Tribunale theater- en performancekunst: Naar een nieuw toneel van de oprechtheid aan de hand van een typologie van de hedendaagse theatrale rechtbank

Steff Nellis
Persbericht

Orde in de theaterzaal!

De theatrale rechtbank

Rechtszaken zijn populairder dan ooit. Grootse strafzaken worden gemediatiseerd via live streaming en de populaire media loodsen rechtbanken de huiskamers binnen aan de hand van reality-tv. Ook een stijgend aantal theater- en performancekunstenaars stampt rechtbanken uit de grond en probeert een ruimte te creëren voor een esthetische variant op justitie. Maar hoe gaat de vertaalslag van rechtszaal naar scène in zijn werk?

Wie een blik werpt op de programmatiebrochures van cultuurhuizen en theaterfestivals ontkent niet dat de theatrale rechtbank 'in' is. De verbinding tussen theater en rechtspraktijk is zo oud als hun gedeelde oorsprong: het ontstaan van de democratie in de Griekse stadstaten. Wanneer de democratie ontspringt, komt een eerste vorm van rechtspraak op gang. Met grote sprongen in de geschiedenis zien we dat de theatrale en gerechtelijke ruimtes altijd verbonden blijven. Zo vinden rechtspraak en theater elkaar in de Romeinse amfitheaters, die zowel worden gebruikt voor publieke terechtstellingen als het naspelen van veld- en zeeslagen. Ook in de middeleeuwen is het theatrale spektakel vermengd met andere vormen van ‘vermaak’ waaronder publieke terechtstellingen van ketters en heksen. De institutionalisering van beide disciplines in de zestiende en zeventiende eeuw zorgt voor een verlies aan fysieke nabijheid maar in gedachten blijven theater en rechtspraktijk verbonden.

Het theater is dan ook van oudsher een plaats voor oordeelvorming. Het is in dat opzicht niet verwonderlijk dat het ook vandaag nog teruggrijpt naar justitie. Hoewel de opkomst van directere, journalistieke media vanaf de late negentiende eeuw haar functie doet wankelen, blijven theatrale processen populair. Immers leunt theater als vorm het dichtst aan bij het gerechtelijk format.

Gerechtelijke (re)constructies 

Een eerste manier waarop de vertaalslag van rechtszaal naar scène vandaag nog gebeurt, is het heropvoeren van historische processen. Verschillende hedendaagse stukken vertrekken van spraakmakende processen uit de geschiedenis. Vaak gaat dit gepaard met documentaire technieken waarbij citaten uit tekstuele of audiovisuele bronnen worden gebruikt op toneel: acteurs spelen de rechtszaak in een artistieke ruimte na. Toch gaat het nooit om een exacte kopie: de werkelijkheid wordt met precisie benaderd maar de realiteit wordt eerder gepresenteerd dan gerepresenteerd zodat het publiek er een oordeel over kan vellen.

De Zwitserse regisseur Milo Rau maakte in 2009 The Last Days of the Ceausescus, een reconstructie van het beruchte proces tegen Nicolae Ceausescu, de Roemeense politicus die in 1989 samen met zijn vrouw werd terechtgesteld. De enige beelden die van het proces bestaan, tonen het koppel vanuit één specifieke hoek. Door deze beelden frame per frame om te zetten in een voorstelling stelt Rau de feiten in vraag.  

Ceausescu5 801x340px

Een utopisch proces tegen de Dood

Naast dergelijke documentaire voorstellingen, trekt het theater ook nieuwe, utopische rechtbanken op. Deze alternatieve rechtbanken richten zich niet langer op het verleden om lessen te trekken voor het heden, maar op de actualiteit, de toekomst of de verbeelding. Deze processen trachten te experimenteren met ideale of poëtische rechtvaardigheid. Aan de hand van allerlei vormen van interactie met het publiek worden ethische discussies uit de buitenwereld in het theater behandeld.

In Oostende werd op Theater Aan Zee in 2018 bijvoorbeeld een proces tegen de dood aangespannen door kunstenaars Eva Knibbe en Bart van de Woestijne. Ze beriepen zich hiervoor op een artikel uit de Europese grondwet, “Eenieder heeft recht op leven”. Hiertegen zondigt de dood natuurlijk. Rechtszaak tegen de dood vond plaats in de kamer van Koophandel in het Oostendse Vredegerecht, strafrechtelijke procedures werden precies gevolgd, bekende magistraten, onder wie Walter van Steenbrugge, maakten deel uit van het gerechtelijk apparaat, reële verklaringen van getuigen en deskundigen werden tijdens de zitting gehoord en het hof werd bijgestaan door een vooraf ontboden jury van twaalf. De makers probeerden een soort ritueel te installeren: aan de hand van het gerechtelijk medium maakten ze van het theater een reflexieve ruimte die niet alleen dient voor het politieke, maar ook voor het ethisch-morele, sociale of algemeen-menselijke.

c3cc7711-8fcb-11e8-abcc-02b7b76bf47f

Politieke stellingname: de natuur in de rechtszaal 

Kunstenaars en activisten kaarten steeds vaker actuele, politieke agendapunten zoals de klimaatzaak aan in rechtszaak-performances. Zowel vormelijk als inhoudelijk beroepen kunstenaars zich voor dit soort rechtszaak-performances op de werkelijkheid buiten het theater door samen te werken met activisten, wetenschappers, juristen, filosofen, journalisten en uiteraard ook de toeschouwer zelf. De realiteit komt steeds directer in de fictieve wereld binnen en installeert een dubbelzinnig spel tussen objectiviteit en subjectiviteit. Het is niet verwonderlijk dat de vraag rijst in welke mate deze fictieve tribunalen nog verschillen van enkele van de iconische internationale gerechtshoven uit de recente geschiedenis zoals de Neurenberg Processen, of permanente tribunalen zoals het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Activistische theatermakers benaderen actuele noden daarbij proactief, in tegenstelling tot het reguliere rechtssysteem dat reactief tewerk gaat, door de toeschouwer hoogst persoonlijk in aanraking te brengen met zijn verantwoordelijkheid. De Portugees-Belgische Maria Lucia Cruz Correia zet in Voice of Nature: The Trial (2019) bijvoorbeeld specifiek in op belichaamde kennis door de toeschouwer met de vervuilde natuur in contact te brengen door haar en haar vervuiler letterlijk binnen te brengen in de rechtszaal aan de hand van olie, aarde, groenten en zelfs dode dieren. Theatermakers Rebekka de Wit en Anoek Nuyens buigen zich eveneens over het klimaat. In De Zaak Shell (2018-2020) dromen zij over een nieuw rechtssysteem dat het milieu beschermt. Ze werken samen met  Milieudefensie, dat een rechtszaak aanspant tegen oliegigant Shell. Zoals in de reële zaak, onderzoeken de maaksters in het theater wie verantwoordelijk is voor klimaatvervuiling. Het project is uniek omdat de samenwerking met Milieudefensie de grens tussen realiteit en fictie verder vervaagt: sprokkelt het theater mensen voor fictieve oefeningen of stellen burgers zich daadwerkelijk burgerlijke partij?

Bovenstaande voorbeelden tonen drie manieren waarop het theater de principes van het rechtssysteem inzet. Dit soort gerechtstheater kan werken als een soort proeflaboratorium voor de samenleving. Misschien vormen de juridische strategieën die de artistieke praktijk toepast wel een inspiratiebron voor de huidige crisis binnen het officieel gerechtelijk systeem. Of kan het theater niet buiten haar utopische functie als de ruimte voor veilige, niet bindende bemiddeling? En waarin schuilt dan de specifieke kracht van de utopie?

img 0790

Bibliografie

Bibliografie

Absillis, Kevin. “De ruïnes van Utopia: hoe het maakbare paradijs verschrompelde tot hekwerkwijk.” Passage: tijdschrift voor Europese literatuur & cultuur 3, no. 3 (2016): 4-14.

Arjomand, Minou. Staged: Show Trials, Political Theater, and the Aesthetics of Judgment. New York: Columbia University Press, 2018.

Asselberghs, Herman. “Theatrical Correctness.” EtCetera 14, no. 58 (1996): 27-34.

Balme, Christopher B. The Theatrical Public Sphere. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.

Benmakhlouf, Adam. “Jonas Staal’s plea for utopian realism.” The Skinny, June 6, 2018. https://www.theskinny.co.uk/art/interviews/jonas-staal-the-scottish-european-parliament

Bigg, Charlotte and Kurt Vanhoutte. “Spectacular astronomy.” Early Popular Visual Culture  15, no. 2 (2017): 115-124.

Boal, Augusto. Hamlet and the Bakers’s Son: My life in Theatre and Politics. Translated by Adrian Jackson and Candida Blaker. London: Routledge, 2001.

Bottici, Chiara. Imaginal politics: images beyond imagination and the imaginary. Columbia: Columbia University Press, 2014.

Brecht, Bertolt. Brecht on Theater, edited by Marc Silberman, Steve Giles and Tom Kuhn. London: Bloomsbury, 2017.

Cavallo, Francesca Laura. “Rehearsing Disaster. Pre-Enactment Between Reality and Fiction.” In Performance zwischen den zeiten. Reenactmetns und Preenactments in Kunst und Wissenschaft, edited by Adam Czirak, Sophie Nikoleit, Friederike Oberkrome, Verena Straub, Robert Walter-Jochum and Michael Wetzelfs, 179-197. Bielefeld: Transcript Verlag, 2019.

Cowie, Paul. “Performing planning: understanding community participation in planning through theatre. TPR 88, no. 4 (2017): 401-421.

Czirak, Adam, Sophie Nikoleit, Friederike Oberkrome, Verena Straub, Robert Walter-Jochum and Michael Wetzels. “(P)reenactment.” In Affective Societies. Key Concepts, edited by Jan Slaby and Christian von Scheve, 200-209. London: Routledge, 2019.

De Belder, Steven. “Verwantschappen: theatraliteit en het alledaagse.” In Verspeelde Werkelijkheid, edited by Luk Van den Dries, Steven De Belder and Koen Tachelet, 147-164. Tielt: Van Halewyck, 2002.

De Cauter, Lieven. “Notes on Subversion/Theses on Activism.” In Art and Activism in the Age of Globalization, edited by Lieven De Cauter, Ruben De Roo and Karel Vanhaesebrouck, 8-18. Rotterdam: NAi Publishers, 2011.

De Cauter, Lieven. Metamoderniteit voor beginners: Filosofische memo’s voor het nieuwe millenium. Nijmegen: Vantilt, 2015.

Dehm, Sara. “Accusing ‘Europe’: Articulations of Migrant Justice and a Popular International Law.” In Peoples’ Tribunals and International Law, edited by Andrew Byrnes and Gabrielle Simm, 157-181. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.

De Laet, Timmy. “Re-inventing the past: Strategies of re-enactiemnt in European contemporary dance.” Phd diss., University of Antwerp, 2016.

Delbecke, Jasper. “Tracing the Essay in Contemporary Performing Arts.” Performance Research 23, no. 2 (2018): 5-12.

de Smet, Sofie, Marieke Breyne and Christel Stalpaert. “When the past strikes the present: performing requiems for the Marikana massacre.” South African Theatre Journal 28, no. 3 (2015): 222-241.

Diamond, Catherine. “Public Courtooms, Private Revenge: Concepts of Justice in Chinese and Western Theatre.” New England Theatre Journal 17, no. 1 (2006): 59-78.

Drayton, Tom. “The Listening Theatre: A metamodern Politics of Performance.” Performance Philosophy 4, no. 1 (2018): 170-187.

Fensham, Rachel. “Affective Spectatorship: Watching Theatre and the Study of Affect.” In Unfolding Spectatorship. Shifting political, ethical and intermedial positions, edited by Christel Stalpaert, Katharina Pewny, Jeroen Coppens and Pieter Vermeulen, 23-37. Ghent: Academia Press, 2016.

Fischer-Lichte, Erika. “From Theatre to Theatricality – How to Construct Reality.” Theatre Research International 20, no. 2 (1995): 97-105.

Fischer-Lichte, Erika. The Transformative Power of Performance. A new aesthetics. Translated by Saskya Iris Jain. New York: Routlegde, 2008.

Flynn, Moly. “The Trial That Never Was: Russian Documentary Theatre and the Pursuit of Justice.” New Theatre Quarterly 30, no. 4 (November 2014): 307-317.

Gielen, Pascal. “Walking Straight from the Imaginary into the Common Here and Now: The Matter of Aesthetic Justice.” In Aesthetic Justice. Intersecting Artistic and Moral Perspectives, edited by Pascal Gielen and Niels Van Tomme, 25-42. Amsterdam: Valiz, 2015.

Graziano, Valeria. “Towards a Theory Of Prefigurative Practices.” In Post-Dance, edited by Danjel Andersson, Mette Edvardsen and Marten Spangberg, 176-203. Stockholm: MDT, 2017.

Gustafsson, Laura and Terike Haapoja. “The Trial.” Accessed April 28, 2019. http://www.historyofothers.org/the-trial/

Hammond, Will and Dan Steward. “Introduction.” In Verbatim Verbatim: Contemporary Documentary Theatre, edited by Will Hammond and Dan Steward, 9-13. London: Oberon Books, 2008.

Hauthal, Janine. “Episering in het postdramatische theater van STAN.” In Het statuut van de tekst in het postdramatische theater, edited by Claire Swyzen and Kurt Vanhoutte, 93-104. Antwerp: Research Centre for Visual Poetics, 2011.

Hendrickx, Sébastien, and Kristof van Baarle. “”Decor is geen decor meer’: Bruno Latour en Frédeérique Aït-Touati over theater en het nieuwe klimaatregime.” Etcetera 38,no. 155 (2018): 14-19.

Huizinga, Johan. Homo ludens: Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur. Amsterdam: Athenaeum Boekhandel Canon, [1950] 2002.

Imhoff, Aliocha and Kantuta Quiròs. “The Trial of Fiction.” Accessed April 28, 2019. http://www.lepeuplequimanque.org/en/proces-de-la-fiction

Jans, Erwin. “Theater: her-theatraliseren of de-theatraliseen?” EtCetera 21, no. 89 (2003): 18-20.

Janssens, David, and Klaas Tindemans. “Over de wet. Tragedie, politiek en representatie.” De Uil van Minerva 21, no. 4 (2007): 149-166.

Jordan, John. “Performing Against the Suicide Machine: Notes for a Future Which is Not What it Used To Be.” In Not Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 104-114. Berlin: Alxander Verlag, 2015.

Kattenbelt, Chiel. “Intermedial Theatre in a Mediatized Culture and Society.” In Intermedial Performance and Politics in the Public Sphere, edited by Katia Arfara, Aneta Mancewicz and Ralf Remshardt, 15-26. Cham: Springer International Publishing, 2018.

Kelly, Adam Maxwell. “The New Sincerity.” In Postmodern/Postwar – and After: Rethinking American Literature, edited by Jason Gladstone, Andrew Hoberek and Daniel Worden, 197-208. Iowa City: University of Iowa Press, 2016.

Kester, Grant. The One and The Many: Contemporary Collaborative Art in a Global Context. Durham, NC: Duke University Press, 2011.

Khosravi, Shahram. “Engaging Anthropology: An Auto-Ethnographic Approach.” In Engaged Anthropology: Views from Scandinavia, edited by Tone Bringa and Synnove Bendixsen, 41-60. Cham: Springer International Publishing, 2016.

Latour, Bruno. “Agency at the time of the Anthropocene.” New Literary History 45, no. (2014): 1-18.

Lavender, Andy. Performance in The Twenty-First Century: Theatres of Engagement. London: Routlegde, 2016.

Le Roy, Frederik. “Realistische Rituelen: De Documentaire Dubbels van Milo Rau en het International Institute of Political Murder.” Etcetera 34, no. 146 (2016): 20-25. 

MacQueen, Kathleen. “Benches: Pure and Simple?” Review of The Trial, by Rossella Biscotti. Shifting Connections, August 15, 2013.

Malzacher, Florian. “No Organum to Follow: Possibilities of Political Theatre Today.” In Not  Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 16-30. Berlin: Alxander Verlag, 2015.

Malzacher, Florian. “’Almost Like a Teaching Play’: Daniel Wetzel/Rimini Protokoll in a Conversation with Florian Malzacher.” In Intermedial Performance and Politics in the Public Sphere, edited by Katia Arfara, Aneta Mancewicz and Ralf Remshardt, 191-208. Cham: Springer International Publishing, 2018.

Martin, Carol. Dramaturgy of the Real on the World Stage, edited by Carol Martin. London: Palgrave Macmillan, 2012.

Martin, Carol. “History and Politics on Stage: The Theatre of the Real.” In Not Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 32-43. Berlin: Alxander Verlag, 2015.

Meewis, Wim. De Vierschaar: De Criminele Rechtspraak in het Oude Antwerpen van de  veertiende tot het einde van de achttiende eeuw. Kapellen: Pelckmans, 1992.

Meierhans, Christophe. “Moet je geld naar de gevangenis?” Interview by Kristof van Baarle. EtCetera 36, no. 152 (2018): 40-43.

Muller, J.W. “Tooneel.” In: Verspreide opstellen, 96-106. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon N.V., 1938.

Noé, Eli. “Mapping the Present Through Catastrophe – On Philip K. Dick, Science Fiction and the Critique of Ideology.” In Tickle your Catastrophe!, edited by Frederik Le Roy, Nele Wynants, Dominiek Hoens and Robrecht Vanderbeeken, 85-94. Gent: Academia Press, 2011.

Oberkrome, Friederike and Verena Straub. “Performing in Between Times. An Introduction.” In Performance zwischen den zeiten. Reenactmetns und Preenactments in Kunst und Wissenschaft, edited by Adam Czirak, Sophie Nikoleit, Friederike Oberkrome, Verena Straub, Robert Walter-Jochum and Michael Wetzelfs, 9-22. Bielefeld: Transcript Verlag, 2019.

Pavis, Patrice. “Watching the Spectator: New perspectives on Spectatorship.” In Unfolding Spectatorship. Shifting political, ethical and intermedial positions, edited by Christel Stalpaert, Katharina Pewny, Jeroen Coppens and Pieter Vermeulen, 39-61. Ghent: Academia Press, 2016.

Peeters, Jeroen. “Incidents and Incitements: Ecology and the Micro-politics of Spectatorship.” In Not Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 44-55. Berlin: Alexander Verlag, 2015.

Rancière, Jacques. De geëmancipeerde toeschouwer. Translated by Joost Beerten and Walter van den Star. Amsterdam: Octavo publicaties, [2008] 2015. 

Rau, Milo. “New Realism and the Contemporary World: The Re-enactments and Tribunals of the International Institute of Political Murder.” Documenta 34, no. 2 (2016): 121-137.

Rau, Milo. “In mijn projecten is er geen doen alsof.” In Globaal Realisme, edited by Benjamin Hickethier, Nina Wolters and Rolf Bossart, 57-63. Berlin: Verbrecher Verlag, 2018.

Reinelt, Janelle. “Toward a Poetics of Theatre and Public Events: In the Case of Stephen Lawrence.” TDR: The Drama Review 50, no. 3 (2006): 69-87.

Roels, Lieze. “Een (dubbel)zinnig proces.” Review of Trials of Money, by Christophe Meierhans. EtCetera, April 4, 2018.

Rokem, Freddie. “The Trial of the Refuseniks.” TDR 50, no. 3 (2006): 131-133.

Sasse, Sylvia. “Milo Rau/International Institute of Political Murder: When the Director Becomas a Spectator.” In Not Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 151-155. Berlin: Alxander Verlag, 2015.

Schneider, Rebecca. Performing Remains. Art and War in Times of Theatrical Reenactment. London: Routledge, 2011.

Schneider, Rebecca. “Opening Space in Time. Gestures of Pre- and Re-Enactment.” In Performance zwischen den zeiten. Reenactmetns und Preenactments in Kunst und Wissenschaft, edited by Adam Czirak, Sophie Nikoleit, Friederike Oberkrome, Verena Straub, Robert Walter-Jochum and Michael Wetzelfs, 121-126. Bielefeld: Transcript Verlag, 2019.

Sels, Geert. “Look back in wonder…” Review of The Monkey Trial, by tg Stan. EtCetera, April 14, 2004. Sennett, Richard. The Fall of Public Man. London: Penguin Books, [1977] 2002.

Stalpaert, Christel. “Cultivating Survival with Maria Lucia Cruz Correia.” Performance Research 23, no. 3 (2018): 48-55.

Stalpaert, Christel and Evelien Jonckheere. “De Waarheidscommissie volgens Chokri Ben Chikha: Het performen van differentiële toekomsten vanuit een traumatisch koloniaal verleden.” Documenta 33, no. 2 (2015): 128-166.

Stalpaert, Christel, Katharina Pewny, Jeroen Coppens and Pieter Vermeulen. “Introduction.” In Unfolding Spectatorship. Shifting political, ethical and intermedial positions, edited by Christel Stalpaert, Katharina Pewny, Jeroen Coppens and Pieter Vermeulen, 393-20. Ghent: Academia Press, 2016.

Stuart Fisher, Amanda. “Trauma, Authenticity and the Limits of Verbatim”. Performance Research 15, no. 1 (2011): 112-122.

Tindemans, Klaas. “Recht en tragedie: de scène van de wet in de antieke polis.” PhD diss.,Katholieke Universiteit Leuven, 1995.

Tindemans, Klaas. “Please, Continue (Hamlet).” Review of Please, Continue (Hamlet), byRoger Bernat and Yan Duyvendak. EtCetera, June 15, 2013.

Tindemans, Klaas. “Truth, Justice, and Performative Knowledge: Chokri Ben Chikha’s Theatrical “Truth Commission” on (Neo)colonial Injustices.” Kritika Kultua 26 (2015): 130-143.

Tindemans, Klaas. “De theatraliteit van het recht: Over aansprakelijkheid en consequenties inhet hedendaagse ‘gerechtstheater’.” EtCetera 35, no. 150 (2017): 38-45.

T’Jonck, Pieter. “More songs about buildings and theatre…” In Verspeelde Werkelijkheid, edited by Luk Van den Dries, Steven De Belder and Koen Tachelet, 117-136. Tielt: Van Halewyck, 2002. 

Tsomou, Margarita and Vassilis S. Tsianos. “The Art of Bein Many.” In Not Just A Mirror. Looking for the Political Theatre of Today, edited by Florian Malzacher, 93-103. Berlin: Alxander Verlag, 2015.

Turner, Luke. “Metamodernism: A Brief Introduction.” Accessed May 21, 2019. http://www.metamodernism.com/2015/01/12/metamodernism-a-brief-introduction/

Van Baarle, Kristof, Christel Stalpaert and Kris Verdonck. “Virtual dramaturgy. Finding liberty in the virtual machine.” Performance Research 18, no. 5 (2013): 54-62.

Vanhaesebrouck, Karel. “Het onmogelijke theater van justitie.” In De rechtbank een schouwtoneel: Het spektakel van het strafrecht in België, edited by Karel Vanhaesebrouck, Christine Guillain and Yves Cartuyvels, 10-19. Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2015.

Vanhaesebrouck, Karel. “Het spektakel van justitie: enkele dramaturgische beschouwingenover Tribuna(a)l.” Documenta 34, no. 1 (2016): 200-211.

Vanhoutte, Kurt. “Two-fold Origin: Performing Hybrids between Theatre and Media.” Contemporary Theatre Review 20, no. 4 (2010): 475-485.

Van Kerhoven, Marianne. “Vorming en globaal maatschappelijk kader.” In Blijf niet gelaten op de wonderen wachten: Benaderingen van het vormingstheater in Vlaanderen van 1968 tot nu, edited by Dyane Abs, Willy De Greef, Gunther Sergooris, Carlos Tindemans, Dina van Berlaer-Hellemans and Marianne Van kerkhoven, 19-41. Antwerpen: Uitgeverij Soethoudt, 1979.

Van Kerkhoven, Marianne. [1992]  “Van de hoop en de wanhoop.” In Van het kijken en van het schrijven. Teksten over theater, edited by Marianne van Kerkhoven, 101-104. Leuven: Van Halewyck, 2002.

Van Steenbrugge, Walter. “Nawoord.” In De rechtbank een schouwtoneel: Het spektakel van het strafrecht in België, edited by Karel Vanhaesebrouck, Christine Guillain and Yves Cartuyvels, 209-212. Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2015.

Vantomme, Niels. “The Always Yet-To-Come. Aesthetic Justice form the Theatre Stage to

Outer Space.” In Aesthetic Justice. Intersecting Artistic and Moral Perspectives, edited by Pascal Gielen and Niels Van Tomme, 115-127. Amsterdam: Valiz, 2015.

Vermeulen, Timotheus and Robin van den Akker. “Notes on Metamodernism.” Journal of Aesthetics & Culture 2, no. 1 (2010): 2-14.

Vermeulen, Timotheus and Roben van den Akker. “Utopia, Sort of: A Case Study in Metamodernism.” Studia Neophilologica 87, no. 1 (2015): 55-67.

Verschaffel, Bart. “Over theatraliteit.” In Figuren/Essays, 17-31. Antwerpen: Van Halewyck, 2008.

Wilmer, S.E. “Documentary Theatre by and about Refugees.” In Performing Statelessness in Europe, 73-96. Cham: Springer International Publishing, 2018.

Wynants, Nele. “Verbeeldingen van de werkelijkheid: Verleden, heden en toekomst in een theatraal kader.” Forum + 23, no. 1 (2016): 4-11.

Wynants, Nele. De Binnenkant van het Beeld. Immersie en Theatraliteit in de kunsten. Gent: Uitgeverij Mer. Paper Kunsthalle, 2017.

Universiteit of Hogeschool
Theater- en Filmwetenschap
Publicatiejaar
2019
Promotor(en)
Kurt Vanhoutte
Kernwoorden
Share this on: