Is daar een app voor?!

Een applicatie als therAPPeut?

Smartphones spelen in toenemende mate een rol in onze samenleving. De apps die je erop terugvindt, worden in overvloed gemaakt en helpen je met plannen, foto’s bewerken, ontspannen, navigeren, talen leren, sporten… Je kan er kortom alle richtingen mee uit. Ze vervangen kookboeken, fotoalbums, gezelschapsspelletjes en nog veel meer. Maar vervangen ze binnenkort ook een therapeut?

In haar bachelorproef is Marijke Meersman (opleiding Toegepaste Psychologie van Thomas More) op zoek gegaan naar apps. Niet zomaar apps, maar gratis, Nederlandstalige apps die je zonder hulpverlener kan gebruiken om angst- of stemmingsstoornissen te verbeteren of om klachten te behandelen.

Het aanbod bleek enorm en de grote uitdaging was om relevante apps hier uit te filteren. Uiteindelijk bleven er slechts zes apps over die aan minstens vier van de zes algemene criteria voldeden. De kwaliteit van deze apps inschatten, bleek niet evident. Er bestaat namelijk (nog) geen keurmerk die gezondheidsapps systematisch evalueert. Daarom toetste ze deze af aan de onlinehulpstempel, een Nederlandse tool om websites uit de geestelijke gezondheidszorg te keuren. De drie kwaliteitscriteria kunnen omschreven worden in drie zinnen: (1) ‘Wordt de gebruiker van de app uitgenodigd iets te doen?’, (2) ‘Is er een duidelijk plan aanwezig/ligt er een bepaalde systematiek aan de grondslag?’ en (3) ‘Is het aanbod (doel)gericht op het veranderen van het gedrag van de gebruiker en biedt het daar handvatten voor?’. De tabel hieronder geeft een systematisch overzicht van de resultaten .

Kwaliteitscriteria

Apps

Algemene criteria …/6

Actief

    …/1

Planmatig

    …/1

Doelgericht

    …/1

Totaal

    …/9

Therappi

6

1

1

1

9

Robbin

5

1

0

1

7

How are you?

5

1

0

1

7

Hyperventilatie

5

.5

.5

1

7

In-Balanz

4.5

1

.5

1

7

ManieCheck

5

1

0

0

6

Welke apps zouden depressieve- en/of angstklachten wegnemen?

Nadat de zes apps werden getoetst aan alle criteria bleek dat Therappi het beste scoorde, namelijk als enige 9/9. Deze app geeft meer informatie over de invloed van gedachten, gevoelens en gedrag op elkaar. De gebruiker komt ook te weten wat automatische gedachten zijn en hoe men deze kan uitdagen. Daarnaast kan je binnen Therappi ook een stemmingsdagboek bijhouden om een overzicht te krijgen van hoe je je over de loop van tijd voelt. Al deze informatie en de oefeningen zijn hierbij gebaseerd op de cognitieve gedragstherapie, een stroming binnen de psychologie die zich vooral baseert op de gedachten en het gedrag van de mens en welke invloed zij hebben op het dagelijkse leven.

Verder scoren vier apps zeven op negen: Robbin, How are you?, Hyperventilatie en In-Balanz. De eerste app in deze rij is Robbin, deze focust zich vooral op vrouwen met borstkanker en de depressieve stemming die hier vaak mee gepaard gaat. Deze app biedt vooral (sociale) steun aan en geeft ook oefeningen en tips mee. De tweede app, How are you?, geeft meer uitleg over depressie en geeft enkele tips hoe hiermee om te gaan. Je kan er ook een stemmingsdagboek bijhouden om zo een stemmingsgrafiek te creëren. Hyperventilatie, de derde app, heeft een geluidsfragment die men kan beluisteren als de persoon een acute paniekaanval ervaart. Het probeert de gebruiker op deze manier te kalmeren en de juiste ademhaling terug te laten vinden. Verder geeft deze app ook meer uitleg over hyperventilatie en enkele tips om hier mee om te gaan. Als de gebruiker oefeningen wil doen met deze app, moet hij hier wel voor betalen. Ten laatste is de vierde app, In-Balanz, gelijkaardig aan de app Hyperventilatie in de zin dat het ook een geluidsfragment bevat dat de gebruiker begeleidt bij een acute paniekaanval en dat men ook moet betalen voor verdere oefeningen. Wat In-Balanz nog extra heeft, is een symptomenlijst, hier kan de gebruiker aanduiden welke symptomen hij/zij ervaart.

Ten slotte is er nog Maniecheck, deze app scoorde het slechtste met een zes op negen. Het is een app die uitleg geeft over manisch-depressieve stoornis en bevat ook een zelftest. Deze app werkt in tegenstelling tot de andere apps niet aan een oplossing of verbetering van de symptomen, maar raadt de gebruiker aan om bij een te hoge score een huisarts of psycholoog te contacteren. Dit is zeker niet slecht, maar voldeed om die reden minder aan de eisen van dit onderzoek.

Vervangen apps binnenkort een psycholoog/therapeut?

Neen. Hoewel er op zich niets mis mee is om een app te gebruiken om meer informatie te krijgen rond angst- en stemmingsstoornissen of om zelf uit te proberen, zijn er nog een aantal tekortkomingen. Zo bestaat er geen keurmerk of label die systematisch onderzoekt of een app betrouwbaar en kwalitatief is. Dat is niet alleen belangrijk voor de inhoud van zo’n app, maar ook privacy van de gebruiker is bijvoorbeeld een aandachtspunt. In conclusie kan een app zoals Therappi een aanvulling zijn op klassieke therapie, maar vervangen doet het deze deze zeker niet!