De Motivatie en Attitudes van Allochtone Jongeren in de Tweede Graad ASO en BSO ten aanzien van het Nederlands en het Frans in Brusselse en Vlaamse GO! scholen.

Lauranne Harnie
Persbericht

De Motivatie en Attitudes van Allochtone Jongeren in de Tweede Graad ASO en BSO ten aanzien van het Nederlands en het Frans in Brusselse en Vlaamse GO! scholen.

België: een doolhof van taalbarrières

“De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld” – Wittgenstein

Werd u in ons land ooit al geconfronteerd met iemand die een vreemde taal spreekt? Of met een persoon die een andere religie aanhangt? Wellicht wel. België wordt gekenmerkt door een smeltkroes van culturen. Dit vormt vaak zowel een uitdaging voor autochtone Belgen als voor personen met een migratieachtergrond. Deze laatste groep moet een plaats proberen te verwerven in de Belgische samenleving. Het sleutelwoord hierbij is ‘taal’. Een taal leren vergt de nodige motivatie om er een inspanning voor te leveren. Iemands taalmotivatie –en attitudes worden echter beïnvloed door tal van factoren. Ook u kunt een rol spelen.

Onbekend, niet onbemindMijn buur heet Mohamed en in de klas zit ik naast Aïcha. In onze multiculturele samenleving komt ieder van ons dagelijks met allochtonen in aanraking. ‘Allochtonen’. Is deze benaming nog actueel? Vermoedelijk niet, maar laten we niet verdwalen in politiek getouwtrek. Deze heterogene groep is al het onderwerp geweest van talloze studies. Over de taalmotivatie van jongeren met een migratieachtergrond in België is onderzoek echter schaars. Nochtans zijn taalwetenschappers het erover eens dat motivatie een cruciale rol speelt in het aanleren van een (tweede) taal. Een motivatiestudie bij Vlaamse en Brusselse scholieren vormt een verkenning van onbekende oorden. Het doel: een lans breken voor het belang van ‘taalmotivatie’.

Van abstract naar concreetHoe kunnen abstracte begrippen als ‘motivatie’ en ‘attitude’ gemeten worden? Vaak worden gestandaardiseerde vragenlijsten gebruikt. Dit motivatieonderzoek gaat echter dieper. De betrokken jongeren vulden eerst een persoonlijke vragenlijst in. Daarnaast werden ook intensieve gesprekken gevoerd met diezelfde tieners. Niets is immers interessanter dan de redenering en de gevoelens achter het antwoord.

In totaal werden 90 jongeren met een migratieachtergrond uit de tweede graad van het secundair GO! onderwijs uitgebreid bevraagd. Er werd rekening gehouden met een gelijke verdeling tussen beide geslachten, tussen Vlaamse en Brusselse scholieren en tussen leerlingen uit het ASO en het BSO. Tijdens elk gesprek werd gepeild naar mogelijke factoren die de taalmotivatie van jongeren voor het Nederlands en het Frans kunnen beïnvloeden. De term ‘boeiend’ schiet ruimschoots tekort om de 16 gesprekken te omschrijven.  

De essentieUit alle conversaties werden de motivatie beïnvloedende factoren gefilterd waar de leerlingen het meest over wisten te vertellen. Wat houdt hen bezig? Wie of wat beïnvloedt hun leergierigheid of net hun schoolmoeheid? Talloze meningen passeerden de revue. Drie elementen sprongen er echter het sterkst uit. Het gaat om racisme en radicalisering, de relatie leerling-leerkracht en de concrete taalpercepties van de leerlingen over de talen Nederlands en Frans en over de schoolvakken die daaraan verbonden zijn.

“Jullie zijn racistische tegen ons.”Allochtone jongeren willen graag aansluiting vinden met leeftijdsgenoten en hun bredere leefomgeving. Geldt dat niet voor elke tiener? Inderdaad. Maar deze jongeren komen veel obstakels tegen. De termen ‘racisme’, ‘uitsluiting’ en ‘discriminatie’ zijn in elk gesprek schering en inslag. Een allochtoon die zich aanvaard voelt door zijn autochtone medemens is sterker gemotiveerd om zich in diens taal uit te drukken. Wanneer racisme de kop op steekt, smelt die motivatie vaak als sneeuw voor de zon.

Racisme blijkt zowel bij jongens als bij meisjes uit ASO én BSO voor te komen. Opvallend is dat de Brusselse leerlingen meer racisme ervaren buiten de school in tegenstelling tot leerlingen uit Vlaamse scholen. Ook BSO-leerlingen ondervinden racisme hoofdzakelijk buiten de school. In het ASO worden dergelijke verschillen minder opgemerkt. Racisme wordt volgens velen bovendien in de hand gewerkt door de mediahetze rond de actuele radicaliseringsproblematiek.

“Er zijn sommige die goed zijn en sommige ni.”Dat kinderen en jongeren beïnvloed worden door volwassenen mag niemand verbazen. Mama en papa hebben een grote invloed op de motivatie en attitudes van zoon –of dochterlief. Ook leerkrachten bezitten deze kracht. Ik vind het Nederlands geen mooie taal, maar meneer X maakt de lessen superleuk. Leerkrachten kunnen zelfs de missing link genoemd worden als het gaat om taalmotivatie.

De relaties tussen leerlingen en hun leerkrachten blijken in hoofdzaak persoonsgebonden. Dat is geen verrassing. Een opvallende bevinding is wel dat verschillende deelnemers uit alle categorieën het gevoel hebben dat steeds meer leerkrachten gedemotiveerd voor de klas staan. Dit beïnvloedt de (taal)motivatie van de betrokken leerlingen in de negatieve zin. Ook intolerant gedrag van leerkrachten ten aanzien van allochtone leerlingen heeft datzelfde effect. Sensibilisering is aan de orde.  

“De mensen zeggen dat het is een mooie taal. Maar mij boeit da ni.”Wat vinden de betrokken jongeren nu zelf van de talen Nederlands en Frans? Het antwoord op deze vraag is opnieuw sterk persoonsgebonden. Toch werd ook hier een overeenkomst gevonden. De Nederlandse taal lijkt voor de meeste tieners absoluut noodzakelijk om iets te bereiken in België. Wel vinden zij het Frans een taal met een internationaal karakter en bijgevolg een groter praktisch nut. Het belang van beide talen actief illustreren blijft noodzakelijk.

In het merendeel van de bezochte scholen in het Brusselse is het gebruik van een andere taal dan het Nederlands toegelaten op de speelplaats. Dit geldt totaal niet voor de Vlaamse scholen. Nochtans blijkt taalvrijheid een positief effect te hebben op het welbevinden van de leerlingen op school en bijgevolg op hun taalmotivatie. Een consequent taalbeleid blijkt echter overal nodig te zijn!

Open de grenzen van hun wereldAls allochtonen de Belgische landstalen niet kennen, dan ligt dat enkel en alleen aan zichzelf. Bent u hier nog steeds zeker van? Ik hoop van niet. Naast de eigen verantwoordelijkheid spelen nog tal van andere factoren mee. Door de motivatie(problematiek) van allochtone jongeren te negeren, wordt nodeloos veel talent verspild. Wanneer de pijnpunten aan de kaak worden gesteld, kan concrete actie ondernomen worden. Dit onderzoek geldt als startpunt. Een goede talenkennis opent inderdaad deuren… of grenzen. Laat ons die grenzen samen openen. De weg naar een all-inclusive maatschappij is misschien nog lang, maar zeker niet onbereikbaar.

Bibliografie

LiteratuurlijstAgODi. 2014. Leerlingenkenmerken. Geraadpleegd op 7 maart 2015, van <http://www.ond.vlaanderen.be/wegwijs/agodi/cijfermateriaal/leerlingenke…;.

Allport, G.W. 1954. ‘The historical background of modern social psychology.’ In: Lindzey, G. (Ed.), Handbook of social psychology (Vol. 1, 3-56). Cambridge, MA: Addison-Wesley.

Allport, G.W. 1954. The nature of prejudice. Cambridge: Addison-Wesley.

Anderson, E.A. 1975. Language Attitudes, Beliefs, and Values: A Study in Linguistic Cognitive Frameworks. Michigan: Xerox University Microfilms.

Aronson, E., Wilson, T. D. & R. M. Akert. 2011. ‘De aard en oorsprong van attitudes’. In: Sociale psychologie 7de editie. Amsterdam: Pearson Education Benelux. (pp. 214-219).

Baker, C. 1992. Attitudes and Language. Clevedon: Multilingual Matters.

Bakker, J., Denessen, E., Pelzer, B., Veneman, M. & S. Lageweg. 2007. ’De houding jegens klasgenoten: etnisch gekleurd? Een onderzoek naar factoren van invloed op de attitude van basisschoolleerlingen jegens klasgenoten van verschillende etnische herkomst’. In: Pedagogiek, 27, 3, 201-219.

Ball, S. 1977. ‘Introduction.’ In: Educational Psychology. Motivation in Education. New York, San Francisco, Londen: Academic Press.

Bénabou, R. & Tirole, J. 2003. ‘Intrinsic and Extrinsic Motivation’. In: Review of Economic Studies, 70, 489-520.

Bernaus, M., Masgoret, A.-M., Gardner, R.C. & E. Reyes. 2004. ‘Motivation and Attitudes Towards Learning Languages in Multicultural Classrooms’. In: International Journal of Multilingualism, 1, 2, 75-89. Gedownload op 4 maart 2015, van <http://dx.doi.org/10.1080/14790710408668180&gt;.

Bohner, G. & N. Dickel. 2011. ’Attitudes and Attitude Change’. In: The Annual Review of Psychology, 62, 391-417.

Bohner, G. & M. Wänke. 2002. Attitudes and attitude change. New York: Psychology Press.

Bors, G. & L. Stevens. 2010. De gemotiveerde leerling. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

Boudon, R. 1973. Education, Opportunity, and social Inequality. Changing Prospects in Western Society. New York: Wiley & Sons Publications.

Bourdieu, P. 1999. Distinction. A Social Critique of the Judgement of Taste. Padstow, Cornwall: T.J. Press Ltd.

Breugelmans, S.M., Van De Vijver F.J.R. & S.G.S. Schalk-Soekar. 2009. ‘Stability of Majority Attitudes

Toward Multiculturalism in the Netherlands between 1999 and 2007.’ In: Applied Psychology: An International Review, 58, 4, 653-671.

Brusselnieuws.be. 2013. Nog vier steden schrappen het woord allochtoon. Geraadpleegd op 20 maart 2015, van <http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/nog-vier-steden-schrappen-het-woo…;.

Brusselnieuws.be. 2014. Taalbarometer Rand: Nederlands meest gesproken thuistaal. Geraadpleegd op 27 maart 2015, van <http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/taalbarometer-rand-nederlands-mee…;.

Broeck, A. van den, Vansteenkiste, M., De Witte, H., Lens, W. & M. Andriessen. 2009. ‘De Zelf-Determinatie Theorie: Kwalitatief goed motiveren op de werkvloer’. In: Gedrag & Organisatie, 22, 4, 316-335.

Carton, W. & S. Van Poucke. 2013, 29 oktober. ‘Allochtonen in ons land meest benadeeld op arbeidsmarkt’. In: Deredactie.be. Geraadpleegd op 29 maart 2015, van <http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1765702&gt;.

Cdh. 2014, 25 april. ‘Leerlingen zijn ongemotiveerde leerkrachten beu.’ In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 12 april 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20140425_01080884&gt;.

Cibe-cvo. 2003. ‘Het Gemeenschapsonderwijs gekaderd. Eén uit duizenden’. In: Uw kind in het Gemeenschapsonderwijs. Vandaag en morgen. Gedownload op 9 maart 2015, van <http://www.go.be/sites/portaal/sitecollectiondocuments/brochure_ouders…;.

Clement, M. & E. Laga (red.). 2005. Steekkaarten doceerpraktijk. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

Clycq, N. 2011. Identiteit socioantropologisch beschouwd. Identiteit en interculturaliteit: identiteitsconstructie bij jongeren in Brussel. In: Van den Bossche, M. & Lleshi, B (Eds.). Brussel: VUBPRESS.

Coenders, M., Gijsberts, M., Hagendoorn, L. & P. Scheepers. 2004. ‘Introduction: Nationalism and exclusionist reactions.’ In: Gijsbets, M., Hagendoorn, L. & P. Scheepers (red.), Nationalism and exclusion of migrants: cross-national comparison (1-25). Aldershot: Ashgate.

Cohen, E.G. 1982. ‘Expectation states and interracial interaction in school settings’. In: Annual Review of Sociology, 8, 20, 9- 35.

Cohen, E.G. & R.A. Lotan. 1995. ‘Producing equal status interaction in the heterogeneous classroom.’. In: American Educational Research Journal, 32, 99-120.

Colruy, V. & G. Verbist. 2010. Inkomen en diversiteit: onderzoek naar de inkomenspositie van migranten in 7 België. Antwerpen: Centrum voor sociaal beleid.

Compernolle, T., Lootens, H., Moggré, R. & T. Van Eerden 2003. Alles went, ook een adolescent. Wegwijzer bij het opvoeden van jongeren. Tielt: Lannoo.

Copers, C. 2012, 2 oktober. ‘Het discriminatiebegrip verdwijnt niet mee met het begrip ‘allochtoon’’. In: Knack Online. Geraadpleegd op 29 maart 2015, van <http://www.knack.be/nieuws/het-discriminatieprobleem-verdwijnt-niet-mee…;.

Deflos, M. 2004. ‘School: leren en opvoeden. Een jongen is geen meisje.’ In: De Wereld van het Jonge Kind (pp. 183-186). Gedownload op 18 april 2015, van <http://www.mdelfos.nl/2004-wjk-verschil.pdf&gt;.

De Meester, K & P. Mahieu. 2000. ONTSTUIMIG. Verkennend onderzoek naar de participatie van allochtone studenten in de derde graad van het secundair onderwijs en het hogeschoolonderwijs. Antwerpen: UFSIA-IDEA.

Denzin, N.K. & Y.S. Lincoln (Red.). 2000. Handbook of Qualitative Research. Second Edition. London, New Delhi: Sage Publications, Inc.

De Rick, K. Vanhoren, I., Op den Kamp, H. & I. Nicaise. 2006. Het lerend individu in de kennismaatschappij. ’s-Hertogenbosch: CINOP.

De Redactie. 2013. Gent weert het woord "allochtoon." Geraadpleegd op 10 maart 2015, van<http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/oostvlaanderen/1.1548865&gt;.

De Redactie. 2015. Fact check: 25% van allochtonen werkloos en 5% van autochtonen? [Duidingsprogramma] Geraadpleegd op 30 maart 2015, van <http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/dezevendedag/2.3…;.

De Rynck, P. 2007. Slaagkansen van allochtone jongeren in het Vlaamse onderwijs. Betrokkenen aan het woord. Brussel:Koning Boudewijnstichting. Dörnyei, Z. 1994. ‘Understanding L2 motivation: On with the challenge!’ In: Modern Language Journal, 78, 515-523.

Dörnyei, Z. 2001. Teaching and Researching: Motivation. Harlow: Pearson Education Limited.

Dörnyei, Z. & E. Ushioda. 2013. ‘The complexity of motivation’. In: Teaching and Researching: Motivation. Second Edition. Oxon: Routledge.

Duprez, E. 2009, maart. ‘Jong en Werkloos.’ In: MagEzine, 107. Geraadpleegd op 30 maart 2015, van <http://www.vdab.be/magezine/ma09/recessie.shtml&gt;.

Duquet, N., Glorieux, I., Laurijssen, I. & Y. Van Dorsselaer. 2006. Wit krijt schrijft beter. Schoolloopbanen van allochtone jongeren in beeld. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

Eckert, M. 2013, 28 oktober. ‘Vooroordelen belemmeren schoolcarrière allochtonen’. In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 18 april 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20131027_00812518&gt;.

Edwards, J.R. 1982. ‘Language attitudes and their implications among English speakers’. In: Ryan, E.B. & Giles, H. (Eds.) Attitudes towards Language Variation. Social and Applied Contexts. Londen: Edward Arnold (Publishers).

Elchardus, M. & Siongers, J. (Eds). 2009. Vreemden. Naar een Cultuursociologische Benadering van Ethnocentrisme. Tielt: Lannoo.

Erfgoedcel CO7. 2014. Cursus interviewtechnieken – Getuigenissen Tweede Wereldoorlog. Sessie 2: De praktische kant van het verhaal. CC Ieper – Het Perron [cursus].

Ellis, R. 1994. The study of second language acquisition. Oxford, England: Oxford Universitiy Press.

Fill, C. 2005. Marketing communications engagement, strategies and practice. Fourth Edition. Essex: Pearson Education Limited. (Origineel werk gepubliceerd in 1999).

Flick, U. 1998. An introduction to qualitative research: Theory, method and applications. Londen: Sage.

FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Statistiek - Statistics Belgium. 2014. ‘Buitenlandse bevolking’. In: Kerncijfers. Statistisch overzicht van België. Brussel: Nico Waeyaert (v.u.).

Gagestein, S. 2010. Taalstrategie. Framing & Onderzoek: focusgroepen. Geraadpleegd op 15 maart 2015, van <http://taalstrategie.nl/framing-onderzoek-focusgroepen/&gt;.

Gardner, R.C., Clement, R., Smythe, P. & Smythe P. 1979. ‘Attitude Motivation Test Battery, Revised. In: Research Bulletin, 15. Canada: Language Research Group, University of Western Ontario.

Gardner, R.C. & W.E. Lambert. 1972. Attitudes and motivation: Second language learning. Newbury House.

Gardner, R.C. 1985. Social Psychology and Second Language Learning. The Role of Attitudes and Motivation. Londen: Edward Arnold (Publishers).

Gardner, R.C. 2002. Motivation and Second Language Acquisition [manuscript]. Gedownload op 19 maart 2015, van <http://publish.uwo.ca/~gardner/docs/SPAINTALK.pdf&gt;.

Gardner, R.C. 2004. Attitude/Motivation Test Battery: International AMTB Research Project. Gedownload op 14 maart 2015,     van <http://publish.uwo.ca/~gardner/docs/englishamtb.pdf&gt;.

Gardner, R.C. 2007. ‘Motivation and Second Language Acquisition’. In: Porta Linguarum, 8, 9-20.

Garett, P., Coupland, N. & A. Williams. 2003. Investigating Language Attitudes. Social meanings of dialect, ethnicity and performance. Cardiff: University of Wales Press.

Geysmans, M. 2009, 30 april. ‘Leerkracht belangrijk voor ontwikkeling kind.’ In: Het Belang van Limburg Online. Geraadpleegd op 12 april 2015, van <http://www.hbvl.be/cnt/aid938334/leerkracht-belangrijk-voor-ontwikkelin…;.

GO! 2011. ‘Naar een gelijkgerichte visie en aanpak van het talenbeleid binnen het GO!’ In: Visietekst van het GO! Gedownload op 31 maart 2015, van <http://www.go.be/sites/portaal_nieuw/subsites/Visieenstandpunten/school…;.

GO! 2012. ‘De spiegel van het GO’. In: GO! Kompas 2012. Communicatiedienst: Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder (v.u.). GO! 2015a. Over GO! Geraadpleegd op 9 maart 2015, van <http://www.g-o.be/Net_eMagazineHome/Pages/OverGO.aspx&gt;.

GO! 2015b. Afgevaardigd bestuurder. Raymonda Verdyck. Geraadpleegd op 9 maart 2015, van <http://www.g-o.be/Net_eMagazineHome/Pages/OverGO.aspx?Id=21&gt;.

Guilloteaux, M.J. 2007. Motivating Language Learners: A classroom-Oriented Investigation of Teacher’s Motivational Practices and Student’s motiHet vation. Tesol, 42, 1, 55-77.

Henderickx, M. 2012, 29 september. ‘School is niet cool. Jongens en onderwijs.’ In: Eos Wetenschap. Geraadpleegd op 18 april 2015, van <https://eoswetenschap.eu/artikel/school-niet-cool&gt;.

