be/jongeren-alcohol-risicos
Alcoholhulp. (z.d.). Alcohol en school. Geraadpleegd op 28 april 2016, via http://www.alcoholhulp.be/opvoeding-alcohol-school
Alcoholhulp. (z.d.). Comadrinken. Geraadpleegd op 8 maart 2016, via http://www.alcoholhulp.be/comadrinken
Alcoholhulp. (z.d.). Problematisch alcoholgebruik. Geraadpleegd op 25 februari 2016 via http://www.alcoholhulp.be/probleemgebruik-soorten
Alcoholthinkagain. (z.d.). Alcohol and Liver Disease. Geraadpleegd op 9 maart 2016 via http://alcoholthinkagain.com.au/Alcohol-Your-Health/Alcohol-and-Your-Lo…
Alcoholthinkagain. (z.d.). Alcohol and Short-Term Harm. Geraadpleegd op 8 maart 2016 via http://alcoholthinkagain.com.au/Alcohol-Your-Health/Alcohol-and-Short-T…
Alcoholthinkagain. (z.d.). Alcohol and Your Long-Term Health. Geraadpleegd op 9 maart 2016 via http://alcoholthinkagain.com.au/Alcohol-Your-Health/Alcohol-and-Your-Lo…
Alliet, K. (2010). Minderjarigen en alcohol. Geraadpleegd op 27 maart 2016, via http://www.jeugdrecht.be/?action=artikel_detail&artikel=307
Anderson, P., & Baumberg, B. (2006). Alcohol in Europe: a public health perspective. London: Institute of Alcohol Studies.
Babor, TF., Caetano, R., Casswell, S., Edwards, G., Giesbrecht, N., Graham, K., et al. Alcohol: No ordinary commodity. Research and public policy. Oxford: University Press, 2003.

Bekkering, et al. (2013). Richtlijn voor de preventie van alcohol en drug misbruik bij adolescenten. Geraadpleegd op 24 april 2016 via https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/410345/3/richtlijn+preve…
Bellis, MA., Hughes, K., Morleol, M., Tocquel, K., Hughes, S., Allen, T., et al. (2007). Predictors of risky alcohol consumption in schoolchildren and their implications for preventing alcohol-related harm. Subst Abuse Treat Prev Policy, 15, 2.
Berghmans, M. (2008). Eindejaarsfeestjes, alcohol en roken. Geraadpleegd via http://www.jeugdrecht.be/?action=artikel_detail&artikel=35
Bernaert, I. (2008). Drugpreventie: een drugbeleid op school. Welwijs. 19, 34-37.
British Medical Association. (1995). Alcohol: guidelines on sensible drinking. Londen: BMA.
Centers for Disease Control and Prevention. (z.d.). Frequently asked questions. Geraadpleegd op 9 maart 2016 via http://www.cdc.gov/alcohol/faqs.htm
Clerkx, M., De Groot, R., Prins, F. (2011). Grensoverschrijdend gedrag van pubers. Antwerpen: Garant.
Cleveland, M. J., Feinberg, M. E., & Jones, D. E. (2012). Predicting alcohol use across adolescence: relative strength of individual, family, peer, and contextual risk and protective factors. Psychology of addictive behaviors, 26, 703-713.
Coolen-Perednia, C. (z.d.). Kinderen van alcoholverslaafden, een literatuurstudie. Geraadpleegd op 21 april 2016 via http://www.alexianentienen.be/terdennen/index.php?navID=0&subNavID=3
De Donder, E. (2014). Alcoholmarketing en jongeren. Geraadpleegd op 27 maart, via http://www.vad.be/media/2174939/dossier_alcoholmarketing_en_jongeren.pdf

De Donder, E., & Lambrechts, M.-C. (2002). Situering problematisch middelengebruik. In E. De Donder, I. De Maseneire, M. Geirnaert, M.-C. Lambrechts, N. Roose, L. Van Baelen, & G. Verstuyf, Alcohol- en druggebruik: Gedifferentieerde aanpak van preventie tot hulpverlening (pp. 13-39). Mechelen: Kluwer.
De Druglijn. (15 juli 2015). Begin niet te vroeg [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=A7A3Y4uf9Es
De Druglijn. (z.d.). Alcohol, begin niet te vroeg. Geraadpleegd op 5 april 2016, via https://www.druglijn.be/alcohol-begin-niet-te-vroeg/ouders
De Hoop. (z.d.). Waardoor wordt iemand een alcoholist? Geraadpleegd op 21 april 2016 via http://www.dehoop.org/45682/waardoor-wordt-iemand-een-alcoholist
De Sleutel. (z.d.). Drugs….. De Sleutel. Geraadpleegd op 24 april 2016, via http://www.desleutel.be/overdesleutel
De Sleutel. (z.d.). Preventie aanbod voor leerkrachten. Geraadpleegd op 24 april 2016, via http://www.desleutel.be/professionals/pers/itemlist/category/78-prevent…
Deforche, B., Hublet, A. (2014). Jongeren en Gezondheid 2014: Alcoholgebruik. Geraadpleegd op 6 april 2016, via http://www.jongeren-en-gezondheid.ugent.be/wordpress/wp-content/uploads…
Desmyttere Marketingadvies (2014). Wat is het verschil tussen communicatie, marketing en reclame? Sint-Martens-Latem: Desmyttere Marketingadvies. Geraadpleegd via http://www.desmyttere.be/nl/nieuws/wat-is-het-verschil-tussen-communica….
Doms, K., Huard, K. (2016). Wie controleert het verkoopverbod van alcohol aan jongeren en wat zijn de straffen? FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en leefmilieu. Geraadpleegd op 12 april 2016, via http://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorg-voor-jezelf/alcohol-tab….

Drugfreeworld, (z.d.). Alcohol: een korte geschiedenis. Geraadpleegd op 25 februari 2016, via http://nl.drugfreeworld.org/drugfacts/alcohol/a-short-history.html
Elke week 45 jongeren in het ziekenhuis door comazuipen. (10 februari 2015). Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd op 9 januari 2016, via http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/2213285/2015/02/…
Fischer, T., & Julsing, M. (2009). Onderzoeksvaardigheden. Groningen/Houten: Noordhoff.
Hearst, M O., Fulkerson, JA., Maldonado-Molina, MM., Perry, CL., Komro, KA. (2007). Who needs liquor stores when parents will do? The importance of social sources of alcohol among young urban teens. Prev Med, 44, 471-476.
Heyrman, P. (1998). Middenstandsbeweging en beleid in België 1918-1940: tussen vrijheid en regulering. Leuven : Universitaire pers Leuven.
Indora managementadvies. (z.d.). 15 kenmerken van een goede reclamestrategie. Geraadpleegd op 24 april 2016, via http://www.indora.nl/15-kenmerken-van-een-goede-reclamestrategie/
Institute of Alcohol Studies. (2013). Health impacts of alcohol factsheet. Geraadpleegd op 10 maart 2016 via http://www.ias.org.uk/uploads/pdf/Factsheets/Health%20impacts%20of%20al…
Institute of Alcohol Studies. (z.d.) Health and social impacts of underage drinking. Geraadpleegd op 10 maart 2016 via http://www.ias.org.uk/Alcohol-knowledge-centre/Underage-drinking/Factsh…
Jellinek. (2013). Wat is tolerantie? Geraadpleegd op 8 maart 2016 via https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/wat-is-tolerantie/
Jellinek. (2016). Hoeveel alcohol bevat een glas bier, wijn of sterke drank. Geraadpleegd op 24 maart 2016 via https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/hoeveel-alcohol-bevat-een-glas-b…

Joetz vzw. (27 januari 2016). Ken je maat [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=p1DbfEWAdLg
Joetz. (z.d.). Ken je maat. Geraadpleegd op 11 maart 2016 via http://www.joetz.be/projecten/project/Pages/Ken-je-maat.aspx
Kennisinstituut bier, (z.d.). Metabolisme. Geraadpleegd op 25 februari 2016 via http://www.kennisinstituutbier.nl/gezondheid/gezondheid/metabolisme
Kerssemakers, R., Van Meerten, R., Noorlander, E., & Vervaeke, H. (2008). Drugs en alcohol: Gebruik, misbruik en verslaving. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Knibbe, RA., Joosten, J., Derickx, M., Choquet, M., Morin, D., Monshouwer, K., et al. (2005). Perceived availability of substances, substance use and substance-related problems: a cross national study among French and Dutch adolescents. Journal of Substance Use, 10, 151-163.
Kohnstamm, R., (2009). Vriendschap en sociale cohesie De rol van leeftijdgenoten in de opvoeding van jeugd. Geraadpleegd via http://www.lectoraten.nl/publicatie/227/inaugurele-rede-vriendschap-en-…
KU Leuven. (z.d.). Alcohol. Geraadpleegd op 8 maart 2016 via https://www.kuleuven.be/studentenvoorzieningen/gezondheid/preventie/dos…
Kumar, R., O’Malley, P. M., Johnston, L. D., Schulenberg, J. E., & Bachman, J.G. (2002). Effects of school-level norms on student substance use. Prevention Science, 3, 105–124.
Kuunders, MMAP., Laar, MW. (30 maart 2009). Wat zijn de mogelijke oorzaken van alcoholgebruik? Bilthoven: RIVM.
Melis, S. (2016). VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school. Syntheserapport schooljaar 2014-2015. Geraadpleegd via http://www.vad.be/media/2605492/syntheserapport_vad-leerlingenbevraging…
Möbius, D. (2015). Rapport Lokale monitor ‘alcohol en jongeren’.

ModuloAdvertising. (1 december 2010). Alcoholcampagne Stad Gent [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=83366FgBUhc
Neckebroeck, C., Vanderstraeten, I., & Verhaeghe, M. (2015). Onderzoeksvaardigheden: Voor onderwijs, zorg en welzijn. Antwerpen: De Boeck.
Politieacademie. (z.d.). Good practices. Geraadpleegd op 11 maart 2016 via https://thesaurus.politieacademie.nl/Thesaurus/Term/4913
Rabinovich et al. (2009). The affordability of alcoholic beverages in the European Union. Understanding the link between alcohol, affordability, consumption and harms.
Raymaekers, B. (2008). Denken en weten over de wereld. Leuven : Universitaire.
Roemer, J. (2001). Evenwichtig alcoholgebruik: een theoretische en empirische exploratie van alcoholeducatie in een ethisch en religieus kader. Kampen: Uitgeverij Kok.
Sajidah-Abdus, S. (2003). Islam voor beginners: een heldere inleiding tot de wereld van de Islam. Amsterdam : Forum. Schrooten, J. (5 oktober 2007). Hou kinderen alcoholvrij [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=pJGdYjlpKzk
Schuit, J., & Schrijvers, C. (2010). Middelengebruik en seksueel gedrag van jongeren met een laag opleidingsniveau: Aangrijpingspunten voor preventie.
SolutionS. (z.d.). Alcoholverslaving. Geraadpleegd op 25 februari 2016 via http://www.addiction-solutions.be/verslavingen/alcoholverslaving?gclid=…
Stad Gent. (z.d.). Geniet, maar ga er niet over. Geraadpleegd op 14 mei 2016 via https://stad.gent/jongeren/help/drugs/geniet-maar-ga-er-niet-over
Stofferis, E. (2008). De grote verdoving: Leven zonder verslaving. Houten: Zwerk Uitgevers.

Taaladvies. (z.d.). Sensibiliseren/bewustmaken. Geraadpleegd op 10 maart 2016 via http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1738/sensibiliseren_bewustmaken
UZA. (2013). Binge drinking onder minderjarigen veel groter probleem dan gedacht, getuigen artsen. 8 november 2013. Geraadpleegd op 10 februari 2016 via http://www.uza.be/binge-drinking-onder-minderjarigen-veel-groter-proble…
VAD. (2009). Krachtlijnen voor preventie en behandeling. Geraadpleegd op 24 april 2016, via http://www.vad.be/media/1558014/krachtlijnen%20voor%20preventie%20en%20…
VAD. (2009). Richtlijnen voor aanvaardbaar alcoholgebruik & definitie bingedrinken. Geraadpleegd op 10 maart 2016 via http://www.vad.be/media/38169/richtlijnen_voor_aanvaardbaar_alcoholgebr…
VAD. (z.d.). Begin niet te vroeg: -16 geen alcohol, -18 geen sterke drank. Geraadpleegd op 10 maart 2016 via http://www.vad.be/campagnes/begin-niet-te-vroeg.aspx
VAD. (z.d.). Ga aan de slag met de lokale monitor ‘alcohol & jongeren’. Geraadpleegd op 23 april 2016, via http://www.vad.be/sectoren/lokaal-beleid/in-de-kijker.aspx
VAD. (z.d.). Hou kinderen alcoholvrij. Geraadpleegd op 11 maart 2016 via http://www.vad.be/campagnes/hou-kinderen-alcoholvrij.aspx
Van ’t Hof, M., (2013). De relatie tussen etniciteit, geslacht, cross-gender vriendschappen en middelengebruik. Een vergelijking tussen verschillende etnische groepen in Nederland[eindwerk]. Universiteit Utrecht
Van der Ploeg, P. (2007). Encyclopedisch woordenboek van de psychologie. Antwerpen: Garant.
Wet van 10 december 2009 houdende diverse bepalingen inzake gezondheid (31 december 2009). Belgische Staatsblad, 82971- 82981
Wet van 14 november 1939 besluitwet betreffende de beteugeling van de dronkenschap (18 november 1939). Belgische Staatsblad, 7726

Wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten (8 april 1977). Belgische Staatsblad, 4501
World Health Organization. (2012). Social determinants of health and well-being among young people. Health Behaviour in School-aged Children study: international report from the 2009/2010 survey. Geraadpleegd via http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/163857/Social-deter…

Universiteit of Hogeschool
Bachelor in de Maatschappelijke Veiligheid
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Werner Van Herle
Kernwoorden
Share this on: