Een gezonde geest, in een groene stad.
Flatgebouwen om verstoppertje tussen te spelen. Pleintjes om de laatste voetbaltricks te tonen. Trappenhallen om in omhoog te klauteren. De omgeving waarin kinderen vandaag opgroeien, verandert in sneltempo. Wereldwijd verhuizen gezinnen in grote getale richting de stad. Tezelfdertijd ondervinden kinderen en jongeren steeds vaker geestelijke gezondheidsproblemen. Is er een verband te bespeuren? Nieuw onderzoek wijst op het belang van parken, grasveldjes en bomen voor het mentale welzijn van de jongste generatie.
Het voordeel van groen
“In onze tijd klommen we nog in de bomen.” Grootouders die de clichés niet schuwen om te betreuren dat jongeren minder tijd in de natuur doorbrengen, iedereen kent het wel. Nieuw onderzoek toont echter wel een grond van waarheid aan in deze veelgehoorde uitspraak. Kinderen en jongeren die wonen in een groenere omgeving vertonen namelijk merkbaar minder geestelijke gezondheidsproblemen. En ook in scholen omringd door meer bomen, grasveldjes of parken kent de jeugd een grotere mentale fitheid. De resultaten komen uit een nieuwe overzichtsstudie die alle voorgaande studies naar groene ruimtes en mentale gezondheid bij kinderen en jongeren op een rij zet. Het onderzoek combineert informatie uit satellietbeelden en digitale landkaarten met vragenlijsten, psychologische onderzoeken en gegevens uit medische databanken. Het vaakst wordt opgemerkt dat kinderen die in buurten wonen waar meer groen aanwezig is, merkelijk minder aandachtsproblemen en hyperactiviteit vertonen. Ook op vlak van emotioneel welbevinden geven jongeren die in groenere buurten wonen, aan dat ze zich beter in hun vel voelen. En ten slotte nemen kinderen zelfs een voorsprong in hun psychologische ontwikkeling ten opzichte van leeftijdsgenoten, onder meer op vlak van het werkgeheugen en het beheersen van agressie, wanneer ze meer omringd zijn door groene ruimtes.
Toevallige samenhang of oorzakelijk verband
Wonen en schoollopen in een groene omgeving lijkt dus gunstig te zijn voor de geestelijke gezondheid van jonge mensen. Maar gaat het hier over een toevallige samenhang van factoren, dan wel over een echt oorzakelijk verband? “Een belangrijke vraag inderdaad,” zo licht onderzoeker Gert-Jan Vanaken toe. “Het lijkt immers niet ondenkbaar dat groenere wijken van een stad ook duurder zijn om te wonen. Het is echter geweten dat het gezinsinkomen een rol speelt in de geestelijke gezondheid van kinderen. Kinderen die opgroeien in een groenere buurt, voelen zich dus misschien niet beter in hun vel door de invloed van het park op het eind van de straat. Mogelijks is dit te verklaren doordat ze gevrijwaard blijven van tegenslagen die leeftijdsgenoten in minder gegoede gezinnen wel ondervinden.” Dit voorbeeld van het gezinsinkomen toont aan dat het belangrijk is rekening te houden met zogenaamde verstorende factoren, vooraleer grote conclusies te trekken over de rol van groene ruimtes. Net daarom brachten de onderzoekers nauwkeurig de nodige gegevens in kaart zoals de precieze leeftijd, het geslacht en de etnische achtergrond van de kinderen, naast het inkomen en opleidingsniveau van de ouders. “Opmerkelijk genoeg blijven de gunstige effecten van een groene leefomgeving behouden, ook na verrekening van deze verstorende factoren,” zo besluit Vanaken. Groene ruimtes lijken dus echt een gunstige impact te hebben op het welzijn van kinderen en jongeren.
Impact verklaard
De positieve werking van groene ruimtes, hoeft echter niet te verrassen. Parken vormen immers een ideale plek voor kinderen om te spelen met buurtgenootjes en voor jongeren om met vrienden af te spreken. Zo nodigen publieke, groene ruimtes uit tot sociaal contact, hetgeen niet onbelangrijk is voor de algemene ontwikkeling van kinderen en voor het behouden van een goede gemoedstoestand bij jongeren. Groene speel- en sportpleinen zetten ook aan tot lichaamsbeweging, goed voor de fysieke en mentale fitheid. Bovendien vormen groene ruimtes, zelfs bomen langs de straatkant, een buffer tegen geluidsoverlast en luchtvervuiling, gekend om hun negatieve impact op geestelijke gezondheid.
Stadsplanning
Het is voorlopig afwachten hoe stadsplanners en beleidsmakers op de bevindingen zullen reageren. De wereldwijde toestroom van mensen richting steden draagt het risico in zich om open ruimtes verder te bebouwen. Aandacht geven aan groene ruimtes in dit proces van urbanisering heeft daarentegen de mogelijkheid om er ook een project ten voordele van mentale gezondheid van te maken. Zo zijn steden nu frequent nog gekenmerkt door sociale en raciale ongelijkheden wat betreft geestelijke gezondheid bij kinderen. Een strategische planning van openbare, groene ruimte heeft het potentieel om net die ongelijkheden te adresseren.
Groene ruimtes, ze zijn niet te onderschatten. En zo blijkt toch maar weer, grootouders’ clichés doen waar ze voor uitgevonden zijn: kloppen.
