Initiatie AED bij studenten derde graad secundair onderwijs: motiverend en drempelverlagend?
Initiatie AED bij studenten derde graad secundair onderwijs: motiverend en drempelverlagend?
Helpt u iemand in nood?
Vrijdag 11 juli 2014, een warme zomermiddag aan het Noordzeestrand. Kinderen maken zandkastelen en spelen in het koele zeewater. Ouders keuvelen vanuit felgekleurde strandstoelen gezellig met elkaar. Een normale vrijdagmiddag zou je zo denken. Niets is minder waar.Op de redderspost even verderop is het alle hens aan dek. Enkele minuten eerder zakte een jonge twintiger in elkaar. Jens, pas afgestudeerd aan de secundaire school richting verzorging, zag alles gebeuren. Hij panikeerde niet en wist heel snel de reanimatie te starten. Hierdoor kreeg het slachtoffer tijdens de kritieke eerste minuten na het voorval de nodige en levensbelangrijke hulp. Tijdens de reanimatie gebruikte Jens een AED. Enkele weken geleden had hij op school geleerd een AED toestel te gebruiken. Een strandredder kon hem hierbij helpen door het dichtstbijzijnde AED toestel bij te halen. Een AED (automatische externe defibrillator) is een hulpmiddel bij het uitvoeren van een reanimatie. Door het gebruik van dit toestel konden de eerste 7 minuten overbrugd worden tot het MUG team ter plaatse was.Dit verzonnen scenario trekt de aandacht van leerlingen uit het secundair en zet hen aan tot het verkennen van wat een AED is, hoe deze werkt en wanneer dit toestel gebruikt kan worden.
Jaarlijks sterven in België ongeveer 10.000 mensen aan een plotse hartstilstand. De meeste van deze voorvallen gebeuren buiten een ziekenhuisomgeving. Indien de noodzakelijke reanimatie en eventueel defibrillatie snel gestart kan worden, verhoogt dit de overlevingskansen van de patiënt. In de meeste gemeenten duurt het ongeveer 5 tot 8 minuten tot professionele hulpverleners, zoals verpleegkundigen, artsen of het MUG team bij het slachtoffer aankomen. Iedere minuut zonder reanimatie of defibrillatie daalt de overlevingskans van het slachtoffer. Het meteen reageren van omstaanders doet de kans om te overleven stijgen. Dit kan enkel bekomen worden wanneer mensen in de onmiddellijke omgeving van het slachtoffer deze eerste zorgen kunnen verstrekken. Hiervoor is het van groot belang dat deze personen voorbereid worden in het uitvoeren van reanimatie met een automatische externe defibrillator.
Verschillende studies tonen het belang aan van educatie omtrent reanimatie en het gebruik van een AED aan bij verschillende leeftijdsgroepen. Zo is dit reeds meerdere malen onderzocht bij leerlingen van het basisonderwijs en bij volwassenen.Er is heel wat minder studiemateriaal te vinden over studenten van de derde graad secundair onderwijs. Door bij deze leeftijdsgroep aandacht te besteden aan het aanleren van de nodige vaardigheden om een AED toestel te leren gebruiken, kunnen heel wat levens gered worden.
Om dit fenomeen te bestuderen wordt een kwalitatief onderzoek verricht. Aan een groep laatstejaars studenten BSO verzorging wordt een interactieve les gegeven. Zowel voor als na deze les worden de leerlingen bevraagd naar hun mogelijkheden en motivatie tot het gebruik van dit toestel.
Bij het verwerken van de resultaten komt de positieve houding van de studenten na de les duidelijk naar voor. De resultaten tonen aan dat een les, aangepast aan de interesses en mogelijkheden van de doelgroep, wel degelijk de motivatie tot het gebruik van een AED positief kan beïnvloeden. Dit strookt met wat in de literatuur terug te vinden was bij andere doelgroepen.
De conclusie van dit onderzoek is uitgesproken. Het is van onmiskenbaar belang dat iedere leerling uit de 3e graad secundair onderwijs leert wat een AED is. Daarnaast is het belangrijk dat deze jongeren vertrouwd raken met het gebruik ervan, zodat ze niet zullen twijfelen maar vastberaden handelen.
Om dit te bereiken is het noodzakelijk dat het gebruik van een AED in de eindtermen in alle richtingen van het secundair onderwijs wordt opgenomen.
1. Abad, J., Culla, A., Diaz, N., Escalada-Riog, X., Espigol, G., Jiménez-Fabrega, X., et al. (2006). Teaching basic life support to 12-16 year olds in Barcelona schools: views of head teachers. Resuscitation, 70 (1), p. 107-116.
2. Adriaenssen, L., Bastiaen, M., Claessens, C., Clarysse, M., De Buck, E., Devreker, A., et al. (2013). Evidence-based recommendations on automated external defibrillator training for children and young people in Flanders-Belgium. Resuscitation, 84 (10), p. 1304-1309.
3. Albarran, J.W., Moule, P. (2002). Automated external defibrillation as part BLS: implications for education and practice. Resuscitation, 54 (3), p. 223-230.
4. Bahr, J., Bossaert, L., Handley, A., Koster, R., Visser, B., Monsieurs, K. (2010). AED in Europe. Report on a survey. Resuscitation, 81 (2), p. 168-174.
5. Balance, J.H.W., Barelli, A., Biarent, D., Greif, R., Handley, A.J., Lockey, A.S., et al. (2010). European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010 Section 9. Principles of education in resuscitation. Resuscitation, 81 (10), p. 1434-1444.
6. Baubin, M.A., Bossaert, L.L., Caballero, A., Cassan, P., Castrén, M., Granja, C., et al. (2010). European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010 Section 2. Adult basic life support and use of automated external defibrillators. Resuscitation, 81 (10), p. 1277-1292.
7. Bobrow, B.J., Bullock, B., Clark, L., Ewy, G.A., Kelley, J., Richman, P.B. (2006). Eighth grade students become proficient at CPR and use of an AED following a condensed training programme. Resuscitation, 71 (2), p. 229-236.
8. Bouckhout, P., De Knock, J., Oosterlynck, B. (2011). Dringende medische hulpverlening door verpleegkundigen. Leuven: Acco.
9. Buiting, J.M., Koster, R.W. (1999). Defibrilleren met een automatische externe defibrillator buiten het ziekenhuis: een levensreddende, maar voorbehouden handeling? Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 143, p. 482-485.
10. Chamberlain, D.A., Handley, A.J., Hoke, R.S. (2006). A reference automated external defibrillator provider course for Europe. Resuscitation, 69 (3), p. 421-433.
11. Chamberlain, D.A., Hazinski, M.F. (2003). Education in resuscitation. Resuscitation, 59 (1), p. 11-43.
12. Chung, S.S., Lubin, J., Williams, K. (2004). An assessment of public attitudes toward automated external defibrillators. Resuscitation, 62 (1), p. 43-47.
13. Clark, M.J., Dingle, G.A., FitzGerald, G., Johnston, T.C. (2003). Factors influencing Queenlanders’ willingness to perform bystander cardiopulmonary resuscitation. Resuscitation, 56 (1), p. 67-75.
14. Clement, M., & Laga, E. (2005). Steekkaarten doceerpraktijk. Antwerpen: Garant.
15. Cummings, P., Reder, S., Quan, L. (2006). Comparison of three instructional methods for teaching cardiopulmonary resuscitation and use of an automatic external defibrillator to high school students. Resuscitation, 69 (3), p. 443-453.
16. Compton, S., Chu, K., Domeier, R., Honeycutt, L., Khan, I., Swor, R. (2006). CPR training and CPR performance: Do CPR-trained bystanders perform CPR? Academic Emergency Medicine, 13 (6), p. 596-601.
17. De Corte, E., Elen, J., Janssens, S., Lowyck, J., Struyf, E., Van Damme, J. (2000). Didactiek in beweging. Mechelen: Wolters Plantyn.
18. De Roy, L. (2014). Spoedartsen: “verplicht EHBO lessen op school”. Geraadpleegd op 04/03/2014, van www.deredactie.be
19. Dijkhoffz, W., Minten, D. (2011). Gezondheidsrecht toegepast. Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen. Antwerpen: Intersentia.
20. Eisenburger, P., Haugk, M., Kliegel, A., Laggner, A.N., Scheinecker, W., Schneider, et al. (2004). CPR courses and semi-automatic defibrillators – life saving in cardiac arrest? Resuscitation, 63 (3), p. 295-303.
21. Fredriksen, K., Kanstad, B.K., Nilsen, S.A. (2011). CPR knowledge and attitude to performing bystander CPR among secondary school students in Norway. Resuscitation, 82 (8), p. 1053-1059.
22. Grissinger, M. (2012). Actively caring for the safety of patients. Pharmacy & Therapeutics, 37 (6), p. 317-319.
23. Hamasu, S., Hiraide, A., Horiguchi, M., Iwami, T., Maeda, Y., Morimoto, T., et al. (2009). Effects of BLS training on factors associated with attitude toward CPR in college students. Resuscitation, 80 (5), p. 359-364.
24. Hiraide, A., Kubota, Y., Kuramoto, N., Maeda, Y., Morimoto, T., Seki, S., et al. (2008). Public percerption of and willingness to perform bystander CPR in Japan. Resuscitation, 79 (3), p. 475-481.
25. Inaba, H., Omi, W., Taniguchi, T. (2008). Attitudes toward automated external defibrillator use in Japan. Resuscitation, 79 (2), p. 288-291.
26. Mackway-Jones, K., Morton, S., Raynes, A., Younas, S. (2006). An evaluation of the effectiveness of the Opportunities for Resuscitation and Citizen Safety (ORCS) defibrillator training programme designed for older school children. Resuscitation, 71 (2), p. 222-228.
27. Mosesso, V.N. (2013). AEDs in schools: lessons learned and to be learned. Resuscitation, 84 (4), p. 401-401.
28. Nederlandse Reanimatie Raad. (2006). Publicatie van Richtlijnen Reanimatie in Nederland. Veghel: Nederlandse Reanimatie Raad.
29. Neyrinck, B., Vansteenkiste, M. (2010). Optimaal motiveren van gedragsverandering. Tijdschrift voor psychotherapie, 36 (3), p. 171-189.
30. Onstenk, J. (2011). Pedagogiek in de onderwijspraktijk, een geïntegreerde benadering. Bussum: Coutinho.
31. Van Crombrugge, H. (2006). Denken over opvoeden, inleiding in de pedagogiek. Antwerpen: Garant.
32. Van den Broeck, H. (2002). Opvoeden in de klas, wegwijzer voor leerkrachten. Tielt: Lannoo.
33. Zorgnet Vlaanderen. (2014). Geografische software brengt risico’s en opportuniteiten in kaart. Zorgwijzer, 6 (42), p. 18-19.