Mijn baarmoeder is een woestijn - de begeleiding van een nieuwe zwangerschap na abortus provocatus

pauline gort
Persbericht

Mijn baarmoeder is een woestijn - de begeleiding van een nieuwe zwangerschap na abortus provocatus

“Mijn baarmoeder is een woestijn”
 
Wereldwijd eindigt 22 procent van alle zwangerschappen in een abortus provocatus. In Oost Europa is dit zelfs 57 procent. Dat abortus een vrouw niet onberoerd laat, wordt steeds duidelijker. Veel vrouwen krijgen na hun abortus problemen met de verwerking van het verlies. De vruchtbare moederschoot lijkt voor hen soms zelfs een dor, droog en onvruchtbaar land, waar niets nieuws kan groeien.
 
Het was het onderwerp van de dag in het voorjaar van 1990: abortus, mag het wel of mag het niet? De rooms-katholieke koning Boudewijn deed voor anderhalve dag afstand van de troon om het in werking treden van de abortuswetgeving op 15 april mogelijk te maken. Nu, bijna twintig jaar later lijken we met de discussie rond abortus oude koeien uit de sloot te halen. Abortus wordt min of meer geaccepteerd, het taboe is verbroken. Een groter taboe lijkt er echter te bestaan rond de nasleep die de keuze voor abortus en de ingreep kan hebben.
 
Een onverwachts zwangere vrouw kiest niet zomaar voor abortus. Vaak gaat er een moeilijk besluitvormingsproces aan vooraf. Ze kiest abortus om iets anders te redden: haar toekomst, de relatie met haar partner of familie, of haar positie in de maatschappij. Zwangere tieners houden het feit dat ze zwanger zijn en al helemaal de abortus zelf vaak strikt geheim uit angst voor veroordeling door hun ouders of cultuur. Dit maakt het voor hen moeilijk om achteraf de abortus te verwerken. Ze kunnen zich nooit uitspreken en moeten eenzaam en in stilte rouwen om hun verlies.
Na een abortus zijn de meeste vrouwen vooral opgelucht, positieve gevoelens hebben de overhand op de negatieve. Zij zijn tevreden over de beslissing, hebben gevoelens van bevrijding, euforie, zijn blij door te kunnen gaan met studie of werk en groeien in volwassenheid en onafhankelijkheid. Na verloop van tijd ziet men vaak dat negatieve emoties toenemen en sterker worden dan positieve emoties. Een recent onderzoek toont aan dat meer dan 60 procent van de vrouwen die kozen voor abortus behoefte krijgen aan psychologische hulp bij de verwerking van hun verlies. Vrouwen ervaren emoties als stress, somberheid, spijt, schuld, verdriet, depressiviteit, angst voor afwijzing, gevoelens van verlies, twijfel, boosheid, schaamte, geïrriteerdheid, hopeloosheid en een vermindering van zelfwaardering.
De abortus wordt op een andere manier verwerkt naarmate men ouder is. Tieners beleven abortus op een heel verschillende wijze dan vrouwen die ouder zijn. Ze vergeven zichzelf gemakkelijker en ontvangen meer steun uit hun omgeving. Ze zijn over het algemeen zorgelozer en zijn zich niet sterk bewust van de eigen verantwoordelijkheid. Abortus lijkt een vrijblijvende daad te zijn en daarmee een makkelijke keus. Tijdens het verwerkingsproces maken jongeren zich meer zorgen om het feit of zij wel een goede moeder kunnen zijn omdat ze volgens eigen zienswijze hun kind hebben vermoord. Bij oudere vrouwen speelt de verwerking van abortus zich op een dieper niveau af. Zij denken na over de zin van het leven en het waarom van de abortus. Ze voelen zich eerder schuldig.
 
Bepaalde gebeurtenissen gerelateerd aan abortus kunnen de herinnering aan de abortus en de abortusprocedure boven water brengen. Deze ‘triggermomenten’ zijn bijvoorbeeld het zien van foto’s van kinderen van vrienden of familie, de datum van de abortus, de uitgerekende datum, een vriendin die besluit een abortus te doen, een tv-programma over abortus of een nieuwe zwangerschap. Zij kunnen het verwerkingsproces in gang zetten.
De kans is groot dat de vrouw haar nieuwe zwangerschap vooral in het begin vergelijkt met de zwangerschap die geëindigd is in een abortus. Om de termijn van de zwangerschap te bepalen wordt voor de abortus een echo gemaakt. Diezelfde termijnecho kan in een nieuwe zwangerschap een moeilijk moment zijn. Wanneer de abortus in een zeer vroeg stadium van de zwangerschap plaatsvond, is men soms genoodzaakt een inwendige, vaginale echo te maken. Daarom kan een inwendig onderzoek in de nieuwe zwangerschap ook gedachten en herinneringen aan de abortusprocedure oproepen. Als de vrouw zich lichamelijk erg zwanger voelde tijdens de zwangerschap die afgebroken werd, heeft ze meer kans hieraan te worden herinnerd in de nieuwe zwangerschap.
Al met al is er een grote kans dat de vrouw tijdens haar zwangerschap terugdenkt aan de abortus jaren geleden. Wanneer dat terugdenken verwerkingsproblemen of moeilijkheden in de nieuwe zwangerschap veroorzaakt, kan de zwangere vrouw in een depressie raken. Ook is het mogelijk dat zij zich daardoor moeilijker kan hechten aan haar pasgeboren kind.
 
De verloskundige praktijk in België en Nederland heeft te weinig aandacht voor dit feit. Vroedvrouwen of gynaecologen moeten in het eerste gesprek met hun zwangere cliënt rechtstreeks naar een eventuele abortus in het verleden van de vrouw vragen. De vraag “Is dit uw eerste zwangerschap?” voldoet niet omdat zij niet specifiek genoeg is. Een vrouw ervaart haar abortus soms niet als zwangerschap en vermeldt daardoor niet dat ze in het verleden een abortus heeft doorgemaakt. Zoals men in de verloskundige praktijk in Nederland vraagt naar negatieve seksuele ervaringen welke een eventueel inwendig onderzoek kunnen bemoeilijken, moet men hier ook vragen of de herinnering aan abortus bepaalde verloskundige handelingen in de weg staat. Bijvoorbeeld het aanraken van de buik, het uitvoeren van een echo of een inwendig onderzoek.
De partner moet niet vergeten worden. Alhoewel hij niet lichamelijk zwanger is geweest en zelf geen abortus heeft ondergaan, is hij emotioneel vaak wel betrokken en lijdt hij onder andere bij het zien van het verdriet dat zijn vrouw om de abortus heeft. Ook de partner moet de gelegenheid krijgen zijn ervaringen en gevoelens te uiten.
 
Het is belangrijk om de abortus bespreekbaar te maken omdat vrouwen vaak het gevoel hebben dat ze niet (meer) over abortus mogen spreken. Abortus is hun eigen keuze geweest en ze moeten daarom ook zelf de gevolgen dragen. Bespreekbaar maken is mogelijk in het eerste kennismakende contact van de vroedvrouw of gynaecoloog met de zwangere vrouw. Vroedvrouwen en gynaecologen mogen deze gevoelig liggende vraag alleen stellen als ze zelf de tijd en ruimte maken voor een verder gesprek met de vrouw en haar partner over abortus.
De nieuwe zwangerschap en het komende kind kunnen een goede motivatie zijn om het nooit verwerkte verdriet van de abortus een plaats te geven in het leven.

Bibliografie

Literatuurlijst
 
BOEKEN
 
Bauer, K., van Hall, E., Wijte, G. (Red.). (2002). Als het moet, doe het goed; abortushulpverlening in Nederland. Heemstede: Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland.
 
Coëlho. (2003). Zakwoordenboek der Geneeskunde. Doetinchem: Elsevier Gezondheidszorg
 
Dehaene, T. (1998). Zwangerschap uitgewist? Leuven: Davidsfonds/Leuven.
 
Deij, P., Teekman, J. (2002). Abortus een levensbesluit. Utrecht: Jan van Arkel.
 
Englert, Y., Van Orshoven, A. (Red.). (1999). Het menselijk embryo in vitro. Leuven/Apeldoorn: Garant.
 
Geerinck-Vercammen, C. (2004). Stille baby’s. Amsterdam/Antwerpen: Archipel.
 
Morbé, E. (2004). De abortuswet en de evaluatiecommissie. Heule: UGA.
 
Prins, M., van Roosmalen, J., Treffers, P. (2004). Praktische verloskunde. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
 
Riemslag, L., Vanmechelen, B. (2003). Abortus voorgoed voorbij? Tielt: Lannoo nv.
 
Ruytjens, K. (2004). Abortus in België. Een analyse van de gegevens. Leuven: cRZ.
 
Van Berlo, W., Van Kooten, M., Vanwesenbeeck, I. (2003). Psychosociale gevolgen van abortus. Delft: Eburon.
 
Van Berlo, W., Wijsen, C., Vanwesenbeeck, I. (2005). Gebrek aan regie – een kwalitatief onderzoek naar de achtergronden van tienerzwangerschappen. Utrecht: Rutgers Nisso Groep.
 
Van Bussel, J. (2006). Zwangerschapsafbreking in België (1993-2005). Leuven: centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen.
 
WHO. (1997). Post-abortion family planning: a practical guide for programme managers. Genève: World Health Organisation.
 
Wijsen, C., van Lee, L. (2006). Landelijke abortus registratie 2005. Utrecht: Rutgers Nisso Groep.
 
 
ARTIKELEN
 
Aléx, L., Hammarström, A. (2004). Women’s experiences in connection with induced abortion – a feminist perspective. Scandinavic Journal of Caring Science, 18, 160-168.
 
Ancel, P-Y. et al. (2004). History of induced abortion as a risk factor for preterm birth in European countries: results of the EUROPOP survey. Human Reproduction, 19(3), 734-740.
 
Ashok, P. W. et al. (2002). A randomized comparison of medical abortion and surgical vacuum aspiration at 10-13 weeks gestation. Human Reproduction, 17(1) 92-98.
 
Bagga, R., Chaudhary, N., Kalra, J. (2004). Rupture in an unscarred uterus during second trimester pregnancy termination with mifepristone and misoprostol. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 87(1), 42-43.
 
Bartlett, L. A. et al. (2004). Risk factors for legal induced abortion-related mortality in the United States. The American College of Obstetricians and Gynecologists, 103(4), 729-737.
 
Bianchi-Demicheli et al. (2001). Sexuality, partner relations and contraceptive practice after termination of pregnancy. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 22(6), 83-90.
 
Broen et al. (2005). The course of mental health after miscarriage and induced abortion: a longitudinal, five-year follow-up study. BMC Medicine, 3(18).
 
Fergusson, D. M., Boden, J. M., Horwood, L. J. (2007). Abortion among young women and subsequent life outcomes. Perspectives on Sexual and Reproductive Health, 39(1), 6-12.
 
Fiala, C. (2005). Abortion in Europe: are the laws and practices patient centred? Entre Nous: The European magazine for sexual and reproductive health, 59, 23-25.
 
Hägele, M. (2005). Sexual and reproductive health and rights in the European Union. Entre Nous: The European magazine for sexual and reproductive health, 59, 26-28.
 
Hess, R. F. (2004). Dimensions of women’s long-term postabortion experience. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 29(3), 193-198.
 
Kero, A., Högberg, U., Lalos, A. (2004). Wellbeing and mental growth—long-term effects of legal abortion. Social Science & Medicine, 58(12), 2559-2569.
 
Kero, A., Lalos, A. (2004). Reactions and reflections in men, 4 and 12 months post-abortion. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 25(6), 135-143.
 
Li, Y-T., et al. (2006). Concurrent use of mifepristone and misoprostol for early medical abortion. Taiwanese Journal of Obstetrics & Gynecology, 45(4), 325-328.
 
Lin, M. et al. (2006). Use of mifepristone and sublingual misoprostol for early medical abortion. Taiwanese Journal of Obstetrics & Gynecology, 45(4), 321-324.
 
Marek, M. J. (2004). Nurses’ attitudes toward pregnancy termination in the labour and delivery Setting. JOGNN, 33(4), 472-479.
 
Moreau, C. et al. (2005). Previous induced abortions and the risk of very preterm delivery: results of the EPIPAGE study. BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 112(4), 430-437.
 
Pinter, B. (2005). Accessibility and availability of abortion in six European countries. The European Journal of Contraception and Reproductive Healt Care, 10(1), 51-58.
 
Poggenpoel, M., Myburgh, C. P. H. (2002). The developmental implications of a termination of pregnancy on adolescents with reference to the girl and her partner. African Journal of Reproductive Health, 122(4), 731-741.
 
Raatikainen, K., Heiskanen, N., Heinonen, S. (2006). Induced abortion: Not an independent risk factor for pregnancy outcome, but a challenge for health counseling. Annals of Epidemiology, 16(8), 587-592.
 
Riemslagh, M. (2002). Vrouwen na abortus: Begeleidingservaring met Keria in een theoretisch kader. Hospitalia, 46(1), 24-29.
 
Speckhard, A., Mufel, N. (2003). Universal responses to abortion? Attachment, trauma and grief responses in women following abortion. Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health, 3-37.
 
Trybulski, J. (2006). Woman and abortion: the past reaches into the present. Journal of Advanced Nursing, 54(6), 683-690.
 
Vanmechelen, B. (2007). Abortus voorgoed voorbij? Tijdschrift voor vroedvrouwen, 13(2), 2-11.
 
Zhou, W., Sorensen, H.T., Olsen, J. (2000). Induced abortion and low birthweight in the following pregnancy. International Journal of Epidemiology, 29, 100-106.
 
Zhou, W. et al. (2001). Induced abortion and placenta complications in the subsequent pregnancy. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 80(12), 1115-1120.
 
Zhou, W., Olsen, J. (2003). Are complications after an induced abortion associated with reproductive failures in a subsequent pregnancy? Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 82(2), 177-181.
 
INTERNET
 
cRZ. (2006). Geraadpleegd op 15 mei 2007, op http://www.cRZ.be/
 
Fiom. (2006). Welkom bij de stichting ambulante Fiom. Geraadpleegd op 15 mei 2007, op http://www.fiom.nl/
 
Nederlands Genootschap van Abortusartsen (2005). De complicaties van abortus. Geraadpleegd op 20 juni, 2007, op http://www.ngva.net/h_complicaties_van_abortus.html.
 
Overheid. (2006). Wet- en regelgeving: wetboek van strafrecht. Geraadpleegd op 1 december 2006, op http://wetten.overheid.nl/cgi-bin/sessioned/browsercheck/continuation=0…
 
Van Dale. (2006). Van Dale Taalweb | Onlinewoordenboek. Geraadpleegd op 13 november 2006, op http://www.vandale.nl/opzoeken/woordenboek/.
 
VBOK. (2005). Werkstukpakket. Geraadpleegd 21 juni 2006, op http://www.vbok.nl/scriptie032005.pdf.
 
VBOK. (2006). VBOK homepage. Geraadpleegd op 15 mei 2007, op http://www.vbok.nl/hulp3.htm.
 
WHO. (1997). Post-abortion family planning: a practical guide for programme managers. Geraadpleegd op 15 november 2006, op http://www.who.int/reproductive-health/publications/post_abortion_famil….
 
INTERVIEW
 
R. Jager, mondeling interview, 06 juni, 2007.
 
B. Vanmechelen, mondeling interview, 07 juni, 2007.
 
M. Voois, mondeling interview, 19 juni, 2007.
 
ANDERE
 
Vanmechelen, B. (spreekster) (2007, 31 mei). Zwangerschap uitgewist? [Seminarie abortus provocatus]. Gent: Artevelde Hogeschool.

Universiteit of Hogeschool
vroedkunde
Publicatiejaar
2007
Kernwoorden
Share this on: