Humane gentechnologie en christelijke ethiek: is de kloof te overbruggen?

Inleiding

Op 3 augustus meldden kranten dat een medisch team er in geslaagd was een fout gen in een menselijk embryo te herstellen. Het gen werd in verband gebracht met 'plotse hartdood'. Volgende generaties zouden na deze correctie geen last meer hebben van de aandoening. Hierbij werd gebruik gemaakt van een recent ontwikkelde techniek, crispr. Vanwege geldende wettelijke regelingen is het experiment na enkele dagen afgebroken. Welke (maatschappelijke) gevolgen hebben dergelijke ingrepen? En zijn deze ontwikkelingen in te passen binnen een christelijke ethiek?

Crispr

De gebruikte techniek werkt, eenvoudig uitgelegd, zoals het vervangen van woorden in word. Genen die men wil corrigeren worden opgespoord, verwijderd en vervangen, of geneutraliseerd. Wetenschappers ontdekten deze techniek door te kijken hoe bacteriën zich verweren tegen virussen. Het toepassingsgebied van de relatief eenvoudige en goedkope methode is zeer breed.

Belang van dit onderwerp

We staan aan de vooravond van zeer ingrijpende veranderingen die gevolgen zullen hebben voor een groot deel van de bevolking. Ze stellen ook het huidige mensbeeld in vraag en hebben ver strekkende gevolgen voor de samenleving. Argumenten die voor- en tegenstanders van een verdere ontwikkeling van genetische modificatie aandragen, kunnen helpen om tot een evenwichtig oordeel te komen. De scriptie biedt een ruim overzicht van standpunten.

Vragen

Vanuit medsche hoek stelt men zich vragen: geldt de correctie voor alle embryo's, kan de ingreep tot onvoorziene ongewenste gevolgen leiden, zijn er nadelige gevolgen te verwachten op langere termijn?

Daarnaast dienen zich veel ethische vragen aan. Mag men met embryo's experimenteren, zelfs als men enkel het welzijn van mensen op het oog heeft? Is er straks in de samenleving nog plaats voor zwakkeren? Anderen stellen zich juist de vraag of men niet alles in het werk moet stellen om een samenleving te krijgen waarin elk kind gezond geboren wordt en vanaf de geboorte start vanuit een maximale (en voortdurend verbeterbare uitgangspositie. Wat is er mis met het realiseren van de wens van ouderxs om een knap, lief, sportief en intelligent kind te krijgen?

Aspecten die raakvlakken met de ethiek vertonen, zoals de positie van de vrouw en van mindervaliden, en commerciële aspecten, krijgen de nodige aandacht. Om het beeld te complementeren kijken we ook naar wettelijke regelingen rond humane technologie in enkele Europese en Aziatische landen.

Na dit alles dringt zich de vraag op of ethiek nog een rol kan spelen, gezien de snelheid waarmee ontwikkelingen elkaar opvolgen. Hierop zijn verschillende antwoorden mogeliik.

Christendom en humane gentechnologie

Waar staat het christendom, en meer bepaald de katholieke kerk in deze discussie? Zijn wetenschap en Kerk zover uit elkaar gegroeid dat overbrugging van de kloof niet meer mogelijk is? Levert de humane gentechnologie hiervan het actuele en ultieme bewijs? De standpunten van christelijke kerken en wat uitvoeriger van de katholieke kerk worden uiteengezet. Daarbij komen ook de reflecties van theologien aan bod die afwijken van de officiële leer. Paus Franciscus, die de discussie binnen de Kerk een andere wending geeft, blijft niet onvermeld.

Op basis van de gevonden informatie wordt er gezocht naar mogelijke oplossingen om de kloof tussen humane gentechnologie en de Kerk te overbruggen. In het slothoofdstuk worden enkele aanbevelingen en conclusies geformuleerd.