Het waren V leesemeestere vergadert. Repertorium en genrekenmerken van Middelnederlandse groepsdialogen met een vooraf aangekondigd aantal gespreksdeelnemers

Alice Verraest
Persbericht

Het waren V leesemeestere vergadert. Repertorium en genrekenmerken van Middelnederlandse groepsdialogen met een vooraf aangekondigd aantal gespreksdeelnemers

Praktische praatjes als middeleeuwse mnemotechniek

Middelnederlandse groepsdialogen met een vooraf aangekondigd aantal gespreksdeelnemers

Speciaal voor je leerlingen som je de zes belangrijkste kenmerken van gotische architectuur op in je PowerPoint-presentatie. Tijdens een overhoring over dit thema kan 86 procent van je leerlingen de vraag volledig beantwoorden. Op je examen aardrijkskunde moet je de lidstaten van de Europese Unie opsommen. Je weet dat het er 28 zijn, want je hebt ze geteld. Maar hoe heet dat 28ste  land nu? Plots schiet het je te binnen: Roemenië! Je hebt de date tot in de puntjes voorbereid: zijn favoriete film: check, zijn lievelingseten: check, rode wijn: check, sexy lingerie: check. Maar wat was dat vijfde dingetje toch dat je nog moest halen? Net wanneer hij aanbelt, herinner je je het … We maken dagelijks gebruik van zo’n opsommingen of lijsten van een aantal ‘puntjes’ of ‘kenmerken’ die dienen als geheugensteuntjes. Dat was in de middeleeuwen niet anders.

Middeleeuwse auteurs van adviserende en moraliserende teksten voegen dikwijls een aantal lessen samen in een puntenvorm (bv. Het eerste punt is… Het tweede punt is … etc.) met een aankondiging van het puntenaantal (bv. Dit zijn zes deugdelijke punten). Op die manier kan het publiek de inhoud van de tekst gemakkelijker in zich op nemen; een tactiek die nog steeds wordt toegepast in speeches en betogen. De ‘vijf punten die de mens zeker maken van de hemel’ in een Gents handschrift uit de vijftiende eeuw is een mooi voorbeeld van zo’n puntentekst. Er bestaat echter een ander teksttype in het Middelnederlands dat dezelfde didactische opzet heeft als de puntenliteratuur, maar dat in de loop der jaren naar de achtergrond verdwenen is. Dit tekstgenre heeft een duidelijke vorm die sterk lijkt op die van de puntenliteratuur: in een korte inleiding wordt een aantal sprekers aangekondigd (bv. Vijf leesmeesters waren bijeengekomen), die daarna beurtelings – altijd aangeduid met een rangtelwoord (bv. De eerste zei… De tweede zei…) – aan bod komen; elk met een eigen levenswijsheid. In een geordende groepsdialoog geven begijnen, meesters, broeders of kluizenaars dus praktisch advies.

Deze scriptie haalt dit tekstgenre uit de vergetelheid door middel van een overzichtelijk repertorium dat alle Middelnederlandse teksten bundelt die geconstrueerd zijn in deze specifieke dialoogvorm. Dit repertorium dient niet alleen als handig hulpmiddel voor toekomstig onderzoek; het geeft bovendien een duidelijk beeld van de verspreiding en de populariteit van de dialoog als een kader om lessen te ordenen en gemakkelijk toegankelijk te maken voor een publiek. Zo vinden we die typische dialoogstructuur bijvoorbeeld terug in teksten van Hadewijch, Ruusbroec en in teksten uit het Engelse, Franse en Duitse taalgebied. Daarnaast biedt de scriptie tevens een eerste aanzet tot onderzoek van dit genre. Je krijgt een overzicht van de genrekenmerken; de verwevenheid tussen puntenliteratuur en de betreffende dialogen wordt uit de doeken gedaan en aanwijzingen met betrekking tot de tekstperceptie door de middeleeuwer zelf worden belicht. Ten slotte oppert deze scriptie de hypothese dat een Latijnse tekst uit de bekende Vitae Patrum (boek 7, hoofdstuk 44) als inspiratiebron gediend kan hebben voor dit tekstgenre op basis van een onmiskenbaar tekstverwantschap tussen de eerdergenoemde Latijnse tekst en de tekst Samenspraak van de twaalf heremieten, opgenomen in het repertorium.

De scriptie vormt een goed vertrekpunt voor verdere literair-wetenschappelijke studies over onder andere Middelnederlandse groepsdialogen en middeleeuwse didactische methodes. Daarenboven biedt deze scriptie tot op een bepaalde hoogte inzicht in de informatieverwerking van lezers en toehoorders van vroeger en nu. Bovendien is het voor u als lezer zeker de moeite om de adviezen in de Middelnederlandse teksten eens te raadplegen. In de wijze woorden ‘het is beter niet te zondigen, dan veel te moeten lijden voor je zonden’ weerklinkt haast het advies van je beste vriendin wanneer je een tweede stuk chocoladetaart wil nemen: ‘Je kan het beter laten liggen, dan het er straks weer vanaf te zwoegen.’ Wie weet welke andere wijsheden de middeleeuwse meesters nog voor u in petto hebben!

 

Bibliografie

Publicaties & handschriftenbeschrijvingen

ANONIEM 2004
Anoniem, ‘Sprüche der fünf Lesemeister I und II [Korr./Nachtr.].’ In: Christine Stöllinger- Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 2004, 1448. [Band 11]

AUER 1952
Albert Auer, Leidenstheologie im Spätmittelalter. St. Ottilien: Eos Verlag der Erzabtei, 1952. [Kirchengeschichtliche Quellen und Studien, 2]

AXTERS 1940
Stephanus Axters, ‘De preek op den Gulden Berg door den Leesmeester van Straatsburg’, Tijdschrift voor taal en letteren 28 (1940) 1, 5-58.

AXTERS 1943
Stephanus Axters, ‘Over ‘Quaestio disputata’ en ‘quaestio de quolibet’ in de Middelnederlandse literatuur’, Ons geestelijk erf 17 (1943), 31-70.

BERENDRECHT 1990
Petra Berendrecht, ‘Maerlants Eerste Martijn: een ‘leer-rijk’ quodlibet?’; Spektator 19 (1990), 369-285.

BIERSCHWALE 2000
Heike Bierschwale, Studien zur niederdeutschen und niederländischen Überlieferung der Meisterspruche. Munster, 2000. (Schriftliche Hausarbeit im Rahmen der Ersten Staatsprüfung für das Lehramt für die Sekundarstufe II/I)

BIERSCHWALE 2003
Heike Bierschwale, ‘Verachtet mir die Meister nicht! Überlegungen zu den spätmittelalterlichen “Meistersprïuchen”.’ In: Nina Miedema & Rudolf Suntrup (red.), Literatur, Geschichte, Literaturgeschichte. Beiträge zur mediävistischen Literatuurwissenschaft. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2003, 879-893.

BIERSCHWALE 2004
Heike Bierschwale, ‘Von fünf Meistern.’ In: Christine Stöllinger-Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 2004, 472- 474. [Band 11]

BÖMER 1906
Aloys Bömer, Münster, Universitätsbibliothek, 741. 1906. [online raadpleegbaar op:] http://www.bbaw.de/forschung/dtm/HSA/Muenster_700408990000.html [15/04/2015] (handgeschreven notities)

BRINKERINK 1906
Dirk Adrianus Brinkerink, ‘Uitspraken en exempelen’, De Katholiek 130 (1906), 185-198.

BRINKMAN1994
Herman Brinkman, ‘Rijmspreuken en profane ethiek.’ In: J. Reynaert e.a., Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde. Amsterdam: Prometheus, 230-245.

BRINKMAN & SCHENKEL 1997
Herman Brinkman & Janny Schenkel, Het Comburgse handschrift. Hs. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Cod. poet. et phil. 2°22. Hilversum: Verloren, 1997.

BRINKMAN & SCHENKEL 1999
Herman Brinkman & Janny Schenkel, Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589.623. Hilversum: Verloren, 1999. [Band 1]

BRUGMANS E.A. 1922
H. Brugmans e.a., Catalogus codicum manuscriptorum Bibliothecae Regiae. Band I: Libri theologici. Den Haag, 1922.

BUSHEY 1995
Betty C. Bushey, ‘Sprüche der fünf Lesemeister I und II und verwandte Texte.’ In: Christine Stöllinger-Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1995, 192-195. [Band 9]

BUSHEY 1996
Betty C. Bushey, Die deutschen und niederländischen Handschriften der Stadtsbibliothek Trier bis 1600. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996.

DAVID 1863
Jan van Ruusbroec, Vanden twaelf Beghinen. Geëditeerd door Jean Baptiste David. In: Jean Baptiste David, Jan van Ruusbroec Werken. Deel 5: Vanden twaelf beghinen. Gent: Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen, 1863. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/tekst/ruus001vlae05_01/ruus001vlae05_01_0002.php [11/05/2015]

DE BAERE E.A. 2000
Jan van Ruusbroec, Vanden XII Beghinen. Geëditeerd door M.M. Kors. In: Guido de Baere e.a. (ed.), Jan van Ruusbroec. Opera Omnia. 7A. Vanden XII Beghinen. Text and Apparatus. Tielt/Turnhout: Lannoo/Brepolis, 2000. [Volume 10]

DE BAERE & KORS 2000
Guido de Baere (ed.) & M. M. Kors, Jan van Ruusbroec. Opera Omnia. 7. Vanden XII Beghinen. Prolegomena. Tielt/Turnhout: Lannoo/Brepolis, 2000. [Volume 10]

DE BRUIN 1940
Cebus Cornelis de Bruin (ed.), Middelnederlands geestelijk proza. Zutphen: W.J. Thieme & Cie, 1940

DEGERING 1905
Hermann Degering, Münster, Universitätsbibliothek, 730. 1905. [online raadpleegbaar op:] http://www.bbaw.de/forschung/dtm/HSA/Muenster_700408950000.html [11/05/2015] (handgeschreven notities)

DESCHAMPS 1972
Jan Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Leiden: E.J. Brill, 1972. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=desc001 [11/05/2015]

DESCHAMPS & MULDER 2002
Jan Deschamps & Herman Mulder, Inventaris van de Middelnederlandse handschriften van de Koninklijke Bibliotheek van België (voorlopige uitgave). Brussel: Koninklijke Bibliotheek van België, 2002. (Vijfde aflevering)

DE VOOYS 1900
Cornelis Gerrit Nicolaas De Vooys, Middelnederlandsche legenden en exempelen. Bijdrage tot de kennis van de prozaliteratuur en het volksgeloof in de middeleeuwen. Den Haag: Martinus Nijhoff, 1900.

DE VOOYS 1953
Cornelis Gerrit Nicolaas De Vooys, Middelnederlandse stichtelijke exempelen. Zwolle: W.E.J. Tjeink Willink, 1953.

DOLCH 1908/1909
Walther Dolch, Amsterdam, Universitätsbibliothek, I E 34. 1908/1909. [online raadpleegbaar op:] http://www.bbaw.de/forschung/dtm/HSA/Amsterdam_70001420000.html [15/04/2015] (handgeschreven notities)

DOLCH 1909
Walther Dolch, Die Verbreitung oberländischer Mystikerwerke im Niederländischen. Auf Grund der Handschriften dargestellt. Teil I. Weida i. Th.: Thomas & Hubert, 1909.

EPINEY-BURGARD 1984
G. Epiney-Burgard, ‘L’influence des béguines sur Ruusbroec.’ In: P. Mommaers & N. De Paepe (red.), Jan van Ruusbroec. The sources, content and sequels of his mysticism. Leuven, 1984, 68-85.

ERMENS & VAN DIJK 2008
Daniël Ermens & Willemien van Dijk, Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1500. IV. Aerdenhout-Darmstadt. Leuven: Peeters, 2008. (Miscellanea Neerlandica XXIX, 4)

FRAETERS 1993
Veerle Fraeters, ‘ÖNB 2372. Inhoud en functie van een Middelnederlands alchemistisch handschrift’, Scientiarum Historia 19 (1993), 1.

FRAETERS 1999
Veerle Fraeters, Gods gouden thesaurus. Het Middelnederlandse handschrift ÖNB, 2372 in de alchemistische traditie. Leuven: Peeters, 1999.

HAGEN 1912
Paul Hagen, Lübeck, Stadtbibliothek, Ms. Theol. germ. oct. 89. 1912. [online raadpleegbaar op:] http://www.bbaw.de/forschung/dtm/HSA/Luebeck_700382960000.html [11/05/2015] (handgeschreven notities)

HEGMAN 1966
W.E. Hegman, ‘Het Conincspel in de Middelnederlandse Letterkunde’, Handelingen van Koninklijke Zuid-Nederlandse Maatschappij voor Taal-, Letterkunde en Geschiedenis 20 (1966), 183-228.

HILG 1981
Hardo Hilg, Das ‘Marienleben’ des Heinrich von St. Gallen. Tekst und Untersuchung, mit einem Verzeichnis deutschsprachiger Prosamarienleben bis etwa 1520. München, 1981. (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters, 75)

HOFFMANN & WILLIAMS 1999
Werner J. Hoffmann & Ulla Williams, ‘Vitaspatrum.’ In: Christine Stöllinger-Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1999, 449-466. [Band 10]

HOGENELST 1997A
Dini Hogenelst, Sproken en sprekers. Inleiding op en repertorium van de Middelnederlandse sproke. Deel 1: Studie. Amsterdam: Prometheus, 1997.

HOGENELST 1997B
Dini Hogenelst, Sproken en sprekers. Inleiding op en repertorium van de Middelnederlandse sproke. Deel 2: Repertorium. Amsterdam: Prometheus, 1997.

HONEMANN 1995A
Volker Honemann, ‘Sprüche der zwölf Anachoreten.’ In: Christine Stöllinger-Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1995, 201-205. [Band 9]

HONEMANN 1995B
Volker Honemann, ‘Sprüche der zwölf Meister zu Paris.’ In: Christine Stöllinger-Löser (red.), Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1995, 201-205. [Band 9]

INDESTEGE S.D [1951]
Luc Indestege, Middelnederlandse geestelijke gedichten, liederen, rijmspreuken en exempelen. Gent: Eramsus, s.d. [1951].

KINABLE 1995
Dirk Kinable, ‘Boendales Jans teesteye: een structurele analyse’, Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 111 (1995), 323-345.

KINABLE 1998
Dirk Kinable, Facetten van Boendale. Literair-historische verkenningen van “Jans Teesteye” en de “Lekenspiegel”. Leiden: Dimensie, 1998.

KINABLE 2008
Dirk Kinable, ‘Latijnse en Middelnederlandse ‘disputaties’. Babelse tweespraak en lexicale analyse’, Queeste. Tijdschrift over middeleeuwse letterkunde in de Nederlanden 15 (2008), 70- 95.

KUIPER E.A. 1992
Kuiper e.a., ‘Bouden vander Lore: Achte persone wenschen.’ In: Hans van Dijk, W.P. Gerritsen, Orlanda S.H. Lie en Dieuwke E. van der Poel (eds.), Klein kapitaal uit het handschrift-Van Hulthem. Hilversum: Verloren, 1992. (Middeleeuwse Studies en Bronnen, 33)

KUNISCH 1969
Hermann Kunisch (red.), Literaturwissenschaftliches Jahrbuch. Berlijn: Duncker & Humblot, 1969.

LIEFTINCK 1936
Gerard Isaac Lieftinck, De Middelnederlandsche Tauler-handschriften. Groningen/Batavia: J.B. Wolters, 1936.

LIEVENS 1963
Robrecht Lievens, Middelnederlandse handschriften in Oost-Europa. Gent, 1963.

LIEVENS 2003
Robrecht Lievens, Het evangelie van de wilde adelaar. Leuven: Peeters, 2003.

MERTENS 1989
Thom Mertens, ‘Lezen met de pen. Ontwikkelingen in het laatmiddeleeuws geestelijk proza.’ In: F.P. van Oostrom en F. Willaert (red.), De studie van de Middelnederlandse letterkunde. Stand en toekomst. Symposium Antwerpen 22-24 september 1988. Hilversum: Verloren, 1989, 187-199. (Middeleeuwse Studies en Bronnen, 14)

MERTENS 2001
Thom Mertens, ‘De onbereikbaarheid van de geliefde: Een minnentlike claege van Hendrik Mande.’ In: P. Nijs & K. Meyers (red.), De onbereikbaarheid van de geliefde: pareltjes van Nederlandse en Rijnlandse mystiek. Leuven: Peeters, 2001.

MERTENS 2013
Thom Mertens, Kleuren naar wit. Middelnederlandse geestelijke literatuur. Syllabus bij de cursus 1006FLWTLN ‘Nederlandse letterkunde: oudere geestelijke letterkunde’. S.l.: Universiteit Antwerpen, 2013.

MIGNE 1879
Jacques Paul Migne. Patrologiae Cursus Completus. Series Latina. Parijs, 1879. (Patrologia Latina, 73)

REYNAERT 1994
Joris Reynaert, ‘Leken, ethiek en moralistisch-didactische literatuur. Ter inleiding.’ In: Joris Reynaert e.a., Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde. Amsterdam, 1994, 9-36.

REYNAERT 1996A
Joris Reynaert, Catalogus van de Middelnederlandse handschriften
 in de bibliotheek van de Universiteit te Gent (II/1). De handschriften verworven na 1852 (deel 1). Gent: s.n., 1996. (Werken uitgegeven door de Faculteit van de Letteren en Wijsbegeerte, 182)

REYNAERT 1996B
Joris Reynaert, ‘Gespreksvorm, rolverdeling en personages in de Martijns’, Queeste 3 (1996), 179-190.

ROBBE S.D.
Joost Robbe, Liste des manuscrits contenant la traduction néerlandaise des Vitas Patrum. S.d. [online raadpleegbaar op:] http://www.opvs.fr/sites/default/files/Liste%20des%20manuscrits%20conte… duction%20néerlandaise%20des%20Vitas%20Patrum.pdf [15/06/2015]

SCHEPERS 2014
Cornelis Schepers, ‘Middelspraecke : een unieke mystieke dialoog in een Mechels handschrift (Antwerpen, Ruusbroecgenootschap, Hs. Neerl. 36)’, Ons geestelijk erf 85 (2014) 1-2, 68-134.

TEEUWEN 2003
Mariken Teeuwen, The Vocabulary of Intellectual Life in the Middle Ages. Turnhout: Brepols, 2003. (Etudes sur le vocabulaire intellectuel du Moyen Age, 10)

UBBINK 1978
Rijkert Alex Ubbink, De receptie van Meister Eckhart in de Nederlanden gedurende de middeleeuwen. Een studie op basis van Middelnederlandse handschriften. Amsterdam: Rodopi, 1978. (Amsterdamer Publikationen zur Sprache und Literatur, 34) (Proefschrift)

VAN ANROOIJ 2002
Wim van Anrooij, ‘“Poenten” in de Middelnederlandse letterkunde. Een geledingssysteem in het zakelijke en discursieve vertoog.’ In: Wim van Anrooij e.a., Al t’ Antwerpen in die stad. Jan van Boendale en de literaire cultuur van zijn tijd. Amsterdam: Prometheus, 2002, 65-80.

VAN BORK E.A. 2012-2014A
Gerrit Jan van Bork e.a., ‘Dialoog.’ In: Gerrit Jan van Bork e.a., Algemeen letterkundig lexicon. 2012-2014. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=dela012alge01 [15/04/2015]

VAN BORK E.A. 2012-2014B
Gerrit Jan van Bork e.a., ‘Exemplum.’ In: Gerrit Jan van Bork e.a., Algemeen letterkundig lexicon. 2012-2014. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=dela012alge01 [15/04/2015]

VAN BORK E.A. 2012-2014C
Gerrit Jan van Bork e.a., ‘Gnomische vormen.’ In: Gerrit Jan van Bork e.a., Algemeen letterkundig lexicon. 2012-2014. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=dela012alge01 [20/04/2015]

VAN BORK E.A. 2012D
Gerrit Jan van Bork e.a., ‘Spreuk.’ In: Gerrit Jan van Bork e.a., Algemeen letterkundig lexicon. 2012-2014. [online raadpleegbaar op:] http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=dela012alge01 [20/04/2015]

VAN DER POEL 1992
Dieuwke E. van der Poel, ‘Minnevragen in de Middelnederlandse Letterkunde.’ In: Frank Willaert e.a., Een zoet akkoord. Middeleeuwse lyriek in de Lage Landen. Amsterdam, Prometheus, 1992, 207-218.

VAN DE VEN 1990
Jeroen van de Ven, Handschriften en handschriftenfragmenten in het bezit van de Theologische Haculteit Tilburg. Tilburg: Tilburg University Press, 1990.

VAN ITERSON 1857
Frederik H.G. van Iterson, Stemmen uit den voortijd, die wel verdienen nog eens gehoord te worden, verzameld uit een viertal handschriften der 14de en 15de eeuw. Leiden: D.J. Couvée, 1857.

VAN MIERLO 1952
Hadewijch, Mengeldichten. Opnieuw uitgegeven door Jozef van Mierlo. Antwerpen/Brussel/Gent/Leuven: Standaard Boekhandel, 1952.

VAN VELDHUIJSEN 1988
P.L. van Veldhuijsen, ‘Een quodlibetale kwestie van Thomas van Aquino’, Millenium 2 (1988), 144-149.

VERBIJ-SCHILLINGS 1993
Jeanne M.C. Verbij-Schillings, ‘Woord en weerwoord. Over functionele vormgeving van exempelen.’ In: Thom Mertens e.a., Boeken voor de eeuwigheid: Middelnederlands geestelijk proza. Amsterdam: Prometheus, 1993, 108-123.

WACKERNAGEL 1873
Wilhelm Wackernagel, Altdeutsches Lesebuch. Basel: Schweighauserischen Verlagsbuchhandlung, 1873.

WACKERNAGEL 1964 [1876]
Wilhelm Wackernagel, Altdeutsche Predigten und Gebete aus Handschriften. Hildesheim: Georg Olms Verlagsbuchhandlung, 1964. [Herdruk van 1876]

WACKERS 1996
Paul Wackers, ‘Het belang van de studie van verzamelhandschriften.’ In: Gerard Sonnemans (red.), Middeleeuwse verzamelhandschriften uit de Nederlanden. Congres Nijmegen 14 oktober 1994. Hilversum: Verloren, 1996, 23-38.

WACKERS 2008
Paul Wackers e.a. (red.), ‘Tweespraak. Het continuüm van Middelnederlandse literatuur en Latinitas’, Queeste 15 (2008).

WARNAR 2000
Geert Warnar, ‘De verzen uit Jan van Ruusbroecs “Vanden twaelf beghinen in handschrift Leiden, UB, Ltk 219. Gemoraliseerde mystiek’, Nieuw Letterkundig Magazijn 18 (2000), 34- 37.

WARNAR 2011
Geert Warnar, ‘The Discovery of the Dialogue in Dutch Medieval Literature: A discourse for Meditation and Disputation’. In: Karl Enenkel & Walter Melion (red.), Meditatio – Refashioning the Self. Theory and Practice in Late Medieval and Early Modern Intellectual Culture. Leiden/Bosten: Brill, 2011, p. 69-88.

WIERDA 2006
Lydia Wierda, Catalogus van de handschriften, incunabelen en postincunabelen uit het bezit van de orde der minderbroeders-kapucijnen in Nederland, nu aanwezig in de Bibliotheek van de Theologische Faculteit Tilburg. Leuven: Peeters, 2006.

WILLAERT 1993
Frank Willaert, ‘De prozaïst als dichter. Berijmd proza en verzen in de werken van Ruusbroec.’ In: Thom Mertens e.a., Boeken voor de eeuwigheid: Middelnederlands geestelijk proza. Amsterdam: Prometheus, 1993, 141-155.

WILLEMS 1837
Jan Frans Willems (ed.), ‘Oude rijmspreuken’, BM 1 (1837), 99-136.

WILLEMS 1842
Jan Frans Willems (ed.), ‘Oude rijmspreuken en priamelen’, BM 6 (1842), 184-217.

WILLIAMS 1996
Ulla Williams, Die ‘Alemannischen Vitaspatrum’. Untersuchungen und Edition. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1996. (Texte und Textgeschichte 45)

Geraadpleegde databanken

GAMPER E.A., Handschriftencensus. Eine Bestandsaufnahme der handschriftlichen Überlieferung deutschsprachiger Texte des Mittelalters. 2012. [online raadpleegbaar op:] http://www.handschriftencensus.de [15/06/2015]

HUYGENS ING & CENTRUM VOOR DE BIBLIOGRAFIE VAN DE NEERLANDISTIEK, Bibliografie van de Nederlandse taal- en literatuurwetenschap. 2008-. [online raadpleegbaar op:] http://www.bntl.nl/bntl/ [10/04/2015]

INSTITUUT VOOR NEDERLANDSE LEXICOLOGIE, De geïntegreerde taalbank. Historische woordenboeken op het internet. Woordenboek der Nederlandsche Taal. 2007-2010. [online raadpleegbaar op:] http://gtb.inl.nl [10/04/2015]

INSTITUUT VOOR NEDERLANDSE LEXICOLOGIE, De geïntegreerde taalbank. Historische woordenboeken op het internet. Middelnederlandsch woordenboek. 2007-2010. [online raadpleegbaar op:] http://gtb.inl.nl [10/06/2015]

KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK VAN NEDERLAND, Medieval Manuscripts in Dutch Collections. S.d. [online raadpleegbaar op:] http://www.mmdc.nl/static/site/index.html [10/06/2015]

UNIVERSITEIT LEIDEN, Bibliotheca Neerlandica Manuscripta. 1991-.
[online raadpleegbaar op:] http://www.bibliotheek.leidenuniv.nl/bijzondere- collecties/handschriftenarchievenbrieven/bnm.html#database [15/06/2015]

Geraadpleegde handschriften

AVERBODE, NORBERTIJNENABDIJ: IV 313 BRUSSEL, KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK: 1654-55 BRUSSEL, KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK: 3067-73 BRUSSEL, KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK: 11150 BRUSSEL, KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK: 15131 BRUSSEL, KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK: 19565

GENT, UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK: 1080
Beschrijving: Leven van Jezus, sermoenen, exempelen en devoties in het Middelnederlands. 2de helft15de eeuw.

GENT, UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK: 1330
Beschrijving: Henricus Suso, Joannes Tauler e.a., Ascetische en mystische traktaten, exempelen, gebeden, goede punten, etcetera. 15de eeuw.

GENT, UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK: 1353
Beschrijving: Middelnederlands devotieboek, met berijmde gebeden. 1394.

GENT, UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK: 1761
Beschrijving: Devote tractaten en exempelen. Leven, translatie en mirakelen van Sint-Barbara. 1448.

TILBURG, UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK: TFK 12

Geraadpleegde reproducties beschikbaar in het Ruusbroecgenootschap

FICHE-0005
Hamburg, Staats- und Universitätsbibliothek: Theol. 2194

FILM-0042
Brussel, Koninklijke Bibliotheek: II 112

FILM-0663
Brussel, Koninklijke Bibliotheek: II 112

FILM-0709
Berlijn, Staatsbibliothek zu Berlin -- Preussischer Kulturbesitz: Germ. Oct. 329

FILM-0729
Brussel, Koninklijke Bibliotheek: IV 296

FILM-0788
Leipzig, Universitätsbibliothek: 1518

FILM-0887
Berlijn, Staatsbibliothek zu Berlin -- Preussischer Kulturbesitz: Germ. Oct. 329 

 

Universiteit of Hogeschool
Master in de Taal- en Letterkunde Nederlands
Publicatiejaar
2015
Promotor(en)
Prof. Thom Mertens
Kernwoorden
Share this on: