OVERDAAD SCHAADT? De houding van generatie Z ten aanzien van nieuwsbeelden en –gebeurtenissen van menselijk leed

Dagelijks komen we in aanraking met een voortdurende opeenvolging van nieuwsbeelden en –gebeurtenissen van menselijk leed ten gevolge van humanitaire rampen. Door deze overdaad aan (veelal negatieve) nieuwsberichtgeving kunnen mensen mogelijkerwijs gevoelloos en onverschillig raken voor het leed van anderen. Bijgevolg is de kreet om meer empathie en morele betrokkenheid bij het zien van menselijk leed in de media vandaag de dag meer dan ooit actueel. Maar hoe denken generatie Z-jongeren hierover?

Generatie Z: de digitale generatie

Deze hedendaagse jongeren onderscheiden zich van voorgaande leeftijdsgeneraties omwille van het feit dat ze opgroeiden in het digitale tijdperk en bijgevolg de mogelijkheid krijgen om op talrijke wijze nieuws te consumeren. Ook maken ze in tegenstelling tot andere generaties meer gebruik van de nieuwe (online) nieuwsmedia die de zogenaamde user agency zouden versterken. Hierdoor krijgen ze de kans om zelf inhoud aan te leveren, te interageren met anderen en nieuwsberichten te bespreken en te delen met leeftijdsgenoten waardoor hun maatschappelijke betrokkenheid zou toenemen. Desondanks is er bij de generatie Z-jongeren echter sprake van een dalende nieuwsconsumptie en een oppervlakkige nieuwsconsumptiewijze, wat gevolgen kan hebben op hun morele gevoeligheid en betrokkenheid bij het zien van bepaalde nieuwsgebeurtenissen.

Een dalende nieuwsconsumptie: feit of fabel?

Een geringe nieuwsconsumptie is problematisch indien ervan uitgegaan wordt dat jongvolwassenen in een democratische samenleving goed geïnformeerd dienen te worden. Nieuws volgen is dan ook cruciaal omwille van het feit dat jongeren zich op deze manier zowel een mening als een wereldbeeld kunnen vormen alsook verbonden kunnen voelen met anderen om derhalve in de toekomst weloverwogen beslissingen te maken tijdens de verkiezingen. Niettemin doorprikt deze scriptie het doemdenken rond de nieuwsconsumptie van Gen Z’ers omwille van een doorgaans oprechte interesse.

Wel kan er een ontevredenheid geconstateerd worden jegens de manier waarop nieuws gebracht wordt, of meer specifiek het gebrek aan overeenstemming van de nieuwsvormgeving en –onderwerpkeuze met de leefwereld en persoonlijke interesses van jongeren. Bijgevolg kunnen ze ongeïnteresseerd raken en zullen ze het nieuws niet meer (of minder) consumeren. Hierbij dient de vraag gesteld te worden of dit vooral een generatiekwestie betreft, waarbij al dan niet sprake is van een nieuwe generatie die een andere vorm en stijl van nieuwsberichtgeving verwacht, of dat dit slechts te maken heeft met hun jonge leeftijd.

De morele nieuwsgevoeligheid van jongeren 

Verder treedt er bij de Gen Z’ers behoorlijk wat gewoonwording op omdat ze voortdurend in aanraking komen met steeds dezelfde negatieve nieuwsberichtgeving via verschillende online en traditionele mediakanalen. Bijgevolg neemt de verbazing bij elke zoveelste confrontatie met de lijdende anderen af. Net als binnen de wetenschappelijke literatuur wezen de respondenten naar de nieuwsmedia, of meer specifiek de nieuwsselectie en –herhaling, als voornaamste oorzaak voor het tot stand komen van deze compassiemoeheid. Toch kan vastgesteld worden dat in de meeste gevallen geen noodzakelijk verband bestaat tussen gewoonwording en een afstandelijke houding van generatie Z-jongeren. Hoewel ze er soms minder lang bij stil staan en ze niet al het nieuws aan hun hart laten komen, ervaren ze doorgaans toch gevoelens van empathie en medelijden.

Zeer opvallend binnen dit thesisonderzoek zijn de gevoelens van onmacht die sterk naar voren gebracht werden door de Gen Z’ers. Deze machteloosheid wordt versterkt door hun minderjarigheid, maar zou naarmate ze ouder worden blijven voortbestaan tenzij ze zich later in een invloedrijke (politieke) machtspositie zouden bevinden. Er kan vastgesteld worden dat de jongeren van generatie Z bij de confrontatie met lijdende anderen empathische gevoelens ervaren en bijgevolg om verandering schreeuwen, maar dat ze omwille van de onmacht zelf geen actie ondernemen. Wel spreken deze jongeren van een brede waaier aan uiteenlopende manieren om actie te ondernemen, waarbij ze aanhalen dat ‘alle beetjes helpen’.

Hoe staan Gen Z’ers nu tegenover lijdende anderen?

“De virtuele realiteit wordt geen werkelijkheid, maar de werkelijkheid wordt virtueel.” (Weiwei, 2018, De Afspraak)

Ter conclusie introduceert bovenstaand citaat nogmaals de problematiek betreffende het gevoel van afstandelijkheid tegenover nieuwsbeelden en –gebeurtenissen van menselijk leed. Door de voortdurende opeenvolging van (veelal negatieve) nieuwsberichtgeving en de hiermee gepaarde confrontatie met morele dilemma’s, raken jongeren mogelijk gevoelloos en onverschillig voor het getoonde leed vermits er grenzen bestaan aan hun inlevingsvermogen. Deze distantiëring dient echter genuanceerd te worden want er kan vanwege hun ervaren empathische gevoelens evenwel ook een gevoel van morele betrokkenheid ontstaan waarbij ze bereid zijn om actie te ondernemen en zich te engageren voor de slachtoffers.

Uit de resultaten van dit onderzoek bleek dan ook dat ondanks het tot stand komen van gewoonwording niet altijd afstandelijkheid optreedt bij jongeren na een zoveelste confrontatie met de lijdende anderen. Hierbij is het eveneens belangrijk te weten dat gevoelens van distantiëring en betrokkenheid gestimuleerd kunnen worden door diverse factoren. Tot slot bestaat er een kloof tussen de empathische gevoelens die tot stand komen bij het waarnemen van de lijdende anderen en de (re)acties van jongeren.