Hermans, P. 1995. Opgroeien als Marokkaan in Brussel. Een antropologisch onderzoek over de educatie, de leefwereld en de inspanning van Marokkaanse jongens. Brussel: Cultuur en Migratie.

Hertogen, J. 2009. ‘Brussel 1961-2020: Oude Belgen en allochthonen [sic]’. In: Van Parijs, P., Heeft België nog een toekomst? KU Leuven: Emeritiforum. Hogg, M. & G. Vaughan. 2005. Social Psychology (4th edition). London: Prentice-Hall.

IJzendoorn, van, M.H. & S. Siedema. 1986. ‘De kwaliteit van kwalitatief onderzoek’. In: Pedagogische Studiën, 63, 498-505.

Jacobs, D., Van der Straeten, T., Brans, M. & M. Swijngedouw. 2006. ‘Allochtonen in het Vlaamse onderwijs. De wisselwerking tussen onderzoek en beleid nader bekeken.’ In: Ethiek en Maatschappij, 9, 2, 2-43.

Janssens, R. 2001. Taalgebruik in Brussel. Taalverhoudingen, taalverschuivingen en taalidentiteit in een meertalige stad. Brussel: VUBPRESS.

Janssens, R. 2003. ‘Meertalig onderwijs in Brussel?’ In: Ons Erfdeel, 46 (5), 665-671.

Janssens, R. 2007. Van Brussel gesproken: taalgebruik, taalverschuivingen en taalidentiteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Brussel: Uitgeverij ASP nv.

Janssens, R. 2008. ‘Taalgebruik in Brussel en de plaats van het Nederlands. Enkele recente bevindingen.’ In: Brusselstudies, 13, 7 januari 2008.

Janssens, R. 2013. BRIO-taalbarometer(s): taalkennis en taalgebruik in Brussel. Gedownload op 26 maart 2015, van <http://www.briobrussel.be/assets/matrix_fiches/fiche_tb3_brio.pdf&gt;.

Jaspers, E. & M. Lubbers. 2005. ‘In spiegelbeeld: Autochtone houdingen in allochtone perceptie en AEL-stemintentie.’ In: Mens en Maatschappij, 80, 4-24.

Jencks, C., Smith, M., Acland, H & M.J. Bane. 1972. Inequality. A reassessment of the Effect of Family and Schooling in America. New York, London: Basic Books.

Kavadias, D. 2000. ‘Etnocentrisme in de School. De Invloed van Context en Cultuur’. In: De 9de Sociaal Wetenschappelijke Studiedagen. Amsterdam [studiedag].

Keij, I. 2000. ‘Hoe doet het CBS dat nou? Standaarddefinitie allochtonen’. In: Index, 10, 24-25.

Kindengezin.be, a. z.d. Gemeentelijke Kindrapporten. Moeder en kind – kenmerken. Vlaanderen. Geraadpleegd op 27 maart 2014, van <http://www.kindengezin.be/brochures-en-rapporten/rapporten/gemeentelijk…;.

Kindengezin.be, b. z.d. Gemeentelijke Kindrapporten. Moeder en kind – kenmerken. Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Geraadpleegd op 26 maart 2015, van <http://www.kindengezin.be/brochures-en-rapporten/rapporten/gemeentelijk…;.

Kruispunt Migratie en Integratie, Expertisecentrum voor Vlaanderen en Brussel. 2014.Talenkennis. Geraadpleegd op 6 maart 2015, van <http://www.kruispuntmi.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal privaatrecht/nationaliteit/belangrijke-begrippen-nationaliteit/talenkennis>.

Lamberts, M. 2011. ‘Ontcijferd.’ In: Cijfers over integratie 2011. Beschikbaarheid en bespreking van cijfers over de positie van personen van vreemde herkomst in Vlaanderen. Leuven: Steunpunt Gelijkekansenbeleid – Katholieke Universiteit Leuven.

Lenaers, S. 2008. ‘Als school niet voelt als thuis. Welbevinden van allochtone leerlingen,’ in Onderwijs en Integratie 2. Geraadpleegd op 16 maart 2015, van<https://uhdspace.uhasselt.be/dspace/bitstream/1942/8334/1/Als%20school%… niet%20voelt%20als%20thuis%20-%20inhoud.pdf>.

Lens, W. 1993. ‘Motviatiepsychologie’. In: Studiemotivatie. Theorie voor de praktijk op school en thuis. Leuven: Universitaire Pers Leuven.

Lens, W. & E. Depreeuw. 1998. Studiemotivatie en faalangst nader bekeken: tussen kunnen en moeten staat willen. Leuven: Universitaire Pers Leuven.

Leroy, F. 2009. ‘Een kleurrijke werkvloer.’ In: VDAB-Cahier. Gedownload op 30 maart 2015, van <http://www.interculturaliseren.be/fileadmin/user_upload/pdf/cahier02_al…;.

Leroy, F. 2012. Kansengroepen in Kaart. Allochtonen op de Vlaamse Arbeidsmarkt. 2de editie. VDAB Studiedienst [rapport].

