De brug tussen Jan en Fatima
In Mechelen wonen 138 verschillende nationaliteiten. Deze mensen spreken samen meer dan 80 verschillende talen. Om in deze Babylonische spraakverwarring mensen dichterbij een gemeenschappelijke taal, het Nederlands, te brengen, werden er in Mechelen verschillende integratieprojecten op poten gezet. In de Mechelse bibliotheek nam een dergelijk project de vorm aan van een dienstverlening voor anderstalige nieuwkomers: het Taalpunt Nederlands.
Een interactieve rondleiding, ontworpen in het kader van dit onderzoek, bracht alle Mechelse scholieren uit Onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers in contact met het Taalpunt Nederlands in de stedelijke bibliotheek Mechelen. Deze bachelorproef onderzoekt het effect van deze rondleiding en het Taalpunt Nederlands op de taalvaardigheden en leesmotivatie van anderstalige adolescenten.
TAALPUNT NEDERLANDS
Een Taalpunt Nederlands heeft als doel anderstalige nieuwkomers te ondersteunen in hun leerproces om het Nederlands onder de knie te krijgen. In het Taalpunt biedt de bibliotheek een collectie van geschikte materialen aan, in een duidelijk afgebakende ruimte. Ze organiseert ook talige activiteiten rond deze collectie.
De collectie bevat naast studiemateriaal zoals cursussen Nederlands voor verschillende taalvaardigheidsniveaus, aangepaste grammatica- en spellingsboeken, woordenboeken, materialen voor spreek- en schrijfvaardigheid, ook ontspannende lectuur zoals leesboeken, informatieboeken, luisterboeken, Nederlandstalige films en de Wablieftkrant. De werken zijn steeds in eenvoudige taal geschreven, waardoor de anderstaligen zelfstandig met de materialen aan de slag kunnen gaan.
De invloed van ontspannende boeken op de taalvaardigheid is enorm. Om anderstalige adolescenten aan het lezen te krijgen, worden er steeds meer verhalen gepubliceerd die dicht aansluiten bij de leefwereld van deze jongeren. De verhalen gaan niet langer over ‘Jan en Mieke’, maar over ‘Mohammed en Fatima’. Uit onderzoek blijkt immers dat een verhoogde leesmotivatie een positieve invloed heeft op de taalvaardigheid van jongeren.
Niet alleen een uitgebreide boekencollectie, maar ook taalgerichte activiteiten in het Taalpunt Nederlands kunnen de taalvaardigheid en leesmotivatie van anderstaligen vergroten.
DE RONDLEIDING
Het Taalpunt Nederlands in de stedelijke bibliotheek Mechelen bevatte al een uitgebreide collectie, maar die was nog niet voldoende kenbaar gemaakt naar de buitenwereld. Daarom koos ik ervoor om als praktische luik van de bachelorproef een speelse en educatieve rondleiding te organiseren in het Taalpunt Nederlands voor OKAN-klassen. Dit is een geschikte kennismakingsactiviteit met de openbare bibliotheek. De doelgroep is makkelijk te bereiken via de scholen in Mechelen. Een OKAN-klas bestaat uit anderstalige nieuwkomers tussen de 12 en 18 jaar die minder dan één jaar in België verblijven.
Tijdens de rondleiding werd er aandacht besteed aan de culturele achtergrond van de jongeren, hun interesses en taalniveau. Deze cocktail van ingrediënten blijkt een succesvolle formule te zijn. De rondleiding is negen keer uitgevoerd met ongeveer 75 leerlingen. Een derde van deze leerlingen maakte zich meteen na de rondleiding lid van de bibliotheek, ontleende materialen en keerde terug naar de bibliotheek. De rondleiding zal in de toekomst gebruikt worden door de bibliotheekmedewerkers van de stedelijke bibliotheek Mechelen en zal beschikbaar gesteld worden voor alle andere Taalpunten Nederlands in Vlaanderen.
De effecten van de rondleiding en het Taalpunt Nederlands zijn duidelijk: 25 leerlingen zijn nu actieve bibliotheekgebruikers. Ze ontlenen zowel leesboeken als cursussen. Hieruit blijkt dat het Taalpunt Nederlands erin slaagt zowel de taalvaardigheid als de leesmotivatie van anderstalige adolescenten te verhogen. Een Taalpunt Nederlands kan wel degelijk de Babylonische spraakverwarring verheffen.
