Excuseer, heeft u een professor gezien?

Jasper De Cnuydt
Persbericht

Excuseer, heeft u een professor gezien?

Beeld u eens een professor in. Aan wie denkt u dan? Passeren voorbeelden zoals Zonnebloem, Barabas en Perkamentus de revue? U vormt zeker niet de uitzondering, maar waarom denken we bij het woord ‘professor’ vaker aan een man dan een vrouw? In mijn masterproef ben ik met die vraag aan de slag gegaan. 

Academisch Personeel UGent (2019)

De academische wereld kenmerkt zich door een ondervertegenwoordiging en uitval van vrouwelijke academici. Voornamelijk in de periode na het behalen van het doctoraat. Dit geldt voor alle universiteiten in Vlaanderen. Mijn onderzoek focust zich echter op de situatie binnen de UGent. 

De universiteit heeft reeds een vervrouwelijking ondergaan met als gevolg dat er quasi evenveel jongens als meisjes studeren, maar indien we kijken naar wie er vooraan het auditorium staat merken we toch dat dit vaker een mannelijke professor is. Het is daarom zeker niet vreemd dat u aan het begin van dit artikel ook aan een mannelijke professor dacht. 

Waarom professoren vaker mannen zijn

Er bestaan veel verklaringen om de moeizame situatie van vrouwelijke academici te verklaren. De voornaamste heeft te maken met onbewuste gendervooroordelen en cultureel seksisme. Twee concepten die ik heb gehanteerd binnen mijn onderzoek. 

Onbewuste vooroordelen hebben te maken met de stereotypen die elk van ons in zich heeft. Deze hangen samen met sociale en culturele verwachtingen die in onze maatschappij heersen. Het beeld van een professor associëren we met excellentie en kennis waardoor we ze vaker gaan linken met mannelijkheid in plaats van vrouwelijkheid.

Het beeld van de gesettelde mannelijke professor en niet de jonge vrouwelijke gastdocente. Of dat dan met mijn leeftijd of mijn geslacht te maken had is mij niet helemaal duidelijk, maar het voelde alsof ik een tweederangs academica was

culturalsexism

Cultureel seksisme focust zich dan weer op het instituut, in dit geval de universiteit, dat bepaalde obstakels en barrières heeft die nadelig zijn voor de carrièrevoortgang specifiek voor vrouwen. Het gaat hier dan bijvoorbeeld over verwachtingen, werkdruk en de moeilijke combinatie tussen academisch werk en een gezin. Dit alles gaat ook samen met vormen van seksisme waarmee vrouwelijke academici worden geconfronteerd. De aanwezigheid van een sterk mannenbastion zorgt ervoor dat vrouwelijke academici zich vaker weerbaar moeten opstellen.  

Het heeft ook te maken met competitie, interne concurrentie, maar ik vind dat op den duur gewoon niet meer aangenaam en dat isoleert mij wel

Inzicht verkrijgen in deze moeizame en vaak gevoelige situaties zorgde ervoor dat ik heel voorzichtig diende te werken. Ik ging in gesprek met zowel mannelijke als vrouwelijke academici om beter inzicht te krijgen in deze problematiek. Door zowel mannen als vrouwen te bevragen kon ik ervoor zorgen dat dit niet uitsluitend als vrouwenprobleem gezien wordt.

Micro-messages, maximale gevolgen

Mijn onderzoek bevestigt dat vrouwelijke academici het moeilijk hebben om te werken en overleven in de academische wereld. Ze worden geconfronteerd met vooroordelen en vormen van seksime waardoor ze vaker in een minderheidspositie worden geplaatst en niet worden erkend als academicus. 

Ook hier lopen er nog mannen rond die denigrerend over hun vrouwelijke medewerker spreken en dat beïnvloedt uiteraard de manier waarop je naar je carrière kijkt als je als een dom kalf wordt bekeken

Aansluitend komen ze in aanraking met hindernissen die de voortgang in hun carrière bemoeizamen. Zoals de combinatie tussen werk en gezin, werkdruk en internationale mobiliteit. Allemaal aspecten die binnen de academische wereld nodig zijn om vooruitgang te boeken, maar voor vrouwelijke academici als hindernis optreden. 

De gekende metafoor van het glazen plafond is hier niet meer van toepassing, maar eerder is er sprake van een glazen hinderniasbaan. Deze metafoor stelt dat de moeilijkheden zich bevinden op verschillende domeinen en aspecten van de werkomgeving. Iets wat binnen mijn onderzoek sterk naar voor komt. Vormen van seksisme en vooroordelen spelen slechts een kleine rol in een groter geheel van regels en structuren die opgesteld zijn vanuit een mannelijk perspectief. 

Met als gevolg dat vrouwen vaak niet kunnen doorstromen naar hogere posities en dat er met hun specifieke situatie niet wordt rekening gehouden. De academische wereld dient dus rekening te houden met de vrouwelijke academici en moet hen de mogelijkheid geven om voortgang in hun loopbaan te maken. Daar is nog zeker werk aan. 

Niet enkel een vrouwenprobleem

De focus op vrouwelijke academici leidt vaak tot de conclusie dat dit uitsluitend een vrouwenprobleem is. Mijn onderzoek maakte het echter mogelijk om ook de situatie van mannelijke academci te analyseren. Opvallend is dat mannen ook geconfronteerd worden met onbewuste gendervooroordelen en vormen van seksisme. Weliswaar op een verschillende manier. Zo hebben zij het ook moeilijk om hun werk te combineren met huishoudelijke taken, vooral omdat dit niet van hen verwacht wordt. 

laundryman

Belangrijk blijft dus om steeds te kijken naar zowel de situatie van mannen als vrouwen vanuit een breed gender- en diversiteitsperspectief. Het is zeker niet zo dat gendervooroordelen en seksisme enkel vrouwen treft. Dit geldt even goed voor mannen, maar op een andere manier. Mijn onderzoek heeft deze problematiek verder bloot kunnen leggen en draagt verder bij tot het scheppen van een werkomgeving waarin zowel M, V als X zich aanvaard en gewaardeerd weten. Nu is het aan de academische wereld om mijn geformuleerde suggesties zo goed mogelijk uit te voeren.

Bibliografie

Ackers, L. (2004). Managing relationships in peripatetic careers: Scientific mobility in the European Union. Women’s Studies International Forum, 27(3), 189- 201. http://dx.doi.org/10.1016/j.wsif.2004.03.001

Amodio, D. M., & Mendoza, S. A. (2010). Implicit intergroup bias: Cognitive, affective, and motivational underpinnings.

Bailyn, L. (2004) Time in careers: careers in time. Human Relations, 57, 12, 1507–21

Bailyn, L. (2006), Breaking the Mold: Redesigning Work for Productive and Satisfying Lives, Cornell University Press, Ithaca, NY

Baker, M. (2008). Ambition, confidence and entrepreneurial skills: Gendered patterns in academia. Australian Sociological Association Annual Meeting, Melbourne. 

Barr, D. A., Gonzalez, M. E., & Wanat, S. F. (2008). The leaky pipeline: Factors associated with early decline in interest in premedical studies among underrepresented minority undergraduate students. Academic Medicine, 83(5), 503-511.

Barriball, K. L., & While, A. (1994). Collecting data using a semi-structured interview: a discussion paper. Journal of Advanced Nursing19, 328–335. http://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1994.tb01088.x   

Benckert, Sylvia & Staberg, Else-Marie. (2000). Val, villkor, värderingar. (Choices, Demands, Values). Umeå: Umeå University

Bellas, M. L. (1992). The effects of marital status and wives’ employment on the salaries of faculty men: The (house)wife bonus. Gender & Society 6, 609–622

Benschop, Y., & Brouns, M. (2003). Crumbling ivory towers: Academic organizing and its gender effects. Gender, Work and Organization, 10 (2), 194–212. http://doi.org/10.1111/1468-0432.t01-1-00011

Benschop, Y., van den Brink, M., Doorewaard, H., & Leenders, J. (2013). Discourses of ambition, gender and part-time work. human relations, 66(5), 699-723.

Bicknell, M. & Liefooghe, A. (2006). The art of stress. Journal of Occupational and Organizational Psychology 79(3): 377–394.

Bielby, D. D., & Bielby, W. T. (1996). Women and men in film: Gender inequality among writers in a culture industry. Gender & Society, 10(3), 248-270.

 

Biernat, M. & Kobrynowicz, D. (1997). “Gender- and Race-Based Standards of Competence: Lower Minimum Standards by Higher Ability Standards for Devalued Groups.” Journal of Personality and Social Psychology, 72, 544–557.

Bird, S. R. (2011) ‘Unsettling Universities’ Incongruous, Gendered Bureaucratic Structures: A Case Study Approach’ Gender, Work and Organization 18 (2) pp. 202-30

Bleijenbergh, I. L., van Engen, M. L., & Vinkenburg, C. J. (2012). Othering women: fluid images of the ideal academic. Equality, diversity and inclusion: An international journal, 32(1), 22-35

Bonney, Norman & Love, John. (1991). Gender and Migration. Geographical Mobility and the Wife’s Sacrifice. Sociological Review, 39 (2), 335–348

Bracken, S. J., Allen, J. K., & Dean, D. R. (2006). The balancing act: Gendered perspectives in faculty roles and work lives. Stylus Publishing, LLC

Bryant, A. (2003), “A constructive/ist response to Glaser”, Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, Vol. 4 No. 1 – Grounded Theory. In J. A. Smith, R. Harré, & L. Van Langenhove (Eds.), Rethinking Methods in Psychology (pp. 27-49). London: Sage Publications

Burt, R. S. (1998). The gender of social capital. Rationality and Society, 10, 5–46

Charmaz, K. (2008). Grounded theory as an emergent method. Handbook of emergent methods155, 172

Danniau, F. & Loockx, K. (2016). "Bestuur UGent in cijfers." UgentMemorie. Geraadpleegd op 23 februari 2019, via https://www.ugentmemorie.be/artikel/bestuur-ugent-in-cijfers

Davies, S., Reece, J., Rogers, C., & Rudd, T. (2013). State of the science: Implicit Bias Review

Day, R. & Allen, T. (2004). The relationship between career motivation and self-efficacy with protégé career success. Journal of Vocational Behavior 64(1): 72–91.

De Welde, K., & Laursen, S. L. (2011). The Glass Obstacle Course: Informal and Formal Barriers For Women Ph.D. Students in STEM Fields. International Journal of Gender, Science and Technology, 3 (3), 571–595. http://doi.org/10.1001/jama.1889.02401110010001b

Diefenbach, T. (2009). Are case studies more than sophisticated storytelling?: Methodological problems of qualitative empirical research mainly based on semi-structured interviews. Quality and Quantity43(6), 875–894. http://doi.org/10.1007/s11135-008-9164-0

Easterly, D. M., & Ricard, C. S. (2011). Conscious Efforts to End Unconscious Bias: Why Women Leave Academic Research. Journal of Research Administration, XLII (1), 61–73

Ehm, K. F., & Phillips, C. L. J. (2013). From Ph. D. to Professoriate: The Role of the Institution in Fostering the Advancement of Postdoc Women. National Postdoctoral Association

Eisenhart, Margaret A. & Holland, Dorothy C. (2001). Gender Constructs and Career Commitment. The Influence on Peer Culture on Women in College. In: Mary Wyer et. al. (Eds.), Women, Science and Technology (S. 26–35). London: Routledge

Ellemers, N. (2018). Gender Stereotypes. Annual Review of Psychology, 69, 275–98

Etzkowitz, H., Kemelgor, C. and Uzzi, B. (2000) Athena Unbound: the Advancement of Women in Science and Technology. Cambridge: Cambridge University Press

European Commission (2010), “Topic report stereotypes and identity. Meta-analysis of gender and science research”, geraadpleegd op zaterdag 1 juni 2019, van: www.genderandscience.org/web/reports.php

Evans, C. D., & Diekman, A. B. (2009). On motivated role selection: Gender beliefs, distant goals, and career interest. Psychology of Women Quarterly, 33, 235–249

Eveline, J., & Booth, M. (2004). “Don’t write about it”: Writing “the other” for the ivory basement. Journal of Organizational Change Management, 17 (3), 243–255. http://doi.org/10.1108/09534810410538306

Fels, A. 2008. Vrouwen en Ambitie: Nieuwe Keuzes, Hardnekkige Taboes [Women and Ambition: New Choices, Persistent Taboos]. Nieuwegein: Réunion

Fletcher, C., Boden, R., Kent, J. and Tinson, J. (2007), “Performing women: the gendered dimensions of the UK new research economy”, Gender, Work and Organization, Vol. 14 No. 5, pp. 433-53

Forret, M. L., & Dougherty, T. W. (2001). Correlates of networking behavior for managerial and professional employees. Group & Organization Management, 26, 283–311

Green, Anne E. (1995). The Geography of Dual Career Households. International Journal of Population Geography, 1, 29–50

Greenwald, A. G., & Krieger, L. H. (2006). Implicit Bias: Scientific Foundations. California Law Review, 94 (4), 945-967

Goulden, M., Mason, M.A. and Frasch, K. (2011) Keeping women in the science pipeline. Annals of the American Academy of Political Science, 638, 141–62

Hall, R & Sandler, B (1982). The classroom climate a chilly one for women. (Washington, DC. Project on the status and education of women. Association of American Colleges)

Hakim, C. (2000). Work-Lifestyle Choices in the 21st Century: Preference Theory. Oxford: Oxford University Press.

Hadani, M., Coombes, S., Das, D., & Jalajas, D. (2012). Finding a good job: Academic network centrality and early occupational outcomes in management academia. Journal of Organizational Behavior, 33, 723–739.

Hochschild, A. R. (1975). Inside the clockwork of male careers. In F. Howe (Ed.), Women and the power to change (pp. 47–80). New York: McGraw-Hill

Jonge Academie (2019). Gender in Academia – Charter VLIR/JA. Geraadpleegd op 1 juli 2019, van https://jongeacademie.be/charter-vlir-ja/

Jöns, H (2011) Transnational academic mobility and gender, Globalisation, Societies and Education, 9(2), pp.183-209, ISSN: 1476-7724. http://doi.10.1080/14767724.2011.577199

Judge, T., Cable, D., Boudreau, J. & Bretz, R. (1995). An empirical investigation of the predictors of executive career success. Personnel Psychology 48(3): 485–519

Kang, J. (2011). Bits of Bias. 

Knights, D. & Richards, W. (2003), “Sex discrimination in UK academia”, Gender, Work and Organization, Vol. 10 No. 2, pp. 213-38

Landes, X., Marchman, M., & Nielsen, M. (2012). The academic rat race: Dilemmas and problems in the structure of academic competition. Learning and Teaching, 5 (2), 73-90

Larimer, C., Hannagan, R., & Smith, K. (2007). Balancing ambition and gender among decision makers. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 614(1): 56–73

League of European Research Universities (LERU) (2018). Implicit bias in Academia. A challenge to the meritocratic principle and to women’s careers. And what to do about it. 

Lewis, S. (1997), “Family friendly policies. Organisational culture change or playing around at the margins?”, Gender, Work and Organization, Vol. 4 No. 1, pp. 13-23

London, M. (1993). Career motivation of full- and part-time workers in mid and late career. International Journal of Career Management 5(1): 21–29

Lowe, A. (2005). The real life guide to accounting research — A behind-the-scenes view of using qualitative research methods. The International Journal of Accounting, 40 (3), 294–298. https://doi.org/10.1016/j.intacc.2005.06.011

Lowrie, A., & McKnight, P. J. (2004). Academic research networks: A key to enhancing scholarly standing. European Management Journal, 22, 345–360

Martin, P. (2003). ‘Said and done’ versus ‘saying and doing’: Gendering practices, practicing gender at work. Gender and Society 17(4): 342–366.

Mason, M. A., & Goulden, M. (2002). Do babies matter: The effect of family formation on the lifelong careers of academic men and women. Academe, 88(6), 21–28

Mason, M. A., & Goulden, M. (2004). Marriage and baby blues: Redefining gender equity in the academy. Annals: American Academy of Political and Social Science, 596, 87–103

Moghaddam, A. (2006), “Coding issues in grounded theory”, Issues in Educational Research, Vol. 16 No. 1, pp. 52-66.

Monroe, K., Ozyurt, S., Wrigley, T., & Alexander, A. (2008). Gender equality in academia: Bad news from the trenches, and some possible solutions. Perspectives on politics, 6(2), 215-233.

Morrison, E., Rudd, E., & Nerad, M. (2011). Onto, up, off the academic faculty ladder: The gendered effects of family on career transitions for a cohort of social science Ph.Ds. The Review of Higher Education, 34(4), 525-553

Nielsen, M. W. (2017). Reasons for leaving the academy: A case study on the ‘opt out’phenomenon among younger female researchers. Gender, Work & Organization24 (2), 134-155. http://doi:10.1111/gwao.12151

Nilsson, K. (2000). Dual university-graduate households in Sweden. International Journal of Population Geography, 6 (4), 287–301

Parker, M., & Welch, E. W. (2013). Professional networks, science ability, and gender determinants of three types of leadership in academic science and engineering. Leadership Quarterly, 24, 332–348

Pell, A. N. (1996). Fixing the leaky pipeline: women scientists in academia. Journal of animal science, 74(11), 2843-2848.

Petty, R. E., Fazio, R. H., & Briñol, P. (2009). The new implicit measures: An overview. Attitudes: Insights from the new implicit measures, 3-18.

Pifer, M. J., & Baker, V. L. (2013). Managing the process: The intradepartmental networks of early-career academics. Innovative Higher Education, 38, 323–337

Prentice, S (2000) ‘The conceptual politics of chilly climate controversies’. Gender and Education 12 (2), pp195-207

Rapoport, R., Bailyn, L., Fletcher, J. and Pruitt, B. (2002), Beyond Work-Family Balance. Advancing Gender Equity and Workplace Performance, Jossey-Bass, San Francisco, CA

Reinharz, S (1992) Feminist Methods in Social Research (New York: Oxford University Press)

Roose, H. & Meuleman, B. (2014). Methodologie van de sociale wetenschappen: een inleiding. Gent: Academia Press.

Riley, S., Frith, H., Archer, L., & Veseley, L. (2006). Institutional sexism in academia. PSYCHOLOGIST-LEICESTER-, 19 (2), 94.

Rudman, L. A. (2004). Social Justice in Our Minds, Homes, and Society: The Nature, Causes, and Consequences of Implicit Bias. Social Justice Research, 17(2), 129–142.

Sanders, K., Willemsen, T.M. and Millar, C.C.J.M. (2009), “Views from above the glass ceiling: does the academic environment influence women professors’ careers and experiences”, Sex Roles, Vol. 60, pp. 303-12

Savigny, H. (2014). Women, know your limits: cultural sexism in academia. Gender and Education, 26(7), 794–809.

Schiebinger, L. (1999) Has Feminism Changed Science? Cambridge, MA: Harvard University Press.

Shen, H. (2013). Mind the (gender) gap. Nature, 495. https://doi.org/10.1038/495022a

Simpson, R., & Kumra, S. (2016). The Teflon effect: when the glass slipper meets merit. Gender in Management: An International Journal, 31(8), 562-576.

Smith, J. (2008), “Quality assurance and gender discrimination in English universities: an investigation”, British Journal of Sociology of Education, Vol. 29 No. 6, pp. 623-38

Sonnert, Gerhard & Holton, Gerald. (1996). Gender Differences in Science Careers. New Brunswick: Rutger University Press

Sools, A., Van Engen, M. & Baerveldt, C. (2007). Gendered career-making practices: On doing ambition or how managers discursively position themselves in a multinational corporation. Journal of Occupational and Organizational Psychology 80(3): 413–435.

Spurk, D., Meinecke, A. L., Kauffeld, S., & Volmer, J. (2015). Gender, professional networks, and subjective career success within early academic science careers. Journal of Personnel Psychology.

Strauss, A., & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology. Handbook of qualitative research, 17, 273-85.

Tan, J. (2010). "Grounded theory in practice: issues and discussion for new qualitative researchers", Journal of Documentation, Vol. 66 Issue: 1, pp.93-112, https://doi.org/10.1108/00220411011016380

Urquhart, C., Lehmann, H., & Myers, M. D. (2010). Putting the ‘theory’ back into grounded theory: guidelines for grounded theory studies in information systems. Information systems journal20(4), 357-381.

Valian, V. (1998). Why So Slow? The Advancement of Women. Cambridge, MA: MIT Press

Van den Brink, M. and Benschop, Y. (2012), “Slaying the seven-headed dragon: the quest for gender change in academia”, Gender, Work & Organization, Vol. 19 No. 1, pp. 71-92

Vianen, A. & Keizer, W. (1996). Gender differences in managerial intention. Gender, Work and Organization 3(2): 103–114.

Vlaamse Interuniversitaire Raad (2018). Statistische gegevens betreffende het personeel aan de Vlaamse Universiteiten. 

VLIR & JA (2019). Charter Gender in Academia 2019

Wagner, Izabella. (2009). Transmobility – Mobility in the Career of a Laboratory Researcher. Paper presented at The Mobility, Science, and Culture conference, Braga, 23–24 of November 2009

Ward, K., & Wolf-Wendel, L. (2004). Academic motherhood: Managing complex roles in research universities. The Review of Higher Education, 27(2), 233–257

Wasserman, E. (1998) ‘Women in the National Academy: Their lives as scientists and women‘, AWIS Magazine, 27(4), 6-10.

Williams, J. C., & Segal, N. (2003). “Beyond the Maternal Wall: Relief for Family Caregivers Who Are Discriminated Against on the Job.” Harvard Women’s Law Journal, 26, 77.

Wolff, H.-G., & Moser, K. (2009). Effects of networking on career success: A longitudinal study. Journal of Applied Psychology, 94, 196–206

Wolffensperger, J. (1993). ‘Science Is Truly a Male World. ’The Interconnectedness of Knowledge, Gender and Power within University Education. Gender and Education, 5 (1), 37-54.

Universiteit of Hogeschool
Master of Arts in gender en diversiteit
Publicatiejaar
2019
Promotor(en)
Prof. dr. Chia Longman & Dr. Tine Brouckaert
Kernwoorden
@jasperdecnuydt
Share this on: