Mondverzorging bij de geriatrische patiënt in het ziekenhuis.

Tamara Demunter Evi Blykers
Persbericht

Mondverzorging bij de geriatrische patiënt in het ziekenhuis.

Eten met de puree van gisteren tussen je tanden? Smakelijk!

Inleiding

Een mond gebruiken we om te eten, te spreken, te ademen, … Kortom, de mond heeft vele functies. De gezondheid van onze mond heeft dan ook een enorme invloed op hoe wij die verschillende functies beleven. Denk bijvoorbeeld aan een droge mond, aan een pijnlijke mond en een slecht ruikende mond. Iedereen herkent deze problemen en we pakken het aan!

De mond verzorgen, met als belangrijkste taak de tanden poetsen en flossen, is een aspect van de dagelijkse hygiëne van de mens. Wat dient er dan te gebeuren wanneer mensen, zoals oudere en hulpbehoevende personen, niet meer in staat zijn om hun basisbehoeften te bevredigen? Natuurlijk zijn er wel aantrekkelijkere dingen dan in iemands mond te moeten kijken, laat staan zitten peuteren, met een tandenborstel of een kompres. Als je dan denkt aan wat je allemaal uit de mond kan halen of hoe een gebit van een oudere persoon er kan uitzien … echt aantrekkelijk is dit niet. Trefwoorden zoals vies, walgelijk, niet belangrijk, … kunnen dan ook aan het thema mondverzorging bij de oudere persoon gelinkt worden. Eerlijk gezegd was dit ook onze eerste reactie toen we dit onderwerp voorgesteld kregen. Was er nu echt niets origineler en spannender dan de mond, het gebit van een oudere persoon? Iedereen weet immers hoe mondverzorging moet uitgevoerd worden. Deze instelling is fout! Naarmate we meer en meer opzochten over dit gegeven, is onze interesse gegroeid en nu moeten we zelf toegeven dat we helemaal voor dit onderwerp gewonnen zijn.

In België werden slechts weinig onderzoeken betreffende dit thema verricht. Daarom hebben wij een onderzoek gedaan in het ziekenhuis waar we werkzaam zijn. Zo hopen we meer aandacht te krijgen voor dit thema. Het mooie aan dit thema is dat iedereen in de zorgsector ermee te maken krijgt en het zich dus niet alleen beperkt tot dokters of verpleegkundigen. Neen, ook verzorgenden en zorgkundigen kunnen hun steentje bijdragen!

Body

Oudere en zwaar hulpbehoevende patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, zijn vaak niet meer in staat om in hun basisbehoeften te voldoen. Vanaf dat moment worden zij voor hun welzijn en gezondheid afhankelijk van de zorgverleners. Ze verliezen tijdelijk of definitief hun zelfstandigheid en de mogelijkheid om voor zichzelf te kunnen zorgen. Veel voorkomende zaken die bij oudere personen veranderen zijn cognitieve functies: het minder goed onthouden of fysieke achteruitgang zoals krachtsverlies. Dat betekent dat ze hulp nodig kunnen hebben om te eten, zich te verplaatsen, zich te wassen en dus ook om de tanden te poetsen. Maar in de praktijk zien we dat mondverzorging in de zorgverlening vaak over het hoofd wordt gezien.

In het AZ Sint Maria ziekenhuis te Halle hebben wij het initiatief genomen om het probleem mondverzorging aan te pakken. Dit omdat de mondverzorging in het ziekenhuis zoals in de meeste ziekenhuizen vaak vergeten of overgeslagen wordt. We hebben dit gedaan aan de hand van een literatuurstudie en een praktijkstudie bestaande uit een meting bij de patiënten zelf en een enquête bij zorgverleners. We hebben drie doelen vooropgesteld aan dit onderzoek. In de eerste plaats wilden we dus de mondverzorging in het ziekenhuis in de spotlights zetten. Vervolgens hebben we ook getracht om de mondverzorging te verbeteren. Als derde doel, proberen we dan ook door middel van ons onderzoek de mondverzorging te behouden. Een doel waar we nu nog steeds mee bezig zijn door het ontwerpen van flyers en affiches, organiseren van bijscholingen voor zorgverleners, ….

De eerste stap van ons onderzoek was een literatuurstudie. Deze studie bestaat uit het lezen van verschillende artikels over dit thema en deze te vergelijken. In de literatuur vonden we terug dat mondverzorging door hulpverleners en ook vooral bij oudere patiënten pover was, vooral omdat dit als een “niet-belangrijke” taak gezien wordt. Dit was zo in Nederland en Vlaanderen, maar ook in de rest van de wereld. Verschillende initiatieven en onderzoeken werden reeds opgestart om mondverzorging te verbeteren. Wat voor ons vooral van belang was, waren de redenen die de zorgverleners aangeven voor het niet uitvoeren van mondverzorging. Dit was belangrijk om een vergelijking te kunnen maken met ons praktijkonderzoek.

Ons praktijkonderzoek bestond enerzijds uit een meting bij oudere patiënten in het ziekenhuis, anderzijds uit een enquête die verspreid werd onder de zorgverleners.

Gedurende de hele maand februari 2011 werden patiënten op de diensten Geriatrie 1 en 2 van het Sint-Maria ziekenhuis te Halle bevraagd over hun bevindingen. Volgende zaken kwamen aan bod: is er mondverzorging gebeurd, op welke wijze is de mondverzorging uitgevoerd, wat is uw gevoel indien mondverzorging al dan niet werd uitgevoerd, … Op deze manier werd ook duidelijk welk effect het verrichten van mondverzorging kan hebben op een persoon. Een verzorging van de mond en tanden draagt bij tot het algemeen welzijn van een persoon.

In de maand maart 2011 werden dan, als tweede deel, ook nog enquêtes verspreid onder zorgverleners die veel in contact kwamen met oudere personen in de zorgverlening. Dit om hun kennis omtrent de mondverzorging en de verschillende producten te weten te komen en hun houding tegenover mondverzorging te ontdekken.

Als laatste deel van ons onderzoek hebben we dan een bijscholing gegeven in het ziekenhuis voor onze collega’s. Alle personen die interesse hadden voor dit onderwerp, konden komen luisteren. Er werd uitleg gegeven over al wat we te weten gekomen waren en wat we gedaan hadden. Ook werden er instructies en tips gegeven om een goede mondverzorging aan de patiënten te kunnen geven. Deze presentatie werd ook gesteund door schokkende foto’s, dewelke wijzen op het belang van het uitvoeren van mondverzorging.

De volgende stap is een mondverzorging protocol dat beschikbaar zal worden in het ziekenhuis. Momenteel zijn er affiches in de maak om nog maar eens de aandacht te vestigen op dit onderwerp.

Slot

Mondverzorging verdient dus aandacht! Bij een gezond persoon kan dit aanzien worden als een “onbelangrijke taak en van kleine waarde”, maar integendeel. Voor een zieke persoon, die niets anders ziet dan de muren van het ziekenhuis of enkel de matras van zijn bed voelt, kan een verzorging en een verfrissing van de mond zoveel meer betekenen! Het is een uniek gevoel om iemand blij te kunnen maken, een lach op zijn of haar gezicht te toveren en zo ook de levenskwaliteit te verbeteren. Dus, wij smeken jullie, verplaats jezelf in de persoon die daar ligt, zou jij daar één week willen liggen met de resten van de vorige dagen in je mond en een slecht ruikenende adem? Ik denk dat wij het antwoord kennen!

 

Bibliografie
  • Adachi M, I. K. (2007). Professional oral health care by dental hygienists reduced respiratory infections in elderly persons requiring nursing care. Int J Dent Hygiene , 5, 69-74.
  • Coleman, P. (2002). Improving oral health care of the frail elderly: a review of widespread problems and best practices. Geriatric Nursing , 23 (4), 189-197.
  • De Visschere, L. G. (2006). Oral hygiene of elderly people in long-term care institutions-a cross-sectional study. Gerodontology , 23, 195–204.
  • De Visschere, L. (2011, mei 17). Mondzorg voor kwetsbare ouderen: poetssimpel!? Halle, België.
  • De Visschere, L. V. (2009). De richtlijn Mondzorg voor ouderen in zorginstellingen: Effectiviteit en implementatie in Nederland en Vlaanderen. Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde , 116, 23-27.
  • Deerenberg-Kessler, W. N.-L.-T. (2007). Mondzorg en de rol van verzorgenden en verpleegkundigen: Een samenvatting van de „Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen‟. 1-29.
  • Fiske J., G. J. (2000). Guidelines for oral health care for long-stay patients and residents. 1-14.
  • Kullberg, E., Forsell, M., Wedel, P., Sjögren, P., Johansson, O., Herbst, B., et al. (2009). Dental Hygiene Education for Nursing Staff. Geriatric Nursing , 30 (5), 329-333.
  • NVVA, NMT, NVG. (2007). Mondzorg en de rol van verzorgenden en verpleegkundigen. Nederland: NVVA.
  • Reed, R. B. (2006). Oral health promotion among older persons and their care providers in a nursing home facility. Gerodontology , 23, 73-78.
  • Reners, M., Reychler, H., Reynaert, M., & Vanobbergen, J. (2009). Mondzorg. Een praktische gids. Albe De Coker.
  • van der Putten, G.-J., De Visschere, L., Schols, J., de Baat, C., & Vanobbergen, J. (2010). Supervised versus non-supervised implementation of an oral health care guideline in (residential) care homes: a cluster randomized controlled clinical trial. BMC Oral Health , 10 (17), 1-8.
  • Vanobbergen, J. D. (2005). Factors contributing to the variation in oral hygiene practices and facilities in long-term care institutions for the elderly. Community Dental Health , 22, 260-265.

 

Universiteit of Hogeschool
BaNaBa in de geriatrische gezondheidszorg
Publicatiejaar
2011
Kernwoorden
Share this on: