The times they are a-changin'
‘Oostende is de vierde meest geliefde verblijfplaats voor vluchtelingen’, aldus Leen Belpaeme in het Laatste Nieuws. Volgens de laatste bekende resultaten van 20 juli 2016 bevinden zich momenteel 342 vluchtelingen in Oostende. Echter willen de migranten geen asiel aanvragen en blijven ze rondhangen aan de Belgische kust. Er is nood aan een alternatieve, culturele benadering om ontmoeting en integratie terug mogelijk te maken. En dit in functie van hun tijdelijk verblijf. Iedereen heeft recht op een uitlaatklep.
’s Nachts trachten de vluchtelingen aan boord van vrachtwagens te komen en zo kunnen ze als verstekeling meevaren met de ferry naar Engeland. Dat in hun ogen ‘het beloofde land’ is. Meestal zijn ze het Engels reeds machtig en heerst er ‘in hun hoofd’ in Engeland minder discriminatie dan in andere Europese landen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam men van overal naar Oostende om te vluchten naar Engeland. Het is duidelijk dat de geschiedenis zich herhaalt, maar waarom is er dan zoveel onbegrip en negativisme omtrent de vluchteling die vandaag de dag deze onmenselijke wanhoopsdaad waagt? De vluchtelingen houden ons een spiegel voor waarin we weigeren te kijken. Omdat het beeld in de spiegel haaks staat op ons dominante, westerse zelfbeeld, zo beschreef Thomas Decreus reeds in 2015 in De Morgen.
Muziek als medium
‘When you hear [the orchestra’s] big sound again it is strange and touching. It takes you back to Damascus, to our memories of this sound … in some moments, as we were playing, I could smell Damascus’, vertelt Mahmood die participeerde in het Orkest van Syrische muzikanten onder leiding van Damon Albarn.
‘Kunst is de fluistering van de geschiedenis, die boven het tumult van de tijd uit is te horen’. Echter vormen kunst en politiek dikwijls een moeilijk huwelijk. In de roman Le rouge et le noir schreef Stendhal: ‘politiek klinkt als een pistoolschot in een concertzaal’. Damon Albarn bewijst met zijn multicultureel orkest van vluchtelingen dat de universele taal van de muziek mensen samenbrengt. En dat in een informele, ontspannen setting waarin empathie, dat voor ingewikkeld samenspel nodig is, de bovenhand neemt. Zo kan de vluchteling tot muzikant gepromoveerd worden. Het is als een weerspiegeling van de Europese meerstemmigheid, die vervat ligt in het Europese motto: ‘in verscheidenheid verenigd’.
We katapulteren dat idee van het multicultureel orkest in Oostende. Het is een unieke grote kuststad, die zijn culturele potenties onderbenut en dus een perfect proefveld vormt voor de toepassing van dit kunstig, vernieuwend concept. Door zich te profileren met een laagdrempelig en kwalitatief cultuuraanbod kan de stad nieuw bloed door de aderen laten stromen en terug identiteit krijgen.
De stad Oostende
Oostende wordt gekenmerkt door een heel aantal interessante gebouwen. Het modernistische Casino Kursaal van Léon Stynen op kop. Met zijn vooruitgeschoven positie op de zeedijk en zijn uitgesproken vormgeving is het het startpunt van de commerciële dijk. Zo ook karakteriseren het Fort Napoleon of het stedelijke zwembad de kuststad. Deze laatste ligt echter onder vuur en liet reeds veel stof opwaaien. De brutalistische pionier van de hand van Paul Felix (1913-1981) en Jan Tanghe (1929-2003) zal, na heel wat inspanningen om tot een respectvolle herbestemming te komen, dan toch in stof opgaan. Vandaar is er als proteststem een grondig onderzoek naar waardevolle herbestemming opgestart. Dat toont aan dat het betonnen gebouw in zijn constructief casco nog een tweede boeiend leven kan genieten.
Het stedelijk zwembad bevindt zich op een langgerekte zone gelegen tussen de zeedijk en de Koningin Astridlaan. Het 5 sterren Thermae Palace hotel, de Koninklijke Gaanderijen, de Venetiaanse galerij en de Koninklijke Villa kenmerken de plek. Het is een niervormig gebied dat stedenbouwkundig zeer interessant is ingepland. Het lijkt alsof de Koningin Astridlaan dit gebied afsnijdt van het stedelijk gedeelte van de stad. Het behoort eerder de zee toe dan de stad.
Een nieuwe motor van creativiteit
De introductie van het concept ‘flip the beach’ zal de afsnijding nog meer versterken. Het houdt in dat het strand en de dijk, gelegen voor de Gaanderijen, verplaatst worden naar het gebied waar een nieuwe interventie zal gebeuren. Die zone wordt zo letterlijk teruggegeven aan de zee. Met als gevolg dat de zee druist tegen de zuilen van de Gaanderijen. Het doel is een soort ‘eiland voor de muzikant’ te creëren. Om deze geheimzinnige sfeer verder door te trekken wordt er, uitgestrekt over het hele gebied, een artificieel duinenlandschap aangelegd. Dat zal zorgen voor meer eenheid tussen de bestaande architecturen van het hotel, het zwembad en de gaanderijen. Er wordt getracht erfgoedwaardige monumenten zo fragiel als zandkastelen te laten pronken op het strand.
Versterking van de Atlantikwall
Die nieuwe citadel maakt deel uit van de Atlantikwall van Oostende. Het complex zal enerzijds de repetitieruimten voor het orkest herbergen anderzijds een differentieel programma aanbieden. Met als bedoeling dat het toetst aan alle intellectuele niveaus, en ieders verbeelding aanscherpt. Het gebouw bevindt zich op de voormalige plek van de koninklijke villa. Het project is zo geconcipieerd dat de wanden als duingrassen zijn die het zand bijeenhouden en verzamelen. De getijenverandering van eb en vloed ten opzichte van de gebouwen, is als een weerspiegeling van de politieke wereld ten opzichte van de vluchtelingen. De vraag luidt hoe er een tij(d)loze architectuur verwezenlijkt kan worden die de iconen met elkaar verbindt via het medium muziek. Onder de overkoepelende vleugels van de Noordzee brengt beleving mensen samen.
Bob Dylan zong in 1963 ‘The times they are a-changin’, een van zijn protestsongs die vanuit een sterk engagement hem recent de Nobelprijs opleverde. Dat is het bewijs dat muziek een uiterst krachtig medium is.
Muziek biedt een uitlaatklep voor u, voor mij, voor elke mens. Dat gevoel van culturele verzadiging maakt gelukkig.
