Wat mogen bedrijven doen met mijn persoonsgegevens?

Privacy vandaag

Iedereen houdt van zijn privacy. Maar wat houdt dat eigenlijk in? Niet zo lang geleden werd deze privacy begrepen als het recht om te worden gerust gelaten. Doorheen de evolutie van ons rechtssysteem werden nieuwe aspecten aan dit begrip toegevoegd. Vandaag behoort daartoe de zogenaamde ‘informationele privacy’. Dit houdt in dat iedereen het recht heeft om de presentatie van zijn identiteit te controleren. Met andere woorden: je hebt recht om te beslissen over hoe je overkomt bij anderen, over hoe en wat je van jezelf presenteert. Vanzelfsprekend betekent het ook dat je controle hebt over je persoonsgegevens, en daarom is het dus belangrijk dat deze beschermd worden.

Persoonsgegevens

Een ander aspect van privacy in de moderne tijd ligt in de hoeveelheid en soort persoonsgegevens die vandaag worden verwerkt. Zo is de hoeveelheid wereldwijd beschikbare data vandaag ruim een driehonderdvoud van deze twintig jaar geleden. De technieken om deze volumes gegevens te verwerken werden dan ook aangepast. Gegevens worden door steeds intelligentere robots verwerkt. Het feit dat er zo veel persoonsgegevens over steeds meer aspecten van ons leven (denk maar aan bijvoorbeeld GPS-locaties) worden verwerkt, maakt dat er ook steeds grotere en intensere risico’s bestaan wanneer de dingen fout gaan, denk maar aan een lek. Er kan steeds meer mislopen en het betreft steeds grotere hoeveelheden gegevens over steeds persoonlijkere zaken.

Om ervoor te zorgen dat deze gegevens doorheen heel Europa gelijkwaardig beschermd worden, heeft de Europese Unie in 2016 een nieuwe regeling gecreëerd, namelijk  AVG (Algemene verordening gegevensbescherming). In deze tekst staan een aantal rechten en plichten voor de personen die persoonsgegevens verwerken. Hiermee wordt dus bepaald wat deze wel en niet kunnen doen met de gegevens. Er wordt ook in geregeld wat personen mogen doen en eisen inzake hun persoonsgegevens.

Commercieel gebruik van persoonsgegevens

Tot de personen die persoonsgegevens verwerken, behoort een belangrijk groep, zijnde de exploitanten van persoonsgegevens.

Bedrijven beschikken over een waaier aan mogelijkheden om een economisch voordeel te halen uit persoonsgegevens. Zo kunnen bedrijven hun klanten beter weten te lokken door zich op maat van elke consument te presenteren. Ze kunnen ook algemener hun marktoptreden en diensten verbeteren dankzij gegevens over hun doelpubliek.

Daarnaast bestaan er ook bedrijven die zo goed als helemaal rond de verwerking van- en rechtstreekse handel in persoonsgegevens draaien terwijl nog andere eerder indirect persoonsgegevens verhandelen. Bij deze laatste denken we bijvoorbeeld aan Facebook die zonder de gegevens direct te verhandelen, wel doelgerichte reclame aanbiedt binnen een eigen adverteerruimte.

AVG

Het spreekt voor zich dat de nieuwe AVG een invloed zal hebben op de manier waarop bedrijven met persoonsgegeven kunnen omgaan. Een aantal van de belangrijkste nieuwigheden zijn de uitwerking van het begrip toestemming, de rechten in gevallen van automatische besluitvorming en het nieuwe recht op overdraagbaarheid van gegevens.

De nieuwe invulling van het begrip toestemming betreft onder meer de vereiste dat voortaan duidelijk wordt meegedeeld voor welke doeleinden persoonsgegevens worden verwerkt. Dit zal een weerslag hebben op de manier waarop bijvoorbeeld sociale netwerksites zoals Facebook persoonsgegevens mogen verzamelen en verwerken. Op die manier gaat het vage argument ‘ter verbetering van onze diensten’ voortaan niet meer kunnen worden gebruikt.

Wanneer sprake is van automatische besluitvorming (d.i. wanneer een robot op basis van onder meer jouw gegevens iets ten aanzien van jou beslist), heb je voortaan nieuwe rechten ten aanzien van die gegevens, zoals het recht op menselijke tussenkomst, zodat er uiteindelijk ook een echte persoon is dat over die beslissing oordeelt. Dit nieuwe recht kan weliswaar erg remmend zijn voor kleine ondernemingen. Vaak betreft het zeer kleine teams van slechts een aantal mensen. Het kan dan een onmogelijke taak zijn om plots op zo’n verzoek van duizenden betrokkenen te reageren.

Tot slot is er voortaan een nieuw recht op overdraagbaarheid van gegevens. Dit houdt in dat je van diegene die jouw persoonsgegevens verwerkt mag eisen dat hij in een toegankelijk digitaal formaat al de gegevens die jou betreffen aan jou afgeeft. Je kan zelfs vragen dat hij ze rechtstreeks naar een andere persoon doorstuurt. Dit nieuwe recht heeft wel een zeker potentieel voor misbruik. Zo is het denkbaar dat bedrijven bijvoorbeeld korting bieden als je hen een folder van gegevens bezorgt die door een andere persoon zijn verzameld.

Keerzijde van privacy

Zoals je al wat vaststelt, hebben meerdere elementen uit de nieuwe regeling een weerslag op vrijheid die bedrijven hebben met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens.

Meer weten?

In de scriptie ‘’Economisch gebruik van persoonsgegevens: de invloed van de (nieuwe) gegevensbescherming op de Belgische vrijheid van ondernemen’’, wordt meer in detail ingegaan op alle nieuwigheden die de AVG meebrengt en de invloed hiervan op de economische vrijheid van bedrijven. In de tekst vind je een grondige uiteenzetting terug van hoe bedrijven voortaan jouw gegevens mogen verwerken (en wat jij er tegen kan doen), maar dus ook telkens een studie over de wijze waarop dit de relevante ondernemingen in hun rechten treft.