Het secundair volwassenenonderwijs opstap naar meer? Een longitudinale studie

Gert Van Bunderen
Persbericht

Het secundair volwassenenonderwijs opstap naar meer? Een longitudinale studie

TWEEDEKANSONDERWIJS KEERT KANSEN DEFINITIEF

Meer dan 83% van de volwassenen die het diploma secundair onderwijs behaalden via het tweedekansonderwijs (TKO) geeft aan dat dit een belangrijk keerpunt in hun leven was. Dat stelt Gert Van Bunderen, student opleidings- en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen die voor zijn masterproef poolshoogte nam bij 450 cursisten.

Het is intrigerend om te zien hoe onderwijs en opleiding mensen verrijkt en hen kansen aanreikt om zich te ontwikkelen. Een bijzondere groep mensen zijn diegenen die door de meest diverse omstandigheden geen diploma secundair onderwijs verwierven en toch de moed hebben gehad dit alsnog te behalen via het tweedekansonderwijs. Vaak is dit een beslissing die verregaande gevolgen heeft zowel voor de persoon zelf als voor zijn onmiddellijke omgeving. Het behalen van een secundair diploma is bij velen immers geen eindpunt, maar een doorstart naar meer.

“Door mijn diploma heb ik meer keuze om werk te vinden en zonder kan je nergens terecht. Je kan ook verder in je leven en verder studeren en meer verdienen en je voelt je ook meer waardig met diploma dan zonder.” (vrouw, 36 jaar)

Positieve effectenHet tweedekansonderwijs, decretaal ‘studiegebied algemene vorming’ genoemd, stelt als doel volwassenen de mogelijkheid te geven een diploma secundair onderwijs te behalen. Dit houdt niet enkel kennisoverdracht in, maar ook het ontwikkelen van vaardigheden om beter te kunnen participeren aan het maatschappelijke en professionele leven. Concreet betekent dit het verbeteren van: het geloof in eigen kunnen, de mondigheid, de zelfstandigheid, de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt en het verantwoordelijkheidsgevoel.

Verder studerenDeze positieve effecten zijn zowel op privé als professioneel gebied voelbaar. Door het herwonnen geloof in eigen kunnen is de bereidheid groot om deel te nemen aan initiatieven van het verenigingsleven en de buurtwerking. De cursisten voelen zich ook beter in staat om nieuwe studies aan te vatten.  “Ik ben zo blij dat TKO bestaat”, getuigt een 25-jarige cursiste. “Zo heb ik toch nog mijn diploma kunnen halen en studeer ik nu verder voor master ingenieur bouwkunde. Zonder TKO was ik nooit meer zo ver geraakt. Het heeft mijn leven veranderd!” Opmerkelijk is, rekening houdend met een geblutst studieverleden, dat van de 142 respondenten die minstens 5 jaar gelden afstudeerden er 34 een bachelordiploma behaalden 4 een masterdiploma. Voor de 308 respondenten die na 2007 afstudeerden is het nog te vroeg om conclusies te trekken maar toch behaalden reeds 17 een bachelor en ééntje een masterdiploma. 

BeroepslevenOp professioneel gebied geven cursisten aan dat ze meer keuzemogelijkheden hebben en kunnen doorgroeien naar werk dat ze aangenamer vinden. In vergelijking met de periode voor het behalen van het diploma is de tewerkstellingsgraad en de jobtevredenheid sterk gestegen. Een belangrijk aspect in deze context is dat de cursisten nu beter in staat zijn om zakelijke brieven te schrijven en een sollicitatieprocedure te doorlopen.

“Dank zij het TKO diploma was er meer keuze in zoeken naar een job. Met dit diploma werd ik meer gewaardeerd door de werkgever.” (man, 45 jaar)

 

Sociale status en welzijn

De sociale status wordt bepaald door iemands positie in de samenleving en volgens de mate van autonomie die de persoon ervaart in het vormgeven van het eigen leven. In de context van ons onderzoek  blijkt dat als het onderwijsniveau is gestegen,  men meer tevreden is met zijn job, men meer participeert  in maatschappelijke context en men het gevoel heeft een grotere invloed te kunnen uitoefenen op de eigen toekomst.  Daarnaast bleek uit het onderzoek dat de respondenten veel beter op de hoogte zijn van de regelingen binnen de samenleving en zo makkelijker hun  weg vinden naar ondersteuning dan voor de aanvang van de studies. Ons besluit is dat het TKO er toe bijgedragen heeft om zowel het  welzijn als  de sociale status van zijn cursisten te verhogen.

“Het diploma tweedekansonderwijs heeft mijn leven op alle mogelijke gebieden positief beïnvloed. Ik ben zelfzekerder geworden en heb door dit diploma de studie van mijn dromen kunnen doen om vervolgens ook de job van mijn dromen te vinden. Het behalen van mijn diploma secundair onderwijs is achteraf gezien één van de beste stappen van mijn leven geweest.” (man, 36 jaar)

Longitudinale effecten

We kunnen concluderen dat de gunstige effecten van het behalen van een secundair diploma blijven doorwerken op het leven van de cursisten. Bij de groep van studenten die 5 tot 10 jaar geleden afstudeerden is de positieve perceptie van de respondenten op het behalen van het diploma nog meer uitgesproken. Het vertrouwen in de eigen mogelijkheden en de motivatie om te participeren in onderwijs is na het behalen van een secundair diploma enorm  gegroeid. Dit hangt sterk samen met de mogelijkheden om het eigen leven vorm te geven en zo meer onafhankelijkheid te ervaren. We kunnen terecht besluiten dat het TKO zijn doelstellingen ‘het emanciperen van cursisten’ waarmaakt en hun leven een nieuwe wending geeft.

Bibliografie

Boden, E. (2010). Factoren die drop-out in het tweedekansonderwijs in Vlaanderen beïnvloeden: een kwantitatief onderzoek (Masterthesis). Universiteit Antwerpen, België.

Brutsaert, H. (1986). Gelijke kansen en leerling gerichtheid in het secundair onderwijs. Leuven: Acco.

Coffé, H., & Vandeweyer, J. (2002, Mei). Sociaal kapitaal en partijkeuze. Paper voorgesteld op de tiende sociaal-wetenschappelijke studiedagen, Amsterdam.

De Botton, A. (2004). Status Anxiety. London: Hamish Hamilton Penguin Books.

Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: classic definitions and new directions. Comtemporary Educational Psychology, 25 , 54-67 (2000), Academic press.

Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2004). Handbook of self-determination research. Rochester (N.Y.): University of Rochester.

Deleeck, H., Huybrechts, J. & Cantillon, B. (1983). Het Matteüseffect van de sociale overheidsuitgaven in België, Antwerpen: Kluwer.

De Vos, M. (2011, 11 juli). Diploma-inflatie.  Knack.

De Win, I. (2001). Situering en analyse van het tweedekansonderwijs in Vlaanderen. Gids sociaal-cultureel werk en educatief werk 31, p. 45-57.

Elchardus, M., Huyse L., & Hooghe, M. (2001). Het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen: Een onderzoek naar de sociale constructie van democratisch burgerschap. Brussel: VUBPress.

 

Elchardus M., Smits, W., & Spruyt. B. (2009). Een typologie van maatschappelijke betrokkenheid: Vormen van maatschappelijke betrokkenheid en hun gevolgen. In: J. Pickery (red.), Vlaanderen gepeild! (pp. 110-142).  Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Regering.

Feinstein, L., Hammond, C., Woods, L., Preston, J., & Bynner. (2003). The Contribution of Adult Learning to Health and Social Capital, Wider Benefits of Learning Research Report No. 8.  London: Centre for Research on the Wider Benefits of Learning.

Field J. (2009)? Good for your soul? Adult learning and mental well-being. International Journal of Lifelong Education, v28 n2, 175-191.

Glorieux, I., Heyman, R., & Jegers, M. (2009), Wie herkanst?: Sociografische schets, leerroutes en beweegredenen van de deelnemers aan het Tweedekansonderwijs en de Examencommissies van de Vlaamse Gemeenschap. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

Haerden H. (1988). Doorstroming en effecten na deelname aan het TKO in Vlaanderen:effectstudie (Ongepubliceerde licentiaatsverhandeling). Katholieke Universiteit Leuven, België.

Hammond, C. (2004). The impacts of learning on well-being, mental health and effective coping. In: T.  Schuller (Ed.), The Benefits of Learning: The impact of education on health (pp. 37-56). London: RoutlegeFalmer.

Hammond, C., Feinstein, L. (2005). The effects of adult learning on self-efficacy. London Review of Education, Vol. 3(No. 3),  265-287.

Hattie, J. (1992). Self-concept. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Jarvis, P. (2004). Adult education & Lifelong learning, theory and practice (3nd  ed.). Londen: RoutledgeFalmer.

Marks, N., Shah, H. (2004).  "A well-being manifesto for a flourishing society". Journal of Public Mental Health, Vol. 3 Iss: 4, 9 – 15. doi: 10.1108/17465729200400023

Marmot, M. (2004). Status syndrome. London: Bloomsbury Publishing Plc.

Klasse (2009, Februari), Sluipweg naar hoger onderwijs?, Vlaams Ministerie van onderwijs en vorming, Klasse voor leraren, nr. 192.

Raes, A. (2008). Effecten op het gebied van sociale, professionele en educatieve redzaamheid na deelname aan het tweedekansonderwijs in Vlaanderen: een kwantitatief onderzoek (Masterthesis). Universiteit Gent, België.

Ryan, R. M., & Connell, J. P. (1989). Perceived locus of causality and internalization: Examining reasons for action in two domains.  Journal of Personality and Social Psychology 57,     749-761.

Schuller, T., Preston, J., Hammond, C., Brassett-Grundy A. B., & Bynner, J. (2004). The Benefits of Learning: The impact of education on Health, family life and social capital. London: RoutledgeFalmer.

Schunk, D. H., Pintrich, P. R., & Meece, J. L. (2010). Motivation in education: theory research and application (3nd ed.). Upper Saddle River, N.J. : Pearson/Merrill Prentice Hall.

Smet, P. (2009), Beleidsnota onderwijs 2009-2014. Vlaams Parlement, Stuk 202, nr 26.

Smet, P. (2010), Mensen doen schitteren: Eerste oriëntatienota hervorming secundair onderwijs.  http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2010/bijlagen/20100913-hervorming-s…

Steverlynck, C. (2009). ‘Kansen Keren?’: Een evaluatie van de opleidingsprofielen van het studiegebied algemene vorming. Vlaamse overheid – Onderwijsinspectie.

Van Damme, D. (1996). Volwasseneneducatie in Europees perspectief. Leuven/Apeldoorn: Garant.

Van Stegeren, W.F. (1982). Welzijn en emancipatie: ontwerp van een emancipatorische andragologie. Meppel: Boom.

Van Valckenborgh, K. & Douterlungne, M. (2004). Flexibilisering van het volwassenenonderwijs in Vlaanderen: wens of werkelijkheid na het decreet van 1999. Leuven: Hoger instituut voor de arbeid.

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., & Lens, W. (2007). Willen, moeten en structuur in de klas: over het stimuleren van een optimaal leerproces. Begeleid zelfstandig leren, 16,  37-58.

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Luyckx, K., & Lens, W. (2009). Motivationalprofiles from a self-determination perspective: The quality of motivation matters. Journal of Educational Psychology, 101, 671-688.

VDAB (2010), Kansengroepen in kaart: Laaggeschoolden op de vlaamse arbeidmarkt. VDAB Studiedienst.

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. (2002-2011). Statistisch jaarboek van het Vlaams Onderwijs (jaartallen 2002-2011).  http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken

World Health Organization (2004). Promoting Mental Health: Concepts, emerging evidence, practice.  Melbourne: WHO

 

Universiteit of Hogeschool
Opleidings- en Onderwijswetenschappen
Publicatiejaar
2012
Share this on: