Studenten Hogere Zeevaartschool verhogen brandveiligheid aan boord.

Studenten van de Hogere Zeevaartschool Antwerpen bouwden het brandblussysteem van een schip realistisch na, een primeur. Door in het klaslokaal te oefenen, leren de toekomstige officieren precies wat te doen wanneer er brand zou uitbreken aan boord. Antwerpse havenbedrijven zijn enthousiast.  

In de machinekamer van een koopvaardijschip breekt een hevige brand uit. Het blussysteem, dat er sinds de bouw van het schip aanwezig is, werd nog nooit gebruikt. De kapitein is verantwoordelijk voor de veiligheid aan boord, maar heeft tijdens zijn opleiding nooit concreet geleerd hoe het blussysteem moet geactiveerd worden. Een zogenaamde ‘fire drill’ vond nooit plaats.

Deze levensbedreigende situatie komt nog vaak voor op schepen. Maar er is beterschap op komst: twee studenten van de Hogere Zeevaartschool Antwerpen bouwden voor het eerst een volledig CO2-blussysteem na. Zo leren officieren in spe sinds september 2018 grondig omgaan met het systeem tijdens de lessen brandveiligheid.

Om de studenten een duidelijk beeld te geven van een CO2-blussysteem, werd enkel gewerkt met onderdelen die effectief voorkomen of gebruikt worden aan boord. Op die manier werd een zeer realistisch schaalmodel gebouwd.

Hoe werkt het brandblussysteem?

Vloeibare CO2 wordt opgeslagen in stalen cilinders die zich in de CO2-kamer van het schip bevinden. Het aantal cilinders is afhankelijk van de grootte van de machinekamer. Grote schepen kunnen er enkele honderden aan boord hebben. Ze staan met pijpleidingen in verbinding met de sproeikoppen aan het plafond van de machinekamer. Bij activering van het blussysteem komt de vloeibare CO2 vanuit de cilinders vrij via de sproeikoppen, waar de CO2 verdampt en gasvormig wordt. CO2 is zwaarder dan lucht en zakt naar beneden. De zuurstof die de brand voedt, wordt zo verdreven waardoor de brand zal ‘stikken’.

Ongevallenanalyse

Het analyseren van concrete ongevallen waarbij het gebruik van CO2-blussystemen faalde, bracht uiteenlopende oorzaken aan het licht. Pijpleidingen die verkeerd werden aangesloten tijdens de bouw van het schip, laksheid bij inspecties van het blussysteem en activeringsinstructies die door een rederij enkel in  het Japans voorzien werden, zijn enkele oorzaken.

Maar de belangrijkste vaststelling was de geringe kennis bij de bemanningsleden van zowel het gebruik van het systeem als de gevaren die hierbij komen kijken. Vaak veroorzaakten deze ongevallen de dood van bemanningsleden. Het nut van de bouw van een schaalmodel van een vast CO2-blussysteem en het voorzien van een bijhorend lessenpakket werden hierbij bewezen.

Interesse vanuit de bedrijfswereld

Voor de bouw van het schaalmodel werd van nul begonnen. Allereerst werden plannen uitgetekend en berekeningen gemaakt. De Hogere Zeevaartschool stelde een budget ter beschikking. Dankzij de bijkomende financiële hulp van enkele Antwerpse havenbedrijven bleef de bouw van het schaalmodel ruim binnen het budget.

Eén van die bedrijven is gespecialiseerd in de installatie en het onderhoud van CO2-blussystemen en stond volledig achter dit project omdat medewerkers van het bedrijf zich naar eigen zeggen zeer bewust is van de problematiek. Bij onderhouds- en inspectiebeurten op schepen krijgen ze regelmatig vragen van officieren over het gebruik van het systeem. “Kan je mij eens uitleggen hoe het systeem juist werkt?” en “Hoe moet ik het systeem activeren als het nodig is?” waren maar enkele van de vele vragen.

Toen twee studenten het bedrijf contacteerden en meedeelden dat ze een schaalmodel wilden bouwen, was de zaakvoerder meteen bereid om dit project te steunen. Een groot deel van de noodzakelijke onderdelen werd ter beschikking gesteld en tips voor de bouw van het schaalmodel werden meegeven.

Instructievideo

Het schaalmodel werkt volledig conform de internationale regelgeving. Zo valt bijvoorbeeld de ventilatie automatisch uit, de verschillende audiovisuele alarmen gaan op de vereiste tijdstippen af en een geactiveerd vertragingsmechanisme remt minimum dertig seconden het openen van de CO2-cilinders af. Zo krijgt de bemanning de tijd om de machinekamer te verlaten, alvorens CO2 vrijkomt.

Elk facet van de regelgeving omtrent deze systemen werd samengevat in een theoretisch lessenpakket voor docenten en studenten. Onder het motto ‘al doende leert men’, wordt de procedure om het systeem te activeren aangeleerd via het schaalmodel, de zelf ontworpen handleiding en de instructievideo (https://youtu.be/XLHVUJjS0VE).

Studenten aan de Hogere Zeevaartschool, kunnen vanaf dit academiejaar op een interactieve manier voldoende kennis vergaren, niet enkel door de theorie te bestuderen maar ook door in praktijk met dit systeem te werken. Met de verwezenlijking van dit project wordt ervan uitgegaan dat de toekomstige officieren een betere kennis zullen hebben van het gebruik en zich meer bewust zullen zijn van de gevaren van het bedienen van een vast CO2-blussysteem. Zo hoopt de Hogere Zeevaartschool het risico op dodelijke ongevallen aan boord van koopvaardijschepen aanzienlijk te verkleinen.