Transitie van basiszinkproductie in België

Marc Alexander
Persbericht

Transitie van basiszinkproductie in België

Naar een sociaal rechtvaardige en duurzame transitie, in Nyrstar en elders

15 oktober 2008: de directie van Nyrstar Balen en Overpelt kondigt een zware herstructurering aan, waarbij ongeveer 25 % van de arbeidsplaatsen verloren gaan. In het crisisjaar 2009 sluit het bedrijf gedurende negen maanden haar deuren. De directie klaagt over hoge loon- en energiekosten. Het bedrijf kent recent ook heel wat moeilijkheden met een belangrijke partner. De mijngroep Talvivaara staat erg moeizaam op na een bijna-faillissement. Tonen deze elementen aan dat een bedrijf zoals Nyrstar het in de toekomst steeds moeilijker zal krijgen? Of biedt de crisis ook ontwikkelingskansen?

Deze vragen kunnen niet beantwoord worden buiten het kader van de gehele maatschappij. Een toenemende sociale ongelijkheid loopt parallel met een steeds meer dreigende klimaatontaarding. De manier waarop onze maatschappij met mensen, materialen en energie omgaat is aan dit laatste niet vreemd. Een economie gericht op oneindige groei vindt gelijktijdig plaats met de jacht naar steeds meer macht, winst en exclusieve consumptie van een mondiale toplaag. De ongelijkheid tussen en binnen landen neemt toe, ook wat betreft klimaatgevolgen. Ondertussen blijft het gehalte aan broeikasgassen in de atmosfeer verder stijgen, terwijl een alomvattend wereldakkoord omtrent klimaatbeheersing moeilijk van de grond komt. Zijn er dan wel ontwikkelingspaden mogelijk om groot onheil af te wenden?

Hoop doet leven, en zolang er leven is, is er hoop

Een steeds grotere groep mensen en organisaties pleit voor een grondige herverdeling van inkomen, rijkdom en macht. Het gaat hierbij zowel om het scherp verminderen van inkomensverschillen, als om het democratiseren van rijkdom en macht. Je kan dit benoemen als een sociale contractie en convergentie (C&C, inkrimping en naar elkaar toegroeien), analoog aan de contractie en convergentie op klimaatvlak, zoals in Rio in 1992 overeengekomen werd. Het ene is trouwens niet mogelijk zonder het andere. De weelde van een rijke toplaag is moreel onaanvaardbaar en sociaal onhoudbaar. Bovendien kan deze weelde nooit veralgemeend worden, gezien de natuurlijke grenzen van onze planeet.

Hoe kunnen we zulke herverdeling aanpakken? De laagste en lagere inkomens kunnen nog stijgen, terwijl de hoogste inkomens zwaar afgetopt moeten worden. Hiervoor dient een drastische vermindering van topinkomens doorgevoerd te worden, zoals voorgesteld en uitgewerkt in mijn bachelorproject. Dat kan in één stap, geleidelijk, of in een combinatie van beide doorgevoerd worden. Analoog dienen rijkdom en macht fundamenteel herverdeeld te worden via methoden zoals de Tobintaks, de vermogenswinstbelasting en zeker de miljonairstaks. Tegelijk dienen coöperatieve en publieke bedrijven en sectoren ontwikkeld te worden, terwijl in de privé stakeholders- en werknemersdemocratie ingesteld moet worden, ten nadele van aandeelhoudersmacht. Het voorbeeld van de geliberaliseerde energiemarkt toont immers aan hoe weinig vooruitziend de markt geweest is. Met een dreigende black-out blijkt dat er na de vroegere beslissing van de kernuitstap niet voldoende geïnvesteerd werd in hernieuwbare en andere energie.

Een sociaal rechtvaardige maatschappij is echter nog niet automatisch duurzaam. Elke ontwikkeling dient zich te situeren binnen de draagkracht van de aarde. Het voorzorgsprincipe is hierbij de leidraad, met een meer voorzichtige maximale temperatuurstijging van 1° C. Daartoe dienen vier eco-technische transities gerealiseerd te worden bij grondstof(her)winning, transport, energie en de productie/diensten zelf. De richting is 100% recyclage (cradle to cradle) en 100% hernieuwbare energie. Dit laatste heeft een beslissende invloed op de andere drie eco-technische transities.

Dit alles vergt een andere maatschappij. Lange termijn productie/milieuplanning en behoeftenoriëntatie, zoals ook in het Brundtland rapport aangegeven, vervangen het korte termijn winststreven van enkelen. Hoe tegendraads dit vandaag ook moge klinken, dienen daartoe strategische transitiesectoren publiek en coöperatief te worden. Voorbeelden hiervan zijn energie en financiering, transport, R&D. Zo blijven fundamentele transitiehefbomen niet in handen van hen die niet verder dan hun winstneus kijken.

Om de overblijvende privésector in te passen in het transitieproces, is ook een winst- en dividendennormering nodig. Omgekeerd kan zulk een maatschappelijk transitiekader een hulp zijn om de bestaande industrie en diensten om te vormen tot een economische grondslag van een sociaal rechtvaardige, duurzame en toekomstgerichte maatschappij. Zulke maatschappij kan enkel mogelijk worden wanneer krachtsverhoudingen gepast wijzigen. Bepaalde industrietakken en –lobbies lijken immers niet vanzelf duurzaam te denken noch te handelen.

En Nyrstar?

Binnen dit mondiaal, Europees en nationaal kader heeft elke organisatie en elk bedrijf haar aandeel, inbegrepen Nyrstar. Om de negatieve ervaring van voorbije herstructureringen tegen te gaan, is het belangrijk dat dit een positief verhaal wordt voor de werknemers. Verandering vergt immers een draagvlak bij alle betrokkenen. We denken hierbij aan vermenselijking van de ploegen- en weekdienstsystemen, en werkzekerheid ook voor jongeren, gedragen door kostenbesparingen en heroriëntaties bij materialen en energie. Zo vangen we twee vliegen in één klap. Het bedrijf wordt niet alleen sociaal aantrekkelijker. Tegelijk worden transitienoodwendigheden aangevat, zoals besparingen op materiaal of energie, en het zoeken naar duurzame productiemethoden.

Sceptici kunnen zich vragen stellen over de haalbaarheid van dergelijke ambitieuze transitie in de huidige sociaal economische context. Met deze scriptie formuleren wij praktijkgerichte suggesties die het verschil kunnen maken tussen wens en werkelijkheid. Aan de orde zijn hoekstenen voor het creëren van een draagvlak, het belang van sociaal overleg en het uitwerken van concrete werk- en berekenigsformules. Het formuleren van praktische doelstellingen met een vooruitzicht op haalbare resultaten zijn medebepalend voor succes. Zij dienen om sociale voordelen voor de medewerkers te realiseren. Gelijktijdig creëren ze extra financiële middelen ten voordele van een transitie. Zo worden stevige toekomstperspectieven voor het bedrijf verbonden aan sociale voordelen in een duurzaamheidspersectief. De moeilijke uitdagingen waarvoor we staan vergen immers de steun van de breedste lagen binnen bedrijf en maatschappij.

Pacha mama

We willen met zulke (inter)nationale, sectorale en organisatiemethoden bereiken dat de economie een noodzakelijk hulpmiddel wordt ten dienste van mens en milieu. We zijn perspectiefloos fout wanneer we andersom mens en milieu als brandoffer brengen aan het gouden kalf van de privéwinst. Eerst komen de mensen en hun aller moeder aarde – of zoals het in de Andes klinkt: pacha mama.

Bibliografie

Bibliografie

Marc Alexander, SSH-MAD 2013-2014

ACV-online.be. (z.j.). Een vermogensbelasting, nu! Opgehaald op 15 februari 2014 via https://www.acv-online.be/Actualiteit/Campagnes/vermogensbelasting/positie/positie.asp

ACV (2013). Kwaliteitsvolle werkomgeving. Vlaams ACV-congres 2013, thema 3.

ACV (2010). Morgen mee maken: Verslagboek ACV-congres. ACV Vakbeweging, nr. 730.

Bilsen, V., Devisscher, S., Sanders, D., Van Dingenen, K., Rademaekers, K., Van der Laan, J. et al (2010). Gevolgen van klimaatbeleid op de Vlaamse arbeidsmarkt. Opgehaald op 23 februari 2014 via http://www.groenejobs.be/uploads/Documenten/finaal_rapport_315_2010__idea_ecorys.pdf

Blackwell, R., Coats, D. (2011). Conclusions. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Braungart, M., & McDonough, J. (2007). Cradle to cradle, Afval=voedsel. Bilthoven: De Connecting Link (eindredactie en projectleiding).

Brion, R., Moreau, J.-L. (2006). Van mijnbouw tot mars: De ontstaansgeschiedenis van Umicore. Tielt: Lannoo.

COP 19 (2013). Partners. Opgehaald op 3 november 2013 via http://www.cop19.gov.pl/partners

Courteille, C. (2011). Putting work/family reconciliation policies on the agenda of a post-neoliberal era. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Custers, R. (2013). Grondstoffenjagers. Berchem: EPO.

De Jong, S. (2005). China, niet te stuiten - De muizen van Deng Xiao-Ping. Politiek-digitaal.nl. Opgehaald op 3 mei 2014 via http://www.politiek-digitaal.nl/europa/china_muizen_van_deng_xiaoping/

Dekker, A. (2012). Zinc and the environment. IZA Zinc College, slides.

Demuynck, K., Vanbrabant, I. (2010). Cuba: La Révolution au Coeur vert. Bruxelles: Initiative Cuba socialista.

Devogelaer, D., Duerinck, J., Gusbin, D., Marenne, Y., Nijs, W., Orsini, M et al (2012). Towards 100 % renewable energy in Belgium by 2050. Opgehaald op 2 november 2013 via http://www.vito.be/NR/rdonlyres/A75FFE2E-2191-46BD-A6B7-7C640CFB543C/0/130419_Backcasting_FinalReport.pdf

Dupret, X. (2012). Arcelor Mittal et le droit de polluer. Gresea asbl (Groupe de recherche pour une stratégie économique alternative). Opgehaald op 3 mei 2014 via http://www.gresea.be/spip.php?article1064

Dupuch, S. (2011). Quality public services for fair and sustainable growth. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Ecorys (2011). Competitiveness of the EU Non-ferrous Metals Industries: FWC Sector Competitiveness Studies, Final Report. Rotterdam, 5 april 2011.

Ecovadis (z.j.). Opgehaald op 16 februari 2014 via http://www.ecovadis.com/website/l-en/about-us.EcoVadis-16.aspx

Einstein, A. (z.j.). Albert Einstein quotes. Opgehaald op zaterdag 10 mei 2014 via http://www.albert-einstein-quotes.org.za/

Electrabel (2006). Jaarverslag 2005. Opgehaald op 25 februari 2014 via https://bib.kuleuven.be/files/ebib/jaarverslagen/Electrabel_2005(1)nl.pdf

Electrabel (2005). Jaarverslag 2004. Opgehaald op 25 februari 2014 via https://bib.kuleuven.be/files/ebib/jaarverslagen/Electrabel_2004nl.pdf

ETUC (2007). Study on climate change and employment. Opgehaald op 3 november 2013 via https://docs.google.com/file/d/0B9RTV08-rjErMGstNWRPbkJWaWM/edit?pli=1

Eurometrec (a) (z.j.). Closing the metals loop – a vital source of raw materials. Opgehaald op 25 februari 2014 via http://www.eurometrec.org/html/downloads/Annex_3.pdf

Eurometrec (b) (z.j.). Facts and figures. Opgehaald op 18 april 2014 via http://www.eurometrec.org/html/downloads/Annex_2.pdf

Franssen, S. (2013). De dubieuze partners van de klimaattop in Warschau, DWM, 9 oktober 2013. Opgehaald op 12 oktober 2013 via http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/10/09/de-dubieuze-partners-van-de-vn-klimaattop-in-warschau

Galgóczi, B. (2012). Low-carbon economy and industrial jobs: can we have the best of both worlds? Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Galgóczi, B. (2011). Green jobs and the green transition. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

GDF-Suez (2013). Registration Document 2012, annual including financial report. Opgehaald op 25 februari 2014 via http://www.gdfsuez.com/wp-content/uploads/2013/05/GDFSUEZ_DR2012_EN_REV02_bd.pdf

Grond, L., Schulze, P., Holstein, J. (2013). Final report: Systems Analysis Power to Gas. Final Report. Opgehaald op 2 november 2013 via http://www.dnv.com/binaries/dnv%20kema%20(2013)%20-%20systems%20analyses%20power%20to%20gas%20-%20technology%20review_tcm4-567461.pdf

Habbard, P. (2011). Tax systems that work for distributive justice and public services. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Hln.be (2008). Nyrstar schrapt 205 banen. Www.hln.be, 15/10/08. Opgehaald op 25 februari 2014 via http://www.hln.be/hln/nl/942/Economie/article/detail/452247/2008/10/15/Nyrstar-schrapt-205-banen.dhtml

HRW, Hoge Raad voor de Werkgelegenheid (2010). Verslag 2010: Synthese en aanbevelingen.

IPCC (2013). Climate Change 2013, The Physical Science Basis, Summary for Policymakers. Opgehaald op 26 januari 2014 via http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf

IPCC (2011). The IPCC AR5 guidance note on consistent treatment of uncertainties: a common approach across the working groups. Opgehaald op 28 februari 2014 via http://edoc.gfz-potsdam.de/pik/get/5015/0/d1fc405c3ebf11271cf8b286a414eb95/5015.pdf

IPCC (2007). AR4, Climate Change 2007: synthesis report. Opgehaald op 16 december 2012 via https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr.pdf

IPCC (2001). Climate change 2001: synthesis report, summary for policymakers. Opgehaald op 28 februari 2014 via https://www.ipcc.ch/ipccreports/tar/vol4/english/pdf/spm.pdf

IPCC (1995). Climate change 1995, a report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Opgehaald op 28 februari 2014 via http://books.google.be/books?id=lb3wOr1K_vYC&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=true

ITUC (2010). 2nd World Congress, Vancouver. Opgehaald op 16 december 2012 via http://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/2CO_10_Sustainable_development_and_Climate_Change_03-10-2.pdf

Jackson, T. (2009/2010). Welvaart zonder groei: Economie voor een eindige planeet. Utrecht: Jan van Arkel.

Jackson, A., O’Farrell, R. (2011). Narrowing income inequality. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Jobat (z.j.). De tien rijkste mensen ter wereld. Opgehaald op 16 februari via http://www.jobat.be/nl/artikels/de-10-rijkste-mensen-ter-wereld/

Jones, P.T., & Jacobs, R. (2007). Terra Incognita, Globalisering, ecologie en rechtvaardige duurzaamheid. Gent: Academia Press.

Laurent, E. (2012). Economic and socio-ecological policies towards a low-carbon economy: the case of the EU. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Marx, K. (1981). Het Kapitaal, deel 1. Bussum: Unieboek.

Mestre, A., Morvannou, P (2012). Industrial change, risks, opportunities and social transition to a low-carbon economy and society. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

NASA (z.j.). Near Earth Object Programm, Predicting Apophis’ Earth Encounters in 2029 and 2036. Opgehaald op 5 november 2013 via http://neo.jpl.nasa.gov/apophis/

Nelissen, G. (2012). A green blueprint for a sustainable industrial policy. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Nieuwsblad.be (2011). Mexicaan Carlos Slim blijft rijkste man ter wereld. Nieuwsblad.be, donderdag 10 maart 2011. Opgehaald op 24 februari 2014 via http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20110310_003

NOAA Research (2013). CO2 at NOAA’s Mauna Loa Observatory reaches new milestone: tops 400 ppm. Opgehaald op 22 januari 2014 via http://www.esrl.noaa.gov/gmd/news/7074.html

Nyrstar (2013). Strategy into action. Jaarverslag 2012. Redactie: Corporate Communications.

Nyrstar (2012). Intensiteit CO2-uitstoot per ton metaal. Interne slides, intern doorgestuurd op 31/05/2012.

Nyrstar (2010). Nyrstar Environment Policy Statement. Roland Junck, CEO. Opgehaald uit Intranet Nyrstar, niet gedateerd.

Nyrstar (z.j.). (Energy use and GHG). Vertrouwelijk gegeven slides, slide 26.

Oxfam (2014). Working for the few: Political capture and economic inequality. Oxfam briefing paper 178. Opgehaald op 5 februari via http://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/bp-working-for-few-political-capture-economic-inequality-200114-en.pdf

Page, T. (2011). The case for a modern industrial policy. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Paredis, E. (2010). Naar een verdere onderbouwing van het Vlaamse beleid voor duurzaamheidstransities. Centrum voor Duurzame Ontwikkeling – Universiteit Gent; Steunpunt Duurzame Ontwikkeling.

Peoples Agreement, PA (2010). World People’s Conference on Climate Change and the Rights of Mother Earth. Opgehaald op 16 december 2012 via http://pwccc.wordpress.com/support/

Peoples Protocol, PP (2009). Peoples’ Protocol On Climate Change. Secretariat IBON Center, Quezon City, Philippines.

Pearce, F. (2006/7). De laatste generatie: Hoe de natuur wraak neemt voor het broeikasgaseffect. Utrecht: Jan Van Arkel.

Peeters, J. (2010). Een veerkrachtige samenleving. Berchem: EPO.

Rondinella, T. (2012). Green industrial policies: economic recovery and emissions reduction in Europe. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Rosemberg, A., Verheecke, L. (2011). Green growth and the need for a paradigma shift: challenges for achieving social justice in a resource-limited world. Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

Seattle (z.j.). Earth doesn’t belong to man. Opgehaald op 20 mei 2014 via http://people.tribe.net/heatherlsalmon/photos/1b4035af-ee3e-40d0-a79e-3b9fa3953570

Schepelmann, P. (2012). Towards a resource-efficient Europe. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Sertijn, P. (2011). Electrabel sluit gouden deal. Nieuwsblad.be, 26 augustus 2011. Opgehaald op 16 februari 2014 via http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=203EH1FQ

Solidair (2013). Evo Morales, president van Bolivia: “Wij laten de multinationals 18% en houden zelf 82%. Vroeger was het omgekeerd!”. Solidair, 4 april 2013/14.

Torregrossa, M. (2012). Employment potential of the green economy. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Trends.knack.be (2013). Nyrstar zet een vijfde personeel op straat. Www.trends.knack.be, donderdag 7 februari 2013. Opgehaald op 25 februari via http://trends.knack.be/economie/nieuws/bedrijven/nyrstar-zet-een-vijfde-personeel-op-straat/article-4000244877569.htm

Trends.levif.be (2012). Arcelor Mittal: l’”aberration” du CO2 lui rapporte 70 millions. Trends-tendances. Opgehaald op 3 mei 2014 via http://trends.levif.be/economie/actualite/entreprises/arcelormittal-l-aberration-du-co2-lui-rapporte-70-millions/article-4000049103047.htm

Umicore (2013). Jaarverslag 2012 (verkorte versie). Eigen publicatie: v.u. Umicore Group Communications.

Vande Keybus, L. (2013a). Wat is er aan de hand in IJsland (2): no bail-out. De Wereld Morgen, donderdag 8 augustus 2013. Opgehaald op 16 februari 2014 via http://www.dewereldmorgen.be/blogs/abvv-blog/2013/08/08/wat-er-aan-de-hand-in-ijsland-2-no-bail-out

Vande Keybus, L. (2013b). Wat is er aan de hand in IJsland (3): de alternatieve aanpak. De Wereld Morgen, maandag 12 augustus 2013. Opgehaald op 16 februari 2014 via http://www.dewereldmorgen.be/blogs/abvv-blog/2013/08/12/wat-er-aan-de-hand-in-ijsland-3-de-alternatieve-aanpak

Van Hees, M. (2013). Les riches aussi ont le droit de payer des impôts. Bruxelles: Aden.

Van Hecke (z.j.). Top 1000, turnover. Opgehaald op 7 november 2013 via http://www.vanhecke.com/top1000/turnover/

Van Hecke (z.j.). Comptes annuels Campine NV. Pdf, opgehaald op 18 augustus 2013 via http://www.vanhecke.com/search/?nameOrTva=Campine

Vermeiren, M. (2011). Corporate Social Responsibility en het belang van lokale stakeholders: multinationale mijnbouwbedrijven in Peru (Masterproef Manama Conflict and Development). Universiteit Gent, faculteit politieke en sociale wetenschappen.

Vitols, S. (2011). The sustainable company: a key element of the new growth model? Exiting from the crisis: towards a model of more equitable and sustainable growth. Brussels: ETUI asbl.

White, P. (2012). Zinc Market Fundamentals – An overview and Analysis. IZA Zinc College, Rio de Janeiro 20th May 2012.

Wilke, P., Wolff, A. (2012). Transition to a low-carbon economy – challenges for the automotive sector. Greening industries and creating jobs. Brussels: ETUI asbl.

Wilkinson, R., Pickett, K. (2009). The Spirit Level. Why Greater Equality Makes Societies Stronger. New York: Bloomsbury Press.

Zinc for life factsheet (2009). Life Cycle Inventory (LCI) of Primary Zinc Production. Opgehaald op 22 februari 2014 via file:///C:/Users/6910HP/Downloads/primary_zinc%20(5).pdf

Universiteit of Hogeschool
Maatschappelijke Advisering - MAD
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: