In elk van ons zit een extremist verscholen

In elk van ons zit een extremist verscholen

Wie van ons kan zeggen dat hij of zij niet ongerust is over extremisme in België? Je slaat de krant open of kijkt naar televisie en je leest en ziet het zoveelste artikel of verslag over extremisme in de wereld. Je ziet de gruwel in Syrië en Irak, maar tegelijkertijd besef je dat extremistisch geweld ook in ons eigen land voorkomt.

Meer dan alleen religieus extremisme
Het is een vreemde trend die Europa kent ;  de invloed van religieus extremisme in het Midden-Oosten (Islamitische Staat), reikt ook tot in het Westen. Syriëstrijders – vaak doodnormale jonge mensen – verlaten de welvaartstaat om te gaan vechten in landen waar ze nog nooit geweest zijn. Sommige blijven daar, maar sommige komen ook terug om meer schade aan te richten in hun eigen land. Hoewel dit zeer prominent aanwezig is in het nieuws, is het belangrijk om te weten dat religieus extremisme niet de enige vorm is. Extremisme betekent eigenlijk dat een individu of een groep mensen een gevestigde orde of maatschappij willen veranderen op een gewelddadige manier. Met andere woorden, extremisten zijn niet bereid om een compromis te sluiten met mensen die hun mening niet delen. Extremisten kunnen verschillende motieven hebben om geweld te plegen, zij het religieus, politiek, economisch, enz. Zo kende België vroeger het politiek extremistische geweld van de CCC (Cellules Communistes Combattantes) en het dierenrechtenextremisme van ALF (Animal Liberation Front).

De extremist als product van zijn leefwereld
Wat bezielt mensen dan uiteindelijk om over te gaan tot geweld? Waarom dacht de CCC dat banken opblazen een goed idee was om het kapitalisme te stoppen? Of waarom stak het ALF de McDonalds in Merksem in brand, als protest tegen dierenleed? Groepen als CCC, ALF en zelfs Islamitische Staat moeten allemaal ontleed worden tot het individu. Bij het individu begint alles, want groepen bestaan uit een verzameling individuen. De leefwereld van mensen heeft een enorme invloed op het wereldbeeld, mensen worden gemaakt door omstandigheden. Extremisme sluipt dus binnen op de gevoeligste momenten in het leven van een mens : de puberteit. Wanneer mensen overgaan tot extremisme, is dat omdat zij geen vrede vinden met hun leefwereld. Nemen we het voorbeeld van de Syriëstrijders : deze jongeren gaan vaak weg omdat zij genoeg hebben van hun eigen maatschappij, waarom anders zouden ze vertrekken?

Onrechtvaardigheid, onzekerheid en groepsdreiging
De stap naar extremisme gaat vooraf door enkele knagende gevoelens bij jonge mensen. Het gevoel van onrechtvaardigheid ontstaat wanneer mensen aanvoelen dat ze anders worden behandeld dan andere mensen. Dat kan op individueel niveau of in groep voorkomen. Bijvoorbeeld :  een gemeenschap allochtone mensen kan zich soms wat scheef bekeken voelen door hun autochtone landgenoten. Al snel kan een wij-zij gevoel ontstaan, waar mensen van mening zijn dat zij minder goed behandeld worden dan een andere groep.

Onzekerheid is ook een belangrijke factor bij extremisme. Als mensen constant het gevoel hebben dat zij anders zijn dan de rest, dan weten ze op den duur niet meer waar ze staan in het leven. Wat voor zekerheden hebben ze, als niet een zeker zijn over hun eigen identiteit. Nemen we terug het voorbeeld van Syriëstrijders : velen zijn opgegroeid als moslim en identificeren zich zo, maar tegelijkertijd maken ze ook een onderdeel uit van de Belgische samenleving. Wanneer ze steeds bestempeld worden als allochtoon en moslim, raken veel jongeren het noorden kwijt en proberen ze die frustratie te kanaliseren.

Dit resulteert allemaal in frustraties en mensen proberen die frustraties kwijt te geraken door andere mensen te leren kennen die te maken hebben met dezelfde frustraties. Na verloop van tijd komt een gefrustreerd persoon in contact met een groep gelijkgestemden. Uiteindelijk zal die groep zich collectief afzetten tegen de maatschappij waar ze zich niet thuis voelen.

Rol van rekruteren
Door het internet kunnen jonge mensen gelijkgestemden ontmoeten zonder problemen. Via via komen ze in contact met ronselaars of andere mensen die hun frustraties delen en op die manier kunnen mensen vervallen in extremisme. Het gevoel dat ze ergens toe behoren, dat ze een hoger doel voor ogen hebben, dat ze een goede daad begaan voor de groep is van cruciaal belang voor extremisme. Dat verklaart ook waarom er vaak incidenten met zogenaamde lone wolfs, jonge mensen zonder banden met groeperingen die extremistisch geweld plegen. Fysiek in contact komen met een extremistische groepering is geen vereiste, het gevoel van ergens toe te behoren kan al meer dan genoeg zijn om extremisme aan te wakkeren.

Banaliteit van het extremisme
Gegeven de juiste omstandigheden kan elk persoon overgaan tot extremistisch geweld. Het is een ontnuchterende conclusie, want veelal worden andere motieven als religie of armoede naar voor geschoven. En alhoewel deze ook een bepaalde invloed hebben op extremisme, is het belangrijk om te weten dat die geen doorslaggevende rol spelen. Om tot een oplossing voor het huidige probleem van de extremistische Islam in België te komen, is het cruciaal om dit als uitgangspunt te zien. Zorg ervoor dat mensen zich goed voelen in de samenleving en de problemen zullen vanzelf verdwijnen, zo simpel kan het zijn.