Op bezoek bij ouderen

Vicky Vander Aerschot
Persbericht

Op bezoek bij ouderen

 

 

Op bezoek bij ouderen

 

Verhoging van de levenskwaliteit van sociaal geïsoleerde ouderen door vrijwilligers (Vicky Vander Aerschot)

 

Inleiding

‘Als ik oud ben en versleten, mijn naasten me stilaan vergeten en ik de kracht niet meer heb om alleen tegen de eenzaamheid te strijden. Dan hoop ik dat anderen me hiervan weg kunnen leiden (gebaseerd op Yevgueni, 2004)’.

 
Ouderen voelen zich steeds vaker eenzaam, maar dit is niet altijd hun eigen keuze. Omwille van verschillende redenen kunnen zij minder deelnemen aan de dagelijkse routines in het woonzorgcentrum, waardoor zij zich eenzaam gaan voelen. Dit noemt men sociaal geïsoleerde ouderen. Het vastraken in een sociaal isolement heeft een negatieve invloed op de kwaliteit van leven, dit is de manier waarop ouderen hun leven ervaren. Daarom vroeg ik me af, of het mogelijk was, om via een bezoekersgroep van vrijwilligers, deze ouderen uit hun sociaal isolement te halen om zo een hogere kwaliteit van leven te bekomen.
 
Om een antwoord te kunnen geven op mijn vraag, is het belangrijk om te weten welke oorzaken er zijn voor sociale isolatie, wat de kwaliteit van leven inhoudt en hoe men die kan verbeteren. Maar ook op welke manier een vrijwilliger een meerwaarde kan betekenen in het doorbreken van het sociaal isolement.
 
 
Sociale isolatie
 
Volgens Hortulanus, Machielse en Meeuwesen (2003) en van Tilburg en de Jong Gierveld (2007) zijn er vier grote groepen te onderscheiden op basis van de kwaliteit en omvang van de relaties. De kleinste groep, ongeveer 6 % van de totale bevolking, zijn diegenen die sociaal geïsoleerd zijn. Zij hebben een klein sociaal netwerk en voelen zich eenzaam. Diricx (2004) en Vilans (2009) beschrijven twee grote oorzaken. Er wordt onderscheid gemaakt tussen intra-individuele factoren waarbij de oorzaak bij de persoon zelf ligt en inter-individuele factoren waarbij de oorzaak ligt in het contact maken met anderen. Deze kunnen leiden tot sociale isolatie.
Men kan de sociale omgeving contactrijker maken of de ouderen bewust maken van hun aandeel in de sociale isolatie waarin zij zich bevinden (Fokkema & van Tilburg, 2006).
 
 
Kwaliteit van leven
 
Kwaliteit van leven is subjectief. Het hangt af van de mate waarin de ouderen hun leven als waardevol beschouwen (Sprangers, 2009), (Xavier, Ferraz, Marc, Escosteguy & Moriguchi, 2003).
Kwaliteit van leven kan zich uiten op acht verschillende domeinen. Onder elk domein horen een aantal indicatoren (Maes & Petry, 2006), (Schalock, Gardner & Bradley, 2007). Onder het domein rechten behoren privacy, gelijke behandeling en het hebben van eigendom. Wanneer iemand zich niet gelijk behandeld voelt, kan hij zijn kwaliteit van leven lager inschatten.

Volgens Vilans (2009) kan men de kwaliteit van leven beïnvloeden door de ouderen meer inspraak te geven zodat hun zelfbeeld verbetert.

 
Vrijwilligerswerk
 
Hortulanus, Machielse en Meeuwesen (2006) en Hambach (2006) zijn ervan overtuigd dat vrijwilligers een meerwaarde betekenen wanneer zij iets gemeen hebben met de ouderen. Samen activiteiten doen die zinvol zijn voor de ouderen en waarbij de ouderen inspraak krijgen, zijn het waardevolst. Door het ontstaan van een vriendschapsband, kunnen ouderen hun problemen bespreken, voelen zij zich gerespecteerd en geapprecieerd. Verder moeten vrijwilligers het beroepsgeheim in acht nemen (Wouters, Herbots & Put, 2009).
Er zijn verschillende manieren om vrijwilligers aan te trekken (Hambach, 2002). Elke techniek heeft zijn voor en nadelen, maar het succes hangt af van een aantal factoren, zoals het beeld dat mensen van de organisatie hebben en de verwachtingen die men aan de vrijwilligers stelt.
 
 
Methode
 
Via een zelfopgestelde vragenlijst en gerichte observaties wordt nagegaan of vrijwilligers inderdaad een meerwaarde vormen bij sociaal geïsoleerde ouderen.
Voor de kennismaking met de vrijwilligster vindt de afname van de vragenlijst plaats, dit is de nulmeting. Na 3 maanden wordt een deel van de vragenlijst opnieuw afgenomen, dit is de eindmeting. Verder wordt bij de ouderen nagevraagd wat ze zelf van de bezoekersgroep vonden.
 
 
Praktijkopzet
 
De deelnemende ouderen zijn niet-dementerende ouderen omdat de drempel naar vrijwilligers toe zo lager is. De ouderen zijn vrij om te kiezen of zeal dan niet deelnemen. Zo besloten drie sociaal geïsoleerde ouderen, die zich eenzaam voelden, om deel te nemen.
 
Wekelijks gaat de vrijwilligster op bezoek bij de ouderen. De activiteiten die uitgevoerd worden, zijn steeds individueel en in samenspraak met de ouderen. Zij beslissen, in de mate van het mogelijke, wat er tijdens het bezoek van de vrijwilligster gebeurt. De activiteiten die ondermeer uitgevoerd werden, zijn gesprekken over vroeger en nu, wandelingen, voetmassages, het bijwonen van de misviering, het bijwonen van een modeshow en het opruimen van kleerkasten.
 
 
Resultaten
 
Bij het vergelijken van de nulmeting met de eindmeting, werd de kwaliteit van leven op vier domeinen, waarbij het draait om sociale contacten, opnieuw nagegaan. Elke oudere schatte de kwaliteit van leven op deze domeinen hoger in bij de eindmeting dan bij de nulmeting. Hieruit kan men besluiten dat het bezoek van een vrijwilliger, een positieve invloed heeft op de kwaliteit van leven. Ook zeggen ze alledrie genoten te hebben van het bezoek van de vrijwilligster. Door het wekelijkse bezoek, ontstond er een vriendschapsband met wederzijds vertrouwen.
 
 
Besluit
 
Uit de resultaten blijkt dat een bezoekersgroep van vrijwilligers een positief effect kan hebben op de kwaliteit van leven van sociaal geïsoleerde ouderen. Dit blijkt voor de drie deelnemende ouderen. Maar omdat deze onderzoeksgroep te klein is, is het onmogelijk om een algemeen besluit te trekken voor de ganse populatie van sociaal geïsoleerde ouderen in een woonzorgcentrum. Ook is de kwaliteit van leven voor iedereen verschillend. Toch is het zeker zinvol om af te wegen bij welke oudere een vrijwilliger een meerwaarde kan zijn.
 
Het zoeken naar vrijwilligers vraagt heel wat voorbereidend werk. Er kwam ook weinig tot geen reactie op al de inspanningen die geleverd zijn om vrijwilligers aan te trekken. Daarom vraag ik mezelf af welke manier nu de efficiëntste manier is om vrijwilligers aan te trekken of bestaat dit niet? Hangt alles bijgevolg af van de goedwil van de mensen uit de buurt?
Bij het aanspreken van ouderen in een sociaal isolement is het belangrijk om heel wat informatie te hebben over de ouderen in kwestie. Op die manier kan men eenvoudig inspelen op de noden en wensen van de ouderen.
De vragenlijst is geen gestandaardiseerde vragenlijst. Daarom is het onmogelijk om wetenschappelijke conclusies te trekken uit de antwoorden. Wat wel mogelijk is, is een vergelijking met de nulmeting. Dit, in combinatie met het achterhalen van de ervaringen van de ouderen, geeft een duidelijk beeld over de kwaliteit van leven.
 
Als je iemand nieuw leert kennen, is het alsof je een nieuwe wereld ontdekt.

Bibliografie

Diricx, B. (2004). Eenzaamheid bij ouderen. Mechelen: Kluwer.

Fokkema, T., & van Tilburg, T. (2006). Eenzaam en dan? De (on)mogelijkheden van interventies bij ouderen. De Haag: NIDI. 
Hambach, E. (2006). Handboek werken met vrijwilligers, wetgeving en praktijk. Brussel: Paliteia nv.
 
Hambach, E. (2002). Vrijwilligers aantrekken is een kunst. Een praktische handleiding. Antwerpen: Halewijn.
Hortulanus, R., Machielse, A., & Meeuwesen, L. (2003). Sociaal isolement. Een studie over sociale contacten en sociaal isolement in Nederland. Den Haag: Elsevier.
Maes, B., & Petry, K. (2006). Kwaliteit van leven bij personen met verstandelijke beperkingen. Gedrag en gezondheid , 280-295.
Schalock, R., Gardner, J., & Bradley, V. (2007). Quality of life of persons with intellectual and other developmental disabilities. Washington: American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
Sprangers. (2009). Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Gevonden op 15 november 2009 in RIVM Nationaal Kompas Volksgezondheid: http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o2297n18749.html
van Tilburg, T., & de Jong Gierveld, J. (2007). Zicht op eenzaamheid: achtergronden, oorzaken en aanpak. Assen: Koninklijke van Gorcum.
Vilans. (2009, februari 11). Innovatieprogramma welzijn ouderen. Gevonden op 17 oktober 2009 op internet: http://www.vilans.nl/smartsite.dws?ch=def&id=24092
Wouters, W., Herbots, K., & Put, J. (2009). Omgaan met vertrouwelijke informatie en beroepsgeheim door vrijwilligers. Gevonden op 30 november 2009 op internet: http://wvg.vlaanderen.be/vrijwilligers/documenten/onderzoek2009/Brochur…
Xavier, F., Ferraz, M., Marc, N., Escosteguy, N., & Moriguchi, H. (2003). Elderly people's definition of quality of life. Rev Bras Psiquiatr , 31-39.
Yevgueni (Componist). (2004). Oud en versleten [Cd]. Petrol, België.

Universiteit of Hogeschool
Bachelor in de ergotherapie
Publicatiejaar
2010
Kernwoorden
Share this on: