Shakespeare saai? Neen, toch!
Shakespeare in the EFL art classroom: insight in relevance and use
Het doel van dit vraag gestuurd onderzoek was het maken van een lessenpakket op maat met oog op het bijschaven van algemene, literaire kennis om de slaagkansen voor toelatingsexamen op kunstacademies te doen toenemen. De kern van dit onderzoek was dan ook uitzoeken of en op welke manieren Shakespeare relevant is. Dit werd bereikt door de kijken naar Shakespeare en de tijdsgeest waarin hij schreef. Deze inzichten werden vervolgens vertaald in didactisch materiaal.
Shakespeare aanbieden in de EFL klas staat leerlingen toe om de maatschappij op een bredere (en ja, vakoverschrijdende) manier te zien. Hoewel dit project initieel bedoeld was voor kunststudenten kan het voor elke vorm van secundair onderwijs gebruikt worden omdat het licht werpt op een tijdloos sociaal-maatschappelijk landschap. Dat landschap mag dan wel van focus veranderd zijn, maar in een maatschappij waarin we diversiteit in ras, gender, seksualiteit, cultuur en religie als de norm zien is Shakespeare erg relevant.
Wanneer we deze huidige thema’s aansnijden, in het bijzonder gender, seksualiteit en diversiteit, is het pertinent om de Elizabethaanse era te aanschouwen. Elizabeth I brak genderrollen in haar functie als Engelse monarch. Ze brak met de gevestigde, geseksualiseerde orde door zichzelf te presenteren als een androgyn persoon om haar politieke autoriteit te waarborgen. Verder laten personages als Othello ons een complexe waaier aan etnische religieuze en culturele diversiteit zijn op een manier die progressief en humaan is.
Deze bevindingen zouden betekenisloos zijn zonder een hernieuwde didactische aanpak die toont dat we begrijpen dat Shakespeare voor het theater schreef en niet voor de contemplatieve en cerebrale klasomgeving. Door traditionele vorming van literair onderwijs los te laten was het mogelijk om twee nieuwe didactische technieken te gebruiken, i.e. theatraal lesgeven en kritische benadering.
Theatraal lesgeven gaat ervan uit dat ervaringengericht lesgeven de beste resultaten produceert aangezien leerlingen dan actief bezig zijn met de stof, in dit geval Shakespeare. Het is aanzienlijk eenvoudiger om complexe personages en verhaallijnen te begrijpen wanneer je elkaar benadert als ware je het personage met al diens problemen. Deze aanpak versterkt ons punt betreft Shakespeare’s relevantie: de relateerbare personages, relaties en gevoelens als liefde, haat, jaloezie, verwondering, waanhoop en afschuw. Het zijn emoties die leerlingen, en mensen wat dat betreft, op een dagelijkse basis kunnen ervaren, ook dit draagt bij aan verdere identificatie met Shakespeare.
Het gebruik van de kritische benadering daagt leerlingen uit om te reflecteren over de aard van de activiteit die ze doen. Die weerlegt elke gedachte die uitgaat van de moeilijkheidsgraad van die activiteit. Leerkrachten horen complexe, open vragen te stellen. Door gebruik te maken van de kritische benadering, in plaats van slecht uit te gaan van de opinie van de leerling, kunnen leerlingen zichzelf vragen stellen over hoe bepaalde verhaallijnen geproduceerd worden, om deze vervolgens te interpreteren op basis van hun eigen ervaringen en waarden.
Om te concluderen kunnen we stellen dat de validiteit van dit onderzoek door de volgende cyclus bevestig werd: relevantie, inzicht en gebruik. De relevantie en het gebruik zorgden ervoor dat we concrete, gebruiksklare en toepasbare leermaterialen konden ontwikkelen voor huidige studenten met eigentijdse problemen zonder de literaire waarde van Shakespeare te verwaarlozen.
