Kijken naar het leed van anderen: De overwegingen van Vlaamse redacties om dramatische beelden wel of niet te publiceren

Stijn Deschietere
Persbericht

Kijken naar het leed van anderen: De overwegingen van Vlaamse redacties om dramatische beelden wel of niet te publiceren

Kijken naar het leed van anderen

We leven in een beeldenmaatschappij. Het gezegde ‘Een beeld zegt meer dan duizend woorden’ demonstreert het belang van beelden en de informatie die ze kunnen inhouden. Er worden ook meer schokkende en dramatische gebeurtenissen vastgelegd op beeld. Nieuwsredacties komen dan ook dagelijks voor een moreel dilemma te staan: de dramatische beelden wel of niet publiceren? Stijn Deschietere, een bachelorstudent in de journalistiek aan de Hogeschool West-Vlaanderen in Kortrijk, ging in zijn scriptie na wat de overwegingen zijn van traditionele Vlaamse redacties om dramatische beelden wel of niet te publiceren.

Om tot een antwoord te komen combineerde Stijn Deschietere kennis uit een literatuurstudie  met  interviews met hoofdredacteurs van De Morgen, Het Nieuwsblad, de VRT en VTM. “Welke dramatische beelden te publiceren of niet is geen exacte wetenschap”, vertelt hij. “De hoofdredacteurs herhaalden het keer op keer: je houdt altijd rekening met bepaalde dingen, maar uiteindelijk moet je iedere case, ieder beeld afzonderlijk gaan bekijken en telkens opnieuw de afweging maken.”

Profiel

Wanneer nieuwsredacties overwegen om bepaalde dramatische beelden wel of niet te publiceren, is dit om te beginnen een inschatting die ze met hun eigen DNA, van hun eigen nieuwsmedium maken. “Je merkt hier het verschil tussen kwaliteits- en populaire kranten. Zo brengt Het Nieuwsblad bijvoorbeeld veel meer ongevallen dan De Morgen”, vertelt Deschietere. “Ook de openbare omroep VRT en de commerciële zender VTM zijn qua profiel te onderscheiden, hoewel ze dicht bij elkaar aanleunen. VTM-Nieuws brengt nog altijd meer zacht nieuws zoals verkeersongevallen, rampen en criminaliteit en zal dus ook iets vaker dramatische beelden tonen.”

Codes en statuten

Om alle Belgische journalisten en redacties te helpen is er een deontologische code opgesteld door de Raad voor de Journalistiek. Alle redacties beweren hier belang aan te hechten en zich te houden aan deze code, maar de bevoegdheden en de impact van De Raad blijken beperkt te zijn. “De Raad kan geen concrete straffen geven, zoals boetes of schorsingen”, maakt Deschietere duidelijk. “Deze beperkte macht van de Raad zorgt ervoor dat journalisten en nieuwsredacties af en toe hun boekje te buiten gaan met het gebruik van dramatische beelden.”  Enkele redacties, zoals de VRT, hebben hun eigen redactiestatuut. Hiermee willen ze hun onafhankelijkheid garanderen.

Belangrijkste waarden

Bij de vraag wat de belangrijkste waarden zijn wat betreft het tonen van dramatische beelden, blijken de verschillende redacties vaak andere waarden voorop te stellen. De eerste overwegingen van de VRT zijn de waardigheid van het individu, de nieuwswaarde en de verifieerbaarheid van de beelden. Voor de nieuwsredactie van VTM is relevantie het belangrijkst. De Morgen stelt nieuwswaarde, relevantie en privacy van de slachtoffers voorop. Het Nieuwsblad houdt vooral rekening met haar lezers en de waardigheid van het slachtoffer.

 

Nabijheid

Ook de nabijheid van de gebeurtenissen heeft een grote impact op welke beelden men gaat tonen. Dit geldt voor alle redacties. “De anonimiteit neemt toe naarmate de afstand toeneemt. Je ziet dat foto’s explicieter worden naarmate het verder van huis is. We zijn veel meer gewoon aan gruwelijke beelden uit bijvoorbeeld oorlogsgebieden, dan bij weekendongevallen hier in Vlaanderen”, weet Deschietere. De belangrijkste overweging voor de nieuwsredacties is hier het respect voor de slachtoffers en nabestaanden. “Als de redacties weten dat familie en vrienden kijken naar het nieuws wordt daar onmiddellijk veel voorzichtiger mee omgesprongen.”

Niet alleen de waardigheid van en het respect voor het slachtoffer en de nabestaanden spelen hier een rol. Ook de privacybescherming van slachtoffers is een enorm belangrijke overweging. Zeker als het gaat om beelden van minderjarigen en slachtoffers van seksueel misbruik. “Je mag geen herkenbare beelden van minderjarigen tonen, dat is het recht op afbeelding en daar is de wet heel streng in”, zegt Deschietere.

Amateurbeelden

Alle redacties beamen dat het aanbod van dramatische beelden enorm is gestegen. De redacties worden er vandaag door overspoeld. Dit hangt sterk samen met de evolutie van internet, smartphones en sociale media.

Over het gebruik van dit soort amateurbeelden zijn alle redacties het eens: ze worden aan de specifieke selectiecriteria van de redactie onderworpen, en worden hiermee dus niet anders behandeld dan professionele beelden. “Vanaf het ogenblik dat de nieuwsredacties amateurbeelden voor hun eigen medium gaan gebruiken, gaan ze er hun eigen selectiecriteria op toepassen”, weet Deschietere. “In wezen verschilt er niks met hoe het altijd gaat. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen amateur- en professionele beelden, ze worden op dezelfde manier behandeld.”

Gezond verstand

Uit het onderzoek van Deschietere en de interviews met de verschillende hoofdredacteurs komt vaak dezelfde vaststelling naar boven. “Het kwam terug in al mijn interviews met de hoofdredacteurs en ook ondervond ik het zelf tijdens mijn vele uren aan research en het bestuderen van talrijke cases: welke dramatische beelden te publiceren of niet is geen exacte wetenschap. Er zijn geen tien geboden van wat wel en niet kan. Dramatische beelden, zij het nu foto’s of video’s, zijn moeilijk in hokjes op te delen”, benadrukt de toekomstige journalist. “Alle redacteurs herhaalden het meermaals, ieder beeld moet afzonderlijk worden bekeken en overwogen. Gezond verstand is nog altijd het belangrijkste hulpmiddel voor journalisten en redacties.”

Bibliografie

Referentielijst

(2015). Aanwezigheid belangrijkste thema's.

Alimurung, G. (2014, juli 17). Nick Ut's Napalm girl helped end the vietnam war. Today in L.A., he's still shooting. Retrieved from Website van La Weekly: http://www.laweekly.com/news/nick-uts-napalm-girl-helped-end-the-vietna…

Allan, S., & Thorsen, E. (2009). Citizen Journalism: Global Perspectives (Global Crises and the Media). New York: Peter Lang Publishing .

Altheide, D. (2003). Mass Media, Crime, and the Discourse of Fear. Arizona State University.

Batziou, A. (2011). Picturing Immigration: Photojournalistic Representation of Immigrants in Greek and Spanish Press. Intellect.

Bersak, D. (2006). Ethics In Photojournalism: Past, Present, and Future. Massachusetts, V.S.

Bossens, E. (2014). Rauwe realiteit of het publiek beschermen? De evaluatie en publiceerbaarheid van dramatische nieuwsfoto’s volgens persoonlijkheidskenmerken.

Campbell, D. (2004). Horrific Blindness: Images of. Taylor & Francis Ltd.

Campbell, D. (2004). Horrific Blindness: Images of Death in Contemporary Media. Journal for Cultural Research.

Code van de Raad voor de Journalistiek. (2013).

Code van de Raad voor de Journalistiek. (2013). Retrieved from Website van Rvdj: http://www.rvdj.be/journalistieke-code

Colin Sparks, J. T. (2000). Tabloid Tales: Global Debates over Media Standards. Rowman & Littlefield.

Cope, J., Fifrick, A., Holl, D., Martin, M., Nunnally, D., Preston, D., . . . Tedesco, A. (Unkown). Image Impact in Print Media: A Study of How Pictures Influence News Consumers. University of Oklahoma.

Cottle , S., & Nolan, D. (2007). Global Humanitarianism and the Changing Aid-Media Field. In Journalism Studies Volume 8, Issue 6 (pp. 862-878).

De Bens, E., & Paulussen, S. (2005). Hoe anders is de VRT? De performantie van de Vlaamse publieke omroep. In Tijdschrift voor Communicatiewetenschap (4).

De Cock, R., De Smedt, J., Reul, R., & Vacke, P. (2013). Pers & slachtoffers rapport: Onderzoek in opdracht van de Vlaamse minister van Media en de Vlaamse minister van Welzijn. Leuven: Steunpunt Media.

De Smedt, J., Anoeska, S., De Cock, R., d'Haenens, L., Reul, R., Ichau, E., . . . Wauters, E. (2013). Slachtoffers in de media, ook slachtoffers van de media? Steunpunt Media.

De Smedt, J., Hooghe, M., & Walgrave, S. (2011). Nieuwsmonitor 4: Vlaamse televisiejournaals: het buitenland verdwijnt van de radar. Steunpunt Media.

De Verklaring der plichten en rechten van de journalist . (1971). Retrieved from Website van Rvdj: http://www.rvdj.be/node/62

Deontologie VRT. (2014). Retrieved from Website van de VRT: http://www.vrt.be/wie-zijn-we/werkingsprincipes/deontologie

Doran, B., & Burgess, M. (2012). What Causes Fear of Crime? In Putting Fear of Crime on the Map (pp. 25-50).

Emma Hutchison, R. B. (2014). Imaging Catastrophe: The Politics of Representing Humanitarian Crises. Michele Acuto: Hurst & Co. (London) and Columbia University Press (New York).

Evers, H. (1996). Krant en kwaliteit. Verkenningen rond de onderzoekbaarheid van journalistiek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Garofalo, J. (1981). The Fear of Crime: Causes and Consequences. In Journal of Criminal Law and Criminology: volume 72 (pp. 839-857).

Gioglio, J. (2014, Maart 08). The power of visual storytelling. Retrieved from http://www.boston.com/: http://www.boston.com/business/blogs/global-business-hub/2014/03/the_po…

Graber, D. A. (1996). Say it with Pictures: The Annals of the American Academy of Political and Social Science.

Grossman, D. (2009). On killing: The psychological costs of learning to kill in War and Society. New York: Back Bay Books.

Hariman, R. (2002). Performing Civic Identity: The Iconic Photograph of the Flag Raising on Iwo Jima. In Routledge, Quarterly Journal of Speech (pp. 363-392). Retrieved from http://www.irishtimes.com/opinion/an-irishman-s-diary-1.997135

Has news media desensitized consumers to graphic images? (2011, juni 10). Retrieved from website van The University of Arizona: http://web.sbs.arizona.edu/college/news/has-new-media-desensitized-cons…

Hawkins, V. (2002). The Other Side of the CNN Factor: the media and conflict. In Journalism Studies Volume 3, Issue 2 (pp. 225-240).

Hoflack, K. (2013, Februari 22). Media onder vuur: geen woorden maar daden. De Morgen.

Hoijer, B. (2004). The discourse of global compassion: the audience and media reporting of human suffering. In Media, Culture & Society 26(4) (pp. 513-531). SAGE Publications.

Houston, J. B., Pfefferbaum, B., & Rosenholtz, C. (2012). Disaster News: Journalism & Mass Communication Quarterly.

Huesmann, L., Moise-Titus, J., Podolski, C.-L., & Eron, L. (2003). Longitudinal Relations Between Children’s Exposure to TV Violence and Their Aggressive and Violent Behavior in Young Adulthood: 1977–1992. Developmental Psychology.

Huxford, J. (2004). Surveillance, Witnessing and Spectatorship: The News and the ‘War of Images’. Villanova University.

Jansen, C. (1987). Politiek en dagbladjournalistiek. Muiderberg: Coutinho.

Jaworski, A., Fitzgerald, R., & Constantinou, O. (2005). Busy saying nothing new: Live silence in TV reporting of 9/11. In Multilingua: Journal of Cross-Cultural and Interlanguage Communication (pp. 121-144). Berlin: Mouton de Gruyter.

Journalistiek, R. v. (2012). Code van de Raad voor de Journalistiek. Retrieved from rvdj: http://www.rvdj.be/journalistieke-code

Kari Andén-Papadopoulos, M. P. (2011). Amateur Images and Global News. Intellect Books.

Keith, S., Schwalbe, C., & Silcock, W. (2006). Images in Ethics Codes in an Era of Violence and Tragedy. In Journal of Mass Media Ethics, 21(4) (pp. 245-264). Lawrence Erlbaum Associates, Inc..

Kennedy, L. (2008). Photojournalism and the Vietnam War. Retrieved from http://www.ucd.ie/: http://www.ucd.ie/photoconflict/histories/vietnamwarphotojournalism/

Klama, E., & Egan , V. (2011). The Big-Five, sense of control, mental health and fear of crime as contributory factors to attitudes towards punishment. In Personality and Individual Differences 51 (pp. 613-617).

Kobré, K. (2004). Photojournalism: The Professionals' Approach. Focal Press.

Kovach, B., & Rosenstiel, T. (2001). The Elements of Journalism: What Newspeople Should Know and the Public Should Expect. Three Rivers Press.

Leferink, S., & Sessink, M. (2009). Publiek bezit: Een onderzoek naar berichtgeving over slachtoffers in de media. Utrecht: Slachtofferhulp Nederland.

Lester, P. (1991). Photojournalism: An Ethical Approach. Erlbaum.

Lippmann, W. (1922). Public Opinion .

Manssens, J., & Walgrave, S. (1998). Populair en/of kwaliteit? De Vlaamse pers over de zaak-Dutroux. Antwerpen: UIA. Departement politieke en sociale wetenschappen.

Martinengo, A. (2013). From the Linguistic Turn to the Pictorial Turn — Hermeneutics Facing the ‘Third Copernican Revolution’. In Proceedings of the European Society for Aesthetics (5) (pp. 302-312).

McCombs, M. (2004). Setting the Agenda: The Mass Media and Public Opinion. United States: Polity Press.

Meyrowitz, J. (1986). No Sense of Place: The Impact of Electronic Media on Social Behavior . Oxford University Press.

Morgan, M., & Shanahan, J. (2010). The State of Cultivation . In Journal of Broadcasting & Electronic Media . Boston University: Routledge.

Murphy, J., Ward, S., & Aine , D. (2006). Ethical Ideals in Journalism: Civic Uplift or Telling the Truth? In Journal of Mass Media Ethics 21. Routledge.

Nuijten, K. H. (2007). Over competitie in de televisienieuwsmarkt en sensationeel nieuws als publiekstrekker : het Nederlandse televisienieuws in de periode 1980-2004.

Paik, H. (1994). The Effects of Television Violence on Antisocial Behavior: A Meta-Analysis.

Peeren, B. &. (2003). Nieuws, democratie en burgerschap. Onderzoek over hedendaags nieuwsmedia. Gent: Academia Press Wetenschappelijke Uitgeverij.

Perlmutter, D. D. (2005). Photojournalism and Foreign Affairs. In D. D. Perlmutter, Photojournalism and Foreign Affairs (pp. 109-122). The magazine publisher.

Posetti, J. (2014, Augustus 08). Is Social Media to Blame for the Increase of Graphic Images in Media? Retrieved from http://www.pbs.org/: http://www.pbs.org/mediashift/2014/08/is-social-media-to-blame-for-the-…

Posetti, J. (2014, augustus 8). Is Social Media to Blame for the Increase of Graphic Images in Media? Retrieved from http://www.pbs.org/: http://www.pbs.org/mediashift/2014/08/is-social-media-to-blame-for-the-…

Richtlijn over de omgang van de pers met slachtoffers. (2003). Retrieved from http://www.rvdj.be/: http://www.rvdj.be/sites/default/files/pdf/2003_11_omgang_slachtoffers…

Rvdj. (n.d.). Journalistieke code. Retrieved from http://www.rvdj.be/: http://www.rvdj.be/journalistieke-code

Sachsman, D., & Bulla, D. (2013). Sensationalism: Murder, Mayhem, Mudslinging, Scandals, and Disasters in 19th-Century Reporting. Transaction Publishers.

Schwalbe, C. (2005). The Bloody Lens: A Bibliographic Essay on Ethical Concerns Related to Shocking Images of Violence and Tragedy. San Antonio.

Shanahan, J., & Morgan, M. (1999). Television and its Viewers: Cultivation Theory and Research. Cambridge: Cambridge University Press.

Sinardet, D., De Swert, K., & Dandoy, R. (2004). Franstalig, Vlaams, commercieel, openbaar:zoek de verschillen: Een longitudinale vergelijkingvan de thema’s in de Belgische televisiejournaals. Antwerpen: UIA. Departement politieke en sociale wetenschappen.

Singer, J. B. (2008). The Journalist in the Network: A Shifting Rationale for the Gatekeeping Role and the Objectivity Norm. Barcelona: Tripodos.

Sontag, S. (2002, Decemeber 09). Looking at War: A Photography's view of Devastation and Death. The New Yorker.

Sontag, S. (2003). Regarding the Pain of Others . Farrar, Straus and Giroux.

Sparks, G., & Ogles, R. (1990). The difference between fear of victimization and the probability of being victimized: Implications for cultivation. In Journal of Broadcasting and Electronic Media (pp. 351-358).

Stafford, T. (2014, juli 29). Psychology: Why bad news dominates the headlines. Retrieved from http://www.bbc.com: http://www.bbc.com/future/story/20140728-why-is-all-the-news-bad

Steele, R. (1987). Video ethics: The dilemma of value balancing. In Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality (2) (pp. 7-17).

Steinberg, B. (2014, september 3). TV-News Outlets Grapple With How To Report On Grisly ISIS Videos. Variety.

Steunpunt-Media. (2013). Pers & slachtoffers: Rapport.

Taylor, J. (1998). Body Horror: Photojournalism, Catastrophe and War. Manchester University Press.

The Murder of Emmett Till. (n.d.). Retrieved from Website van The Library of Congress: http://www.loc.gov/collections/civil-rights-history-project/articles-an…

Tony Harcup, D. O. (2001). What Is News? Galtung and Ruge revisited. Routledge.

van der Molen, J. H. (2004). Violence and Suffering in Television News: Toward a Broader Conception of Harmful Television Content for Children. In Pediatrics Volume 113, No. 6 (pp. 1771-1775).

Van Staden, M., & Rinzema, G. (2011). Platform: in beeld. Nederland: Ministerie Algemene Zaken Nederland.

Vandenhende, M. (2010). Tabloidisering van het politieke nieuws op televisie. Een vergelijkende analyse van het VRT-Journaal en het VTM-Nieuws. Gent: Universiteit Gent, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen.

Verhoef, F. (2014, Januari 3). Fox News best bekeken nieuwszender; CNN op dieptepunt. HP De Tijd.

Voets, F. (2013, Februari 26). Ook hoofdredacties moeten hun rol spelen. De Morgen.

Zarzycka, M. (2015). Showing Corpses: Images of the Dead in War Reporting.

Zinzen, W. (2015, februari 5). Tonen we de beelden van IS? MO. Retrieved from MO: http://www.mo.be/opinie/brandend-actueel-tonen-we-de-beelden

Zwaan, M. d. (2003). Geen beelden, geen nieuws - Beeldbeperkingen in oud en nieuw auteursrecht. Otto Cramwinckel Uitgever.

 

Universiteit of Hogeschool
Journalistiek
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: