Gedemotiveerde wetenschapsleerlingen aan boord houden met het Dagboek van Sir Vival

U heeft vast wel al gehoord van Einstein, Da Vinci en Hawking, maar weet u ook wat ze wetenschappelijk allemaal verwezenlijkt hebben? Geen zorgen indien uw antwoord op die vraag neen is, u behoort tot de meerderheid. Onderzoeksresultaten worden vaak in artikels vol vakjargon en moeilijke termen gegoten, waardoor veel mensen belangrijke informatie missen die voor hen relevant en/of interessant kan zijn. Ook in de klas botsen leerling en leerkracht op dit probleem.

Een uitdaging voor leerling en leerkracht

Heel wat leerlingen zien wetenschapsvakken als moeilijke vakken waarin ze ingewikkelde oefeningen maken en ellenlange formules uit het hoofd moeten leren. Het is een uitdaging voor leerkrachten om binnen het opgelegde leerplan tegengewicht te bieden aan deze vooroordelen.

Wetenschap heeft ook een heel verwonderende, fascinerende kant die vaak minder aan bod komt in de les. Plaatsmaken in het curriculum voor een populairwetenschappelijke aanpak (denk aan Scheire en de Schepping, wetenschappelijke weetjes, verrassende proefjes, ontploffingen …) zou jongeren meer zin kunnen doen krijgen in wetenschap. Voor leerkrachten blijft de grootste uitdaging hierbij aansluiten bij het leerplan.

De Vlaamse overheid uitte in de beleidslijnen van 2017 (p.29) terecht zijn bezorgdheid: “Te weinig jonge mensen verkiezen een wetenschaps- of technologierichting in het hoger onderwijs. Daarom moet er meer aandacht besteed worden aan wetenschapscommunicatie en – popularisatie.” De oproep werd door middel van het STEM-actieplan in de praktijk omgezet. 

Wetenschap voor iedereen

Drie studenten van de Arteveldehogeschool in Gent: Pieter Flamand, Brecht Reubens en Sascha Trinquet bogen zich het afgelopen jaar ook over de oproep van de Vlaamse overheid. Ze werkten samen met Ekoli, een vrijwilligersorganisatie die wetenschappen op een laagdrempelige manier aanbiedt voor iedereen. Ekoli ontwikkelt workshops waarin de focus ligt op zelf ontdekken en het opdoen van positieve ervaringen binnen een wetenschappelijke context. Het gebruik van ingewikkeld vakjargon en het opnemen van nieuwe kennis zijn minder van belang.

De workshop van de drie studenten werd ontwikkeld met het oog op de hoofddoelen van Ekoli. Vanuit hun lerarenopleiding besteedden de studenten ook aandacht aan de gebruiksvriendelijkheid voor leerkrachten. De drempel voor leerkrachten om terug te grijpen naar populairwetenschappelijke initiatieven is vaak groot: ‘Voldoen we wel aan de leerplannen van de overheid?’, ‘Verspil ik hier geen kostbare tijd mee?’. Om ervoor te zorgen dat leerkrachten niet hoeven te twijfelen aan de bijdrage die de workshop levert aan de vooropgestelde eindtermen werd de inhoud van de workshop gekoppeld aan de leerplandoelen van de eerste graad secundair onderwijs. Op die manier kunnen leerkrachten met behulp van verantwoorde inhoud werken aan de motivatie van hun leerlingen.

Het Dagboek van Sir Vival

Het eindresultaat is een twee uur durende survivalworkshop die bestaat uit vier onderdelen: water filtreren, vuur maken, theezetten en deeg maken. Elk van deze onderdelen werd aan een of meerdere leerplandoelen gekoppeld. In deel 2: Vuur maken, bijvoorbeeld, komt leerplandoel B22 Experimenteel aantonen dat energie kan omgezet worden van de ene vorm in een andere vorm (VVKSO, 2010) aan bod.

De enige leidraad voor deelnemende jongeren is een survivaldagboek van een fictieve wetenschapper, Sir Vival. Op die manier focussen de ontwikkelaars op een zelfstandige, onderzoekende aanpak. De workshop legt daarnaast ook een duidelijke link met de leefwereld van de jongeren en maakt gebruik van een aanschouwelijke en geleidelijke aanpak om de juiste sfeer te creëren voor een positieve wetenschapservaring.

Tijdens de workshop ontwikkelen de jongeren survival skills waarmee ze met een gerust hart door de natuur én naar de wetenschapsles kunnen trekken.

Tot slot

Met hun eindwerk hebben Sascha, Brecht en Pieter het aanbod motiverend, educatief materiaal binnen wetenschapsonderwijs vergroot. Ze hopen dan ook om hiermee anderen te inspireren om op dezelfde manier aan de slag te gaan en de populaire wetenschap meer te integreren binnen het klassieke onderwijs ten voordele van de motivatie van de leerlingen.

Bronvermelding

The Flemish Government - Department Economy, Science and Innovation. (2017). sti_in_flanders_2017.pdf. Opgeroepen op maart 12, 2018, van ewi-vlaanderen.be: https://www.ewi-vlaanderen.be/sites/default/files/bestanden/sti_in_flan…

VVKSO. (2010). Natuurwetenschappen. Eerste graad. Eerste - tweede leerjaar. . Opgehaald van katholiekonderwijs.vlaanderen: http://ond.vvksoict.com/leerplannen/doc/Natuurwetenschappen-2010-001.pdf