Reconversie, een lokaal antwoord op een mondiale transitie: De mijnstreken van Sorachi en de Kempen vergeleken volgens de regulatietheorie.

Tom Arents
Persbericht

Reconversie, een lokaal antwoord op een mondiale transitie: De mijnstreken van Sorachi en de Kempen vergeleken volgens de regulatietheorie.

Japanse professor te gast

GENK – Een maand geleden kreeg het Limburgse mijngebied hoog bezoek. Met Japans professor Yoshioka Hirotaka kwam een echte autoriteit wat reconversie van mijngebieden betreft naar Limburg afgezakt. Hij heeft de voorbije dagen vol ongeloof de voormalige Limburgse mijnstreek bezocht. De Genkse student Japanologie aan de KUL Tom Arents (27) maakte met zijn thesis die de reconversie van de Kempen met Sorachi vergeleek dit mogelijk. In november 2011 maakte hij een studiereis doorheen de mijnstreek van Sorachi, waar hij de nodige contacten hiervoor legde.

Er wordt wel eens gezegd dat er maar weinig industrieën zijn die het landschap en de gemeenschap zo ingrijpend hervormden als de mijnbouw. Een studie waarin men deze evoluties vergelijkt met die van een onbekende plaats in Japan, schept vernieuwende inzichten voor beide mijnstreken. Gebaseerd op de gelijkende geografische determinanten en de simultane periode van ontginning van mijn bachelor-proef koos ik voor Sorachi, een mijnstreek in Noord-Japan. Zo werd in de Kempen in 1901, 22 jaar na de bouw van de eerste mijn van Sorachi 1879 steenkool ontdekt. Hier smolten in 1967 de overgebleven 5 kolenmijnen samen tot één overheidsbedrijf, de K.S. (Kempische Steenkoolmijnen). In Sorachi lobbyde men tevergeefs voor een nationalisatie van de mijnen zoals de K.S.. Een jaar na het Plaza-akkoord van 1985 werd de K.S. en de 8 overgebleven mijnen van Sorachi gesloten.

"Ik ben in november vorig jaar naar Sorachi geweest om er onderzoek te voeren en sprak er met een 15-tal vooraanstaande personen met een diverse achtergrond, gaande van professoren tot stakingsleiders en mijndirecteurs. Zo ontmoette ik professor Yoshioka Hirotaka, verbonden aan de Internationale Universiteit van Sapporo. Ik nodigde hem uit om hier eens te komen kijken naar de Limburgse reconversie", legt Tom uit. “Ook in Limburg was ik actief met veldwerk en alzo leerde ik Paul Boutsen kennen, geïnteresseerd was in deze Japanse contacten. Het heeft wel nog bijna een jaar geduurd voor hij effectief hier was." De professor werd rondgeleid en ontvangen door Paul Boutsen, zakelijk leider van Het Vervolg (onafhankelijke non-profit ontwikkelingsorganisatie in de Belgisch-Limburgse Mijnstreek).

Uit dit veldwerk kwam ik tot het besluit dat de reconversie gedefinieerd kan worden als “het optillen van een plaatselijke gemeenschap, die zwaar getroffen was door het teloorgaan van een kernindustrie, naar een toekomst met alle mogelijke middelen”. Dit kan beleidsmatig op twee manieren worden aangepakt; op de klassieke manier door de overheid worden opgelegd. “Wanneer in een streek de kernindustrie en de daarmee gepaard gaande welvaart wegvalt, kan men het meestal niet meer opbrengen om dit recente verleden in ere te houden”, merkte Willy Van Poucke terecht op zijn tocht door de Waalse steenkoolbekkens op. En dit is ook wat er gebeurde in Japan. “Wij hebben na de sluiting van de koolmijnen in het noorden van Japan effectief enkele pretparken gebouwd”, zegt Yoshioka. “Maar die parken sloegen helemaal niet aan. Nu zitten we daar met twee ruïnes: lege mijnen én lege pretparken.” Maar deze aanpak boekte ook successen, men investeerde bijvoorbeeld in nieuwe projecten zoals het ruimtecentrum te Sorachi en het logistieke centrum te Limburg. Beleidsmatig verenigden de Europese, Belgische, Vlaamse en Limburgse overheid zich onder “het Toekomst contract” en boekten successen in de terugdringing van de werkloosheidsgraad en de opvang van de afvloeiingen van de K.S.. De klassieke reconversie aanpak stootte hier, in tegenstelling tot Japan, op de trots van de mijnwerkersidentiteit. Dit maakte dat het erfgoed hier beter bewaard bleef, “Jullie hebben het verleden fantastisch bewaard. Hier kunnen wij zeker lessen leren voor Japan. Ik was erg onder de indruk van de manier van omgaan met ons historisch mijnpatrimonium. De gebouwen met een specifiek thema herbestemmen, dat is nieuw voor mij, in Japan doen wij dat niet”, aldus Yoshioka.

Maar de reconversie kan ook op een interactieve manier worden uitgevoerd. Het wanbeheer van de K.S. en de Japanse mijnsteden, deden de burgers en de regionale overheid uiteindelijk kiezen voor de interactieve reconversie. “Want de unieke mijnbouwgeschiedenis blijft zijn stempel drukken op de samenleving en creëert zij een nieuwe identiteit: die van de mijnstreek. De valorisatie ervan is zo belangrijk dat men ze kan vergelijken met de talenten uit diezelfde Bijbelse parabel, men kan ze investeren of vergooien”, aldus Paul Boutsen. Hierbij functioneren projectencentra zoals “Het Vervolg” voor de interactie tussen de overheid en haar burgers.

“Uiteindelijk kan men concluderen dat de reconversie niet dezelfde resultaten voortbracht”, legt Tom uit. “Globaal gezien mislukte de reconversie in Sorachi dat momenteel gebukt onder de vergrijzing en een negatieve demografische evolutie. In de Kempen bleef men hiervan bespaard en spreekt men van een Limburgs mirakel”. Maar ook Limburg kan lessen trekken uit de Japanse reconversie, lacht Yoshioka. “Jullie kunnen misschien iets leren uit onze aanpak van de vergrijzing. Voor het overige mogen jullie best wel wat meer trots zijn en extra promotie maken voor jullie mijnverleden.” Zijn conclusie: Limburg is anno 2012 een goudmijn. Tom besluit met zijn scriptie dat de succesvolle reconversie toegeschreven kan worden aan de volgende drie elementen: 1) De nationalisatie van de resterende mijnbouwactiviteit onder één bedrijf. 2) De Europese ondersteuningsprogramma's die de overheden integraal liet samenwerken. 3) Het erfgoedbewustzijn dat leidde tot een interactieve reconversie.

Nobelprijswinnaar Amartya Kumar Sen wees erop dat een individu meerdere identiteiten bezit en zich hierdoor kan identificeren met zijn medemens. “Met de mijnwerkesidentiteit wou ik de gangbare nationale en culturele barrières tussen beide landen overstijgen en de een basis leggen voor een vruchtbare internationale samenwerking”, aldus Tom. Met de komst van professor Yoshioka werd alvast het startschot gegeven. Hij zal het Limburgs mijngebied in Japan promoten en hoopt zelfs dat de Japanse toeristen hun weg naar hier zullen vinden. Op die manier wil hij aantonen dat de reconversie ook anders kan. “Wij plannen om in de nabije toekomst een mondiaal netwerk van mijngebieden uit te bouwen, waar het partnerschap met Japan de basis zal vormen", besluit Paul Boutsen hoopvol.

Bibliografie

 Agency for Natural Resources and Energy (ANRE). Energy in Japan 2010. Tokio: Communication office, Agency for Natural Resources and Energy, Ministry of Economy, Trade and Industry, 2008. Ackaert, J.(red.). Limburg 1975-1995. Hasselt: Provincie Limburg, 1995. Allen, Matthew. Undermining the Japanese Miracle: Work and Conflict in a Coalmining Community. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. Amber Film & Photography Collective cic. Amber Online. <http://www.amber-online.com/&gt;. (28-04-2012) Amin, Ahs (red.). Post-Fordism: A reader. Massachusetts: Blackwell Publishers inc, 1994. Aoki, Takao (青木隆夫). Geïnterviewd door Tom Arents. (16-11-2011) Arents, Tom. Aanwerving van kompels in Japan en België: Een vergelijkende studie tussen Hokkaidō en het Kempische steenkoolbekken tot en met de Tweede Wereldoorlog. Bachelorproef, Japanologie, KU Leuven, 2010-2011, 2011. Begeleidingsdienst Limburgs Mijngebied (BLM). Een aanbod ter overweging. Genk: BLM, s.a.. Baldwin, Richard, en Charles Wyplosz. The economics of European Intergration. Berkshire: McGraw-Hill Education, 2009. Berger, Stefan, Andy Croll, en Norman Laporte (red.). Towards a Comparative History of Coalfield Societies. Hampshire: Ashgate Publishing Limited, 2005. Beyers, Leen. Iedereen zwart: Het samenleven van nieuwkomers en gevestigden in de mijncité Zwartberg, 1930-1990. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2007. Bless, M.J.M., J. Bouckaert, J.A.M. Finger, en E. Paproth. Oorsprong en winning van steenkool langs Henne, Samber, Maas en Worm. Tervuren: Geofiles, 1984. Botsman, Daniel V.. Punishment and Power in the Making of Modern Japan. Princeton: Princeton University Press, 2005. Boutsen, Paul. Geïnterviewd door Tom Arents. (04-02-2012). Chandler, Alfred D.. “Organizational Capabilities and the Economic History of the Industrial Enterprise.” Journal of Economic Perspectives, nr.3 (zomer 1992): 79-100.  Commissie energie, onderzoek en technologie. Europees steenkoolbeleid: Rapport Croux. s.l.: Croux, 1986. Crijns, Patrick.<Patrick.Crijns@genk.be>. “bevolkingsaantallen stad Genk”.09-02-2012. Persoonlijk e-mailbericht. (09-02-2012). Culter, Suzanne. Managing Decline: Japan's Coal Industry Restructuring and Community Response. Honolulu: University of Hawai'i Press, 1999. de Lannoy, Walter en Christian Kesteloot. “Het scheppen van sociaal-ruimtelijke ongelijkheden in de stad.” In Barsten in België: Een geografie van de Belgische maatschappij Mort Subite, Christian Kesteloot (red.), 143-178, Berchem: EPO v.z.w., 1990. Barsten in België: Een geografie van de Belgische maatschappij Mort Subite. Berchem: EPO v.z.w., 1990. Delbroek, Bart. “Op zoek naar koolputters. Buitenlandse mijnwerkers in Belgisch-Limburg in de twintigste eeuw.” TSEG, nr.3 (2008): 80-103. Denolf, Lieven, en Albert Martens. Van “mijn”werk naar ander werk: Onderzoesrapport over de arbeidesmarktpositie van ex-mijnwerkers. Brussel: Permanente Werkgroep Limburg, 1991. De Rijck, Tine, en Griet Van Meulder. De Ereburgers: Een sociale geschiedenis van de Limburgse mijnwerkers. Berchem: EPO v.z.w., 2000. Derwae, Kim. <Kim.Derwae@economie.fgov.be>. “E8.53/DTS/2012 0836 KD leeftijdsgroepen en leeftijdsklassen”. 05-07-2012. Persoonlijk e-mailbericht. (05-07-2012) Devezas, Tessaleno, David LePoire, João C.0. Matias, en Abílio M.P. Silva. “Energy scenarios: Toward a new energy paradigm.” Futures, nr.1 (2008): 1-16. De Ville, Dirk. Mogelijkheden tot herbestemming van oude industriële sites binnen 'duurzaam toerisme' in België. Case study: De Carcoke-site te Zeebrugge. Licenciaatsverhandeling, geografie, Vrije Universiteit Brussel, 2002-2003, 2003. ˂http://www.ethesis.net/zeebrugge/zeebrugge_inhoud.htm˃. (16-05-2012) De Wever, Bruno, Björn Rzoska, en Charlotte Crul (red.). Van horen zeggen: Mondelinge geschiedenis in de praktijk. Brussel: VCV, 2005. Domon, Ken (土門拳). 『筑豊のこどもたち』(Chikuhō no kodomotachi, Ned.: de kinderen van Chikuhō). Japan: Tsukiji shokan (築地書館), 1977. Donckier, Eric. “Vlaamse gemeenten hebben meer dan 10 miljard euro schuld.” Het Belang Van Limburg, nr.153 (2012): 6. Draft Logic. “Google Maps Distance Calculator”. Draft Logic. 15-02-2012. <http://www.daftlogic.com/projects-google-maps-distance-calculator.htm&gt;. (28-03-2011) Euracom; Reconversie Actieplan Limburg. Een frisse wind waait vanuit de mijngemeenten...: rapporten van de lokale platforms en themagroepen. s.l.: Euracom, 1994. Europese Commissie en de Vlaamse Gemeenschap. Limburg en het Europees beleid in de jaren 1987-1991: Synthese. Leuven: Hoger instituut voor Arbeid – KU Leuven, 1993. Europese Commissie en de Vlaamse Gemeenschap. Limburg en het Europees beleid in de jaren 1987-1991: Synthese van het evaluatierapport. Leuven: Hoger instituut voor Arbeid – KU Leuven, 1994. European Union: European Regional Development Fund. Prospects: To Promote Entrepreneurship and new SMEs. 2010. <http://www.prospects-project.com/&gt;. (20-07-2012) Erfgoedcel Mijn-Erfgoed. Erfgoedcel Mijn-Erfgoed. Genk: Erfgoedcel Mijn-Erfgoed, 2009. FOD economie, K.M.O., middenstand en energie. De energiemarkt in 2007. Brussel: Belgian Federal Government, 2009. <http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/energie/ene…; (17-07-2012) Foust, Jeff. “Rocketplane is Big in Japan”. The Space Review: Essays and Commentary about the Final Frontier. nr.592, (2006). <http://www.thespacereview.com/article/592/1&gt; (03-06-2012) Fujii, Nobuya (藤井農夫也). geïnterviewd door Tom Arents. (13-11-2011)  Franssen, Hugo (red.). de slag om de mijnen: het syndicale werkboek van Jan Grauwels en Luc Cieters. Berchem: EPO, 1988. <http://www.npdoc.be/Grauwels-Cieters/&gt;. (15-07-2012) Gabriëls, Jaak. Dossier Steenkool: Het verhaal van de Kempische Steenkool van bij het begin tot de lente van 1987. Brussel: VNS, 1987. Gabriels, Jef. Ik wou je wat vertellen...: Genkse Verhalen. Genk: SINT-VINCENTIUS A PAULO vzw, 2000. Gabriels, Jef. Geïnterviewd door Tom Arents. (25-10-2011) Geologic Survey of Japan (地質調査総合センター). 「北海道と炭田の地質」 (Hokkaidō no tanden to Chishitsu, Ned.: De geologische kenmerken van en Hokkaidō en haar steenkoolbekkens ). Geologic Survey of Japan. <http://www.gsj.jp/Info/event/2007/johoten_2007/preview/B018-001.jpg&gt;. (14-01-2012). GOM Limburg. Terugblik op vier decennia L.E.R.-G.O.M., Hasselt: GOM, 1999. Habex, Jef (red.). Het Drama van Zwartberg '66: Getuigen vertellen. Opglabbeek: Paesen, 2011. Hein, Laura E.. Fueling Growth: The Energy Revolution and Economic Policy in Postwar Japan. Massachusetts: Harvard University Press, 1990. Heping, Xie, en Tad S. Golosinki. Mining science and technology '99. Rotterdam: A.A. Balkema, 1999. Het Mijnmuseum. Mijnmuseum: Alles over het mijnverleden in Limburg. <http://mijnmuseum.be/&gt;. (15-07-2012) Higashi, Chikara, en Peter Geza. The Internationalisation of the Japanese Economy. Verenigde staten: Kluwer Academic Publishers, 1990. Historical Museum of Hokkaidō, (北海道開拓記念館, Hokkaidō kaitaku kinenkan). <http://www.hmh.pref.hokkaido.jp/&gt;. (7-01-2012) Hokkaidō Coalmine Heritage Association (特定非営利活動法人 炭鉱の記憶推進事業団).「NPO法人炭鉱の記憶推進事業団」(NPO hōjin Yama no Kiokusuishinjigyōdan, Ned.: v.z.w. Vereniging ter bevordering van het mijnerfgoed). <www.soratan.com&gt;. (26-04-2012)  Hokkaidō Coalmine Heritage Association (Tokuteihieirikatsudōhōjin Yama no Kiokusuishinjigyōdan, 特定非営利活動法人 炭鉱の記憶推進事業団). 『石炭博物ガイドブック』(Sekitan Hakubutsukan Gaidobukku, Ned.: steenkool museum gids). Japan: Hokkaidō Coalmine Heritage Association, 2008. Hokkaidō Coalmine Heritage Association (特定非営利活動法人 炭鉱の記憶推進事業団). 「そらち炭鉱の記憶マネジメントセンター」(Sorachi yama no kioku manejimentosentā, Ned.: Het managementcentrum van het mijnerfgoed van Sorachi).2012. <http://mc.soratan.com/&gt;. (07-01-2012) Hokkaidō kaitakukinenkan (北海道開拓記念館, Eng.: Historical Museum of Hokkaidō), 『第51回特別展:ヤマがあゆんだ近代 ー炭鉱遺産と、これからー』(Dai51kai tokubetsuten: Yama ga ayunda kindai: Tankōisan to, korekara, Ned.: De 51ste speciale tentoonstelling: De meiji revolutie gedragen door de mijnen -Het mijnerfgoed en de toekomst-). Hokkaidō: Hakuyō insatsu kabushikigaisha (栢楊印刷株式会社), 2001. Hokkaidō kaitakukinenkan (北海道開拓記念館, Eng. Historical Museum of Hokkaidō), 『不況から戦争へ常設展示解説書 』(fukyō kara sensō he: jōsetsu tenjikaisetsujo, Eng.: From Recession to World War II). Sapporo: Kimizudō kini insatsu kabushikigaisha (キ水堂金井印刷株式会社, 2000. Hokkaidō kaitakukinenkan (北海道開拓記念館, Eng. Historical Museum of Hokkaidō), 『戦後の北海道:新しい北海道』(sengo no Hokkaidō: atarashī Hokkaidō, Eng.: The Postwar Period: Tomorrow's Hokkaido). Takikawa: (kabu)sōhokkai ((株)総北海), 2001. Hokkaidō kyōiku daigaku Iwamizawakō (北海道教育大学岩見沢),『北海道教育大学岩見沢校). 炭鉱に生きた人々〜朝日炭砿の足跡をたどる〜 』(Tankō ni ikita hitobito -Ashita tankō no sokuseki wo tadoru-, De mensen die rond de mijn geleefd hebben -het traceren van de geschiedenis van de Ashita mijn-). Iwamizawa: Hokkaidō kyōiku daigaku Iwamizawakō (北海道教育大学岩見沢), 2000. Hokkaidō shinbun Sorachi 'yama' shuzaihan (北海道新聞空知「炭鉱」取材班). 『空知炭鉱遺産散歩』(Sorachi tankō issan sanpo, Ned.: De mijnerfgoedwandeling van Sorachi) ,Sapporo: 共同文化社 (Kyōdōbunkasha), 2004.  Hokkaidō Sorachi shichō (北海道空知支庁).『元気空知!産炭地域活性化戦略』(Genki Sorachi! Santan chiiki kasseika senryaku, Ned.: Een gezond Sorachi! Een revitalisatiestrategie voor de mijnstreek). Iwamizawa-shi: Hokkaidō Sorachi shichō, 2009. Hokkaidō: Sorachi sōgōshinkōkyoku (北海道:空知総合振興局).「そらち•炭鉱の記憶」 (Sorachi· Yama no kioku, Ned.: Sorachi·Het mijnerfgoed). Hokkaidō: Sorachi sōgōshinkōkyoku, 2011. <http://www.sorachi.pref.hokkaido.lg.jp/root/yama/material/05.htm&gt;. (10-01-2012) Hokkaidō: Sorachi sōgōshinkōkyoku (北海道:空知総合振興局).「空知の統計」(Sorachi no tōkei, Ned.: statistieken van Sorachi). Hokkaidō: Sorachi sōgōshinkōkyoku, 2011. <http://www.sorachi.pref.hokkaido.lg.jp/ts/tss/sorachinotoukei.htm&gt;. (14-07-2012) Honda, Tatsumi (本田辰巳).『本田辰巳写真集 炭鉱往歳』(Honda Tatsumi shashinshū tankō ōsai, Ned.: Het fotoalbum van Honda Tatsumi: de vergane jaren van de kolenmijn). Tokio: Renga Shobō shinsha (れんが書房新社), 1999. Horonai Tetsudō kyōryō kenkyūkai (幌内鉄道橋橋梁研究会). 『日本最古のアメリカ製鉄道橋 ー クロフォードが輸入した幌内鉄道の鉄橋 ー』(Nihon Saiko no Amerika Seitetsudōkyō - Kurofōdo ga Yūnyū shita Horonai Tetsudō - Sekitan Hakubutsukan Gaidobukku, Ned.: De oudste ijzeren brug van Amerikaanse makelij in Japan – De ijzerenbrug van de Horonai-spoorlijn die door Crawford werd ingevoerd- ). Japan: Hokkaidō Coalmine Heritage Association, 2011. Irish, Ann B.. Hokkaido: A History of Ethnic Transition and Development on Japan's Northern Island. North Carolina: McFarland & Company, 2009. Ito, Takatoshi. The Japanese Economy. Massachusetts: The MIT Press, 2001. Itō, Toshio (伊藤寿雄). Geïnterviewd door Tom Arents. (22-11-2011) Itsuki, Hiroyuki (五木五木寛之).『北海道と明治維新』(Seishun no mon, Ned.: de poort van de jeugd). Japan: Kōdansha (講談社), 1970. Jacques, Stefan.<sjacques@limburg.be>.“de beloofde cijfers”. 10-02-2012. Persoonlijk e-mailbericht. (10-02-2012). Japan Coal Energy Center (JCOAL). Coal Mine Methane Project Conducted By JCOAL. s.l.: s.n., 2003. <http://pdfflare.com/read.php?url=http://www.coalinfo.net.cn/coalbed/mee… papers/coal-mining/CM043.pdf>. (01-08-2012) Jōban tanden shikenkyūkai jumukyoku (常磐炭田史研究会事務局). 『常磐炭田巡検資料集成 <その2>』(Jōban tanden junken shiryōshūsei <sono 2>, Ned.: De verzameling van documenten de onderzoeksronde van het Jōban bekken <deel 2>). Iwakishi: Jōban tanden shikenkyūkai (常磐炭田史研究会), 2011. Jones, F.C.. Hokkaido: It's Present State of Development and Future Prospects. Londen: Oxford University Press, 1958. Kasuga, Yutaka (春日豊). Transfer and development of coal-mine technology in Hokkaido. Tokio: United Nations University, 1982. Kamisunagawa Tankōkan (上砂川炭鉱館, Kamisunagawa steenkoolmuseum). 073-0204 Kamisunagawashi Kamisunagawa 22 (〒073-0204 上砂川町上砂川.22). Bezocht op 22-11-2012.  Kamori kankō gurūpu (加森観光グループ).”Yubari Resort”,「加森観光グループ 夕張リゾート株式会社」. ( Yūbari rezōruto kabushikigaisha, Ned.: Kamori kankō groep, Yūbari ontspanningsoord N.V.), <http://www.yubari-resort.com/contents/facility/museum/museum/&gt;. (07-01-2012) Kesteloot, Christian. Topografie en sociaal-economische geografie van Japan, cursus gedoceerd in het kader van het vak 'Ruimtelijke organisatie en maatschappij in Japan', KU Leuven: Acco, 2004. Kesteloot, Christian, en Erik Swyngedouw. “Le passage sociospatial du fordisme à la flexibilité: une interprétation des aspects spatiaux de la crise et de son issue”. Espaces et sociétés, nr.54-55 (1990): 243-268. Kita Nihon Seiki CO.,LTD (北日本精機株式会社).「北日本精機」(Kita Nihon Seiki Hōmu pēji, Eng.: Kita Nihon Seiki Home Page), <http://www.ezo-brg.co.jp/&gt;. (20-07-2012). Kluft, Peter. Mijn verhaal: De gebroken droom van de Kempische steenkoolmijnen. Zellik: Globe Roeselare, 1993. Knotter, Ad. “Inleiding: Arbeidsmigranten en grensarbeiders. Vergelijkende perspectieven op de mijnarbeidsmarkten in het Belgisch-Duits-Nederlandse grensgebied in de twintigste eeuw.” TSEG, nr.3 (2008): 2-29. Kodama, Kiyoomi (児玉清臣).『石炭の技術史』(Sekitan no gijutsushi, Ned.: De technologische geschiedenis van de steenkool). Tokio: iword (アイワード株式会社), 2000. Konishi, Nobiyoshi (小西信義). Geïnterviewd door Tom Arents. (16-11-2011) Kushiro Kōrumain Kabushikigaisha. 「釧路コールマイン株式会社」(Kushiro Kōrumain Kabushikigaisha, Ned.: De steenkoolmijn van Kushiro N.V.). <http://www.k-coal.co.jp/&gt;. (01-04-2011) Kushiro-shi sōmubu chiiki chiryō shitsu (釧路市総務部地域史料室). 「釧路炭田その軌跡」( Kushiro tanden sono kiseki, de sporen van de mijnstreek van Kushiro). Kushiro-shi: Kabushikikasha Eichi Shī Shī (株式会社 エイチ・シー・シー), 2003. <http://tanden.city.kushiro.hokkaido.jp/genre.html&gt;. (02-05-2012) Kyosemi Corporation, For the Future of Optoelectronic Technology, Kioto: Kyosemi, s.a.. <http://www.kyosemi.co.jp/&gt;. (18-07-2012) Kyūshū Denshōisan Nettowāku (九州伝承遺産ネットワーク). 「九州伝承遺産ネットワーク」(Kyūshū Denshōisan Nettowāku, Ned.: Het netwerk van het traditioneel erfgoed van Kyūshū). 03-2008. ˂http://www.kyusyu-densyouisan.net/˃. (16-05-2012) Lahiri-Dutt, Kuntala, en Martha Macintyre (red.). Women Miners in Developing Countries: Pitwomen and Others. England: Ashgate Pub Co, 2006. Lamoreaux, Naomi R., Margaret Levenstein, en Kenneth L. Sokoloff. Financing Invention During the Second Industrial Revolution: Cleveland, Ohio 1870-1920. Massachusetts: The National Bureau of Economic Research, 2004. Loeckx, André. “De herhinnering en het plan. Geschiedenis als uitgangspunt voor ruimtelijke reconversie in de Limburgse mijnstreek.” in Colloquium Limburg 1945 – 1992: Mijnen en Mijnwerkers – Steenkool in Limburg, Limburgse Werkgroep voor Acutele Geschiedenis (red), 247-248, Diepenbeek: LUC, 1994. LRM. “Over LRM''. LRM Oxygen for Growth. ˂http://www.lrm.be/overLRM/kerncijfers&gt;. (09-04-2012) Marchetti, C.. “Primary Energy Substitution Models on the Interaction between Energy and Society.” Technological Forecasting and Social Change, nr.10 (1977): 345-356. Martens, Eric (red.). Les mines / De mijnen / The mines. s.l.: Roels, 2012. McMaster, John.”The Takashima Mine: British Capital and Japanese Industrialisation.” The Business History Review, nr.3 (zomer 1963): 217-239. Meguro hakubutsukan (目黒博物館, Meguro Museum of Art). <http://www.mmat.jp/&gt;. (07-01-2012) Melotte, Luc. Steenkool in Heusden-Zolder: de steenkoolmijn te Heusden-Zolder: historiek, werking en sociale betekenis. Heusden-Zolder: Cultureel Centrum, 1984. Mikami, Hideo (三上秀雄). Geïnterviewd door Tom Arents. (20-11-2011) Ministry of Economy, Trade and Industry (経済産業省). 「石炭鉱業審議会」(Sekitankōgyō shingikai, Ned.: de steenkoolontginningscommissie). Ministry of Economy, Trade and Industry. 2006. <http://www.meti.go.jp/report/committee/data/g_commi10.html&gt;. (26-12-2011).  Ministry of Internal Affairs and Communications: Statistics Bureau, Director-General for Policy Planning (Statistical Standards) & Stastistical Research and Training Institute. “Chapter 8-3 Ore Deposits and Coal Deposits”. Statistics Bureau. 2009. <http://www.stat.go.jp/english/data/chouki/08.htm.&gt;. (04-02-2012). Ministry of Internal Affairs and Communications: Statistics Bureau, Director-General for Policy Planning (Statistical Standards) & Stastistical Research and Training Institute. “Chapter 8-4 Quality and Value of Production of Metallic Ores, Non-metallic Ores, Coal and Crude Oil (1874--2003)”. Statistics Bureau. 2008. <http://www.stat.go.jp/english/data/chouki/08.htm.&gt;. (04-02-2012). Mission Bassinminier Nord-Pas de Calais. Missionbassin Minier Nord-Pas de Calais: Agir pour l'avenir d'un territoire. ˂http://www.missionbassinminier.org/˃. (16-05-2012) Mitsumoto, Nobue (光元伸江) (red.).「自治総研叢書29」(De globale studie van de lokale besturen 29):『自治の重さ:夕張市の検証』(Jichi no omosa: Yūbari-shi no kenshō, Ned.: De last van het lokale bestuur: Een doorlichting van Yūbari), Tokio: Keibundō (敬文堂), 2011. Miyamoto, Tetsuya (宮本哲也). Geïnterviewd door Tom Arents. (22-11-2011) Mi-Gyeung, Yeum. “Corporate Governance Regimes, Industrial Restructuring, and Community Responses: a Comparison between Kitakyushu and Pittsburgh”, Asian Perspective, nr.2 (2004): 135-169. Murakushi, Nisaburō. “Coal Mining.” The Developing Economies, nr.4 (1979): 461-483. Mok, A.L.. Arbeid, bedrijf en maatschappij. Groningen: Wolters-Noordhoff, 2007. Moriya, Yoshio. Teikoku's complete atlas of Japan. Tokio: Teikoku-shoin co., 1989. Morris-Suzuki, Tessa. The Technological Transformation of Japan: From the Seventeenth to the Twenty-first Century. London: Cambridge University Press, 1994. Naikaku tōkeikyoku (内閣統計局). “Nihon Teikoku Jinkō Seitaisōkei Meiji 41 nen 12 gatsu 31 nichi chō” (日本帝国人口静態統計 明治41年12月31日調, Ned.: De statische statistieken van het Japanse Keizerrijk 31-12-1908). Kindai Dejitaru Raiburarī (近代デジタルライブラリー, Eng: Digital Libary from the Meiji Era). <http://kindai.da.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/805975/220&gt;. (06-06-2011) Nationaal Instituut voor Statistiek (NIS). Algemene resultaten: Leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, nationaliteit en gezinnen: Algemene volks- en woningstelling op 1 maart 1981, (1). Bussel: Nationaal Instituut voor Statistiek , 1982. Nationaal Instituut voor Statistiek (NIS). Deel 1B Bevolkingscijfers: Leeftijd, geslacht, nationaliteit Per gemeente: Monografie 1991, (1B). Bussel: Nationaal Instituut voor Statistiek , 1992. Nelis, Chris, en Bert Van Doorslaer. “Sluiting en erfgoed”, De Koolputters: Geschiedenis van de Limburgse Mijnwerkers. nr.18 (2007):419-438. Nelis, Chris, en Fred Vanhinsberg. En toen was er niets meer: De Limburgse mijnsluitingen: ieder zijn waarheid. Zonhoven: Boek bvba, 1989. Nishimura, Nobihiko (西村宣彦). Geïnterviewd door Tom Arents. (15-11-2011) Nishimura, Nobihiko (西村宣彦).「第6回 夕張市の財政破綻とその後」(Dairokkai Yūbari-shi no zaisei hattan to sono ato, Ned.: De zesde keer, Het bankroet van Yūbari en wat volgt). Hokkaido Gakuen Daigaku,Sapporo,15-11-2011. Noh, Toshio. “Coal Producing Regions in Japan: a study of regions under government regional plannings”, The science reports of the Tohoku University, nr.7 (1968): 62-91. Ōhashi Jirō (大橋二郎), geïnterviewd door Tom Arents.(21-11-2011) Ohno, Kenichi. The Economic Development of Japan: The Path Traveled by Japan as a Developing Country. Tokyo: GRIPS Development Forum, 2006. PDF e-book. Okuda, Hiroshi (奥田仁).「北海道経済の到達点と課題」(Hokkaidō keizai no tōtatsuten to kadai, Ned.: De doelstellingen en de uitdagingen van de economie van Hokkaidō). In 『北海道開発の視点・論点』(Hokkaidō kaihatsu no shiten·ronten, Ned.: De argumenten en de visie van de ontwikkeling van Hokkaidō), Koda Kiyoshi (小田清) (red.), 373-391, Sapporo: Gyōsei (ぎょうせい), 1998. Ono (pseud.).「調和20年以降の石炭関係指標」(Showa 20 nen ikō no sekitan kankei shihyō, Ned.: De cijfers in verband met de steenkool sinds 1945). Sekitan kankei shiryōshū (石炭関係資料集), <http://e-ono.com/coal/&gt;. (04-02-2012). Ono (pseud.).「炭田別生産数量推移(明治43年以降)」(Tanden bessei seisan sūryō suii (Meiji 43 nen ikō), Ned.: De veranderingen in productiehoeveelheden per steenkoolveld (vanaf 1910)). Sekitan kankei shiryōshū (石炭関係資料集), <http://e-ono.com/coal/&gt;. (04-02-2012). Ono (pseud.).「炭田別炭鉱数(年間稼働炭鉱数)」(Tanden bessei kōsū (Nenkan Kadō tankū sū), Ned.: Het aantal mijnen per steenkoolbekken (Het aantal operatieve mijnen per jaar) ). Sekitan kankei shiryōshū (石炭関係資料集), <http://e-ono.com/coal/&gt;. (04-02-2012). Ono (pseud.).「炭田別炭生産量(1)」(Tanden bessei seisanryō (1), Ned.: De productieaantallen per steenkoolbekken (1) ). Sekitan kankei shiryōshū (石炭関係資料集), <http://e-ono.com/coal/&gt;. (04-02-2012). Paumen, Max. De laatste gang: Het verdwijnen van de Europese mijnwerker. Amsterdam: Veen Amsterdam, 1993. Preibisch, Vicky. Did the Internationalisation of Capital undermined the 'Golden Age' of Capitalism?. s.n.: GRIN Verlag, 2007. Put, Jean. Russische Krijgsgevangenen in Limburg 1942-1945: Leven en werken in oorlogstijd. Leuven: Acco, 2002. Roppe, Louis. De steenkool en haar problemen. Tongeren: s.e., 1948. Rozina, Roman (red.). Resource: Turning Problems into Potentials. <http://www.resource-ce.eu/&gt;. (20-07-2012) Saitō, Yasunori (齋藤靖則). Geïnterviewd door Tom Arents. (19-11-2011) Sakai, Yūji (酒井裕司). Geïnterviewd door Tom Arents. (19-11-2011) Samuels, Richard J.. “Rich Nation, Strong Army”: National Security and the Technological Transformation of Japan. New York: Cornell University Press, 1994. Samuels, Richard J.. The Business of the Japanese State: Energy Markets in Comparative and Historical Perspective. New York: Cornell University Press, 1987. Sangyō kankō kentō kaigi (産業観光検討会議). 『北海道における産業観光の活性化に向けて』, (Hokkaidō ni okeru sangyō kankō no kasseika ni mukete, Ned.: Naar het opkomende industrieel erfgoedtoerisme in Hokkaidō). Iwamizawa: NPO yama no kioku suishin jigyōdan (NPO炭鉱の記憶推進事業団), 2011. Sato, Manami (佐藤真奈美).『 北海道夕張市における地域再生に寄与する観光のあり方に関する研究 ―炭鉱遺産を活用したエコミュージアムの構想―』(Hokkaidō Yūbarishi ni okeru chiikisaisei ni kiyosuru kankō no arikata ni kansuru kenkyū -tankōissan wo katsuyōshita ekomyūjiamu no kōsō-, Eng.: A Study of Ecomuseum for Regional Revitalization in Yubari City), Meesterproef, Toeristische Masteropleiding (観光学研究科), Sapporo International University, 2008-2009, 2009. Sen, Amartya. Identity and Violence: The Illusion of Destiny. London: Pinguin Books, 2007. Shimanishi, Tomoki (島西智輝). 『戦後石炭市場と石炭産業 ―「エネルギー革命」期における三井鉱山の事例を中心に―』 (Sengo sekitan shijō to sekitangyō 'enerugī kakumei' ki ni okeru Mitsui kouzan no jirei wo chūshin ni, Eng.: An Historical study on coal market, 1950 – 1975: a case study on Mitsui Mining Company). Doctoraatsthesis, economie en handel, Keiō University (慶應義塾), 2002-2003, 2003. s.n..“Benjamin Smith Lyman Papers”. Five College Archives & Manuscript Collections. <http://asteria.fivecolleges.edu/findaids/umass/mums190_bioghist.html&gt;. (03-03-2010) s.n..“Hier spreekt men Limburgs”. Het Belang van Limburg, 02-06-1999. <http://www.hbvl.be/Archief/guid/hier-spreekt-men-limburgs.aspx?artikel=…;. (9-04-2012) s.n..「石炭産出王国・空知」(Sekitan sanshutsu ōkoku·Sorachi, Ned.: Sorachi: het koninkrijk van de steenkoolontginning). PUCCHI.net. 14-03-2008. <http://pucchi.net/hokkaido/closeup/sekitan.php&gt; . (14-01-2012). s.n..「空 知 炭 礦105年の歴史」(Sorachi tankō 105 nen no rekishi, Ned.: 105 jaar steenkoolgeschiedenis van Sorachi). <http://www11.ocn.ne.jp/~kiduya/soratitankou.html&gt;. (17-01-2012). Sorachi chihōshi kenkyūkyōgikaihen (空知地方史研究協議会編). 『石狩炭田炭鉱変遷図』(Ishikari tanden tankō hensenzu, Ned.: De evolutie van de steenkoolmijnen van het Ishikari bekken). Sapporo: Mihae purosesu kabushikigaisha (三栄ポルセス株式会社), 2005.  Sorachi santan chikatsseika jigyō jikkō iinkai (空知産炭地活性化事業実行委員会). 『「受け継がれる炭鉱の記憶」芦別・赤平篇』('Uketsugareru yama no kioku' Ashibetsu·Akabira-hen, Ned.: 'De overdracht van mijnerfgoed' Hoofdstuk: Ashibetsu·Akabira). s.l.: Sorachi santan chikatsseika jigyō jikkō iinkai, s.a.. Swyngedouw, Erik. “Limburg en de wereldeconomie: het Belgische Fordisme op zijn best.” In Barsten in België: Een geografie van de Belgische maatschappij Mort Subite, Christian Kesteloot (red.), 109-139, Berchem: EPO v.z.w., 1990.  Takahashi, Yukio (高橋由紀雄). Geïnterviewd door Tom Arents. (21-11-2011) Takebayashi, Hiroshi (竹林博). Geïnterviewd door Tom Arents. (24-11-2011) Tanaka, Akira (田中彰).『北海道と明治維新』(Hokkaidō to Meiji ishin, Ned.: Hokkaidō en de Meiji-revolutie). Sapporo: Hokkaidō daigaku tosho kankōkai (北海道大学図書刊行会), 2000. Taylor, P.J.. Political geography: world-economy, nation-state and locality. London: Longman, 1991. Terabayashi, Nobiaki (寺林伸明). Geïnterviewd door Tom Arents. (18-11-2011) Terada, Minoru (寺田稔).「国民健康保険医療費の現状と地域特性」(Kokuminkentō hoken iryōhi no genjō to chiiki tokusei, Ned.: De toestand en de plaatselijke kenmerken van de medische uitgaven van de nationale ziekteverzekering). In 『北海道開発の視点・論点』(Hokkaidō kaihatsu no shiten·ronten, Ned.: De argumenten en de visie van de ontwikkeling van Hokkaidō), Koda Kiyoshi (小田清) (red.), 327-337, Sapporo: Gyōsei (ぎょうせい), 1998. Totman, Conrad D.. Early modern Japan. Los Angles: University of California Press, 1993. Trewartha, Glenn T.. Japan a Physical, Cultural & Regional Geography. USA: The University of Wisconsin Press, 1947. Uejima Hiroshi (上島宏). 『講演要旨, “北海道における石炭鉱業の展望”』(kōenyōshi: “Hokkaidō ni okeru sekitankō no tenbō”, Ned.: samenvatting van zijn speech: de vooruitzichten van steenkoolontginning in Japan). 『地質調査所月報』(Chishitsu chōsajo geppō, Ned.: maandelijks rapport van het geologisch onderzoeksbureau), nr.10 (1975):557-561. Uemura, Mami (植村真美). Geïnterviewd door Tom Arents. (25-11-2011)  Vanoverbeke, Dimitri, en Edward Adriaensens. Op zoek naar het nieuwe Japan: De Japanse politiek na 1945. Roeselare: Roularta Books (Globe), 2004. Vandekerckhove, Ivo. De miljarden van KS. Antwerpen: Coda, 1993.  Vandermotten, Christian. “Tweehonderd jaar verschuivingen in de industriële geografie van België.” In Barsten in België: Een geografie van de Belgische maatschappij Mort Subite, Christian Kesteloot (red.), 77-108, Berchem: EPO v.z.w., 1990.  Van Dooren, Jos. Algemene en politieke geschiedenis. s.l.: Toerisme Vlaanderen, s.a.. Van Doorslaer, Bert. Nationaal steenkoolverbruik. Hasselt: s.a.. Van Doorslaer, Bert, en Theo Coun (red.). Een eeuw steenkool in Limburg. Tielt: Lannoo, 1992. Van Doorslaer, Bert. Geïnterviewd door Tom Arents. (25-10-2011) Van Doorslaer, Bert. Koolputtersefgoed: Een bovengrondse toekomst voor een ondergronds verleden. Overpelt: Drukkerij Vaes, 2002.  van Marle, Leonie Joanne. Het Nederlands Mijnmuseum, de moeite waard: het erfgoed van de Nederlandse steenkolenmijnbouw. Masterpaper, Cultureel erfgoed, Universiteit Utrecht, 2010-2011, 2011. Van Overstraeten, Toon. Witboek (van de Volksunie) over Zwartberg, 1966. Erembodegem: Volksunie, 1966.  <http://www.npdoc.be/Van-Overstraeten-Toon/Witboek-over-Zwartberg/witboe…;. (24-07-2012) Van Poucke, Willy. “Langs bergen van werk.” COALFACE. Genk. (26-05-2011) Van Poucke, Willy. Langs bergen van werk: Voetreis ver weg in België, over het terrilpad van Bernissart naar Blegny. Roeselare: Roularta Books, 2008. Van Haegendoren, Mieke, en Elke Valgaeren (red.). Reconversie, op zoek naar een tweede adem. Diepenbeek: SEIN, 1998. Verbrugghe, Bert. Geïnterviewd door Tom Arents. (24-10-2011) Vercheval-Vervoort, Jeanne, en Sabine Debay (red.). L'héritage des gueules noires: de l'histoire au patrimoine industriel. Charleroi: Archives de Wallonie, 1994. v.z.w. Het Mijn-Verleden.“Het mijndepot”. Mijndepot Waterschei. <http://www.mijndepot.be/index.php&gt;. (17-07-2012) v.z.w. Het Vervolg, COALFACE: Identity under Construction. <http://www.coalface.be/&gt;. (17-07-2012) v.z.w. Het Vervolg. “Het Vervolg”. Het Vervolg: Projectencentrum van de mijnstreek. <http://www.hetvervolg.org/&gt;. (07-01-2012) World Coal Association. “World Coal Association”. Coal statistics. <http://www.worldcoal.org/resources/coal-statistics/&gt;. (08-05-2012) Xtv43104 (pseud.).「国道452号 清水沢駅前~大夕張 2011年10月29日」(Kokudō 452 gō Shimizu zawa ekimae ~ Ōyūbari 2011 nen 10 gatsu 29 nichi, Ned.: Nationale weg nr. 452 voor het station van Shimizuzawa ~ Ōyūbari 29-10-2011). Youtube. 29-10-2011. <http://www.youtube.com/watch?v=LvggXhYSxR8&gt;. (26-04-2012)  Yoshida, Isao (吉田いさお). Geïnterviewd door Tom Arents. (20-11-2011)  Yoshioka, Hirotaka (吉岡宏高). Geïnterviewd door Tom Arents. (17-11-2011) Yoshioka, Hirotaka (吉岡宏高). 『炭鉱遺産で町づくり-幌内炭鉱の遺産を主題にした「場」のマネジメント』(Tankōisan de machizukuri: Horonai tankō no isan wo shudai ni shita 'ba' no manejimento, Ned: De stad heropbouwen met het mijnerfgoed: Met het management van het erfgoed van de mijn van Horonai als case-study). Sapporo: Fuji Kontemu (富士コンテム), 2005. Yoshioka, Hirotaka (吉岡宏高).「初任者のための炭鉱講座」(shoninsha no tame no tankōkōza, Ned.: Een college over de mijn voor startende verantwoordelijken) . Sorachi Coal Mine Heritage Center, Iwamizawa, 12-11-2011. Yoshioka, Hirotaka (吉岡宏高).「初任者のための炭鉱講座」(shoninsha no tame no tankōkōza, Ned.: Een college over de mijn voor startende verantwoordelijken) . Sorachi Coal Mine Heritage Center, Iwamizawa, 17-11-2011.  

 

Universiteit of Hogeschool
Japanologie
Publicatiejaar
2012
Share this on: