Zeg (g)een allochtoon tegen een allochtoon

Tessa Rens
Persbericht

Zeg (g)een allochtoon tegen een allochtoon

Zeg (geen) allochtoon tegen een allochtoon

Als we de berichtgeving van de afgelopen twee jaar mogen geloven, dan is het woord 'allochtoon' een beetje uitgegroeid tot de Voldemort (Néé! Zeg Hij-Die-Niet-Genoemd-Mag-Worden) van zijn tijd. De Morgen schrapte het woord onlangs nog uit zijn registers en ook in Gent werd het woord symbolisch ten grave gedragen. U zegt voortaan dus beter geen allochtoon, maar liever Turkse Gentenaar. Of nog: persoon met een andere herkomst. (En ga dan nu uw tong wassen!). Of...niet?

Een opvallend - en misschien mistroostig - aspect van deze discussie is dat de stem van de allochtone burger ontbreekt. Iemand die gaat graven in de wetenschappelijke literatuur over het onderwerp ontdekt al snel dat het debat tussen politici en journalisten gebaseerd is op gebakken lucht. Het woord zou nodeloos discrimineren, zorgen voor een tweedeling tussen wij en zij, en zou het gros van de minderheidsbevolking in het harnas jagen. Het zijn statements die aannemelijk klinken en ons gevoel zegt ons dat er naar alle waarschijnlijkheid een grote waarheid in vervat zit. Maar, nogmaals: het zijn claims die niet gebaseerd zijn op enige wetenschappelijke onderbouwing. Vinden de minderheidsgroepen inderdaad dat we komaf moeten maken met de termen allochtoon/autochtoon? Voelen ze zich ongemakkelijk als het A-woord valt? Geen onbelangrijke vragen, laten we het daar alvast over eens zijn.

Laten we een lichtje opsteken.

In het kader van mijn masterproef werd besloten om hier een licht over op te steken. De houding van de allochtone jongeren - vergeef me het aanhoudend gebruik van de term - stond hierbij centraal. 330 Vlaamse jongeren tussen de 15 en 25 jaar waren bereid om de online enquête in te vullen, waaronder goed de helft 'allochtonen'. En... (ja, u valt misschien niet helemaal meer uit de lucht), de resultaten zijn toch enigszins ontnuchterend. 

Misschien eerst dit: zeggen dat het woord 'allochtoon' op ieders lippen gebrand staat wanneer men iemand van een minderheidsgroep wil benoemen, blijkt onwaar. Slechts 14% van de respondenten zei het woord 'vaak' tot 'zeer vaak' te gebruiken. Het mag (niet) verbazen dat dit cijfer nog lager lag bij het woord 'autochtoon'. Halveer het vorig genoemde cijfer en u komt in de buurt.

Maar goed, even terug naar de essentie van de zaak. Vonden de respondenten dat het woord 'allochtoon' een negatieve kleur had? Iets meer dan de helft vond het woord 'allochtoon' heel erg negatief tot eerder negatief in de oren klinken. Het mag opnieuw (niet) verbazen dat dit cijfer heel wat lager lag bij het woord autochtoon. U denkt wellicht: dat is niet zo best. Maar laten we de cijfers even anders interpreteren. Een op de drie vindt het woord allochtoon een neutrale kleur hebben. Bovendien blijkt de helft geen problemen te hebben met de termen allochtoon/autochtoon, ook niet wanneer deze in de media worden genoemd. En nog meer: het enthousiasme om alternatieven te zoeken is evenmin grotesk te noemen. De meerderheid ziet het als een 'geforceerde maatregel' en 'iets dat op termijn weinig verschil gaat maken'. 

Let wel, de vorige resultaten hadden betrekking op al de respondenten in het onderzoek. Dat wil zeggen: zowel op de 'Vlaamse' jongeren als de 'allochtone' respondenten. Als we ons louter focussen op deze laatste categorie, dan krijgen we een minder positief beeld. Het was erg opvallend dat de jongeren van de tweede generatie (zijde de jongeren die een moeder of vader hadden die in het buitenland geboren werd) veel extremer reageerden. Zij vinden het woord negatiever klinken en vinden dat er bijvoorbeeld wel op zoek gegaan moet naar alternatieven. Het woord 'allochtoon' blijkt veel meer in hun koude kleren te kruipen dan bij de jongeren van de derde generatie, of de Belgen.

De rol van de media.

Hoewel de jongeren van de tweede generatie iets negatiever staan tegenover het woord 'allochtoon', is het niet meteen nodig gebleken om moord en brand te schreeuwen over het gebruik ervan. De weerstand viel al bij al wel mee. MAAR! De belangrijkste conclusie moet nog komen (ik hoor u opgelucht adem halen: "gelukkig dat ik bleef lezen"). Bij de conclusies van de vorige stellingen sloeg de klepel niet excessief naar de ene of de andere kant. Qua sensatie hebt u het misschien een matige 6 op 10 gegeven. Een heel ander verhaal kan opgemaakt worden uit de stelling: 'Het woord zelf is niet problematisch, wel de negatieve context waarin het steeds gebruikt wordt'. Tot 87% (!) ging akkoord met deze stelling. En 71% (!) vindt dat het woord een negatieve connotatie krijgt omdat het steeds in een negatief verhaal wordt geplaatst. 

Dit onderzoek leert ons dus dat het niet zozeer het woord op zich is dat weerstand uitlokt, maar wel de manier waarop deze groep in de aandacht komt. Een belangrijke conclusie waar mee kan gewerkt worden. (En dan kunt u voortaan misschien wel uw mondwater laten staan). 

 

Bibliografie

Adamson, F. (2006). Crossing borders: International migration and national security. International security, 31(1), 165-199.

Arnaut, K., & Ceuppens, B. (2009). De ondiepe gronden en vage grenzen van de raciale verbeelding in Vlaanderen. In K. e. Arnaut (Ed.), Een leeuw in een kooi. De grenzen van het multiculturele Vlaanderen (pp. 28-47). Antwerpen: Meulenhoff-Manteau.

Billiet, J., & Waege, H. (2001). Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Blommaert, J., & Verschueren, J. (1998). Debating diversity: analysing the discourse of tolerance. London: Routledge.

Castles, S. (2002). Migration and community formation under conditions of globalization. The International Migration Review, 36(4), 1143-1168.

Corijn, M., & Lodewijckx, E. (2009). De start van de gezinsvorming bij de Turkse en Marokkaanse tweede generatie in het Vlaamse Gewest. Brussel: SVR-Rapport 6.

De Beus, J. (1986). De gconstrueerde samenleving: vormen en gevolgen van classificerend beleid. Meppel: Boom.

Deira, S. (2013, Februari 13). Gemeente Amsterdam schrapt term 'allochtoon' . Geraadpleegd via http://www.elsevier.nl/Nederland/nieuws/2013/2/Gemeente-Amsterdam-schra…

Devroe, I. (2007). Gekleurd nieuws? De voorstelling van etnische minderheden in het nieuws van Vlaanderen. Context, methodologische aspecten en onderzoeksresultaten. Universiteit Gent. Vakgroep Communicatiewetenschappen.

d'Haenens, L., El Sghiar, H., & Golaszewski, S. (2010). Media en etnisch-culturele minderheden in de Lage Landen: trends in 15 jaar onderzoek. In S. Van Bauwel, E. Van Damme, & H. Verstraete( Eds.), Diverse mediawerelden: hedendaagse reflecties gebaseerd op het onderzoek van Frieda Saeys (pp. 211-232). Gent: Academia Press.

d'Haenens, L., Hooghe, M., Vanheule, D., & Gezduci, H. (2003). 'New' citizens, new policies? Developments in diversity policy. Gent: Academia Press.

Essed, P., & Trienekens, S. (2008). Who wants to feel white? Race, Dutch culture and contested identities. Ethnic and Racial Studies, 31(1), 52-72.

Foblets, M. (2003). Legal aspects of the multicultural society: tensions and challenges for policy making . In L. d'Haenens, M. Hooghe, D. Vanheule, & H. Gezduci (Eds.), 'New' citizens, new policies? Developments in diversity policy in Canada and Flanders. Gent: Academia Press.

FOD Werkgelegenheid, A. (2009). De immigratie in België: aantallen, stromen en arbeidsmarkt. Brussel.

Ford, R. (2008). Is racial prejudice declining in Britain? British Journal of Sociology, 59(4), 609-636.

Hanseeuw, L. (2012). België, immigratienatie: statistieken en evoluties. Brussel: Itinera Institute.

Hooghe, M., Trappers, B., Meuleman, B., & Reeskens, T. (2008). Migration to European countries: A structural explanation of patterns. International Migration Review, 42(2), 476-504.

Koelet, S., Corijn, M., Lodewijckx, E., Mortelmans, D., & d'Hooge, A. (2009b). Echtscheiding bij personen van Turkse en Marokkaanse herkomst. Deel 2: Kwantitatieve en Kwalitatieve studie. Antwerpen/Hasselt: Steunpunt Gelijkekansenbeleid.

Li, P. (2008). World migration in the age of globalization: Policy implications and challenges. New Zealand Population Review, 33(34), 1-22.

Lievens, J. (2000). The third wave of immigration from Turkey and Morocco: determinants and characteristics. In R. Lesthaeghe (Ed.), Communities and generations: Turkish and Moroccan populations in Belgium (pp. 95-128). VUB Press.

Loobuyck, P., & Jacobs, D. (2003). The Flemish immigration society, political challenges on different levels . In L. d'Haenens, M. Hooghe, D. Vanheule, & H. Gezduci (Eds.), 'New' citizens, new policies? Developments in diversity policy. Gent: Academia Press.

Meuleman, B., & Billiet, J. (2003). De houding van Vlamingen tegenover 'oude' en 'nieuwe' migranten: diffuus of specifiek? In J. Pickery (Ed.), Vlaanderen gepeild! (pp. 137-176). Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Regering.

 

Meuleman, B., & Billiet, J. (2005). Etnocentrisme in Vlaanderen: opmars of afname? De evolutie van de perceptie van etnische dreiging tussen 1991 en 2004 en de relatie met institutioneel vertrouwen. In J. Pickery (Ed.), Vlaanderen gepeild (pp. 37-60). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

Moore, D., & MacCabe, G. (2005). Statistiek in de praktijk. Den Haag: Academic Service.

Munck, R. (2008). Globalisation, governance and migration. Third World Quarterly, 29(7), 1227-1246.

Parsons, C., & Smeeding, T. (2006). Immigration and the transformation of Europe. Cambridge: Cambridge University Press.

Porter, S., Whitcomb, M., & Weitzer, W. (2004). Multiple surveys of students and survey fatigue. New Directions for Institutional Research, 1(121), 63-73.

Rahman, J. (2011). The N-word: Its history and use in the African American community. Journal of English Linguistics, 40(2), 137-171.

Rath, J. (1991). Minorisering: de sociale constructie van 'etnische minderheden'. Amsterdam: Sua.

Schuyt, C., Duyvendak, J., Engbersen, G., & Teeuwen, M. (2007). Macht en verantwoordelijkheid: essays voor Kees Schuyt. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Shadid, W. (2007). Grondslagen van interculturele communicatie: studieveld en werkterrein. Alphen aan den Rijn: Kluwer.

Spotti, M. (2011). Ideologies of duccess for superdiverse citizens: the Dutch testingnregime for integration and the online private sector. Diversities, 13, 1-21.

Stephan, W., Ybarra, 0., Martinez, C., Schwarzwald, J., & Tur-Kaspa, M. (1998). Prejudice towards immigrants to Spain and Israel: An integrated threat theory analysis. Journal of Cross-cultural Psychology, 29(4), 559-576.

Sterk, G. (2000). Media en allochtonen: journalistiek in de multiculturele samenleving. Den Haag: Sdu.

Sterk, G. (2006). Visible representation and the paradox of symbolic diversity. In L. d'Haenens, M. Hooghe, D. Vanheule, & H. Gezduci (Eds.), 'New' citizens, new policies? Developments in Diversity Policy in Canada and Flanders (pp. 159-163). Gent: Academia Press.

Timmerman, C., Vanderwaeren, E., & Crul, M. (2003). The second generation in Belgium. International Migration Review, 37(4), 1065-1090.

Van De Putte, M. (1999). Het Belgische migratiebeleid. Hoe kan een vreemdeling wettelijk in ons land verblijven? Noord-Zuid Cahier, 24(2), 31-42.

Van den Broek, A. (2013, Februari 14). Gent schrapt het woord allochtoon. Opgehaald van De Morgen:http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1579169/2013…

van der Haar, M., & Yanow, D. (2011). Allochtoon als metafoor en categorie: over de handelsimplicaties van beleidstaal. Tijdschrift voor beleid, politiek en maatschappij, 38(2), 160-178.

Van Dijk, T. (2000). New(s) racism: A discourse analytical approach. Ethnic minorities and the media, 33-49.

Van Ginneken, J. (1998). Understanding global news: a critical introduction. Londen: Sage.

Vanassche, S., Sodermans, A., Dekeyser, G., & Matthijs, K. (2012). Methodologisch document. Leuvens Adolescenten- en Gezinnenonderzoek. Versie 2.0. Leuven: Centrum voor Sociologisch Onderzoek.

Verhaege, P. (2010, Februari 1). De discursieve kracht van het begrip allochtoon. Opgehaald van http://poliargus.be/open/content/de-discursieve-kracht-van-het-begrip- %E2%80%98allochtoon%E2%80%99

Verkuyten, M., & Thijs, J. (2002). Multiculturalism among minority and majority adolescents in the Netherlands. International Journal of Intercultural Relations, 26(1), 91-108.

Verschelden, W. (2012, September 20). Waarom wij, De Morgen, 'allochtoon' niet meer gebruiken. Opgehaald van De Morgen: http://www.demorgen.be/dm/nl/2462/Standpunt/article/detail/1503948/2012…

Wets, J. (2001). Migratie en Asiel: vluchten kan niet meer. Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Wets, J. (2007). Wat is inburgering in Vlaanderen? Leuven: Hoger Instituut voor de Arbeid.

 

Universiteit of Hogeschool
Master Journalistiek
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
@tessrens
Share this on: