POOLSE SCHOLEN IN BELGIË De historiek, organisatie en huidige hervormingen in beeld gebracht

Annelies Stalpaert
Persbericht

POOLSE SCHOLEN IN BELGIË De historiek, organisatie en huidige hervormingen in beeld gebracht

 

Polen-der-wijs

Tijdens het schooljaar 2009/2010 liepen ongeveer tweeduizend vijfhonderd Poolse kinderen school in verschillende Poolse scholen in België. De grootste scholen bevinden zich in Brussel en Antwerpen, maar ook kleine Poolse klasjes zijn over heel België verspreid. Dat veel Polen naar België migreerden tijdens de jaren negentig en tweeduizend valt niet te ontkennen, maar dat dit ook gevolgen heeft op het vlak van onderwijs is vaak minder bekend.

De Poolse scholen in België kennen al een vrij lang bestaan. Reeds in de negentiende eeuw trokken grote groepen Polen onze richting uit. De eerste echt stappen naar Pools onderwijs in België werden gezet na de Eerste Wereldoorlog. De eerste scholen waren vooral gekoppeld aan de mijnen waar de Polen op dat moment werkten. Ze zorgden voor onderlinge verbondenheid tussen de Polen door de kennis van de Poolse taal, geschiedenis en cultuur bij de kinderen in stand te houden. 

Na de Tweede Wereldoorlog werd het Poolse onderwijssysteem in België opgesplitst door de installatie van het communistisch regime in Polen. De Communisten enerzijds en de aanhangers van het oude regime anderzijds zorgden in België elk voor hun eigen scholen en de ontwikkeling ervan. De ontwikkeling van de Poolse scholen stagneerde na een tijd doordat veel Poolse kinderen hier werden geboren of al jaren woonden en zich niet langer verbonden voelden met dat verre vaderland van hun ouders.

Vandaag de dag vinden we de volgende grote Poolse scholen aan in België: 

-          De Poolse school in Brussel, verbonden aan de Poolse ambassade

-          De Poolse school in Brussel, verbonden aan de Poolse Katholieke Missie (en via deze organisatie  aan de Poolse ambassade)

-          De Poolse school op de NAVO-basis in Mons  (tevens verbonden aan de Poolse ambassade)

-          De Poolse school in Antwerpen, verbonden aan de Poolse ambassade in Brussel

-          Het Poolse onderwijscentrum, genoemd naar Johannes Paulus II, in Brussel

Behalve deze vijf belangrijkste scholen, zijn er ook tal van kleine “schooltjes” (vaak zijn het maar enkele klasjes of één enkele klas, zoals bijvoorbeeld in het Poolse schooltje in Heverlee). Een belangrijk feit is dat deze scholen aanvullend onderwijs organiseren. De leerlingen volgen dus gewoon les in het Nederlandstalig of het Franstalig onderwijs. Daarnaast volgen ze op woensdagnamiddag of op zaterdag les in de Poolse school.

Enkele lesuren per week zijn niet echt veel, maar het is dan ook niet de bedoeling dat de leerlingen het hele vakkenpakket van het onderwijs in Polen voorgeschoteld krijgen. Men beperkt zich tot het onderwijzen van de Poolse taal, geschiedenis  en maatschappijkennis. Soms geeft men ook aardrijkskunde of religie (zeker naar aanloop van de eerste communie).

De structuur van het Poolse onderwijs lijkt sterk op deze van Vlaanderen. De Poolse leerlingen moeten, net zoals de Vlaamse, zes jaar lager onderwijs en zes jaar middelbaar onderwijs doorlopen. Het grote verschil  is dat men in Polen pas op de leeftijd van zeven jaar aan het lager onderwijs begint.

 Momenteel zijn er grote hervormingen op til in het  onderwijs in Polen, en langzamerhand sijpelen die ook door naar de Poolse scholen in het buitenland, dus ook in België. Deze hervormingen zorgen ervoor dat de Poolse leerlingen op dezelfde leeftijd als hun Belgische vriendjes naar de lagere school gaan, maar ze hebben ook financiële gevolgen.

Het middelbaar onderwijs in Polen is namelijk in twee delen opgesplitst, en nu wil het Poolse Ministerie van Onderwijs niet meer instaan voor de financiering van de drie laatste jaren van de humaniora.  Dit brengt het behalen van het Matura-diploma van de Poolse jongeren in gevaar.

Het Matura-diploma is het diploma dat de leerlingen ontvangen na het slagen voor de eindexamens in het zesde middelbaar. Ook de Poolse leerlingen in België kunnen dit behalen. Meer nog: wanneer de Poolse leerlingen in België school lopen in een Poolse school die door de ambassade wordt erkend krijgen zij op het einde van ieder jaar een certificaat. Dit certificaat, in combinatie met een certificaat van het Nederlandstalige of  Franstalige onderwijs geeft hen de mogelijkheid om in het juiste leerjaar in Polen in te stappen. De Poolse scholen die niet aan de ambassade verbonden zijn kunnen ook een dergelijk certificaat aan de leerlingen geven, maar het is niet zeker dat die door elke school in Polen worden aanvaard.

Van de hierboven vernoemde Poolse scholen in België is er slechts één die zelf voor haar financiën instaat, met name het Poolse onderwijscentrum, genoemd naar Johannes Paulus II, in Brussel. De overige scholen worden grotendeels door het Poolse Ministerie van Onderwijs gefinancierd.  Met andere woorden: zelf voor de kosten instaan is mogelijk voor deze scholen, maar is recht op kosteloos onderwijs geen basisrecht van een kind?

De hervormingen in het Poolse onderwijs in België hebben hun redenen: de scholen barsten bijna uit hun voegen en vele Polen hier keren niet meer naar hun vaderland terug. Waarom zou het Poolse Ministerie dan nog voor hun instaan? Er zijn zekere plannen, bijvoorbeeld in Antwerpen, om de Poolse scholen in het Vlaamse onderwijs te integreren. Maar indien er Poolse secties in het Vlaamse onderwijs zouden komen, komen er dan ook Arabische, Turkse of Russische secties? Is Vlaanderen daar klaar voor?

 

 

Bibliografie

Stalpaert Annelies (2010) Poolse scholen in België. De historiek, organisatie en huidige hervormingen in beeld gebracht. Leuven (Masterproef)

 

Universiteit of Hogeschool
Slavistiek en Oost-Europakunde
Publicatiejaar
2010
Share this on: