Beeldgebruik in de mediaberichtgeving over terreurgroep IS

Rani Decock
Persbericht

Vlaamse kranten tonen weinig expliciete foto’s Islamitische Staat

Vlaamse kranten tonen weinig expliciete foto’s Islamitische Staat

Rani Decock

De gruwel en terreur van Islamitische Staat kwam afgelopen zomer heel erg dichtbij. De media moeten dan uitmaken welke beelden ze wel of niet tonen. Uit onderzoek blijkt dat Vlaamse kranten de slachtoffers van IS minder expliciet in beeld brengen dan gedacht.

De Vlaamse kranten De Morgen en Het Laatste Nieuws blijken grotendeels terughoudend te zijn om expliciete beelden over en van terreurgroep Islamitische Staat te publiceren op hun website. Masterstudent journalistiek Rani Decock (VUB) bestudeerde 2808 foto’s op de website van beide kranten. De bedoeling was om te onderzoeken hoe ze omgingen met beeldmateriaal van en over Islamitische Staat gedurende 1 jaar.

Grapicness schaal

Om dat te doen rangschikte de student alle foto’s op een schaal van graphicness, van minder naar meer expliciete manieren om slachtoffers voor te stellen. Van 12 november 2014 tot en met 12 november 2015 toonden beide websites slechts heel beperkt dood en geweld op een expliciete manier: minder dan 1% van de foto’s omtrent IS toonden zichtbaar dode slachtoffers.

“Deze resultaten bevestigen eerder wetenschappelijk onderzoek dat de traditionele nieuwsmedia de dood slechts beperkt visualiseert”, zegt Decock. “Zo willen ze de menselijke waardigheid en integriteit van de slachtoffers en de nabestaanden beschermen.” Om de vaak dramatische gebeurtenissen toch te kunnen visualiseren, kozen beide kranten meestal voor een figuurlijke voorstelling. “Deze foto’s tonen dan bijvoorbeeld een ontploffing, maar niet de slachtoffers zelf.”

De twee kranten bleken ook vaak foto’s te gebruiken waarbij het bijschrift of de tekst zelf de ernst van de situatie benadrukte. Een voorbeeld hiervan zijn de gekende executiefoto’s waarbij het slachtoffer nog in leven is, zoals onder meer de foto’s van de Amerikaanse journalist James Foley. De website van de populaire krant Het Laatste Nieuws publiceerden zo’n beelden nog enigszins vaker in het onderzochte jaar dan de online versie van de kwaliteitskrant De Morgen.

Verder bleek de culturele en geografische nabijheid van de slachtoffers weinig invloed te hebben op de foto’s. Dat wil zeggen dat het leed van ‘vreemde’ slachtoffers zonder Westerse nationaliteit of slachtoffers die ver weg in niet-Westerse landen vielen, niet noodzakelijk grafischer getoond werd in de foto’s. Deze resultaten spreken eerdere veronderstelling tegen dat de meest expliciete beelden altijd ‘vreemde slachtoffers’ zouden bevatten.

Betrouwbaarheid

De student merkt op dat de twee kranten terughoudend zijn om (expliciete) beelden van IS te gebruiken in hun verslaggeving, vergelijkbaar met andere vormen van amateurmateriaal of user-generated-content (UGC). Uit de resultaten bleek dat de twee Vlaamse kranten slechts bij 3.3% van de foto’s naar de terreurgroep verwezen als bron. Islamitische Staat was wel nog enigszins vaker de ‘bron’ van de foto’s op de website van Het Laatste Nieuws. “Al wil dat niet per se zeggen dat De Morgen effectief minder foto’s afkomstig van IS gebruikte in dat jaar”, verduidelijkt Decock. “Zij kunnen bijvoorbeeld gewoon vaker naar een persagentschap verwezen hebben als bron van dezelfde foto.”

Op die manier kunnen de media berichten over de gruwelijkheden van IS en volledig zijn in hun verslaggeving. Maar ze moeten daarbij natuurlijk ook rekening houden met de intenties van de terreurgroep. “ISIS, Islamitische Staat in Irak en Syrië, gebruikt elke moderne manier van berichten om strijders te rekruteren, om de vijand te intimideren en om de claim uit te dragen dat ze een kalifaat ingericht hebben. Terwijl hun fanatisme en de onthoofdingen eerder uit de middeleeuwen lijken te stammen, is hun gebruik van de media erg up-to-date”, zeggen New York Times-journalisten Scott Shane en Ben Hubbard. 

Uit dit onderzoek blijkt dat de twee Vlaamse kranten hun publiek inderdaad zo volledig mogelijk willen informeren over de terreurgroep en de impact van haar gruwelijkheden accuraat willen weergeven. Maar ze lijken er zich ook van bewust te zijn dat heel grafische of expliciete beelden hiervoor niet noodzakelijk zijn.

 

Bibliografie

Allan, S. & Zelizer, B. (eds.) (2004). Reporting war: journalism in wartime. London: Routledge.

 

Allan, S. (2008). Online news: journalism and the Internet. Maidenhead: Open University Press.

 

Andén-Papadopoulos, K. & Pantti, M. (2013). Re-imagining crisis reporting : Professional ideology of   journalists and citizen eyewitness image. Journalism, 14(7), 960-977.

 

Black, I. et al., (2014). The Terrifying Rise of Isis. Guardian, 16 juni 2014. Laatst geraadpleegd op             29/12/2015. Op http://www.theguardian.com/world/2014/jun/16/terrifying-rise-of-isis-ir…- executions.

 

Boekestijn, A. J. (2015). Islamitische Staat, IS, ISIS, of toch liever Daesh?. Elsevier, 29 november 2015.                 Laatst geraadpleegd op 29/12/2015. Op            http://www.elsevier.nl/Buitenland/blogs/2015/11/Islamitische-Staat-IS-I…-        Daesh-2725551W/.

 

Campbell, D. (2004). Horrific Blindness: Images of Death in Contemporary Media. Journal for Cultural                Research, 8(1), 55-74.

 

Cho, J., Boyle, M.P., Keum, H., Shevy, M.D., McLeod, D.M., Shah, D.V. & Pan, Z. (2003). Media,             Terrorism, and Emotionality: Emotional Differences in Media Content and Public          Reactions to the September 11th Terrorist Attacks. Journal of Broadcasting & Electronic     Media, 47(3), 309-327.

 

Cochez, T. (2013). De sluipende synergie tussen De Morgen en Het Laatste Nieuws. Apache, 23            september 2013. Laatst geraadpleegd op 20/01/2016. Op               https://www.apache.be/2013/09/03/de-sluipende-synergie-tussen-de-morgen…-              laatste-nieuws/.

 

Croon, H. (2015). Amateurbeelden in de berichtgeving over de oorlog in Syrië. [Masterproef]. Vrije    Universiteit Brussel: Departement Toegepaste Taalkunde.

 

De Bens, E. & Raeymaeckers, K. (2007). De Pers in Belgie. Het verhaal van de Belgische dagbladpers.   Gisteren, vandaag en morgen. Tielt: Lannoo.

 

De Swert, K. (2002). De mythe van de tabloidisering van de Vlaamse kwaliteitspers. Mediagids – Boek               en pers, 11, 27-41.

 

De Vuyst, S., Raeymaeckers, K. & De Keyser, J. (2013). Journalistiek 2.0? Uitdagingen en           mogelijkheden voor journalisten in de crossmediale en multimediale omgeving.      Nieuwsmonitor 16, Oktober 2013. Laatst geraadpleegd op 14/04/2016. Op                http://www.steunpuntmedia.be/?page_id=17.

 

Dimitrova, D.V. & Neznanski, M. (2006). Online Journalism and the War in Cyberspace: A Comparison                Between U.S. and International Newspapers. Journal of Computer-Mediated Communication,           12, 248-263.

 

Fahmy, S & Kim, D. (2008). Picturing the Iraq War: Constructing the Image of War in the British and      US Press. International Communication Gazette, 70(6), 443-462.

 

Farwell, J.P. (2014). The Media Strategy of ISIS. Survival, 56(6), 49-55.

 

Fowler, Watt, K. & Allan, S. (eds.)(2013). Journalism: New Challenges. Bournemouth University:           Centre for Journalism & Communication Research.

 

Gans, H. (2009). Can popularization help the news media? In: Zelizer, B. (eds.). The changing faces of                journalism, pp. 17-28. New York: Routledge.

 

Gebeily, M. (2014). How ISIL Is Gaming the World’s Journalists. Global Post, 25 juni 2014. Laatst             geraadpleegd op 20/01/2016. Op                http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/middle-east/iraq/140625…-                internet-twitter.

 

Goris, R. (2015). Multimediaal werken op Vlaamse redacties: Overtrokken verwachtingen of   ingeburgerde praktijk?. Brussel: Erasmushogeschool Brussel.

 

Griffin, M. (1999). The Great War Photographs: Constructing Myths of History and Photojournalism.   In: Brennen, B. & Hardt, H. (eds.). Picturing the Past: Media, History, and Photography,                pp.         121-157. Illinois: The University of Illinois Press.

 

Griffin, M. (2004). Picturing America’s ‘War on Terrorism’ in Afghanistan and Iraq: Photographic            motifs as news frames. Journalism, 5(4), 381-402.

 

Hanegreefs, S. (2013). Iedereen Ooggetuige: Amateurbeelden uit Syrië. [Masterproef]. Erasmus           Hogeschool Brussel: Departement Toegepaste Taalkunde.

Hanusch, F. (2008). Graphic death in the news media: present or absent? Mortality: Promoting the     interdisciplinary study of death and dying, 13(4), 301-317.

 

Hanusch, F. (2012). The visibility of disaster deaths in news images : A comparison of newspapers        from 15 countries. International Communication Gazette, 74(7), 655-672.

 

Harcup, T., & O’Neill, D. (2001). What is news? Galtung and Ruge revisited. Journalism Studies, 2(2),    261-280.

 

Harkin, J., Anderson, K., Morgan, L. & Smith, B. (2012). Deciphering user-generated content in              transitional societies: A Syria coverage case study. Internews: Centre for Innovation and        Learning. University of Pennsylvania: Center for Global Communication Studies.

 

Hauttekeete, L. (2005). De tabloidisering van kranten: mythe of feit? De ontwikkeling van een              meetinstrument en een onderzoek naar de tabloidisering van Vlaamse kranten. [Proefschrift         Doctor in de Politieke en Sociale Wetenschappen: Communicatiewetenschappen].        Universiteit Gent: Departement Communicatiewetenschappen.

 

Hofstee, G. (2014). IS vs al-Qaeda; de strijd om jihadistisch leiderschap. DeFusie, 12 september 2014.                 Laatst geraadpleegd op 20/01/2016. Op http://defusie.net/vs-al-qaeda-de-strijd-om-             jihadistisch-leiderschap/.

 

Höijer, B. (2004). The discourse of global compassion: the audience and media reporting of human      suffering.  Media, Culture & Society, 26(4), 513-531.

 

Irshaid, F. (2014). How Isis is Spreading its Message Online. BBC News, 19 juni 2014. Laatst        geraadpleegd op 29/12/2015. Op http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-  27912569. 

 

Joye, S. (2010). Around the world in 8 pages? A longitudinal analysis of international news coverage    in Flemish newspapers (1986-2006). In: Biltereyst, D. & Van Bauwel S. (eds.). Working      Papers Film & TV Studies,  pp. 7-71. Gent: Academia Press.

 

Keith, S. (2011). Shifting circles: Reconceptualizing Shoemaker and Reese's theory of a hierarchy of     influences on media content for a newer media era. Web Journal of Mass Communication                Research, 29. 87-98.

 

Kempf, J. (2011). Picturing the catastrophe. News photographs in the first weeks after Katrina. In:       Huret, R. & Sparks, R.J. (eds.). From American Sodom to American Phoenix. The Destruction           and Rebirth of New Orleans. Louisiana: Louisiana State University Press.

 

Koetsenruijter, W. & Van Hout, T. (2014). Methoden voor Journalism Studies. Den Haag: Boom             Lemma. 

Lambrecht, J. (2015). IS: het nieuwe terrorisme van Daesh en de ondergang van de      Moslimbroederschap. Leuven: Van Halewyck.

 

Lester, P. (1991). Photojournalism: An Ethical Approach. London: Routledge.

 

Lombard, M., Snyder-Duch, J., & Bracken, C.C. (2002). Content analysis in mass communication.           Human communication research, 28(4), 587-604.

Manssens, J. & Walgrave, S. (1998). Populair en/of kwaliteit? De Vlaamse pers over de zaak-Dutroux.                PSW-papers, 2(35), 1-34.                       

 

Matthews, J. (2013). Journalists and their sources: The twin challenges of diversity and verification.    In: Fowler Watt, K. & Allan, S. (eds.). Journalism: New Challenges, pp. 242-258. Bournemouth            University: Centre for Journalism & Communication Research.

 

Moeller, S. D. (1999). Compassion Fatigue: How the Media Sell Disease, Famine, War and Death.          New York & London: Routledge.

 

Morse, T. (2012). Dynamics of death images in Israeli press. The Dynamics of Images in the Israeli-       Palestinian Conflict Visualizing the conflict. Bulletin du Centre de recherche français à           Jérusalem. 23, 2-14.

 

Morse, T. (2014). Covering the dead. Death images in Israeli newspapers - ethics and praxis.   Journalism Studies, 15(1), 98-113.

Nacos, B.L. (1994). Terrorism and the media: from the Iran hostage crisis to the World Trade Center     bombing. New York: Columbia University Press.

 

Newton, J. (2001). The Burden of Visual Truth: The Role of Photojournalism in Mediating Reality.          London: Routledge.

 

Pantti, M. & Andén-Papadopoulos, K. (2011). Transparency and Trustworthiness : Strategies for           incorporating Amateur Photography into News Discourse. In: Andén-Papadopoulos, K. &     Pantti, M. (eds.). Amateur images and global news, pp. 97-112. Bristol (UK): Intellect.

 

Pantti, M. & Bakker, P. (2009). Misfortunes, memories and sunsets: Non-professional images in Dutch              news media. International Journal of Cultural Studies, 12(5), 471-489.

 

Parry, K. (2010). A visual framing analysis of British press photography during the 2006 Israel– Lebanon conflict. Media, War & Conflict, 3(1), 67-85.

 

Patrick, C. & Allan, S. (2013). The Camera as Witness: The Changing Nature of Photojournalism. In:       Fowler Watt, K. & Allan, S. (eds.). Journalism: New Challenges, pp. 192-182. Bournemouth            University: Centre for Journalism & Communication Research.

Peterson, A. & Spratt, M. (2005). Choosing Graphic Visuals: How Picture Editors Incorporate Emotion                 and Personal Experience Into Decision Making. Visual Communication Quarterly, 12(1-2), 4-               19.

 

Raeymaeckers, K. & Heinderyckx, F. (Reds.) (2013). De Belgische journalist in 2013: een zelfportret.      Gent: Academia Press.

 

Rees, G. (2013). The Trauma Factor: Reporting on Violence and Tragedy. In: Fowler Watt, K. & Allan,   S. (eds.). Journalism: New Challenges, pp. 409-434. Bournemouth University: Centre for       Journalism & Communication Research.

 

Reinemann C., Stanyer, J., Scherr, S. & Legnante, G. (2012). Hard and soft news: A review of concepts,                 operationalizations and key findings. Journalism, 13(2), 221-239.

Sampsell-Willmann, K. (2009). Lewis Hine as Social Critic. Mississippi: University Press of Mississippi.

 

Schwalbe, C.B., Silcock, B.W. & Candello, E. (2015). Gatecheckers at the Visual News Stream. Journalism Practice, 9(4), 465-483.

 

Shane, S. & Hubbard, B. (2014). ISIS Displaying a Deft Command of Varied Media. Nytimes, 30                augustus 2014. Laatst geraadpleegd op 20/01/2016. Op            http://www.nytimes.com/2014/08/31/world/middleeast/isis-displaying-a-de…-   varied-media.html?_r=0.

 

Silcock, B.W., Schwalbe, C.B. & Keith S. (2008). “Secret” Casualties: Images of Injury and Death in the                 Iraq War Across Media Platforms. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions Media      Morality, 23(1), 36-50.

 

Sjovaag, H. (2011). Amateur Images and Journalistic Authority. In: Andén-Papadopoulos, K. & Pantti,                 M. (eds.). Amateur images and global news, pp. 79-97. Bristol (UK): Intellect.

 

Smit, W. (2007). Terrorisme en rechtvaardige oorlog: Recht en onrecht in tijden van terreur.     Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

 

Sontag, S. (1973). On Photography. New York: RosettaBooks LLC.

 

Sonwalkar, P. (2004). Out of sight, out of mind? The non-reporting of small wars and insurgencies. In:                Allan S. & Zelizer B. (eds.). Reporting war: journalism in wartime, pp. 206-223. London:   Routledge.

 

Stern, J. & Berger, J.M. (2015). ISIS: The state of terror. New York: HarperCollins Publishers.

 

Taylor, J. (1998). Body horror: photojournalism, catastrophe and war. Manchester: Manchester           University Press.

 

Tumber, H. (2009). Covering War and Peace. In: Wahl-Jorgensen, K. & Hanitzsch, T. (eds.). The              Handbook of Journalism Studies, pp. 386-398. New York: Routledge.

 

Van Leuven, S., Deprez, A., & Raeymaeckers, K. (2015). Het journalistieke brongebruik in tijden van   churnalism en Twitter: Een surveyonderzoek bij Vlaamse beroepsjournalisten (2008- 2013).Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 43(1), 64-83.

 

Zelizer B. (2004). When war is reduced to a photograph. In: Allan S. & Zelizer B. (eds.). Reporting war:                journalism in wartime, pp.115-135. London: Routledge.

 

Zelizer, B. (2007). On ‘‘having been there’’: ‘‘eyewitnessing’’ as a journalistic key word. Critical              Studies in Media Communication, 24(5), 408-428.

Zelizer, B. (2010). About to Die: How News Images Move the Public. New York: Oxford University.

Universiteit of Hogeschool
Journalistiek (Gedrukte en Online Media)
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Jelle Mast
Kernwoorden
Share this on: