'Wat na het 6e?' Een onderzoek naar studiekeuze bij de overgang van secundair naar hoger onderwijs.

Sharon Cobert
Persbericht

'Wat na het 6e?' Een onderzoek naar studiekeuze bij de overgang van secundair naar hoger onderwijs.

 

Sharon Cobert
 
‘Wat na het 6e?’
Iedereen krijgt er mee te maken, iedereen moet het doen: ‘keuzes maken’. Het is een fenomeen die ons gedurende heel ons leven achtervolgt en waar we niet onderuit kunnen. Kiezen welke kleren we zullen dragen, kiezen wat we gaan eten, kiezen hoe we onze dag organiseren,… Zaken die ieder van ons onmiddellijk herkent. Maar, sommige keuzes neem je niet op één, twee, drie. Sommige keuzes vragen tijd en moet je toch wel even over nadenken. Zo ook de keuze waar de meeste jongeren de dag van vandaag aan het einde van het middelbaar mee te maken krijgen: ‘Wat ga je volgend jaar gaan studeren?’. Dit is de vraag die centraal staat in dit onderzoek. Zelf ondervond ik problemen om een antwoord te formuleren op deze vraag. Net zoals vele anderen koos ik dan ook een foutieve studierichting. Doch heb ik mij herpakt en zo de kans gegrepen om het onderwerp ‘studiekeuze’ verder uit te diepen.
Wanneer je de tekst verder leest krijg je een beeld van hoe het studiekeuzeproces er theoretisch zou moeten uitzien, wat drop-out precies betekent en wat de gevolgen zijn, maar veel interessanter: gegevens van een aantal onderzoeksscholen over hoe zij studiekeuzebegeleiding aanpakken en hoe leerlingen hiermee omgaan. Dit alles in het licht van de discussies rond leerkrediet, studietoelagen en inschrijvingsgelden maakt het onderwerp actueel en boeiend. Het is vanuit het onderwerp gezien geen grootschalig onderzoek, maar toch een onderzoek waarmee je een blik kan werpen op hoe leeftijdsgenoten, adolescenten, leerlingen deze misschien wel belangrijkste keuze in hun leven ervaren en hoe ze acht maanden na hun keuze terugkijken op hun besluit.
 
De studiekeuze bij de overgang van secundair naar hoger onderwijs verloopt niet altijd even vlekkeloos. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de wetenschappelijke wereld onze aandacht probeert te vestigen op de maatschappelijke kost van drop-out binnen het hoger onderwijs. Volgens hen moet er veel vroeger gestart worden met de begeleiding van adolescenten. Studiekeuzebegeleiding de dag van vandaag wordt nog teveel gezien als iets dat in het 6e middelbaar even moet worden aangekaart. Dit is fout! Scholen moeten vanaf de start van de derde graad secundair onderwijs leerlingen behoeden tegen een foutieve keuze, aldus de wetenschap. Enkel op die manier kan drop-out worden tegengegaan.
Deze studie wil het studiekeuzeproces in kaart brengen en nagaan of er sprake kan zijn van een probleem. Daarbij worden een aantal factoren mee onder de loep genomen. Iedereen laat zich wel eens beïnvloeden in zijn keuzes. Denk maar aan vrienden, ouders, familie,… die maar al te graag hun mening met je delen over te maken keuzes. Is dit ook zo voor wat betreft de keuze naar verder studeren? En welke motieven spelen een rol bij het nemen van deze keuze? Daarnaast wordt dieper ingegaan op de link tussen dit keuzeproces en drop-out. Via een online vragenlijst werden 352 leerlingen zesde jaar secundair onderwijs in zeven Oost-Vlaamse scholen bevraagd. Acht maanden later werden deze leerlingen opnieuw gecontacteerd. Zij hadden ondertussen al een halfjaar doorgebracht op de banken van het hoger onderwijs waardoor ze op een gepaste wijze konden terugkijken op hun keuze.
Wat kwam uit deze vragenlijsten naar voor: dat leerlingen vooral kiezen vanuit intrinsieke motieven. Intrinsieke motieven zijn motieven die vooral vanuit henzelf komen zoals bijvoorbeeld hun interesse voor het studiegebied. Maar ook extrinsieke motieven zoals een goed loon bleken niet onbelangrijk te zijn. De mensen met het meeste invloed waren in de eerste plaats ouders en leerkrachten en pas dan de vriendengroep. Verder bleken de leerlingen tevreden te zijn over de begeleiding die ze kregen in hun middelbare school. Het drop-out cijfer, of dus het aantal leerlingen die reeds is gestopt met studeren of toch al een andere richting heeft gekozen, is veel minder dramatisch dan vanuit het wetenschappelijk onderzoek naar voor komt.
Natuurlijk is niet alles rozengeur en maneschijn. Scholen, leerkrachten en jongeren moeten zich bewust zijn van deze moeilijke keuze, de gevolgen en de manieren waarop iedereen een invloed heeft bij de keuze en waarop we elkaar en anderen kunnen helpen.
Ik citeer: “Ik denk dat het er niet zo zeer om gaat dat ze meer moeten doen, maar de manier waarop ze het doen is volgens mij niet helemaal correct. Ze proberen ons constant te engageren tot het opzoeken van informatie en dergelijke, wat (alleszins bij mij) druk en stress creëert. En hierdoor zijn we misschien te snel geneigd om een voorlopige studiekeuze uit te kiezen en naderhand niet meer na te denken of het wel een goede is, of naderhand deze studiekeuze niet meer bekritiseren”.
 
 

Bibliografie

 

Bibliografie
Baarde, D.B., de Goede, M.P.M. & Teunissen, J. (2005). Basisboek kwalitatief onderzoek. Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Billiet, J., Cambré, B. & Smedts, D. (1998-9). Onderzoek naar de motieven bij de studiekeuze van afgestudeerden uit het vrij algemeen secundair onderwijs. Onderzoeksverslag van het Departement Sociologie, KULeuven, Afdeling Dataverzameling en Analyse.
Billiet, J. & Waege, H. (2006). Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Antwerpen: de boeck.
Boone, A., Cattoir, C., Fiers, J., e.a. (1995). Tussenrapport overgangsproblematiek secundair-hoger onderwijs. Van secundair naar hoger onderwijs: deel 1. Brussel, Vlaamse Onderwijsraad, cahier 9, 9-25.
Breen, R. & Jonsson, J.O. (2000). Analyzing educational careers: a multinomial transition model. American sociological review, 65 (5), 754-772.
Cohen, J. (1987). Parents as educational models and definers. Journal of marriage and the family, 49 (2), 339-351.
Cortens, I., Duchesne, I. & Nonneman, W. (1995). Review inzake de overgang van secundair naar hoger onderwijs. Van secundair naar hoger onderwijs: deel 2. Brussel, Vlaamse Onderwijsraad, cahier 9, 27-80.
Davies, M. & Kandel, D.B. (1981). Parental and peer influences on adolescents’ educational plans: some further evidence. The American journal of sociology, 87 (2), 363-387.
De Jong, U., Vendel, V. & Hoekstra, p. (2002). Studieuitval van studenten met een vwo-diploma: het doet er niet toe wie je bent, het gaat erom wat je doet. Tijdschrift Sociale Wetenschappen, 45 (3), 40-52.
Dochy, F. & Janssen, P.J. (1993). Van secundair onderwijs naar universiteit. Memorandum 1993. In Janssens, P.J, e.a. (red.), Van secundair naar hoger onderwijs. Is er een einde aan die jaarlijkse hecatombe? (pp. 133-153). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
D’Oosterlinck, P., Grootjans, J., Pauwels, J., Veraghtert, H. & Willems, G. (1999). Schoolloopbaanbegeleiding: samenwerking tussen theorie en praktijk. In: Lacante, M., De Boeck, P. & Vander Steene, G. (red.), Meer kansen creëren voor het hoger onderwijs. Naar een onderwijs voor de toekomst (pp. 35-52). Diegem: Kluwer Editiorial.
Elkins, S.A., Braxton, J.M. & James, G.W. (2000). Tinto’s separation stage and its influence on first-semester college student persistence. Research in higher education, 41 (2), 251-268.
 
Fink, A. (1995). The survey handbook. California: Sage publications.
 
Gati, I., Krausz, M. & Osipow, S.H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making. Journal of counseling psychologie, 43 (4), 510-526.
Gati, I. & Asher, I. (2001). Prescreening, in-depth exploration, and choice: from decision theory to career counseling practice. The career development Quarterly, 50, 140-157.
 
Gellynck, L. (1997). Schoolloopbanen van jongeren, een reis vol hindernissen. In: Verbeek, J. & Willems, G. (red.), Levenslijnen. Schoolloopbaanbegeleiding tijdens het secundair onderwijs en in de overgang naar de werkplek of naar het hoger onderwijs (pp. 51-59). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Gerdes, H. & Mallinckrodt, B. (1994). Emotional, social, and academic adjustment of college students: a longitudinal study of retention. Journal of counseling & development, 72, 281-288.
 
Germeijs, V. & Verschueren, K. (2006a). High school students’ career decision-making process: development and validation of the study choice task inventory. Journal of career assessment, 14 (4), 449-471.
Germeijs, V. & Verschueren, K. (2006b). High school students’ career decision-making process: a longitudinal study of one choice. Journal of vocational behavior, 70 (2), 223-241.
Germeijs, V., Verschueren, K. & Soenens, B. (2006). High school students’ career decision-making process: longitudinal associations and the mediational role of anxiety. Journal of counseling psychology, 53 (4), 397-410.
Germeijs, V. & Verschueren, K. (2007). Adolescent’s career decision-making process: consequences for choice implementation in higher education. Journal of vocational behavior, 68, 189-204.
Goegebeur, W. & Van Esbroeck, R. (1996). De aansluitingsproblematiek in Vlaanderen. Veel acties, maar nog geen gecoördineerde aanpak. Tijdschrift voor Hoger onderwijs & Management, 3, 27-33.
Hoornaert, J. (1999). Keuzebegeleiding bij de overstap van secundair naar hoger onderwijs. In Cahiers voor didactiek (Vol. 6). Leuven: Wolters Plantyn.
Janssen, P.J. (1993). Naar een be’vrij’dende instap in het hoger onderwijs. In Janssens, P.J, e.a. (red.), Van secundair naar hoger onderwijs. Is er een einde aan die jaarlijkse hecatombe? (pp. 69-94). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Janssen, P.J. (1996-7). Kiezen tussen secundair en tertiair: de psychologisch-onderwijskundig zwakke schakel in Vlaanderens actuele onderwijsbeleid. Tijdschrift voor Onderwijsrecht & Onderwijsbeleid, 1, 2-20.
Janssens, F.J.G. (1985). Betrouwbaarheid en validiteit in interpretatief onderzoek. Pedagogisch Tijdschrift, 10 (3), 149-161.
Janssens, J.M.A.M. (1989). ‘Ogen’ doen onderzoek. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.
Johnes, J. (1990). Determinants of student wastage in higher education. Studies in higher education, 15 (1), 87-90.
Lacante, M. & Schodts, L. (1997). Kiezen voor de universiteit? Karakteristieken van kiezende jongeren. In: Verbeek, J. & Willems, G. (red.), Levenslijnen. Schoolloopbaanbegeleiding tijdens het secundair onderwijs en in de overgang naar de werkplek of naar het hoger onderwijs (pp. 179-189). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Lacante, M. , De Metsenaere, M., Lens, W., Van Esbroeck, R., De Jaeger, K., De Coninck, T., Gressens, K., Wenselaer, C.,& Santy, L. & (2001). Drop-out in het eerste jaar hoger onderwijs. Onderzoek naar de achtergronden en motieven van drop out in het eerste jaar hoger onderwijs (Eindrapport OBPWO 98.11). Leuven-Brussel: Katholieke Universiteit Leuven - Vrije Universiteit Brussel.
 
Lowis, M. & Castley, A. (2008). Factors affecting student progression and achievement: prediction and intervention. A two-year study. Innovations in education and teaching international, 45 (4), 333-343.
 
Maso, I. & Smaling, A. (1998). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Amsterdam: Boom.
 
Meire, M. (2001). Motieven van Studiekeuze. Een kwantitatief onderzoek. Niet gepubliceerde licentiaatsverhandeling o.l.v. H. Waege, UGent, Faculteit Politieke en Sociale wetenschappen.
 
Mels, F. (2004). Dream day en het proces van de keuzebegeleiding. Caleidoscoop, 5, 34-36.
 
Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (1991). Kiezen voor je toekomst, Advies over de begeleiding van het proces van studie- en beroepskeuze van jeugdigen. Raad voor het jeugdbeleid, 62, Rijkswijk.
 
Markteffect BV. (2008). Nationaal studiekeuzeonderzoek NSKO 2008. Geraadpleegd op 14 november 2008, op http://www.markteffect.nl/nsko2008/index.html)
 
Need, A. & De Jong, U. (2001). Educational differentials in the Netherlands. Testing rational action theory. Rationality and society, 13 (1), 71-98.
 
Nicaise, I. (1997). Rationeel kiezen is economisch handelen. Economische aspecten van studiekeuze. In: Verbeek, J. & Willems, G. (red.), Levenslijnen. Schoolloopbaanbegeleiding tijdens het secundair onderwijs en in de overgang naar de werkplek of naar het hoger onderwijs (pp. 27-34). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Onderwijs Vlaanderen. (2009). Studentenportaal. Informatie over leerkrediet voor studenten hoger onderwijs. Geraadpleegd op 14 maart 2009, op http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/studentenportaal/
 
Pauwels, J., D’Oosterlinck, P., Grootjans, J., Veraghtert, H. & Willems, G. (1999). Schoolloopbaanbegeleiding: negen ervaringen uit de keuzepraktijk. In: Lacante, M., De Boeck, P. & Vander Steene, G. (red.), Meer kansen creëren voor het hoger onderwijs. Naar een onderwijs voor de toekomst (pp. 53-64). Diegem: Kluwer Editiorial.
Peterson, G.W., Stivers, M.E. & Peters, D.F. (1986). Family versus nonfamily significant others for the career decisions of low-income youth. Family Relations, 35 (3), 417-424.
 
Prins, J. (1997). Studieuitval in het wetenschappelijk onderwijs. Studentkenmerken en opleidingskenmerken als verklaring voor studieuitval. Nijmegen: University Press.
 
Rogers, M.E., Creed, P.A. & Glendon, A.I. (2008). The role of personality in adolescent career planning and exploration: a social cognitive perspective. Journal of vocational behavior, 73, 132-142.
 
Roobrouck, L. (2004). Jongeren bewust leren kiezen voor hun studies en beroep. Caleidoscoop, 5, 34-36.
 
Santos, P.J. (2001). Predictors of generalized indecision among Portuguese secondary school students. Journal of career assessment, 9 (4), 381-396.
 
Schittekatte, M. (1998). Onderzoek naar de instroom van studenten in de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen, academiejaar 1997-1998. Rapporten van het facultair studiecentrum, 1. Universiteit Gent.
 
Stinissen, J. (1986a). De overgang van secundair naar hoger onderwijs. Een follow-up van 6000 abituriënten – Rapport 1: Uitgangspunten en dataverzameling. Leuven/Amersfoort: Acco.
 
Stinissen, J. (1986b). De overgang van secundair naar hoger onderwijs. Een follow-up van 6000 abituriënten – Rapport 2: De eindsituatie in het secundair onderwijs. Leuven/Amersfoort: Acco.
 
Stinissen, J. (1987). De overgang van secundair naar hoger onderwijs. Een follow-up van 6000 abituriënten – Rapport 3: Droomstromen en slagen. Leuven/Amersfoort: Acco.
 
Stratton, L.S., O’Toole, D.M. & Wetzel, J.N. (2008). A multinomial logit model of college stopout and dropout behavior. Economics of education review, 27, 319-331.
 
Super, D.E, Osborne, W.L., Walsh, D.J., Brown, S.D. & Niles, S.G. (1992). Developmental career assessment and counseling: the C-DAC model. Journal of counseling & development, 71, 74-80.
 
Swanborn, P.G. (1987). Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Amsterdam: Boom.
 
Tinsley, H.E.A. (1992). Career decision making and career indecision. Journal of vocational behavior, 41, 209-211.
 
Tinto, V. (1982). Limits of theory and practice in student attrition. Journal of higher education, 53 (6), 687-700.
 
Van Damme, J. (1996-7). Reflecties over de overgang van secundair naar hoger onderwijs vanuit loopbaanperspectief. Tijdschrift voor Onderwijsrecht & Onderwijsbeleid, 4, 239-258.
 
van Dyck, M. & van Asselt, R. (1996). Aansluitingsproblemen al 25jaar onverminderd. Wat het verleden leert voor aanpak in de toekomst. Tijdschrift voor hoger onderwijs & Management, 3, 21-26.
 
Van Esbroeck, R., Tibos, K. & Zaman, M. (2005). A dynamic model of career choice development. International journal of educational and vocational guidance, 5, 5-18.
 
Van Goethem, K. (1993). De overgang van het secundair naar het hoger onderwijs. In Janssens, P.J, e.a. (red.), Van secundair naar hoger onderwijs. Is er een einde aan die jaarlijkse hecatombe? (pp. 11-24). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Van Matre, G. & Cooper, S. (1984). Concurrent evaluation of career indecision and indecisiveness. The personnel and guidance journal, 62, 637-639.
 
Vanneste, H., Boone, A., Cattoir, C., e.a. (1997). Overgang van secundair naar hoger onderwijs. Raamadvies. Brussel, Vlaamse Onderwijsraad, cahier 10, 1997, 16p.
 
Verhoeven, J.C. (1993). Overgangsproblematiek secundair onderwijs – universiteit. Enkele overwegingen vanuit de sociologie. In Janssens, P.J, e.a. (red.), Van secundair naar hoger onderwijs. Is er een einde aan die jaarlijkse hecatombe? (pp. 49-68). Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Vignoli, E., Croity-Belz, S., Chapeland, V., de Fillipis, A. & Garcia, M. (2005). Career exploration in adolescents: the role of anxiety, attachment, and parenting style. Journal of vocational behavior, 67, 153-168.
 
Wels, G. (2001). De Chrysostomosproef als studiekeuzebegeleidingsinstrument. Caleidoscoop, 13 (5),22-25.
 
Wels, G., Schodts, L. & Claes, L. (1999). Toegang tot het hoger onderwijs: middelen van zelfselectie. . In: Lacante, M., De Boeck, P. & Vander Steene, G. (red.), Meer kansen creëren voor het hoger onderwijs. Naar een onderwijs voor de toekomst (pp. 67-84). Diegem: Kluwer Editiorial.
 
Werkgroep studievoortgang. (2005). Onderzoek naar studievoortgang aan de UGent. Universiteit Gent.
 
Windolf, P. (1995). Selection and self-selection at German mass universities. Oxford Review of Education, 21 (2), 207-232.
 

Universiteit of Hogeschool
Pedagogische wetenschappen
Publicatiejaar
2009
Kernwoorden
Share this on: