Vlamingen aan de Brusselse universiteit, een strijd voor gelijkheid
“Mei 68. Een zonnige lentemaand een aantal decennia geleden. Een symbool van verzet en opstand maar ook een legende die de oud-strijder met heimwee vervult en stof levert voor verhalen.’ – Louis Vos
Veel dromen, weinig bedrog
Het nalatenschap van mei 1968 is vandaag de dag nog steeds een actueel thema. Studenten die meeliepen in de betogingen en de strijd aangingen met de ordediensten spreken over een goede periode, een periode die haar gelijken niet kende. Het jaar 1968 symboliseert meer dan alleen het einde van tijdperk. Nog meer was dit jaar begin van een totaal nieuwe wereld. Studenten brachten de Belgische regering ten val en de eerste staatshervorming zou even later het licht zien. De herstelpolitiek, waar de politieke elite na het einde van de Tweede Wereldoorlog mee startte, werd definitief ondergraven. Het Belgisch unitair kaartenhuisje stortte in. Het opbouwen van een nieuwe staatsstructuur kon beginnen.
De mystiek van mei ’68 werd door allerhande motieven verklaard. Reeds vlak na WOII werd België geconfronteerd met grote politieke conflicten. De collaboratie, de Koningskwestie en de Schoolstrijd zorgden ervoor dat de verschillende politieke partijen voldoende stof hadden om over te debatteren. Daarnaast kwam de Vlaamse Beweging terug boven water. De dreigende verfransing van Brabant had hen voldoende munitie gegeven om de politieke strijd te hervatten. De Waalse Beweging daarentegen zat met de handen in het haar. Het nakende sociale bloedbad dat zou ontstaan met het sluiten van de Waalse zware industrie bracht vele Waalse politici aan het denken. De roep om het heft in eigen handen te nemen werd steeds luider.
De ‘Golden Sixties’
De wereld na WOII was evenwel dezelfde niet meer. De normen en waarden veranderden en de Kerk kreeg het moeilijk om haar gedachtengoed over te brengen op de bevolking. Deze secularisering werd mede mogelijk gemaakt door de revolutie in de communicatie. De radio, televisie, kranten en tijdschriften brachten nieuws van overal ter wereld de huiskamers binnen. Zo kregen ook de lagere sociale klassen de kans om te proeven van andere culturen en gewoontes. Daarnaast kende de economie een continue stijging. De koopkracht steeg met rasse schreden! Elk gezin kon het zich permitteren om meer kledij in huis te hebben, om op reis te gaan of om gezellig met vrienden een avond in de kroeg door te brengen zonder dat dit een aanslag was op het gezinsbudget. Daarnaast konden nu ook steeds meer jongeren genieten van hoger onderwijs. De toevloed aan studenten in de jaren ’50 en ’60 die naar het hoger onderwijs trokken, zorgden voor de komst van grijze haren bij een aantal rectoren.
De rectoren met de grootste kopzorgen bevonden zich in de twee Brabantse steden Brussel en Leuven. Leuven kende naast de Nederlandstalige universiteit ook haar Franstalige tegenhanger. De spanningen tussen beide taalgroepen werden in de loop van de jaren ’60 steeds groter. De Vlaamse Beweging maakte van ‘Leuven Vlaams’ het strijdpunt van het decennia en de druk op de Franstalige Leuvenaren werd mede door de publieke opinie steeds groter. Nadat het episcopaat de gespannen sfeer probeerde te bedaren, liep de situatie uit de hand. De Vlaamse studenten raakten slaags met de rijkswacht en het kantoor van de rector werd overhoop gehaald. De Vlaamse Beweging zou uiteindelijk triomferen doordat hun grootste eis, de overheveling van de Université Catholique de Louvain naar Wallonië, ingewilligd werd in 1968. 
Brussel een verhaal apart
Het verhaal van de Brusselse universiteit kende een ander verloop dan deze van Leuven. De Université Libre de Bruxelles kende beduidend minder Nederlandstalige studierichtingen dan de Leuvense Alma Mater en was niet van zin om hier op korte termijn iets aan te veranderen. Een heel aantal vooraanstaande Nederlandstalige intellectuelen vonden deze situatie onhoudbaar. Ze verenigden zich in de Vereniging voor Nederlandstalig Vrijzinnig Hoger Onderwijs. Deze vereniging pleitte voor het uitbouwen van de Nederlandstalige leergangen. De druk die deze organisatie kon uitvoeren op de Raad van Bestuur van de ULB was evenwel niet groot genoeg. Ondanks dat het aantal Nederlandstalige leergangen uitgebouwd werd, schoof men dit zoveel mogelijk op de lange baan. Om deze patstelling te doorbreken besloten Nederlandstalige professoren zich te verenigen in de Vereniging voor Vlaamse Professoren. De druk op de universitaire overheid werd groter. Door de gebeurtenissen in Leuven werd het speelveld van de Raad van Bestuur steeds verder verkleind. In mei en juni 1968 kwamen de studenten aan de ULB in opstand en besloot de Nederlandstalige gemeenschap aan de universiteit op eigen benen verder te gaan. Op het moment dat er in de Kamer van Volksvertegenwoordigers gestemd werd over de oprichting van een autonome Vrije Universiteit van Brussel werd ruimschoots een meerderheid gehaald. De contacten met prominente politici in de socialistische en liberale partij zorgden ervoor dat de meerderheid reeds voor de stemming een zekerheid was.