Llo. 2014, 15 september. ‘Katholiek onderwijs is het grootste net’. In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 8 maart 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20140915_01268633&gt;.

Maes, M. 2011. Werkt het GOK-beleid. Onderzoek over onderwijsactualiteit: werkt GOK? Geraadpleegd op 9 april 2015, van <http://www.bocobrussel.be/index.php?option=com_content&view=article&id=…;.

Mensel, van, L. 2007. Onderwijs in een meertalige samenleving. Het oversteken van grenzen tussen taalgemeenschappen: niet-Nederlandstalige ouders in het Nederlandstalig onderwijs BRIO – BRUT.

Mettewie, L. 2003-2004. Attitudes en motivaties van taalleerders in België. Een sociaal-psychologisch onderzoek naar het verwerven van de eerste en tweede taal door Nederlandstalige, Franstalige en tweetalige leerlingen in het secundair onderwijs in België. Brussel [doctoraal proefschrift].

Mitchell, T.R. 1982. ‘Motivation: New Directions for Theory, Research, and Practice’. In: Academy of Management Review, 7, 1, 80-88.

Moens, B. 2013, 25 mei. ‘Brussel ontdekt zijn jonge werklozen.’ In: De Tijd, p. 6.

Nelson, C. 1992. ‘Cultural studies: An introduction’. In: L. Grossberg, C. Nelson & P.A. Treichler (Red.), Cultural studies. New York: Routledge.

OECD. 2010. PISA 2009 Results: Overcoming Social Background – Equity in Learning Opportunities and Outcomes (Volume II). Geraadpleegd op 16 maart 2015, van <http://dx.doi.org/10.1787/9789264091504-en&gt;.

OECD. 2013. Programme for international student assessment (PISA). Results from PISA 2012. Geraadpleegd op 26 februari 2015, van <http://www.oecd.org/pisa/keyfindings/PISA-2012-results-belgium.pdf&gt;.

Olson, M. A., & R. V. Kendrick. 2008. ‘Origins of attitudes’. In W. Crano & R. Prislin (Eds.), Attitudes and attitude change (pp. 111–131). New York: Psychology Press.

Olzak, S. 1992. Dynamics of Ethnic Competition and Conflict. Stanford, Call.: StanfordUniversity Press.

Onderwijs Vlaanderen. 2011. Conceptnota. Samen taalgrenzen verleggen. Gedownload op 25 maart 2015, van <http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2011/doc/talennota_2011.pdf&gt;.

Onderwijs Vlaanderen. 2015. Gelijke onderwijskansen. Scholen maken er werk van. Geïntegreerd ondersteuningsaanbod. Geraadpleegd op 9 maart 2015, van <http://www.ond.vlaanderen.be/gok/ondersteuning/&gt;.

Oomens, S. Driessen, G. & P. Scheepers. 2003. ‘De integratie van allochtone ouders en onderwijsprestaties van hun kinderen’. In: Tijdschrift voor Sociologie, 24, 4, 289-312.

Opdenakker, M.C. & D. Hermans. 2006. ‘Allochtonen in en doorheen het onderwijs: cijfers, oorzaken en verklaringen’. In: Sierens, S., Van Houtte, M., Loobuyk, P., Delrue, K. Pelleriaux, K. (Red.), Onderwijs onderweg in de immigratiesamenleving. Gent: Academia Press.

Oroujlou, N. & M. Vahedi. 2011. ‘Motivation, attitude, and language learning’. In: Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29, 994 – 1000.

Overal Taal. 2015. Taal in Vlaanderen. Feiten en cijfers. Geraadpleegd op 26 maart 2015, van<http://www.overaltaal.be/nl/taal-in-vlaanderen#diversiteit-in-vlaandere…;.

Peetsma, T. & I. Van der Veen. 2008. Een tweede onderzoek naar de beïnvloeding van motivatie bij vmbo-leerlingen. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Universiteit van Amsterdam.

Pettigrew, T.F. 1998. ‘Intergroup contact theory.’ In: Annual Review of Psychology, 49, 65– 85.

Pettigrew, T.F. & L. R. Tropp. 2006. ‘A meta-analytic test of intergroup contact theory.’ In: Journal of Personality and Social Psychology, 90, 5, 751-783. Pieters, R. 1990. ‘Deelname van consumenten aan huisvuilscheiding: De relaties tussen attitudes en gedrag’. In: Bronner, A. E. (Ed.). Recente ontwikkelingen in het marktonderzoek: jaarboek van de Nederlandse Vereniging van Marktonderzoekers. Haarlem: De vrieseborch, 169-186.

Pligt, J. van der & N.K. de Vries. 1991. ‘Attitudes’. In: Cognitieve sociale psychologie. Meppel: Boom, 285-314.

Pligt, J. van der & N.K. de Vries. 1995. Opinies en attitudes. Meting, modellen en Theorie. Meppel, Amsterdam: Boom.

Quillian, L. 1995. ‘Prejudice as a Response to Perceived Group Threat: Population Composition and Anti-Immigrant and Racial Prejudice in Europe.’ In: American Sociological Review, 60, 4, 586-611.

Riordan, C. & J. Ruggiero. 1980. ‘Producing equal-status interracial interaction: a replication.’ In: Soc. Psychol. Q, 43, 1, 31-36.

Robinson, J.W Jr. & J.D. Preston. 1976. ‘Equal-status contact and modification of racial prejudice.’ In: Soc. Forces, 54, 9, 11-24.

Ryan, R.M. & E.L. Deci. 2000. ‘Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions’. In: Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.

Schmidt, H. 1983. ‘Intrinsieke motivatie en studieprestatie. Enkele verkennende onderzoekingen’. In: Pedagogische Studiën, 60, 385-395.

Schuit, H., De Vrieze, I. & P. Sleegers. 2011. Rapport 27. Leerlingen motiveren: een onderzoek naar de rol van leraren. Heerlen: Ruud de Moor Centrum – Open Universiteit.

Sierens, E. & Vansteenkiste, M. 2009. ‘Wanneer ‘meer minder betekent’: motvatieprofielen van leerlingen in kaart gebracht’. In: Onderwijskundig. Motivatie 2, 24, 1-20.

Sierens, S.: 2006. ‘Immigratiesamenleving, onderwijs en overheid in Vlaanderen: een gespannen driehoeksverhouding. In: Sierens, S., Van Houtte, M., Loobuyk, P., Delrue, K. Pelleriaux, K. (Red.), Onderwijs onderweg in de immigratiesamenleving. Gent: Academia Press.

Slocum, N. 2006. ‘Focusgroep’. In: Participatieve Methoden. Een gids voor gebruikers. viWTA: Brussel.

Smaling, A. 1987. Methodologische objectiviteit en kwalitatief onderzoek. Alblasserdam: Offsetdrukkerij Kanters. [gepubliceerd proefschrift].

Spilt, J. 2010. ‘Goede relatie leerkracht-leerling. Bron van steun en stabiliteit.’ In: HJK. Gedownload op 10 april 2015, van <https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/436906/2/HetJongeKind_JR…;.

Staes, B. & T. Le Bacq. 2014. ‘Allochtonen heten nu ‘personen met migratieachtergrond’. In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 1 maart 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20140321_01034967&gt;.

Standaert, R., Troch, F., Peeters, I. & I. Stroobants. 1978. Leren en onderwijzen. Inleiding tot de algemene didactiek. Leuven: Acco.

Steenwinckel, A. 2002. De Taalwetwijzer. Welke taal wanneer? Brussel: Arte-Print.

Steunpunt GOK. 2008. Over GOK. Geschiedenis. Geraadpleegd op 9 maart 2015, van <http://www.steunpuntgok.be/over_steunpunt_gelijke_onderwijskansen/gesch…;.

Stevens, G. 2015, 23 maart. ‘#dailyracism: ‘Racisme is nergens een groter probleem dan in België’. In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 28 maart 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20150323_01593585?_section=62094930&utm_…;.

Thijs, J. 2011. ‘Hoofdstuk 10: Etnische verschillen in de klas.’ In: De Jong, P, & H. Koomen (Red.), Interventie bij onderwijsproblemen. Antwerpen – Apeldoorn: Garant.

Tielens, M. 2005. ‘Eens allochtoon, altijd allochtoon? De socio-economische etnostratificatie in Vlaanderen’. In: WAV-rapport. Geraadpleegd op 12 maart 2015, van <http://www.steunpuntwse.be/system/files/wavrapport_2005_02.pdf&gt;.

Van Dale Online, a. 2015. Motivatie. Geraadpleegd op 12 maart 2015, van <https://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?pattern=motivatie&hackField=#&gt;.

Van Dale Online, b. 2015. Faciliteitengemeente. Geraadpleegd op 27 maart 2015, van <http://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?crowd.token_key=aPMx7xA6nV5lPeVM…;

Van Dale Online, c. 2015. Allochtoon. Geraadpleegd op 29 maart 2015, van <http://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?crowd.token_key=aPMx7xA6nV5lPeVM…;.

Van Dale Online, d. 2015. Transcriptie. Geraadpleegd op 28 maart 2015, van <http://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?crowd.token_key=aPMx7xA6nV5lPeVM…;.

Van Dale Online, d. 2015. Racisme. Geraadpleegd op 6 april 2015, van <http://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?crowd.token_key=RQNkCk7ppUrSddNN…;.

Van Dale Online, e. 2015. Radicalisme. Geraadpleegd op 15 april 2015, van <http://www.vandale.nl/zoeken/zoeken.do?crowd.token_key=VhTo3SGb0CZ7dnKz…;.

Van de Craen, P. 2010. Professor Van de Craen pleit voor meertalig onderwijs. Geraadpleegd op 20 april, van <http://www.skolo.org/spip.php?article1241&lang=fr&gt;.

Van den Branden, K. & Verhelst, M. 2008. ‘Naar een volwaardig talenbeleid. Omgaan met meertaligheid in het onderwijs’. In: Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, 315-332.

Van de Velden, W. & L. Dierckx. 2015, 25 maart. ‘Peeters oogst kritiek met pleidooi voor mystery calls’. In: De Tijd Online. Geraadpleegd op 10 april 2015, van <http://www.tijd.be/detail.art?a=9615386&n=3136&ckc=1&gt;.

Van Droogenbroeck, M. 2011. Living in Translation, Vlaamse Overheid: Digitale Drukkerij.

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B. & W. Lens. 2007. ‘Willen, moeten en structuur in de klas: over het stimuleren van een optimaal leerproces’. In: Onderwijskundig. Motivatie 1, 16, 1-22.

Vansteenkiste, M., Soenens, B., Beyers, W. & W. Lens. 2008. ‘Waarom we doen wat we niet graag doen. Het internalisatieproces toegelicht’. In: Kind en Adolescent, 29, 2, 64-79.

Vaughn, S., Schumm, J.S. & J. Sinagub. 1996. Focus group interviews in Education and Psychology, Thousand Oaks: Sage.

VDAB Studiedienst. 2012. ‘Definitie allochtoon’. In: Kansengroepen in kaart. Allochtonen op de Vlaamse arbeidsmarkt. 2de editie. Gedownload op 29 maart 2015, van <http://www.vdab.be/sites/web/files/doc/trends/KiK_allochtonen_2012.pdf&…;.

VDAB Studiedienst 2012. ‘De werkgeverszijde: minder vraag en discriminatie’. In: In: Kansengroepen in kaart. Allochtonen op de Vlaamse arbeidsmarkt. 2de editie. Gedownload op 29 maart 2015, van <http://www.vdab.be/sites/web/files/doc/trends/KiK_allochtonen_2012.pdf&…;.

Verhoeven, H. Anthierens, J., Neudt, D & A. Martens. 2003. Het Vlaams minderhedenbeleid gewikt en gewogen. Leuven: K.U. Leuven.

Verlot, M. 2006. ‘Van nu en straks. Uitdagingen inzake onderwijsbeleid voor allochtonen in Vlaanderen’. In: Timmerman, C., Hermans, P. & Hoornaert, J. (Eds). Allochtone jongeren in het onderwijs. Een multidisciplinair perspectief. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

Vermeij, L. 2006. What’s Cooking? Cultural Boundaries among Dutch Teenagers. Veenendaal: Universal.

Vermeij, L., Van Duijn, M.A.J. & C. Baerveld. 2009. ‘Ethnic segregation in context: Social discrimintation among native Dutch pupils and their ethnic minority classmates.’ In: Social Networks, 31, 230-239.

Vervoort, M., Scholte, R. & P. Scheepers. ‘Allochtonen in de klas. De relatie tussen de proportie allochtonen in de klas, vriendschappen en interetnische attitudes van adolescenten’. In: Migrantenstudies, 2, 128-148.

Victoir, A. 2010. ‘Hoe we kinderen en jongeren kunnen motiveren. Toepassingen van de zelfdeterminatietheorie. Caleidoscoop in gesprek met Maarten Vansteenkiste’. In: Caleidoscoop, 22, 1, 6-15.

Vlaamse Overheid. 2013. Integratiebeleid. Missie en Visie. Geraadpleegd op 17 februari 2015, van <http://integratiebeleid.be/node/1&gt;.

Vlaanderen.be. 2012. Allochtonen op de Vlaamse arbeidsmarkt. Geraadpleegd op 30 maart 2015, van <https://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/allochtonen-op-de-vlaam…;.

Vlaanderen.be. 2015. Welke gemeenten zijn faciliteitengemeenten in het Vlaamse Gewest? Geraadpleegd op 27 maart 2015, van <http://www.vlaanderen.be/nl/gemeenten-en-provincies/organisatie-en-werk…;.

Wienke, D. & Ramadan, O. 2011. ‘Ontstaan van radicalisering.’ In: Nederlands Jeugdinstituut, Polarisatie en radicalisering bij jongeren. Gedownload op 15 april 2015, van <http://www.nji.nl/nl/Pol_Rad_Ontstaan_radicalisering.pdf&gt;.

Windey, T. 2012, 19 september. ‘Waarom wij, De Morgen, ‘allochtoon’ niet meer gebruiken’. In: De Morgen Online. Geraadpleegd op 29 maart 2015, van <http://www.demorgen.be/tvmedia/de-morgen-schrapt-het-woord-allochtoon-a…;.

Yang, X.A. 2012. ‘Attitude and motivation in L2 learning among UM master students.’ In: International Journal of Management and Sustainability, 1, 1, 13-22.

Ysebaert, T. 2013, 2 februari. ‘Hoofddoek verboden op school.’ In: Het Nieuwsblad Online. Geraadpleegd op 9 april 2015, van <http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130201_00454737&gt;.

Ysebaert, T. 2014, 10 april. ‘Hoofddoekenverbod in gemeenschapsonderwijs op helling’. In: De Standaard Online. Geraadpleegd op 9 april 2015, van <http://www.standaard.be/cnt/dmf20140409_047&gt;.

Zwieten, van, M. & D. Willems. 2004. ‘Methodologie van kwalitatief onderzoek. Waardering van kwalitatief onderzoek.’ In: Huisarts & Wetenschap, 47, 13, 631-635.

Universiteit of Hogeschool
Taal- en Letterkunde
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: