Een lokaal beleid voor Vlaamse Syriëstrijders

Kato Van Broeckhoven
Persbericht

Een lokaal beleid voor Vlaamse Syriëstrijders

’t Stad IS van Iedereen

De Vlaamse Syriëstrijders en het Belang van een Lokaal Beleid

Kato Van Broeckhoven5 oktober 2014

Op 11 juni 2014 verlieten Lucas (18) en Abdelmalek (19) hun huis in Kortrijk. Zonder medeweten van vrienden en familie reisden ze naar Turkije om van daaruit de grens met Syrië over te steken en zich aan te sluiten bij de strijders van IS (Islamitische Staat).  Ze zijn niet de enigen. Sinds de zomer van 2012 hebben naar schatting meer dan 350 Vlaamse jongeren hun thuis ingeruild voor de Syrische burgeroorlog. Procentueel gezien staat Vlaanderen hiermee op de eerste plaats in Europa. Een vraag die dan ook terecht vaak gesteld wordt is waarom het net in Vlaanderen om een disproportioneel probleem gaat.

Ten oorlog

Toen de eerste Vlaamse jongeren in Syrië gingen vechten werden er niet meteen maatregelen getroffen door de regering, deze kwamen er pas met de verhoogde media-aandacht. Die aandacht heeft alles te maken met de vrees dat de militaire expertise van de terugkerende Syriëstrijders ingezet zal worden voor aanslagen, zoals die in het Joods Museum in Brussel op 24 mei 2014. Een extra reden tot bezorgdheid is het militaire succes dat IS momenteel boekt, omdat het zo een sterke aantrekkingskracht uitoefent op potentiële buitenlandse strijders. Terugkerende Syriëstrijders kunnen bovendien anderen rekruteren. De gemiddelde leeftijd van de Vlaamse Syriëstrijders is erg jong. Ze zijn vaak tussen 16 en 24 jaar oud en er zijn ook heel wat meisjes bij. De drijfveren die deze jongeren hebben om te vertrekken zijn divers. Naast de politieke ontwikkelingen in het Midden-Oosten, ligt een mix van lokaal en globaal gewortelde frustraties aan de basis. Net als alle jongeren zijn ze op zoek naar een identiteit en een gevoel van behoren. Door verschillende sociale en economische redenen, zoals discriminatie en de publieke perceptie ten opzichte van moslims, ontstaat een gevoel van uitsluiting. Deze jongeren komen daarbij via sociale media zoals Facebook en Twitter gemakkelijk in contact met anderen die dit gevoel kunnen versterken.

Thuiskomen

Om het fenomeen van de Vlaamse Syriëstrijders juist te begrijpen moeten we het in het grotere migratieverhaal plaatsen, en hierbij spelen steden een cruciale rol. Voor de eerste keer in de menselijke geschiedenis wonen er wereldwijd meer mensen in steden dan in rurale gebieden. De stedelijke bevolking is gegroeid van 746 miljoen in 1950 naar 3,9 biljoen in 2014, en wordt verwacht meer dan 6 biljoen te zijn in 2045 (DESA, 2014). In de Vlaamse steden is de impact van deze stedelijke bevolkingsgroei uiteraard ook groot. In een stad als Vilvoorde is het aantal inwoners toegenomen met 11,5% tussen 2007 en 2012. Net zoals in Antwerpen is meer dan 40% van de Vilvoordse bevolking daarenboven van vreemde herkomst. Deze cijfers stellen steden voor nieuwe uitdagingen, onder andere bij het voeren van een inclusief beleid zodat jongeren zich thuis voelen in hun stad. 

Aangezien de meeste Vlaamse Syriëstrijders vertrekken uit steden zoals Antwerpen en Vilvoorde, krijgen deze een belangrijke rol toegekend bij de preventie van ‘radicalisering.’ Dit is de noemer waaronder het fenomeen van de buitenlandse Syriëstrijders wordt samengevat. Verschillende Vlaamse steden hebben zogenaamde ‘radicaliseringsambtenaren’ aangenomen die maatregelen invoeren om te voorkomen dat jongeren vertrekken. Ze doen dit door de grondoorzaken van radicalisering aan te pakken en proberen de sociale samenhang in hun stad te versterken. Er wordt gewerkt aan bewustmaking en sensibilisering over wat ‘radicalisering’ is, en geprobeerd een gevoel van samenhorigheid en collectieve identiteit te versterken om gevoelens van uitsluiting te voorkomen.

In mijn thesis geef ik eerst een overzicht van wat er wordt verstaan onder de term ‘radicalisering,’ waarom deze in se problematisch is, alsook wat de belangrijkste oorzaken ervan zijn. Daarna analyseer ik de nationale en lokale maatregelen die werden genomen met betrekking tot de Syriëstrijders. Als casus heb ik de drie Vlaamse steden genomen die als eerste een specifiek beleid opgezet hebben, namelijk Antwerpen en Vilvoorde, de twee steden met het grootste aantal vertrekkers, en Mechelen, een stad van waaruit tot nu toe geen jongeren zijn vertrokken naar Syrië.

Steden zijn van iedereen

Ondanks de algemene erkenning van de cruciale rol die steden spelen, bestaat er helaas een gebrek aan bovenlokale steun en coördinatie. Steden zoeken zelf uit hoe ze het fenomeen van de radicaliserende jongeren kunnen aanpakken. Ze moeten oplossingen vinden voor problemen die niet enkel lokaal, maar ook nationaal en globaal geworteld zijn. Om hun beleid succesvol te kunnen uitvoeren is er onder meer nood aan een gedeelde visie over de complexe term ‘radicalisering’ en een betere doorstroom van informatie tussen verschillende diensten. Om te voorkomen dat jongeren vervreemden van de maatschappij moeten verschillende vitale partners betrokken worden, zoals het onderwijs, de politie en de media. Steden nemen hierbij het voortouw, maar moeten ondersteund worden door een institutioneel kader.

We moeten “veel meer aandacht besteden aan [steden], want ze zijn niet alleen de sites van potentiële conflicten en geweld, maar ook de wijken waar de overgang van de armoede optreedt, waar de volgende middenklasse wordt gesmeed, waar de volgende generatie dromen, bewegingen, en overheden ontstaan" (Saunders, 2011).

 

Bibliografie

Bibliografie

AlDe'emeh, M. (17 juli 2014). Dagboek bij de Belgische Syriëstrijders: 'Het kalifaat uitroepen kan niet zomaar.' Knack. Geraadpleegd op http://www.knack.be/nieuws/wereld/dagboek-bij-de-belgische-syriestrijde….

AlDe'emeh, M. (18 juli 2014). Dagboek bij de Belgische Syriëstrijders: ‘Zelfs een hond zou weglopen uit Antwerpen.’ Knack. Geraadpleegd op http://www.knack.be/nieuws/wereld/dagboek-bij-de-belgische-syriestrijde….

AlDe'emeh, M. (20 juli 2014). Dagboek bij de Belgische Syriëstrijders: 'Ik bedank de Belgische overheid voor de onderdrukking.’ Knack. Geraadpleegd op http://www.knack.be/nieuws/wereld/dagboek-bij-de-belgische-syriestrijde….

AlDe'emeh, M. (21 juli 2014). Dagboek bij de Belgische Syriëstrijders: 'We leefden nog in de realiteit van Brussel.’ Knack. Geraadpleegd op http://www.knack.be/nieuws/wereld/dagboek-bij-de-belgische-syriestrijde….

AlDe’emeh, M. & Stockmans P. (6 juni 2014). Dossier Syriëstrijders: Terugkerende Syriëstrijders: angst moet plaats ruimen voor verstandig beleid. Mondiaal Nieuws. Geraadpleegd op http://www.mo.be/opinie/terugkerende-syri-strijders-angst-moet-plaats-r….

AlDe’emeh, M. & Stockmans P. (13 juni 2014). Dossier Syriëstrijders: Waarom trouwen met een Syriëstrijder?. Mondiaal Nieuws. Geraadpleegd op http://www.mo.be/reportage/waarom-meisjes-willen-trouwen-met-een-syri-s….

AlDe’emeh, M. & Stockmans P. (15 juni 2014). Dossier Syriëstrijders: Deradicalisering van Syriëstrijders. Mondiaal Nieuws. Geraadpleegd op http://www.mo.be/reportage/deradicalisering-van-syri-strijders.

Amkreutz, R. (9 juli 2014). De Wever: "Belgische Homeland Security nodig voor Syriëstrijders.” De Morgen (DM). Geraadpleegd op http://www.demorgen.be/dm/nl/9616/Onrust-in-het-Midden-Oosten/article/d….

Antwerpen, Mechelen, Vilvoorde en Maaseik (2013). Beheersen van Moslimradicalisering: Handreiking voor Beleid en Praktijk. Antwerpen: Tom Meeuws.

Antwerps korpschef stelt onderzoek in naar racisme (31 mei 2014). De Standaard (DS). Geraadpleegd op http://www.standaard.be/cnt/dmf20140531_005.

Antwerpse vrouwen naar front in Syrië (10 april 2014). Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1567602/antwerpse-vrouwen-naar-front-in-syrie.

Barber, B. (2013). If Mayors Ruled the World: Dysfunctional Nations, Rising Cities. New Haven: Yale University Press.

Barclay, J. (December 2011). Strategy to Reach, Empower, and Educate Teenagers (STREET): A Case Study in Government - Community Partnership and Direct Intervention to Counter Violent Extremism. Center on Global Counterterrorism Cooperation. Geraadpleegd op http://globalcenter.org/wp-content/uploads/2012/07/barclay_policybrief_….

Barrett, R., Boeke, S., Gielen, A. & Nawaz, G. (30 augustus 2013). 'Exodus' of European Foreign Fighters to Syria. International Centre for Counter-Terrorism – The Hague & T.M.C. Asser Instituut. Geraadpleegd op http://icct.nl/news/exodus-of-european-foreign-fighters-to-syria.

Bonte, H. (23 september 2013). Lokale strategie Vilvoorde. International Conference on the Prevention of Violent Radicalisation. Gepresenteerd voor IBZ Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken, Veiligheid en Preventie, Brussel.

Bové, L. (23 mei 2011). Justitie en het geld van de Kerk [web log post]. Geraadpleegd op http://blogs.tijd.be/zaakjustitie/2011/05/justitie-en-het-geld-van-de-k….

Brian De Mulder te zien in internetfilmpje (21 maart 2013). De Standaard (DS). Geraadpleegd op http://www.standaard.be/cnt/dmf20130320_00512272.

Carter, J. A., Maher, S. & Neumann, P. (2014). #Greenbirds: Measuring Importance and Influence in Syrian Fighter Networks. London: ICSR.

Clycq, N. (21 oktober 2013). Education and Employment: Fostering Integration and Inclusion. Expert Meeting on Understanding the Underlying Philosophies and Psychological Causes of Extremism. Gepresenteerd voor het United Nations Institute for Training and Research’s Learning Platform on Human Mobility (LPHM), Antwerpen.

Coolsaet, R. (2011). Jihadi Terrorism and the Radicalisation Challenge: European and American Experiences. London: Ashgate.

Coolsaet, R. (September 2012). Returning to the Roots of Radicalisation. Assessing a Contested Concept. Prevent and Counter-Radicalisation in 2012: Challenges and Ways Forward. Gepresenteerd voor BISA’s Critical Terrorism Studies Working Group, London.

Coolsaet, R. (2013). Europe: Reinforcing Existing Trends. In M. Ayoob & E. Ugur (Eds), Assessing the War on Terror (pp. 137-159). Colorado: Lynne Rienner.

Corluy, V. & Verbist, G. (maart 2014). Can education bridge the gap? Education and the employment position of immigrants in Belgium. ImPRovE Discussion Paper(14)2. Antwerpen. Geraadpleegd op http://www.centrumvoorsociaalbeleid.be/ImPRovE/Working%20Papers/ImPRovE….

De Gruijter, M., Pels, T., van Middelkoop, C. (Oktober 2008). Evaluatie trainingen Amsterdamse professionals in het herkennen en omgaan met radicalisering. Verwey-Jonker Instituut: Utrecht.

De Ochtend – Minister Reynders (13 januari 2014). Radio 1. Geraadpleegd op http://www.radio1.be/programmas/de-ochtend/minister-reynders-rtbf-als-n….

De Wit, J. (7 mei 2013). Milquet en de Syriëgangers, deel 2. Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1381867/over-de-syriegangers-deel-1.

De Wit, J. (7 mei 2013). Over de Syriëgangers, deel 1. Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1381914/milquet-en-de-syriegangers-deel-2.

Di Rupo roept op tot versterking strijd tegen radicale bewegingen (1 juni 2014). De Morgen (DM). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1381914/milquet-en-de-syriegangers-deel-2.

EUROSTAT (30 juli 2014). Migrant integration in the labour market in 2013: Unemployment rate for non-EU citizens notably higher than for nationals in the EU28.

Fadil, N. (16 maart 2011). 7 krachtige argumenten tegen het hoofddoekenverbod. De Wereld Morgen. Geraadpleegd op http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/03/16/7-krachtige-argumenten…

Fraihi, T. (2013). (De-)Escalating Radicalization: the Debate Within Muslim and Immigrant Communities. In R. Coolsaet (Ed.), Jihadi Terrorism and the Radicalization Challenge in Europe. Hampshire: Ashgate, 205-213.

Gielen, A. (2008). Religie en cultuur in de (Marokkaanse) opvoeding. A.G. Advies: Almere.

Gielen, A. (2014). Antiradicalisering in België, Denemarken en Duitsland. Tijdschrift voor sociale vraagstukken, 1, 20-23. Geraadpleegd op http://www.agadvies.com/sites/default/files/Gielen%20Syrie-strijders%20….

Hegghammer, T. (2011). The Rise of Muslim Foreign Fighters. Islam and the Globalization of Jihad. International Security, 35 (3), 53-94.

Homans: ‘Racisme is een relatief begrip’ (17 augustus 2013). De Standaard (DS). Geraadpleegd op http://www.standaard.be/cnt/dmf20130817_00696102.

Homeland Security (9 juli 2014). Terzake (aflevering 8). Geraadpleegd op http://www.canvas.be/programmas/terzake/134d29c9-2ccf-4fba-a10d-7fde0a5….

Jonge Belg aan Syrisch front kan niet terugkeren (2013, maart 22). Het Journaal [nieuwsuitzending]. Brussel, VRT. Geraadpleegd ophttp://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.27472…

Le terroriste Fouad Ali Salah repond de quinze attentats meurtriers devant la cour d'assises speciale de paris leurs bombes.... (3 april 1992). Le Soir. Geraadpleegd op http://archives.lesoir.be/le-terroriste-fouad-ali-salah-repond-de-quinz….

Lodewijckx, E. & Noppe, J. (Maart 2012). De gekleurde samenleving: Personen van vreemde herkomst in Vlaanderen. Studiedienst van de Vlaamse Regering. Geraadpleegd op http://www4.vlaanderen.be/dar/svr/afbeeldingennieuwtjes/demografie/bijl….

LPHM Expert Meeting on Understanding the Underlying Philosophies and Psychological Causes of Extremism (21-22 oktober 2013). Gepresenteerd voor het United Nations Institute for Training and Research’ Learning Platform on Human Mobility (LPHM), Antwerpen.

Maly, I. (11 april 2013). Waarom Belgische jongeren in Syrië vechten. De Morgen (DM). Geraadpleegd op http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1612661/2013/04…

Maly, I. (21 oktober 2013). Radicalization and media: the role of new technologies and the media. Expert Meeting on Understanding the Underlying Philosophies and Psychological Causes of Extremism. Gepresenteerd voor het United Nations Institute for Training and Research’ Learning Platform on Human Mobility (LPHM), Antwerpen.

Milquet, J. De Vice-Eerste Minister, Minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen (22 mei 2013). Bezoek van Joëlle Milquet aan Istanbul en Ankara : Een sterkere samenwerking in de strijd tegen het terrorisme en een intensievere opvolging van de dossiers van de Belgische strijders in Syrië. Geraadpleegd op  http://www.milquet.belgium.be/nl/bezoek-van-joëlle-milquet-aan-istanbul….

Milquet, J. De Vice-Eerste Minister, Minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen (2 december 2013). Missie van de minister van Binnenlandse Zaken naar Marokko. Geraadpleegd op  http://www.milquet.belgium.be/nl/missie-van-de-minister-van-binnenlands….

Milquet, J. De Vice-Eerste Minister, Minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen (12 februari 2013). Bezoek van minister van Binnenlandse Zaken, Joëlle Milquet, aan Jordanië in verband met de jihadstrijders in Syrië. Geraadpleegd op  http://www.milquet.belgium.be/nl/bezoek-van-minister-van-binnenlandse-z….

Milquet, J. De Vice-Eerste Minister, Minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen (24 september 2013). Belgische federale strategie tegen gewelddadige radicalisering. Geraadpleegd op  http://www.milquet.belgium.be/nl/belgische-federale-strategie-tegen-gew….

Milquet, J. De Vice-Eerste Minister, Minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen (9 december 2013). Een nieuwe belangrijke operatie die kadert in de prioriteit die de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken aan de strijd tegen terrorisme, gewelddadig en de ontmanteling van rekruteringsnetwerken hebben toegewezen. Geraadpleegd op  http://www.milquet.belgium.be/nl/een-nieuwe-belangrijke-operatie-die-ka….

“Moslimterreur ergste sinds Hitler” (5 januari 2014). VTM Nieuws [nieuwsuitzending]. Geraadpleegd op http://nieuws.vtm.be/binnenland/74196-moslimterreur-ergste-sinds-hitler

Moslimorganisaties: 'Evenwicht zoeken tussen religieuze overtuigingen en Europees burgerschap' (8 mei 2013). Knack. Geraadpleegd op http://www.knack.be/nieuws/belgie/moslimorganisaties-evenwicht-zoeken-t….

Neumann, P. (21 oktober 2013). Countering Online Radicalisation. Expert Meeting on Understanding the Underlying Philosophies and Psychological Causes of Extremism. Gepresenteerd voor het United Nations Institute for Training and Research’ Learning Platform on Human Mobility (LPHM), Antwerpen.

New York City Mayor’s Office of Immigrant Affairs (2013). Blueprints for Immigrant Integration: Policy & Community Relations. Geraadpleegd op http://www.nyc.gov/html/imm/bii/html/home/home.shtml

Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) (2014). Preventing Terrorism and Countering Violent Extremism and Radicalization that Lead to Terrorism: A Community-Policing Approach. Vienna: OSCE.

Radicalisation Awareness Network (RAN) (30 januari 2014). RAN conference paper. Stedenconferentie buitenlandse strijders. Den Haag: RAN.

Ramadan, O. (23 September 2013). Radicalisation Awareness Network (RAN): Rol in het kader van de preventie van radicalisering op Europees niveau. International Conference on the Prevention of Violent Radicalisation. Gepresenteerd voor IBZ Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken, Veiligheid en Preventie, Brussel.

Rombouts, D. (5 juni 2014). Antwerpse Syriëstrijder roept op tot nieuwe aanslag. Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1595565/antwerpse-syriestrijder-roept-op-tot-n….

Saunders, D. (2011). Arrival City: How the Largest Migration in History Is Reshaping Our World. New York: Pantheon.

Thouez, C. (2014). Working with cities on mobility, diversity and prosperity. Migration Policy Practice. April-June 2014. Geraadpleegd op http://www.iom.int/cms/en/sites/iom/home/what-we-do/migration-policy-an….

UNFPA (2007). State of World Population 2007. Unleashing the Potential of Urban Growth. Geraadpleegd op http://www.unfpa.org/public/publications/pid/408.

Van Garderen, F. (21 juni 2010). Wijkagent moet moslimfundamentalisme leren herkennen. Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid947458/wijkagent-moet-moslimfundamentalisme-le….

Van Gorp, A. & Roosendaal, A. (2013). Ethische rechtvaardigingen voor preventieve interventies bij radicalisering. Tijdschrift voor Veiligheid, 12(4), 70-81. Geraadpleegd op http://www.agadvies.com/sites/default/files/Gielen%20&%20Van%20Wonderen…

Van Ostaeyen, P. (7 mei 2014). The Clear Banner: Update on the Belgians in Syria [web log post]. Jihadology. Geraadpleegd op http://jihadology.net/2014/05/07/the-clear-banner-update-on-the-belgian….

Van Ostaeyen, P. (7 juni 2014). Convicted European top terrorist Abdelkader Hakimi has traveled to Syria [web log post]. Pieter Van Ostaeyen Wordpress. Geraadpleegd ophttp://pietervanostaeyen.wordpress.com/2014/06/07/convicted-european-to….

Van Sant, D. (30 oktober 2013). De Wever, Dewinter en Bonte met dood bedreigd vanuit Syrië. Gazet Van Antwerpen (GVA). Geraadpleegd op http://www.gva.be/cnt/aid1480758/de-wever-en-bonte-met-de-dood-bedreigd.

Vilvoorde (2014). Deradicaliseringsbeleid Vilvoorde: Een integraal plan voor warmte en veiligheid [beleidsnota].

Winkels, K. (17 september 2012). De Wever gooit stadsslogan in kiesstrijd. De Morgen (DM). Geraadpleegd op http://www.demorgen.be/dm/nl/3625/Verkiezingen-2012/article/detail/1502….

Zelin A.Y. (December 2013). Up to 11,000 Foreign Fighters in Syria; Steep Rise among Western Europeans. ICSR Insight. Geraadpleegd op http://icsr.info/2013/12/icsr-insight-11000-foreign-fighters-syria-stee…

Zemni, S. (2006). Islam between Jihadi Threats and Islamist Insecurities? Evidence from Belgium andMorocco. Mediterranean Politics, 11(2), 231-253.

Zemni, S. (2006). Politieke islam, 9/11 en jihad. Leuven: Acco.

Zemni, S. (2009). Het islamdebat. Berchem: EPO.

Zemni, S. (2011). The shaping of Islam and Islamophobia in Belgium. Race & Class, 53 (1), 28-44.

 

 

 

 

 

 

Universiteit of Hogeschool
Conflict and Development
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: