Het ‘monster’ in mij – depressie en angst, een persoonlijk verhaal

Inleiding

Leven met angst en depressie is een rollercoaster van ongewenste, negatieve emoties, gedachten en gevoelens en hield, voor mij, een niet aflatende angst in om te falen, angst voor de toekomst, over het verlies van vrienden en familie en angst voor verandering. Deze continue maalstroom van negatieve emoties leidde, in mijn geval, tot apathie, niets meer durven, vluchten, mezelf opsluiten in een veilige omgeving, geen toekomst meer zien en het totale verlies aan zin in het leven, zelfmoordideeën en een diepe depressie. In het beleven van dit ‘monster’, heb ik diepe dalen maar ook hoge pieken gekend. Ik heb geleerd hoe het is om hiermee te (over)leven, ermee om te gaan, maar ook om dit monster een plaats te geven binnen mezelf.

Depressie, dé ziekte van deze tijd

Het optreden van angst en depressie, al dan niet gecombineerd, wordt vandaag de dag ‘dé ziekte van deze tijd’ genoemd. Iedereen wil een leuk leven en gelukkig zijn, en dit zo veel mogelijk laten zien aan de buitenwereld, waarbij we ons verdriet, moeilijkheden, kwetsbaarheden, onze ‘monsters’ zo ver mogelijk wegduwen. Maar net die ideefix voor een gelukkig, normaal, perfect en geslaagd leven, hangt heel nauw samen met toenemende gevoelens van angst en depressie. Het aantal gevallen stijgt wereldwijd met enorme aantallen, met 332 miljoen gevallen in 2015, en nog steeds heerst er een taboesfeer rond. Het binaire denken is immers diep geworteld: normaal-abnormaal, gewoon-ongewoon, wij-zij, waardoor het onderscheid tussen psychisch normaal en psychisch abnormaal steeds neerkomt op afwijkingen van de norm. Deze ‘disabilities’ en ‘differences’, deze ‘monsterlijkheden’, worden gediagnosticeerd en beschouwd als een individueel probleem, terwijl ik wil wegtreden van die hokjes en labels, en verder wil kijken dan enkel dat wat problematisch is.

Te Gek!?[1]

Om depressie (en angst) bespreekbaar te maken in onze huidige maatschappij maakte ik de keuze om via een auto-etnografie mijn masterproef uit te werken: ik wil mijn verhaal vertellen, anderen wijzen op de (lijdens)weg die iemand met een depressie én zijn omgeving kan afleggen en hoe het is om te leven met angst. Ik wil andere mensen inspireren om het niet op te geven, om te beseffen dat je er niet alleen voor staat, dat het voorbij gaat en dat er zich terug mooie momenten zullen aandienen. Ik wil de lezers meenemen in de beleving én leefwereld van een persoon met deze problematiek. In deze masterproef wordt gefocust op een persoonlijke ervaring met angst en depressie, welke in dit werk wordt benoemd als het ‘monster’. Via een auto-etnografisch onderzoek worden de persoonlijke ervaringen beschreven aan de hand van key incidents, die systematisch geanalyseerd worden om zo de sociale en culturele ervaringen van de betrokkene beter te begrijpen.

“I call myself a writer - not a reporter - which means I focus on the construction of stories and their meanings rather than on the collection, organization, verification, and presentation of evidence.”

(Ellis, 2009, p. 14)

Mijn ‘monster’ begrijpen

De studie gaat dieper in op hoe de titel, het ‘monster’ in mij, tot stand is gekomen en behandelt verschillende gebieden waarbinnen het onderzoek kan gesitueerd worden, namelijk: (1) Mad(ness) Studies en Disability Studies; (2) de invloed van onderwijs aan de hand van ‘Love as pedagogy’ en de rol van docenten en de manier waarop zij met mij zijn omgegaan; (3) de betekenis van een wirwar van ‘labels’ in samenhang met ‘de bijbel’ van de psychiatrie, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM); (4) (zelf)compassie en hoe zelfkritiek hierop van invloed is, alsook de emotieregulatiesystemen die essentieel zijn om te overleven; (5) het belang van sociale steun en sociaal netwerk en hoe ze een grote invloed hebben op het al dan niet ontstaan en instandhouden van psychische klachten, alsook de verschillende vormen en bronnen van sociale steun en de rol en invloed van een depressie hierop; (6) en behandeling, met een focus op de therapeutische relatie en medicatie.

Deze thema’s zijn van belang om inhoudelijk weer te geven wat mijn ervaringen met angst en depressie hebben betekend, alsook wat in de theorie en literatuur hierover te vinden is. Het is zo dat het proces van het schrijven van deze masterproef, en niet louter het theoretische en inhoudelijke luik, eveneens van grote betekenis is geweest. Zowel om mezelf beter te begrijpen, maar ook voor mijn omgeving die op deze manier meer inzicht heeft verkregen in hoe ze me in de toekomst beter kan ondersteunen.

“Differences can open up space to look for potentialities for conceptualizing disability (difference) not (always) as a lack but an opportunity to revise notions of normality, independence and autonomy.” (Goodley & Runswick-Cole, 2014)

Ik tracht een beeld te schetsen van mijn persoonlijke ervaring met angst en depressie om anderen te doen inzien dat het niet ‘het einde’ moet betekenen. Door te bestuderen wat deze ervaringen voor mij en naasten hebben betekend, ben ik tot een aantal inzichten gekomen om mezelf, mijn context, maar ook studenten met een psychische kwetsbaarheid, hun omgeving, werknemers en onderzoekers in hoger onderwijs inzichten te verschaffen dat het leren omgaan met moeilijke tijden ook een enorme groei met zich mee kan brengen.

De tekst is zo opgebouwd dat persoonlijke ervaringen worden afgewisseld met geassocieerd wetenschappelijk onderzoek en persoonlijke boodschappen van mensen uit de context van de onderzoeker. Het onderzoek biedt inzichten betreffende het (over)leven met angst en depressie, en heeft tot doel anderen te helpen om mensen met gelijkaardige gevoelens bij te staan of mensen die ermee geconfronteerd worden hulp, troost en hoop te bieden, alsook de lezers te sensibiliseren om zich dieper in te leven in mensen die anders zijn.

Dit werk schetst mijn verhaal, en ik hoop dat het anderen kan helpen om mensen met gelijkaardige gevoelens bij te staan of mensen die ermee geconfronteerd worden hulp, troost en hoop te bieden.

[1] Te Gek!? is een project dat tracht geestelijke gezondheid bespreekbaar te maken en streeft naar een juiste kijk op mensen met psychische problemen (https://www.tegek.be/).