Latijnse woorden: blokken of inoefenen? Een onderzoek naar de effectiviteit en de evaluatie van de paired-associate-methode en de involvement-load-methode bij Latijnse woordenschatverwerving en -herhaling

Jolien Vanheule
Persbericht

Latijnse woorden: blokken of inoefenen? Een onderzoek naar de effectiviteit en de evaluatie van de paired-associate-methode en de involvement-load-methode bij Latijnse woordenschatverwerving en -herhaling

BETER LATIJNSE WOORDEN OEFENEN DAN BLOKKEN

"Latijn leren betekent woordjes leren". Dat krijg je vaak te horen wanneer je vraagt wat het vak Latijn precies inhoudt. Nochtans vormt vocabularium in de les Latijn geen doel op zich. De lectuur van antieke teksten is het belangrijkst, omdat die tot een verdere exploratie van de Oudheid kan leiden. Vocabularium dient ter ondersteuning van die lectuur, maar is er tegelijkertijd ook de voorwaarde voor. Toch is het net op het vlak van woordenschatverwerving dat veel leerlingen moeilijkheden of motivatieproblemen ondervinden. Dat is erg jammer, want zonder woordenschat is het plezier van de lectuur onbereikbaar.

De traditionele methode: achterhaald?

Vandaag leren en herhalen leerlingen hun Latijnse woorden nog steeds via een traditionele blokmethode, ook wel de paired-associate-methode genoemd. Met behulp van tweetalige woordenlijsten of woordkaartjes wordt het vocabularium ingestudeerd en gedrild. Belangrijk hierbij is herhaling, die ervoor zorgt dat het woord steeds vaster in het geheugen wordt verankerd. Herhalingen met woordenlijsten worden vaak als 'saai' omschreven omdat ze niet echt een grote betrokkenheid van de leerling vragen. In de didactiek van de moderne talen is men daarentegen al langer overtuigd van de involvement-load-hypothese. Daarbij gaat men ervan uit dat woordenschatverwerving pas efficiënt kan verlopen wanneer leerlingen zo veel en zo nauw mogelijk betrokken worden bij het verwervingsproces. Dat kan bij uitstek door woordenschatoefeningen, die eveneens de motivatie van leerlingen kunnen verhogen.

Die involvement-load-hypothese vond in het vak Latijn echter nog maar weinig weerklank: vocabulariumoefeningen die leerlingen intensief laten werken met woorden, komen er -in tegenstelling tot in de moderne talen- amper aan bod. In de klas moet er in eerste instantie heel wat cultuur, grammatica en lectuur verwerkt worden. Woordenschat kunnen de leerlingen echter thuis leren: op school gaat de aandacht voor woordenschatverwerving slechts uit naar het zoeken van geheugensteuntjes en naar toetsing. Handboekenauteurs hebben de laatste jaren geprobeerd om - digitaal, in het leerwerkboek of in de woordenlijst - meer vocabulariumoefeningen aan te bieden. Toch blijft het totaal aantal oefeningen beperkt, zeker in vergelijking met het omvangrijke leermateriaal.

Blokken versus oefenen

In haar masterscriptie onderzocht Jolien Vanheule of er binnen het vak Latijn meer aandacht moet komen voor woordenschatoefeningen. Centraal stond de vraag of Latijnse woorden het best herhaald kunnen worden door middel van oefeningen of via de traditionele blokmethode. Ze ging na welke methode voor de beste resultaten zorgt en welke methode  leerlingen het aangenaamst en het meest motiverend vinden. Zes tweedejaarsklassen Latijn uit drie verschillende scholen namen deel aan het onderzoek, wat het totaal aantal informanten op 127 bracht. Per school was er één blokklas en één oefenklas vertegenwoordigd.

Voor de start van het onderzoek leerden alle leerlingen 15 Latijnse woorden op de voor hen traditionele manier, met behulp van een tweetalige woordenlijst of tweetalige woordkaartjes. Onmiddellijk daarna volgde een test om het beginniveau van de leerlingen te bepalen. Vervolgens kreeg elke klas 4 herhalingsmomenten opgelegd, met toenemende tijdsintervallen. De blokklassen herhaalden op die momenten de woorden met behulp van hun woordenlijst, de oefenklassen kregen 4 verschillende woordenschatoefeningen. Daarna volgde opnieuw een test, die het eindniveau en het effect van de herhaalmethode in kaart bracht. Voor beide testen werd een totaalscore berekend, maar ook aan de afzonderlijke onderdelen vertaling, middenkolom en grondwoord werden punten toegekend. Latijnse woordenschat leren houdt immers veel meer in dan het louter memoriseren van een vertaling. Door het uitgebreide naamvallensysteem verschijnen Latijnse woorden zelden in hun noemvorm in een tekst. Leerlingen moeten dus in verbogen vormen het grondwoord kunnen herkennen. De middenkolom kan daarbij helpen en verschaft bovendien extra grammaticale informatie die de lectuur kan vergemakkelijken.

Oefenen: leerrijk en leuk

Uit het onderzoek blijkt dat wie herhaalde met de oefenmethode gemiddeld 10% hoger scoorde dan wie herhaalde volgens de traditionele blokmethode, ongeacht het beginniveau. Ook voor de afzonderlijke testonderdelen vertaling en grondwoord scoorden leerlingen in de oefenklassen meer dan 10% hoger dan leerlingen in de blokklassen. De score voor de middenkolom werd niet beïnvloed door de oefenmethode: leerlingen in de oefenklassen scoorden hiervoor dus niet beter, maar zeker ook niet slechter dan de leerlingen in de blokklassen. Bijgevolg vormt dit niet-significante resultaat bij de middenkolom dan ook geen bezwaar tegen de oefenmethode, die over het algemeen de meest efficiënte methode blijkt te zijn.

Daarnaast kregen de leerlingen in de oefenklassen de opdracht om de nieuwe methode te vergelijken met de traditionele blokmethode aan de hand van zes evaluerende stellingen. Hiervoor waren twee evaluatiemomenten voorzien. Na de eerste evaluatie gaf 90 % van de leerlingen aan de oefeningen leuker en aantrekkelijker te vinden dan een traditionele herhaling. Daarnaast vond 85% de oefeningen interessant en zinvol. Bij de tweede evaluatie kende het aantal gunstige beoordelingen bij beide vragen een matige daling tot ongeveer 70%, wat wellicht kan toegeschreven worden aan gewenning. Het oordeel bleef echter overwegend positief, waardoor de oefenmethode dus niet alleen als de meest efficiënte, maar ook als de meest aangename methode naar voren komt.

Naar de praktijk

Tot slot moet natuurlijk ook de praktische kant van deze geïntroduceerde methode bekeken worden. Voor een beperkte set van 15 woorden werd er - verspreid over vier weken- in het totaal ongeveer een uur tot anderhalf uur aan de oefenmethode besteed. Dit vraagt uiteraard vrij veel inspanning van de leerkrachten Latijn. Bovendien gaf ook ongeveer de helft van de leerlingen aan sneller (mondeling) te kunnen herhalen met de traditionele blokmethode. Daarom verdient het aanbeveling andere, minder tijdrovende variaties van de oefenmethode te onderzoeken. Mogelijke opties zijn bijvoorbeeld digitale oefeningen, een combinatie van de oefen- en blokmethode en mondelinge oefeningen.

Hoe dan ook toont dit onderzoek aan dat er voor een efficiënte en motiverende Latijnse woordenschatverwerving meer vocabulariumoefeningen nodig zijn dan vandaag in het vak Latijn worden aangeboden. Woordenschatoefeningen kunnen er misschien voor zorgen dat leerlingen minder (motivatie)problemen ondervinden bij het dagelijkse 'woordjesleren' en dat ze hun aandacht kunnen verleggen naar het plezier van de lectuur en de cultuur. Wie dan vraagt wat het vak Latijn inhoudt, krijgt misschien te horen: "Latijn leren? Dat is woordjes leren en oefenen, maar vooral lezen en ontdekken!".

Bibliografie

Ackerman , J. , L. De Paep & M. Hillewaere (2011a). Pegasus 1: Leerwerkboek: klassieke studiën voor het 1ste jaar S.O. Kapellen: Pelckmans

Ackerman , J. , L. De Paep & M. Hillewaere (2011b). Pegasus 1: Woordenlijst : klassieke studiën voor het 1ste jaar S.O. Kapellen: Pelckmans.

Ackerman , J. , L. De Paep & M. Hillewaere (2011c). Pegasus 1: Handleiding: klassieke studiën voor het 1ste jaar S.O. Kapellen: Pelckmans.

Ackerman, J. , L. De Paep, W. Gyselinck, M. Hillewaere (2012a). Pegasus 2: Leerwerkboek. Kalmthout: Pelckmans.

Ackerman, J. , L. De Paep, W. Gyselinck, M. Hillewaere (2012b). Pegasus 2: Woordenlijst bij leerwerkboek. Kalmthout: Pelckmans.

Ackerman, J. , L. De Paep, W. Gyselinck, M. Hillewaere (2012c). Pegasus 2: Handleiding. Kalmthout: Pelckmans.

Ackerman, J. , W. Cool & W. Gyselinck (2013). Pegasus 3: Handleiding. Kalmthout: Pelckmans.

Aerts, R, N. Van der Auwera & M. Van Uytvanck (2010a). Ludi 2: leerwerkboek. Kapellen: Pelckmans.

Aerts, R, N. Van der Auwera & M. Van Uytvanck (2010b). Ludi 2: woordenlijst bij leerwerkboek. Kapellen: Pelckmans.

Aerts, R, N. Van der Auwera & T. Wauters (2014a). Ludi 1: leerwerkboek. Kalmthout: Pelckmans.

Aerts, R, N. Van der Auwera & T. Wauters (2014b). Ludi 1: woordenlijst bij leerwerkboek. Kalmthout: Pelckmans.

Aerts, R, N. Van der Auwera & T. Wauters (2014c). Ludi 1: handleiding. Kalmthout: Pelckmans.

Anderson, J. R. (1990). Cognitive psychology and its implications (3e ed.). New York: Freeman.

Anderson, J.P & A.M. Jordan (1928). 'Learning and retention of Latin words and phrases'. Journal of Educational Psychology, 19 (7), 485-496.

Baddeley, A. D. (1990). Human Memory: Theory and Practice. London: Lawrence Erlbaum Associates.

Berlyne, D. E, S. T. Carey, S. A. Lazare, J. Parlow & R. Tiberius (1968). 'Effects of prior guessing on intentional and incidental paired-associate learning'. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 7, 750–759.

Bourgeois, M. , H. De Smedt, M. Detienne (2011a). Ars legendi 1: Vestibulum: taalboek: Latijn voor het eerste jaar. Mechelen: Plantyn.

Bourgeois, M. , H. De Smedt, M. Detienne (2011b). Ars legendi 1: Vestibulum: woordenlijst: Latijn voor het eerste jaar.  Mechelen: Plantyn.

Bourgeois, M. , H. De Smedt, M. Detienne (2011c). Ars legendi 1: Vestibulum : handleiding : Latijn voor het eerste jaar. Mechelen: Plantyn.

Carter, R, J. Channell & M. McCarthy (1989). Vocabulary and language teaching. London/New York: Longman.

Chacón-Beltrán, R., C. Abello-Contesse & M. Torreblanca-López (2010). 'Vocabulary Teaching and Learning: Introduction and Overview'. In: Chacón-Beltrán, R., C. Abello-Contesse & M. Torreblanca-López (red.), Insights into non-native vocabulary teaching and learning. Bristol: Multilingual Matters, 1-15.

Cornière, J. , L. De Vuyst & H. Dreesen (2012a). Ars legendi 2: Atrium: taalboek: Latijn voor het tweede jaar. Mechelen: Plantyn.

Cornière, J. , L. De Vuyst & H. Dreesen (2012b). Ars legendi 2: Atrium: woordenlijst: Latijn voor het tweede jaar. Mechelen: Plantyn.

Corson, D.J. (1995). Using English Words.Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Craik, F. I. M. & R. S. Lockhart (1972). 'Levels of processing: a framework for memory research.' Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 11, 671-84.

Czempinski, C. (1999). 'Der „Ampelkasten“. Ein praktisches Beispiel für den Erst-Umgang mit der Vokabelkartei in der Unterstufe'. Der Altsprachliche Unterricht 1999 (4), 24-28.

De Herdt, K. (2014). Vakdidactiek Latijn en Grieks [syllabus]. Gent: Universiteit Gent.

Deleersnyder, A.P. (1998). Beheersing van woordenschat [syllabus]. Gent: Universiteit Gent.

Donche, V. (2005). Leren, onderwijzen en leren onderwijzen. Onderzoek naar opvattingen en handelingen van studenten en docenten. Gent:Academia Press.

Dörnyei, Z. (1994). 'Motivation and motivating in the foreign language classroom'. Modern Language Journal 78, 273-84.

Ellis, N. C & A. Beaton (1993). 'Factors affecting foreign language vocabulary: imagery keyword mediators and phonological short-term memory'. Quarterly Journal of Experimental Psychology 46A, 533-558.

Ellis, N. C. (1994a). 'Implicit and explicit language learning - an overview'. In: Ellis, N. C. (red.), Implicit and explicit Learning of Languages. London: Academic Press, 1-32.

Ellis, N. C. (1994b). 'Consciousness in second language learning: Psychological perspectives on the role of conscious processes in vocabulary acquisition'. Consciousness in Second Language Learning. AILA Review 11, 37-56.

Ellis, N. C. (1994c). 'Vocabulary acquisition: The implicit ins and outs of explicit cognitive mediation'. In Ellis, N.C. (red.), Implicit and explicit Learning of Languages. London: Academic Press, 211-282.

Ellis, R. (1997). Second Language Acquisition. Oxford: Oxford University Press.

Esser, D. (1999). 'Innovative Ubungsformen für die Wortschatzarbeit.' Der Altsprachliche Unterricht 1999(4), 44.

Eysenck, M. W. (1982). 'Incidental learning and orienting tasks'. In: C. R. Puff (red.), Handbook of Research Methods in Human Memory and Cognition. New York: Academic Press, 197-228.

Field, A. (2012). 'Analysis of Covariate (ANCOVA)'. Geraadpleegd op 28 april 2015 via http://www.statisticshell.com/docs/ancova.pdf

Gairns R., S. Redman (1986). Working with words: a guide to teaching and learning vocabulary. Cambridge: Cambridge University Press.

GO! (2008). A-stroom 1e graad. Keuzegedeelte en basisoptie Grieks-Latijn en Latijn. AV Latijn. Leerplan secundair onderwijs. Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://www.g-o.be/sites/portaal_nieuw/Prikbordvoorleerkrachten/SO/leerp…

Govaerts, S. & J. Denooz (1974). Lexique de base latin (2e ed.). Liège: Laboratoire d’Analyse Statistique des Langues Anciennes Université de Liège.

Graves, M.F. (2004). 'Teaching prefixes. As good as it gets?'. In: Baumann, J. F. & E. J. Kame'enui (red.), Vocabulary Instruction: research to practice. New York: Guilford Press, 81-99.

Groos, P. (2011). 'Haec et talia verba. Woordverwerving bij Grieks'. Lampas 44 (2), 99-108.

Groß, C. (2005a). 'Thesauruli verborum. Wortschatztraining mit Rätseln und Spielen'. Der Altsprachliche Unterricht 2005 (6), 30–37.

Groß, C. (2005b). 'Mutter Latein und ihre Töchter. Multilinguale Wortschatzarbeit'. Der Altsprachliche Unterricht 2006 (5), 38–44.

Häußinger, M. (1999). 'Die Lernecke. Schüler helfen Schülern lernen'. Der Altsprachliche Unterricht 1999 (4), 58.

Hirsh, D. & P. Nation (1992). 'What vocabulary size is needed to read unsimplified texts for pleasure?'. Reading in a Foreign Language 8, 689-696.

Hunecke, S. (2005). 'Die Vokabelbox. Ein Instrument für schüler- und handlungsorientierte Unterrichtsphasen'. Der Altsprachliche Unterricht 2005 (6), 20–23.

James, W. (1890). Principles of Psychology (vol. 1). New York: Holt.

Keating, G. (2008). 'Task effectiveness and word learning in a second language: the involvement load hypothesis on trial.' Language Teaching Research 12 (3), 365-386.

Kim, Y. (2008). 'The role of task-induced involvement and learner proficiency in L2 vocabulary acquisition'. Language Learning 58 (2), 285-325.

Kolb, D.A. (1984). Experiential Learning. Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs: Prentice Hall.

Kwakernaak, E. (2009). Didactiek van het Vreemdetalenonderwijs. Bussum: Coutinho.

'Lampas' (s.d.). Website uitgeverij Verloren. Geraadpleegd op 4 april 2015 via http://www.verloren.nl/lampas.

Laufer, B. & J. Hulstijn (2001a). 'Incidental Vocabulary Acquisition in a Second Language: the Construct of a Task-Induced Involvement'. Applied Linguistics 22 (1), 1-26.

Laufer, B. & J. Hulstijn (2001b). 'Some empirical evidence for the involvement load hypothesis in vocabulary acquisition'. Language Learning 51 (3), 539-558.

Laufer, B. (1989). 'What percentage of text-lexis is essential for comprehension?'. In: C. , Lauren & M. Nordman (red), Special Language: From Humans Thinking to Thinking Machines. Clevedon: Multilingual Matters, 316-323.

Laufer, B. (2010). 'Form-Focused Instruction in Second Language Vocabulary Learning'. In: Chacón-Beltrán, R., C. Abello-Contesse & M. Torreblanca-López (red.), Insights into non-native vocabulary teaching and learning. Bristol: Multilingual Matters, 15-27.

Lee, Y.-T. & D. Hirsh (2012). 'Quality and Quantity of Exposure in L2 Vocabulary Learning'. In: Hirsh, D. (red.), Current perspectives in second language vocabulary research. Bern: Lang, 79-116.

Lehrer, A. (1974). Semantic Fields and Lexical Structure. Amsterdam/London: North Holland Publishing Company.

Lin, C. (2012). 'The Nature of Word Learnability in L2 Contexts'. In Hirsh, D. (red.), Current Perspectives in Second Language Vocabulary Research. Bern: Lang, 57-76.

Lynker, B. (2005). 'Ein Elternabend zum Thema Vokabellernen'. Der Altsprachliche Unterricht 2005 (6), 12–19.

McCarthy, M. , A. O’Keeffe & S. Walsh (2010). Vocabulary Matrix: understanding,learning, teaching. Andover: Heinle Cengage Learning.

McKeown, M & L. Beck (2004). 'Direct and Rich Vocabulary Instruction Needs to Start Early'. In: Baumann, J. F. & E. J. Kame'enui (red.), Vocabulary Instruction: research to practice. New York: Guilford Press, 17-34.

Meara, P. M. (1984). 'The study of lexis'. In: Davies, A., C. Criper & A. Howatt (red.), Interlanguage. Edingburgh: Edingburgh University Press,225-235.

Mondria, J-A. (2004).'Vocabulaireverwerving stimuleren door toetsen? Tien minder bekende toetsvormen'. Levende talen Tijdschrift 5 (4). 3-14.

Mondria J-A. (2006). 'Mythen over vocabulaireverwerving'. Levende Talen 7 (4), 3-11.

Mondria J-A., B. Wiersma (2004). 'Receptief, productief, en receptief + productief woorden leren: Wat maakt het uit?'. Levende Talen Tijdschrift 5(3), 29-37.

Nation, P. (2006). Learning Vocabulary in Another Language. Cambridge: Cambridge University Press.

Nation, P. (2010). 'Analysing Vocabulary Teaching Techniques'. In: Jaén, M. M. , M. C. Perez & F. S. Valverde (red.), Exploring new paths in Language Pedagogy: Lexis and corpus-based language teaching. London: Equinox, 10-24.

Nickel, R. (1999). 'Wortschatzarbeit – wie, warum, wozu?'. Der Altsprachliche Unterricht 1999 (4), 2- 11.

Nickel, R. (2005). 'Worschatzarbeit: Wort – Satz – Text'. Der Altsprachliche Unterricht 2005 (6), 4-11.

Nienhuis, L. (2002). 'Woordjes leren. Woorden leren in groepen. Het opbouwen van een semantisch netwerk in een vreemde taal.' Levende Talen Magazine 2, 18-20.

'Officieel en vrij onderwijs: de onderwijsnetten en koepels' (2013). Website van de Vlaamse Overheid. Geraadpleegd op 18/02/2015 via http://www.vlaanderen.be/nl/onderwijs-en-wetenschap/onderwijsaanbod/off…

O.R.S. Lek en Linge (2013). Onderzoeksrapport SLOA-project Lek en Linge. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via https://www.leraar24.nl/dossier/5491#tab=1.

OVSG (2004). AV Klassieke studië en AV Latijn 1ste graad. Leerplan secundair onderwijs. geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://www.ovsg.be/leerplannen/SO/1ste%20Graad/LT%202de%20Leerjaar/2A/L…

Pfeiffer, M. (1999). 'Wortschatzwiederholung und -erarbeitung in der Sekundarstufe I und II'. Der Altsprachliche Unterricht 4, 38.

Pimsleur, P. (1967). 'A memory schedule'. Modern Language Journal 51, 73-75.

Plets, C., I. Vanpoelvoorde et al. (2003). Vocabulariumstudie in functie van de lectuur. Bijvoegsel bij Peristylium A. Wolters Plantyn: Mechelen. Geraadpleegd op 4 april 2015 via http://mfs.plantyn.com/drive1/DM/32/852/DM58523200.pdf.

Raschick, M. , D. E. Maypole & P. A. Day (1999). 'Improving Field Education through Kolb Learning Theory'. Journal of Social Work Education 34 (1), 31-42.

Robitschko, S. (2001). 'Vokabelfrage macht Freude?!'. Der Altsprachliche Unterricht 2001(2), 60.

Schirok, E. (1999a). 'Neue Wege in der Kunst des Vokabellernens: Die Vokabelkartei'. Der Altsprachliche Unterricht 1999 (4), 13- 22.

Schirok, E. (1999b). 'Vokabelkarten und Vokabelkartei in der Praxis'. Der Altsprachliche Unterricht 1999 (4), 29-33.

Schmidt, R. (1994). 'Deconstructing consciousness in search of useful definitions for applied linguistics'. Consciousness in Second Language Learning. AILA Review 11, 11-26.

Schmitt, N. (2000). Vocabulary in Language Teaching. Cambridge: Cambridge University Press.

Schmitt, N. (2010). 'Key Issues in Teaching and Learning Vocabulary'. In: Chacón-Beltrán, R., C. Abello-Contesse & M. Torreblanca-López (red.), Insights into non-native vocabulary teaching and learning. Bristol: Multilingual Matters, 28-40.

Siewert, W. (2001). 'Discamus ludentes. Spiele und Rätsel zum Vokabeltraining'. Der Altsprachliche Unterricht 2001 (1), 30-35.

Skehan, P. (1998). A Cognitive Approach to Language Learning. Oxford: Oxford University Press.

Tatsch, K. (2005). 'Einer für alle und alle für einen. Kooperatives Lernen im Lateinunterricht. Vokabellernen mit „Teams – Games – Turnament“'. Der Altsprachliche Unterricht 2005 (6), 24–29.

'Themanummer' (s.d.). Website uitgeverij Verloren. Geraadpleegd op 4 april 2015 via http://www.verloren.nl/boeken/2086/212/2839/oudheid/didactiek

Van der Wijk (2014). 'Breinonderzoek: jongens leren anders dan meisjes'. Geraadpleegd op 15 mei 2015 via http://www.maakwerkvanonderwijs.nl/breinonderzoek-jongens-leren-anders-…

Van Gerwen, L. (2008a). 'Enkele uitgewerkte ideetjes rond nieuwe Latijnse woorden'. Prora 2008 (1), 12-14.

Van Gerwen, L. (2008b). 'Het Latijnse spreukenalfabet van Harry Potter'. Prora 2008 (1), 14-15.

Van Parreren, C.F. & R. Eikeboom (1969). 'Verwerving van een woordenschat, (leerpsychologie en didactiek hulpmiddelen bij het overdragen van woordenkennis)'. Lampas 2 (2), 149-158.

Van Kessel, L. (1990). 'Kolbs typologie van leerstijlen. Een hulpmiddel voor begeleiding van het leren van supervisanten'. In: Regouin, W. & F. Siegers (red.), Supervisie in Opleiding en Beroep. Verzameling tijdschriftartikelen uit de periode 1983-2002. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 95-115.

Vis, J. (2013). 'De verwerving en didactiek van Oudgrieks vocabulaire'. Lampas 46 (2), 222-233.

'Voorstelling' (s.d.). Geraadpleegd op 4 april 2015 via http://www.vlot-vzw.be/tijdschrift/voorstelling.html

VVKSO (1994). Basisvocabularium Latijn. Bijlage bij het leerplan Latijn van de eerste graad.

VVKSO (2006). Grieks-Latijn derde graad aso. Leerplan secundair onderwijs. Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Grieks-Latijn-2006-038.pdf

VVKSO (2010). Frans 1ste graad A-stroom. Leerplan secundair onderwijs. Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Frans-2010-014.pdf

VVKSO (2011a). Klassieke studiën: Latijn-Grieks eerste graad. Leerplan secundair onderwijs.Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Klassieke%20studien-2011-001.p…

VVKSO (2011b). Engels 1ste graad. Leerplan secundair onderwijs. Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Engels-2011-002.pdf

VVKSO (2013). Grieks-Latijn tweede graad. Leerplan secundair onderwijs. Geraadpleegd op 18 februari 2015 via http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Latijn-Grieks-2013-002.pdf

Wallace, M. (1982). Teaching Vocabulary. London: Heinemann Educational Books.

Wright, D. B. (1997). Understanding Statistics. An introduction for the Social Sciences. London: SAGE Publications.

Zhong, H.(2012). 'Multidimensional Vocabulary Knowledge: Development from Receptive to Productive Use'. In: Hirsh, D. (red.), Current Perspectives in Second Language Vocabulary Research. Bern: Lang, 23-55.

 

Universiteit of Hogeschool
Taal- en Letterkunde Twee Talen: Nederlands-Latijn
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: